Podstawy socjologii dr Aleksander Wolski - Wykład nr 1 (18.10.14)
Dr Aleksander Wolski tel. 505386219 wolskialek@interia.pl
Na ostatnich zajęciach będzie egzamin – obecność obowiązkowa. Egzamin ok 20 minut – krótko i na temat.
Zagadnienia na egzamin:
Definicja socjologii jako nauki (co bada socjologia?)
Cechy mikro i makrostruktury
Definicja grupy społecznej
Cechy grupotwórcze
Definicja roli społecznej.
1. Socjologia – rozumienie świata, odkrywa kulisy działania społeczeństwa
- pozwala na głębsze rozumienie świata
- zmienia świadomość
Człowiek jest pojęciem kulturowym i definiuje się go wyłącznie w danej kulturze
Literatura:
Goodman – „Wstęp do socjologii”
Peter L. Berger – „Zaproszenie do socjologii”
Turner J. H. – „Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie” – tę pozycję najlepiej wypożyczyć.
August Comte (1798-1857)
Koncentrował się:
- na porządku społecznym
- na stabilizacji społecznej
Sformułował 2 zakresy badawcze socjologii:
- statyka społeczna badająca jakie społeczeństwo jest, jak je opisywać (dlaczego społeczeństwa trwają?)
- dynamika społeczna badająca jak społeczeństwo zmienia się i dlaczego. Przyczyny zmieniania się społeczeństwa:
a) zmiany przyrodnicze
b) zmiany technologiczne
c) zmiany społeczne
Pojęcie Inżynierii społecznej (sprawdzić, co to jest).
Comte uważał, że głównym czynnikiem sprzyjającym stabilizacji jest wspólnota przekonań wszystkich członków społeczeństwa. Zmianę społeczną widział jako proces ewolucyjny, dzięki któremu społeczeństwo osiąga coraz wyższe stadia rozwojowe.
Najbardziej znaną koncepcją Comte’a jest tzw. Prawo trzech stadiów. W myśl tej koncepcji społeczeństwa ludzkie rozwijają się w układzie trójstopniowym przechodząc przez kolejne etapy ewolucji społecznej:
Stadium teologiczne, gdzie myślenie o świecie zdominowane jest przez kwestie nadprzyrodzone, boskie i za sprawą tych analiz wyjaśniany jest świat
Stadium metafizyczne, dominują tu filozoficzne przemyślenia nad istotą zjawisk, świat próbuje wyjaśniać się za pomocą matematyki, logiki.
Stadium pozytywistyczne, zakłada prymat nauki a obserwacja faktów empirycznych i usystematyzowana weryfikacja teorii staje się dominującym sposobem wyjaśnienia otaczającego świata.
Rozwój społeczeństw nie odbywa się w układzie linearnym. Poszczególne stadia przenikają się.
Hubert Spencer (1820-1903)
Usiłował wyjaśnić porządek i zmiany społeczne przez porównanie społeczeństwa do żywego organizmu. Wg. Niego socjologia odkrywa podstawowe struktury społeczne i bada, jak ich funkcjonowanie wpływa na funkcjonowanie danego społeczeństwa. Jednak jego podstawowa zasługa dla socjologii to rozwinięcie tzw. Koncepcji organicystycznej, gdzie społeczeństwo jest traktowane całościowo jako organizm a poszczególne elementy społeczeństwa jako jego immanentne organy
Wykład 24.01.2015
Socjologia:
-to nauka zajmująca się badaniem współżycia społecznego; jego materialnych i niematerialnych wytworów, czynników powodujących ich powstanie, rozwój i zanikanie, badanie osobników ludzkich, ale tylko o tyle, o ile są przez to współżycie zdeterminowani(uwarunkowani).
Socjologia stanowi więc naukę o zbiorowościach, interakcjami, stosunkach społecznych, strukturach grupowych i procesach w nich zachodzących-jednak nie tyle z perspektywy jednostki, co minimum grupy społecznej.
Socjologia bada:
-bada społeczne zachowanie człowieka, instytucji, grup społecznych oraz zachodzące w nich interakcjach.
-organizuje społeczne i elementy składowe społeczeństwa.
-zachodzące w grupach, organizacjach, instytucjach i wszelkich strukturach społecznych interakcje
-kulturowe symbole które ludzie tworzą i wykorzystują do kontroli społecznej i organizowania społeczeństwa
-społeczne struktury, które podporządkowują życie społeczne
-również wszystkie procesy i uchy naruszające społeczny porządek
-społeczne zachowanie człowieka
Cele socjologii:
-opisywanie
-wyjaśnianie
-sterowanie
-przewidywanie
-poprawianie jakości życia ludzkiego
-celem socjologii jest usystematyzowanie i ściślejsze określenie owych codziennych społecznych doświadczeń przez poszerzanie naszego indywidualnego oglądu społecznego.
