3 systemy:
- manipulowanie i działanie
- organizacja percepcji i tworzenie wyobrażeń
- znaczenie symboli
Jan Amos Komeński – ojciec dydaktyki (nauczania)
Jan Fryderyk Herbart – dydaktyka, jako teoria nauczania, która podstawowe znaczenia przypisywała czynnościom nauczyciela
John Dewey – progresywizm – uczenie się przez działanie
- cele, treści, metody, środki, organizacja procesu kształcenia
- uczenie, a nauka
Teoria nauczania:
- doświadczenie wyrabiające w jednostce skłonność do uczenia się
- określa sposób, który czyni wiedzę najłatwiej przyswajalną dla ucznia
- porządek kolejny materiału do przyswojenia
- stosowanie nagród i kar
* nagroda zewnętrzna pochwała
* nagroda wewnętrzna poczucie satysfakcji ucznia
* nagroda natychmiastowa ocena
* nagroda odroczona efekty pracy, np. stypendium
Edukacja kształcenie, wychowanie, oświata
* edukacja równoległa do tradycyjnego systemu kształcenia, np. ośrodek sportowy, dom kultury
* edukacja ustawiczna człowiek uczy się całe życie
Szkoły niepubliczne:
- szkoły społeczne
- szkoły prywatne
- szkoły związków wyznaniowych
Awans zawodowy:
- nauczyciel stażysta
- nauczyciel kontraktowy
- nauczyciel mianowany
- nauczyciel dyplomowany
- profesor oświaty
Kontrola:
- ilościowa tempo pracy, frekwencja uczniów i nauczyciela
- jakościowa stopień opanowania przez uczniów wiedzy
* bieżąca odpytywanie, sprawdziany
* odroczona prace semestralne
Proces nauczania systematyczny i planowy zbiór czynności nauczyciela
Świadomość najwyższa forma odzwierciedlenia rzeczywistości
Wrażenie najprostsze procesy, które warunkują poznanie
Spostrzeżenie odróżnianie cech przedmiotów
Wyobrażenie procesy psychiczne, rezultat spostrzeżeń
Proces uczenia się:
- zachodzi w układzie nerwowym, który doprowadza do zmian zachowania pod wpływem czynności uczenia się
- 3 etapy:
* zapamiętywanie
* pamiętanie
* przypomnienie
- niekiedy może wystąpić zapominanie
- nauczyciel odniesie sukces, kiedy uczeń będzie potrafił wykorzystać wiedzę i umiejętności w praktyce
- algorytmy modele, które przynoszą zawsze ten sam efekt
- heurystyki nowe rozwiązania
- proces zapamiętywania:
* przedmiot
* rozumienie
* rodzaj woli
* utrwalenie
Podział pamięci osobniczej:
- zw. na przedmiot:
* pamięć obrazowa
* pamięć werbalna
* pamięć uczuć
- zw. na rozumienie
* pamięć mechaniczna
* pamięć logiczna
- zw. na udział woli
* pamięć dowolna
* pamięć mimowolna
- zw. na trwałość
* pamięć bezpośrednia
* pamięć odroczona
- zw. na rodzaj przypomnień
* pamięć rozpoznawcza
* pamięć odtwórcza
Warunki uczenia się:
- ważność
- świeżość
- otoczenie
- początek i koniec
- przerwy
Koncepcja kształcenia wielostronnego (Wincenty Okoń):
- aktywność intelektualna rozwój intelektualny, wiedzę przyswajamy za pomocą źródeł i wiedzy nauczyciela; może to też być samodzielne rozwiązywanie problemów
- aktywność emocjonalna radość z tego, czego człowiek się uczy
- aktywność praktyczna
Planowanie wybór kierunków przyszłych działań
Projektowanie analizujemy różne warianty działania, ale nie podejmujemy decyzji co do wyboru jednego z nich
Programowanie szczegółowy przepis określający różne etapy działania
Praksologiczne cechy dobrego planu:
- wielostronność
- konkretność, precyzyjność
- realizm i operatywność
- wewnętrzna zgodność
- elastyczność
Rodzaje planów:
- plan roczny
- plan okresowy
- codzienny plan pracy
Cele kształcenia:
- cele rzeczowe
* opanowanie podstaw wiedzy naukowej
* ogólne przygotowanie do działalności praktycznych
* kształtowanie u uczniów przekonań i postaw
- cele podmiotowe
* zdolności poznawcze, obserwacyjne, pamięć, uwaga
* potrzeby uczniów
* wdrożenie do samo edukacji
Koncepcja Blooma:
- zakres poznawczy
* wiedza zrozumienie zastosowanie analiza synteza ocenianie
* egzemplifikacja
* ekstrapolacja umiejętność uogólniania
- zakres emocjonalny
* odbieranie bodźców z otoczenia i reagowanie na nie
* wartościowanie i kształtowanie własnych sądów
- zakres psychomotoryczny
* odruchy dowolne i mimowolne
* zdolności percepcyjne
* niewerbalne porozumiewanie się mowa ciała
Taksonomia ABC – Niemierko:
- poziom wiadomości
* zapamiętanie
* zrozumienie
