BAKTERIE SPIRALNE

Rząd: Spirochaetales (krętki)

Rodzina: Spirochaetaceae

Rodzaj: Helicobacter

Gateunek : Helicobacter pylori

HELICOBACTER PYLORI

- zakrzywione lub spiralne pałeczki G (-),

- mikroaerofilne,

- urzęsione biegunowo,

- posiadają otoczkę, LPS,

- wytwarzają oksydazę, katalazę, ureazę,

-nie wytwarzają indolu, H₂S,

- nie redukują azotanów do azotynów,

- nie hydrolizują azotanów do azotynów,

- nie hydrolizują hipuranu,

- kolonizacja u około 60% populacji.

Enzymy wytwarzane przez H.pylori:

- dysmutaza nadtlenkowa,

- fosfataza kwaśna,

- fosfataza alkaliczna,

- fosfoamidaza,

- fosfolipazy,

- transpeptydaza glutaminowa,

- esteraza,

- proteazy.

Czynniki wirulencji:

- ureaza – ułatwia przeżycie w kwaśnym środowisku,

- mucynaza – silne właściwości proteolityczne,

- lipazy,

- katalaza – chroni przed toksycznym działaniem H₂O₂, wolnymi rodnikami, skutkami fagocytozy,

- cytotoksyna – Vac A – indukuje powstawanie kwaśnych wodniczek w komórkach nabłonkowych żołądka, dwunastnicy (destrukcja tkanek),

- białko Cag A – odpowiedzialne za stany zapalne żołądka i dwunastnicy.

Diagnostyka:

- materiał : bioptat błony śluzowej żołądka i/lub dwunastnicy,

- testy urazowe – bezpośrednio na wycinku,

- preparat barwiony metodą Grama lub techniką srebrzenia,

- hodowla: podłoże wzbogacone (krew, surowica) lub selektywne (wankomycyna, kotrimoksazol) 5dni w warunkach mikroaerofilnych.

- wskazana hodowla 2 lub więcej wycinków części przedoddźwiernikowej.

- serologia: metody inwazyjne – wykrycie przeciwciał IgA/IgG w surowicy (ELISA).

- test oddechowy z węglem – wykorzystuje zdolność H.pylori do wytwarzania ureazy (C¹³) (mocznik znakowany C¹³) u dzieci,

- oznaczenie wrażliwości na antybiotyki (metoda rozcieńczeń w podłożu agarowym) E-testy,

- metody genetyczne.

Przebieg zakażenia H.pylori:

Swiatło żołądka( środowisko kwaśne)→ H.pylori → wytworzenie ureazy → chemotaksja w kierunku śluzu żołądkowego (rzęski, receptory glicerolipidowe) →adherencja do śluzu (hemaglutyniny) →śluz → degradacja śluzu → namnażanie komórek (proteazy, mucynazy).

H.pylori → warstwa podśluzowa (fosfatazy, fosfolipazy) → adherencja do komórek nabłonkowych (hemaglutyniny) → komórki nabłonkowe (wytworzenie cytotoksyny Vac A) → wakuolizacja komórek nabłonkowych → degradacja komórek nabłonkowych.

Zakażeniu H.pylori towarzyszy zjawisko Hipochlorhydrii (niedobór HCl w żołądku).

Zakażenie H.pylori może dać →odpowiedź zapalną, →łagodne przewlekłe zapalenie żołądka → zanikowe zapalenie żołądka → gruczolakorak żoładka lub Chłoniami.

Leczenie:

Skojarzone 3 lub 4-lekowe.

- sole bizmutu + Metycylina(MET) + Ampicylina(AM) (lub Amoksycylina (AMX), tetracykliny) ,

- omeprazol + MET + AMX (lub tetracykliny).

- wrażliwość : AM, AMX, tetracykliny, makrolidy, chinolony, MET, tynidazol .

- możliwa oporność : MET, makrolidy.

- oporność : VA(wankomycyna), SXT(trimetoprim/sulfometoksazol), NA(kwas nalidyksowy – chinolony), cefsulodyny.

CAMPYLOBACTER SPP.