-istotne jest tu wyjście poza doświadczenia jednostkowe
Struktura społeczna:
-układ różnorodnych elementów oraz procesów i relacji występujących między nimi, elementami są tu zbiorowości społeczne, grupy społeczne, społeczeństwo lokalne, itp.
-(J.Szczepański)taki sposób ułożenia elementów składowych, aby mogły one wykonywać swoje funkcje uzupełniając się i harmonizując, tak aby grupa jako całość mogła się utrzymać i rozwijać(podejście funkcjonalistyczne)
-(St.Ossowski)system międzyludzkich zależności, dystansów i hierarchii zarówno w nieograniczonej jak i ograniczonej formie(zależności wynikające z funkcji elementów)
W socjologii wyróżniamy trzy typy struktury społecznej:
a)Makrostruktury społecznej
b)Mezostruktury społ
c)Mikrostruktury społ.:
Za mała struktura uw0żamy zbiorowość społeczna w której:
-przeważają bezpośrednie styczności między ludźmi
-znaczna część struktur społecznych często opiera się n takich stycznościach
-niemożność pełnego zaspokojenia wszystkich potrzeb swojej zbiorowości nawet w dalszej perspektywie
-nie daje to znamion samoistości
-nie zawieranie odpowiednio sieci podczyści(??)
W obrębie mikrostruktury dokonują się procesy:
-socjalizacji
-transmisji kulturowej
-kontroli społecznej
-kształtowania osobowości
-kontroli społecznej
-kształtowania wzorców zachowań
Ad.a) W zbiorowościach wielkich przeważają:
-styczność pośrednia
-stosunki o pośrednim charakterze
-ustrój
-jak również element pełnego zaspokojenia potrzeb swej osobowości
-warunek przedni daje jej znamiona samoistności
-zawieranie w sobie wielkości równych części (podstruktur)
Rola społeczna:
a)zbiór norm i wartości związanych z określoną pozycją społeczną, przypisaną do tej pozycji, przypisanej do tej pozycji i wymaganych od każdego, kto pozycje tą zajmuje. Jest to rola społeczna w sensie normatywnym.
b)w ujęciu realistycznym określa się jako rzeczywisty syndrom zachowań jednostki, tu określa się jako zachowanie przebiegać powinno, skoro jednostka zajmuje określona pozycję
c)zespół oczekiwań odnoszących się do zachowania osoby zajmującej jakąś pozycje
d)dla J. Szczepańskiego to względnie stały i wewnętrzny spójny system zachowań innych osób przebiegających według mniej lub bardziej ustalonego wzoru.
e)W ujęciu Lintona, Mentona, pojecie roli wywodzi się z analogii do sceny i aktora, który odgrywa swoją rolę.
-rola istnieje tu wcześniej od aktora, jest mu dana, staje się faktem zastanym
-jest faktem zewnętrznym, sam jej nie tworzy została ustanowiona przez społeczeństwo
-wyznacza aktorowi szczegółowy sposób postępowaniu
-wywieranie na jego działanie ograniczający wpływ, musi zmienić się dla roli(dopasować)
-aktor musi przyswoić rolę
-jedno przyswajają rolę lepiej, inni gorzej
-na scenie występuje wielu aktorów, których rola musi byś skoordynowana
-każdy aktor gra w ciągu życia a nawet w tym samym czasie wiele ról(konflikt ról)
Podobne ujęcie występuje w podejściu dramaturgicznym E.Goffmana:
Postacie pełnia rolę:
1.przystosowanie do roli
2. wchodzenie do roli
3.etap ostatni:
pełna identyfikacja z rolą
fetyszyzacja roli(pełnienie roli dla niej samej)
dystans roli(niepełna identyfikacja z rolą)
negacja roli
Wykład 25.01.2015
Wychowanie:
intencjonalne kształtowanie osobowości według przyjętego w grupie ideału wychowawczego, jak i kształtowaniem, czyli przygotowaniem do pełnienia określonej roli społecznej.
Socjalizacja:
a) podczas przyswajania przez jednostkę wiedzy, umiejętności i dyspozycji danego społeczeństwa czyniąc je zdolną do życia w danym społeczeństwie
b) oddziaływanie zewnętrzne zmierzające do przekazania jednostce wzorów zachowań, norm, wartości oraz zdolności do samodzielnego utrzymania się i wykonywania określonych ról społecznych
c) przez socjalizacje odbywa się miedzy generacyjny proces transmisji kulturowej
d) przebiega jednokierunkowo(w klasycznym ujęciu) jednostka kształtowana przez otoczenie
e) zapewnienie jednostce wchodzenia do społeczeństwa. Stanowi proces za pośrednictwem którego jednostka staje się pełnowartościowym ( z punktu widzenia danego społeczeństwa) członkiem danej zbiorowości
Etapy socjalizacji:
I. Socjalizacja pierwotna:
-występuje w okresie dzieciństwa, zazwyczaj kończy się w momencie osiągnięcia przez jednostkę własnej tożsamości
II. Socjalizacja wtórna:
-dotyczy jednostki już ukształtowanej częściowo przez społeczeństwo
Funkcje socjalizacji:
-mechanizm transmisji kulturowej
-zachowanie trzonu kultury
-kumulacja wiedzy i technologii
-wytwarzanie pewnego stopnia ładu i porządku społecznego
-stworzenie kontroli wewnętrznej
-strach przed sankcją
Porządek społeczny
-jest wytworem człowieka, ściślej rezultatem stałego ludzkiego wytworzenia.