- poziom umiejętności
* zastosowanie umiejętności w różnych sytuacjach
Taksonomia Tomaszewskiego:
- poziom działania
* naśladowanie działania
* odtwarzanie działania
- poziom umiejętności
*sprawność działania w różnych warunkach
Teorie doboru treści kształcenia:
- encyklopedyzm materializm dydaktyczny
- formalizm dydaktyczny treści kształcenia jako środek
- utylitaryzm dydaktyczny (John Dewey) ważna jest indywidualna rola ucznia
- teoria problemowo – kompleksowa (Bohdan Suchodolski) jednolity układ treści w szkole podstawowej
- strukturalizm przeładowanie treści nauczania ilością materiału
- egzemplaryzm – redukcja materiału nauczania
Kryteria doboru treści programowych:
- ogólne
* rozwijający się człowiek
* zmieniające się społeczeństwo
* rozwój kultury i nauki
- szczegółowe
* związane z daną dyscypliną
* kryterium trwałości wiedzy
* kryterium przydatności
* kryterium potrzeb uczących się
3R Jacksona reguły, rutynowe formy, rozporządzenia
Elementy wzorca programu:
- określenie ideałów, celów i wzorców programów
- ustalenie struktury programu
* układ treści nauczania
* hasła
* zagadnienia
* działy z różnych dziedzin
- uzupełnienie ogólnej struktury treściami
- komentarz:
* merytoryczny precyzuje zakres treści i umiejętności związane z danym hasłem
* metodyczny odnosi się do metod, form i środków realizacji
- określenie oczekiwanych celów nauczania i wyników wskazujących na to, jak uczniowi powinni wykonywać dane zadanie
- sposoby oceniania, wymagania
* konieczne
* podstawowe (rozszerzające, dopełniające)
* wyróżniające
Cechy konstrukcyjne wzorca programu:
- zakres i treść ilość i szczegółowość
- równowaga elementów poznawczych, emocjonalnych i praktycznych
- integracja wiedzy i umiejętności
- kolejne ułożenie elementów programu
- zasada poglądowości najpierw uczenie tego, co łatwiejsze, potem treści trudniejsze
- zachowanie chronologii
- ciągłość utrwalanie tego, co już było
- wyrazistość powiązanie pionowe (wzdłuż linii czasu) i poziome (wiedza z różnych przedmiotów) pomiędzy elementami
- równowaga rozwija się człowiek, a także społeczeństwo, wiedza kanoniczna, ale też nowa wiedza
Model liniowy:
- cała uwaga skupiona na celach
- działania
- wyniki
Model nieliniowy:
- działania
- wyniki
- cele
Zasady nauczania:
- zasada wszechstronnego i harmonijnego rozwoju uczniów
- zasada poglądowości
- zasada systematyczności
- zasada trwałości wiedzy
- zasada indywidualizacji i zespołowości
- zasada wiązania teorii z praktyką
- zasada twórczości
- zasada kontroli i oceny
- zasada ustawiczności kształcenia
- zasada przyjemności
Kontrola:
- holistyczna wiedza całościowa
- analityczna wiedza szczegółowa
- właściwości jakości kontroli:
* rzetelność
* trafność
* obiektywizm
- formy kontroli:
* wstępna określenie wiedzy bazowej
* bieżąca (kształtująca)
* końcowa
- typy kontroli:
* wewnątrzszkolna
* zewnątrzszkolna
Ocenianie:
- cele:
* kwalifikowanie uczniów do kontynuowania nauki
* selekcja pod kątem przyszłej edukacji
* funkcja diagnostyczna
* udoskonalanie nauczania
* funkcja motywacyjna
- typy oceniania:
* kryterialne
* różnicujące
* diagnostyczne
Typologia metod nauczania:
- metody oglądowe
* oparte na obserwacji
* nauczyciel pokaz
* uczeń pomiar
- metody słowne
* oparte na słowie
* opis
* opowiadanie
* wykład (oratoryjny, konwersatoryjny, problemowy)
* pogadanka
* dyskusja
6 warunków twórczości wg. Maslowa:
- zwracanie uwagi na detale
- otwartość na doświadczenie
- niezależność i odwaga
- spontaniczność i ekspresywność
- życzliwe, filozoficzne poczucie humoru
- zdolność do integrowania przeciwieństw
Szkoła Waldorfowska:
- szkoła autorska, 1919, Eric Mont w Niemczech
- 12-letnia szkoła ogólnokształcąca
- szkoła Steinerowska (Steiner – twórca założeń pedagogicznych szkoły antropozofia – spojrzenie na człowieka przez naukę, sztukę i religię)
- eurytmia – sztuka ruchu
- przedmioty główne, praktyczne ( szycie, gotowanie, garncarstwo), artystyczne
- języki obce
- nauczanie epokowe (2-4 tygodnie z jednego przedmiotu głównego)
- lekcja 2 godziny (śpiew, faza zasadnicza, faza narracyjna)
- brak podręczników, tylko zeszyty epokowe