- małe, zagięte przecinki lub formy spiralne,

- urzęsione (po jednej rzęsce na przeciwległych biegunach),

- wytwarzają oksydazę,

- wytwarzają w większości katalazę i redukują azotany do azotynów,

- niektóre wytwarzają H₂S,

- nie hydrolizują hipuranu (wyjątek C.jejuni),

- odporność na zakażenie rozwija się we wczesnym okresie życia – powtarzająca się ekspozycja na ten drobnoustrój – głównie małe dzieci.

- C.jejuni, C.coli –wrażliwe na NA, oporne na CF,

- C.fetus, C.sputorum – wrażliwa na CF, oporna na NA.

Czynniki wirulencji:

- enterotoksyny

- uszkadzają błonę śluzową poprzez inwazję bakterii do wnętrza komórek nabłonka jelitowego i głębszych warstw.

Chorobotwórczość C.jejuni:

- ostra choroba biegunkowa,

- zapalenie jelita,

- ZOMR,

-ropnie narządowe (wątroba),

- zakażenie układowe (zapalenie dróg żółciowych),

- septyczne zapalnie stawów,

- bakteriemie,

- sepsa.

Leczenie gentamicyną (uszkadza słuch i nerki), tetracyklina (od 16 r.ż.- wpływa na chrząstke i zęby), erytromycyna (dla dzieci), chloramfenikol(bardzo toksyczny).

Obajwy kliniczne zakażenia C.jejuni:

- objawy 1-7dni,

- gorączka, brak łaknienia, nudności, bóle głowy, bóle mięśni, później biegunka (wodnista lub krwawa z śluzem),

- głownie u dzieci do 2 r.ż. i dorośli 25-30 lat,

- rezerwuar : psy, koty, drób.

Diagnostyka:

- preparat ciemne pole widzenia, bakterie cylindryczne, spiralne, kształtem przypominające literę S, metodą Grama (-),

- hodowla: podłoża wybiórcze np. Carmali, Skirrowa, Butzlera, Blaser-Lianga (zawierają cefaperazon, rifampicynę, chloramfenikol, amfoterycynę B),

- inkubacja 2-3 doby 42C,

- oznaczenie lekowrażliwości.

BORRELIA SPP.

B.recurentis – dur pierwotny,

- źródło – chory, przenosiciel – wesz ludzka.

Diagnostyka:

- preparat metodą Giemsy (granatowe intensywne, długie, poskręcane, nieregularne),

- serologia – glutynacja, immunofluorescencja,

- Gram (-).

B.burgdorferi – boreliozalyma

- źródło: chory, przenosiciel: kleszcz (ixodes ricinus),

Diagnostyka:

- materiał: krew, PMR, płyn stawowy, wycinki zmienionych chorobowo tkanek,

- hodowla: płynne podłoże Barbour-Stoenner-Kelly’ego (N, amfoterycyna B), na podłoże z krwią hemoliza typu beta, inkubacja 5 tygodni 30-33C.

- łatwo hodowlana od kleszczy, trudno od człowieka.

-serologia: IF (antygen- całe krętki utrwalone na szkiełku, świeci na zielono), EISA (antygen – krętki zabite ultradźwiękami), WESTERN-BLOTT (hemaglutynacja bierna), PCR.

Obraz kliniczny (związany z obecnością żywych krętków w zakażonych narządach):

- objawy skórne (7 dni od ukąszenia u 30% zakażonych, pojawia się IgM),

- objawy neurologiczne i sercowe (2-3 m-ce od zakażenia, w PMR – limfocyty) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, zapalenie mięśnia sercowego,

- objawy reumatologiczne (zapalenie stawów, IgM/IgG).

Leczenie: P, T, CRO(ceftriakson), CTX(cefotaksym), E.

LEPTOSPIRA ICTEROBAEMORRHAGIAE

- krętek żółtaczki zakaźnej.

Leptospiroza jest zakaźną chorobą , droga zakażenia pośrednia lub bezpośrednia od zwierząt, zoonoza.

- regularne skręty, długa,

- wrota zakażenia: uszkodzona skóra, spojówki, błona śluzowa górnych dróg oddechowych.

- objawy: gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni, wymioty.

- wymiary: 0,1 μm (średnica), 6-24 μm (długość),

- niewidoczne w mikroskopie świetlnym,

- mikroskop z ciemnym polem widzenia,

- komórki są prawoskrętnie zwinięte, z ciasnym układem zwojów, przypominają spiralę lub sznur do bielizny.