-jest wytworzony przez człowieka podczas jego nieustannej eksternalizacji
-porządek społeczny nie jest dany biologiczne, nie jest dany w przyrodniczym środowisku człowieka-chodź pewne cechy tego środowiska mogą przesądzić o określonych cechach porządku społecznego
-nie może on być wywiedziony z prawa przyrody. Istnieje on wyłącznie jako wytwór ludzkiego działania.
Wszelka analiza socjalistyczna musi się opierać na trzech założeniach:
Wykład 8.02.15
Grupa społeczna:
-wszelki taki zbiór ludzi, który obejmuje co najmniej 3 osoby wykazujące charakterem swoich stosunków na świadome utrzymanie organizacji społecznej
-określona ilość osób (min3)charakteryzujących się obiektywna , zewnętrznie postrzegana wspólnotą określonego typu.
-strukturę i organizację wewnętrzną
-podobieństwem uczestników pod względem cech istotnych i wyróżniających
-świadomość przynależności do grupy
-świadomość odrębności od innych grup
Warunki istnienia grupy:
1.wspólne uznanie i przestrzeganie zasad odrębności
2.nieodłącznym procesem grupotwórczym jest określony mechanizm selekcji podzielających-nie członków od członków
3.mechanizm ten jest procesem który przez cały czas istnienia grupy przebiega i ulega zmianom.
B.Malinowski
-u podstaw powstania i funkcjonowania grup społ. tkwią potrzeby(biologiczne, psychiczne, społ.-kulturowe), które pobudzają aktywność człowieka
-aby grupa realnie mogła funkcjonować jej określone sposoby działania (zinstytucjonalizowanie)musza być obwarowane normami, symbolami, systemem kulturowym
-spełnienie na płaszczyźnie grupowej potrzeb niższego rzędu wymusza powstanie i spełnienie potrzeb wyższego rzędu(zwiazane z normami, kulturą, wierzeniami)
R.k.Marton:
Grupa społeczna to:normatywna, uwzorowana, zobiektywizowana i zewnętrznie w stosunku do jednostki
Formułuje on socjologiczne pojecie grupy społ. jest to ujęcie strukturalne odnosi sie tu do pewnej liczby ludzi, którzy wchodzą ze sobą w ustalonych stosunkach społecznych. Stosunki społ wiąże pewna liczba jednostek w odrębną całość i jednocześnie odrębny od jednostek podmiot życia społecznego.
Kryteria istnienia grupy:
3.trwale , normatywnie ustalone formy interakcji społecznej
2.samookreślenie jednostki jako uczestnika grupy
1.tak samo jej określenie przez innych (identyfikacja)
Świadomość grupowa obejmuje:poczucie przynależności; poczucie uczestnictwa; poczucie odrębności danej grupy; świadomość ta charakteryzuje sie różnym stopniem intensywności.
Elementy grupotwórcze (cechy grupy):
-zjednoczenie jednostek w grupę jest względnie trwałe
-występuje obiektywnie i subiektywnie zaakceptowana wspólnota norm, celu, przywódctwa
-ich czynności jako członków grupy są wykonywane regularnie
-funkcje są podzielone i pod adresem każdego z członków grupy kreuje się określone oczekiwania
-czynności jednostek uczestniczących w grupie są funkcjonalne zintegrowane ze wzgl. na cel
-utrwalenie norm i poczucie wspólnoty towarzysza czynności rytualne
-stanowiska w grupie są dzielone od konkretnych osób
-czynności wykonywane przez jednostke jako członków grupy są przez nią usankcjonowane
-występuje samookreślenie sie jako uczestnika grupy (świadomość wew.)
-takie samo określenie przez innych (swiadomość zew)
-podobieństwo uczestników pod wzgl. cech istotnych i wyróżniających
-świadomość odrębności od innych grup
Typologie grup społecznych wg.Ch.H Cooleya:
grupa pierwotna-pierwsza, oparta na stosunkach pokrewieństwa, przyjaźni
grupa wtórna-pochodna, umowna, celowa, powstała na podstawie umownych porozumień miedzy ludźmi.