Finanse ST W2/17/10/2012
notatki Sandry Conradi
Temat: Gospodarka finansowa i system finansowy JST
Gospodarka finansowa jest częścią publicznej gospodarki. System gospodarki jest częścią systemu publicznego. Pierwsze budżety gmin powstały w 1991roku.
Finanse samorządu terytorialnego
publiczne zasoby pieniężne (środki publiczne) gmin, powiatów, województw samorządowych i ich związków, operacje tymi zasobami i normy prawne je regulujące.
Finanse samorządu terytorialnego obejmują zjawiska i procesy związane z gromadzeniem oraz rozdysponowaniem środkow publicznych przez JST i ich związki oraz podległe im jednostki organizacyjne.
Obszar zainteresowania finansów samorządu terytorialnego
Problematyka racjonalności gospodarowania zasobami środkow publicznych – skuteczność i efektywność pobierania oraz gromadzenia dochodów budżetowych JST, zasadność i racjonalność wydatków ponoszonych przez organy JST, poziom i struktura długu JST
Mechanizm redystrybucji środków publicznych pomiędzy podsektorem rządowym a poszczególnymi ogniwami podsektora samorządowego (redystrybucja pionowa – przymuszenie bogatych do oddawania swoich pieniędzy, żeby wspomóc tych biedniejszych)
Mechanizm redystrybucji środków publicznych dokonywany w ramach podsektora samorządowego pomiędzy poszczególne ogniwa tego podsektora (redystrybucja pozioma – gminy bogatsze dla gmin bogatszych, woj. bogatsze dla woj. bogatszych itp.)
Treść ekonomiczna i związki przyczynowo-skutkowe miedzy gromadzeniem środków publicznych a zakresem interwencji samorządu terytorialnego w procesy rozwoju lokalnego i regionalnego.
Związki między wydatkami i rozchodami JST a przeobrażeniami jakościowymi, jakie zachodzą na danym obszarze w zakresie poziomu życia ludności i warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych
Nasze regulacje prawne nie pozwalają na upadłość jednostek sektora publicznego – samorządy itp.
Finanse samorządu terytorialnego odróżnia się od finansów szczebla centralnego z uwagi na:
Różnice co do miejsca koncentracji publicznych zasobów pieniężnych
Odmienny zasięg terytorialny
Oddzielenie szczebla centralnego, następujące poprzez tworzenie norm prawno-finansowych, określających kompetencje organów publicznych do gospodarowania środkami publicznymi
Zróżnicowanie zakresu autonomii JST w zależności od warunków społecznych, gospodarczych, politycznych
Finansów samorządu terytorialnego nie można przeciwstawiać finansom szczebla centralnego, gdyż:
Stanowią istotną część systemu finansów publicznych
Są ściśle powiązane z finansami na szczeblu centralnym, tzn. część publicznych zasobów pieniężnych przesuwana jest ze szczebla centralnego na szczebel samorządowy w formie dotacji, subwencji, udziałów w podatkach państwowych
Metody finansowania zadań publicznych na szczeblu centralnym i samorządowym są bardzo zbliżone
Formy działania organów samorządowych można porównywać z formami działania organów centralnych, tzn. występują one w roli: podmiotu prawa publicznego i prywatnego, kasjera oraz bankiera.
Kto wybiera bank prowadzący rachunek budżetu gminy/powiatu/woj.?- komisja przetargowa
Zakres finansów publicznych w gospodarce
Funkcja informacyjna finansów publicznych polega na informowaniu o wysokości PKB wytworzonego i podzielonego przez system finansów publicznych (SFP)
Wskaźnik fiskalizmu
Dochody SFP w relacji do PKB w %
Wskaźnik alokacji/redystrybucji
Wydatki SFP w relacji do PKB w %
Wskażnik wyniku SFP
Wynik SFP (nadwyżka/deficyt) w relacji do PKB w %
Wskaźnik zadłużenia państwa
Dług SFP w relacji do PKB w %
UE | PL | |
---|---|---|
Dochody sektora finansów publicznych (cały sektor) | 44% | 15% |
Samorząd terytorialny (mała część sektora) | 16% (prawie 1/3 tego u góry) | |
Wydatki SFP | 50% | 30% |
Wydatki ST | 16% | |
Wynik SFP | Powyżej 3% | |
Wynik ST | Ok. 1% | |
Dług SFP | Powyżej 80% | 7% |
Dług ST | 13% PKB |
Wnioski z tabelki: Samorządy w poszczególnych krajch nie powodują wzrostu deficytu
Zwykła struktura dochodów, wydatków i długu
Udział ST w Polsce
W dochodach SFP -> 15%
Wydatki SFP ->30%
Dług SFP
Udział poszczególnych jednostek w dochodach,wydatkach, należnosciach i zobowiązaniach.
Dochody:
Gminy – 44% wszystkich środków, które ma samorząd
Miasto – 33%
Powiat – 13%
Województwo – 9%
Wydatki:
Gminy – 44%
MnPP – 33%
Powiat – 13%
Województwa – 9%
Zobowiązania:
Gminy – 40%
MnPP – 42%
Powiaty – 9%
Województwa – 9%
Należności (przeterminowane, terminowe)
Gminy – 39%
MnPP – 46% (centra rozwoju, najwięcej umów cywilno-prawnych dlatego ma najwięcej)
Powiaty – 8%
Województwa – 9%