- obydwa lub jeden z biegunów mogą być haczykowato zagięte,

- bakterie tlenowe.

Objawy kliniczne:

1. Objawy grypopodobne.

2. Syndrom Weila charakteryzujący się żółtaczką, niewydolnością nerek, skaza krwotoczną oraz zapaleniem mięśnia sercowego.

3. Zapalenie opon mózgowych lub zapalenie opon mózgowych i mózgu.

4. Niewydolność oddechowa z krwotokiem płucnym.

Diagnostyka:

- słabo barwią się metodą Grama,

- zalecana metoda Giemsy,

- metoda srebrzenia,

- barwienie błękitem Wiktorii R,

- podłoża wzbogacone surowicą lub albuminami surowiczymi (podłoże Fletchera),

- metody serologiczne.

Każda serogrupa zawiera jeden albo kilka serowarów (serowariantów). Aktualnie około 240 serowarów.

Metodami powszechnie wykorzystywanymi do różnicowania leptospir niechorobotwórczych od chorobotwórczych są:

1. Wzrost w obecności 8-azaguaniny.

2. Wzrost w temperaturze 13C.

3. Konwersja do form sferycznych w 1M NaCl.

Najczęstszymi metodami wykorzystywanymi w diagnostyce są w leptospirozie m.serologiczne:

- odczyn aglutynacji (OAM),

- ELISA (IgM i IgG),

- Immunofluorescencja (IF),

- odczyn hemaglutynacji pośredniej (HA),

- odczyn wiązania dopełniacza (OWD).

Leczenie:

- najbardziej skuteczne jest podanie antybiotyków do 5 dni po zakażeniu,

- w przypadku podejrzenia leptospirozy antybiotyki powinny być zastosowane możliwie jak najszybciej, często nim uzyska się wyniki badań serologicznych,

- lekiem z wyboru w ciężkich przypadkach leptospirozy jest : penicylina podawana w dużych dawkach dożylnie,

- w lekkich przypadkach : amoksycylinę, ampicylinę, doksycylinę, erytromycynę, cefalosporyny III generacji.

TREPONEMA PALLIDUM

- krętek blady.

- czynnik etiologiczny kiły oponowo naczyniowej,

- barwienie negatywowe w ciemnym polu widzenia,

- zakażenia drogą płciową,

Objawy:

- kiła pierwotna (I-rzędowa) – powiększenie węzłów chłonnych.

- kiła wtórna (II-rzędowa) – wysiewy w obrębie skóry i błon śluzowych, łysienie, bielactwo,

- kiła narządowa (III-rzędowa) – zakażenia najważniejszych narządów w organizmie (wątroba, OUN),

- kiła wczesna utajona i kiła utajona – bezobjawowa,

- kiła wrodzona – już w czwartym miesiącu ciąży zostaje zakażony płód,

- kiła nabyta – zakażenia przez stosunek płciowy,

- kiła pierwotna – T.pallidum pasożyt krwi,

- kiła wtórna – T.pallidum pasożyt tkanek (organizmu).

Diagnostyka:

- bakterioskopia,

- serologia,

- K.pierwotna – preparat z płynu surowiczego niezabarwiony lub IF,

- K.wtórna – serologia + mikroskopia (błona śluzowa jamy ustnej lub narządów płciowych),

- K.narządowa – serologia (OUN – 2 rodzaje antygenów: klasyczna i nowoczesna),

- odczyny: VDRL, VSR, FTA, FTA-ABS,

- odczyn im mobilizacyjny – Nelsona.

Leczenie: P, także T, C, E.

1. Wykrywanie krętka bladego na skórze i w innych tkankach (metoda bezpośrednia) lub /i wykrywanie przeciwciał przeciwkrętkowych w surowicy, krwi oraz PMR (metoda pośrednia).

2. Rozmazy niebarwione w ciemnym polu kiła I i II okresu oraz wrodzona, wynik (+) – występuje jedna komórka krętka, wynik (-) nie wyklucza kiły.

3. Rozmazy nie są zalecane do oglądania zmian w jamie ustnej i odbycie – bogata flora krętkowa.

- preparaty histopatologiczne – wycinki impregnowane srebrem,

- metoda immunofluorescencyjna,

- metoda immunohistochemiczna,

- wyższa czułość i swoistość niż rozmazów niebarwionych,

- badanie zakaźności materiału pobranego od chorego królika doświadczalnego (RIT lub PCR wynik dodatni – najbardziej wiarygodne potwierdzenie rozpoznanie kiły, kiła wrodzona serologicznie ujemna kiła, OUN u HIV (+).

Przeciwciała krętkowe:

1.Odczyny niekrętkowe (reaginowe, klasyczne, nieswoiste):

-antygen (kardiolipina z dodatkiem lecytyny i cholesterolu, wyciąg z oczyszczonego fosfolipidu z serca wołu (nieswoisty, ale wykazujący duże pokrewieństwo immunologiczne z lipidami krętka bladego).

2.Odczyn krętkowy (swoiste):

-atygen (krętki blade lub ich fragmenty).

Odczyny kłaczkujące:

- wykrywają przeciwciała w klasach IgG, IgM,

- czułość zróżnicowania, zależy od okresu choroby, około 80% kiła I okresu, 100% kiła II okresu i utajona wrodzona, około 70% utajona i objawowa późna

-swoistość 98%.

Rodzaje odczynów kłaczkujących:

- RPR,

-VDRL (antygen kardiolipinowy),

- VSR(modyfikacja antygenu przez dodanie NaCl),

- odczyt mikroskopowy, stopień skłaczkowania +/- wątpliwy do 4+ wybitnie dodatni.

VDRL:

- metoda ilościowa,

- rozcieńczenie surowicy ½, ¼ , 1/6 , 1/8 , 1/16.

- miano- najwyższe rozcieńczenie dające wynik dodatni, wysoki VDRL powyżej 1/16 (czynna postać zakażenia), niski VDRL poniżej 1/8 (wiele lat po zakażeniu), jeżeli miano nie ulega obniżeniu – rozwój kiły

OUN

4x wzrost miana reinfekcja lub niepowodzenie leczenia,

- stosowana głownie do badań przesiewowych oraz do kontroli po leczeniu,

- uwaga narkomani i chorzy na gruźlicę!!! (mogą być zafałszowane).

Odczyny krętkowe:

-żywe utrwalone komórki krętków bladych lub fragmentów krętków rozbitych ultradźwiękami,

- FTA, FTA-ABS, TPHA – szczep Nichols.

FTA:

- metoda jakościowa,

- antygen – krętki (sz.Nichols) utrwalone na szkiełku, uzyskane przez pasażowanie na jądrach króliczych,

- dodanie surowicy znakowanej – kompleks,

- przeciwciała głównie przeciw białkowemu antygenowi grupowemu wspólnego dla rodziny,

- miano odczytu powyżej rozcieńczenia badanej surowicy warunkuje fluorescencję i odpowiada oznaczeniu 1+,

- metoda ilościowa – ocena dynamiki i kontroli wyników,

- uwaga pacjenci z kolagenozami!!!

FTA-ABS:

- antygen – ultrasonat Treponema phagederris biotyp Reiter, wstępna absorpcja krętków z surowicy.

TPHA:

- aglutynacja krwinek opłaszczonych ultrasonatem patogennych krętków bladych pod wpływem przeciwciał zawartych w surowicy kiłowej uprzednio rozcieńczonej w płynie absorpcyjnym,

- przeciwko antygenowi białkowemu krętka ,

-głównie jakościowy,

- metoda ilościowa – diagnostyka kiły OUN.

MHA-TP:

- modyfikacja TPHA,

- mikroaglutynacja krętków MHA-TP,

- troponema pallidum particie agglutination assai -TPPA.

Odczyn Nelsona – Meyera:

• Odczyn unierruchomiania krętków,

• Żywe patogenne krętki pasażowane na jądrach króliczych , utrzymywane przy życiu na sztucznym podłożu,

• Przeciwko antygenowi wielocukrowemu bakterii,

• Wynik na podstawie odsetku unieruchomienia krętków.

(-) 0-20%

Wątpliwy 21-50%

Słabo dodatni 51-80%

(+) 81-100%

Odczyn pracochłonny, kosztowny i najbardziej czuły (soisty).