WYKŁAD 1/ METODY ROZPOZNAWANIA PORZEB ZDROWONYCH. WYBRANE PRZYKŁADY ROZPOZNAWANIA PORZEB ZDROWONYCH NA TLE ROZWOJU DYSCYPLINY ZDROWIA PUBLICZNEGO. POWSTAWANIE I ROZWÓJ ZDROWIA PUBLICZNEGO JAKO AUTONOMICZNE DZIEDZINY WIEDZY I DZIAŁALNOŚCI PRAKYCZNEJ (GENEZA I RYS HISORYCZNY).
KONCEPCJE ZDROWIA PUBLICZNEGO W ŚWIETLE UJĘĆ DEFINICYJNYCH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM NOWEGO ZDROWIA PUBLICZNEGO.
RODZAJE PORZEB ZDROWOTNYCH
| Normatywna- tj. taka, którą np. ekspert lub lekarz określa jako potrzebę w danej sytuacji. Wyznaczony zostaje, jakiś pożądany standard, który jest porównywany z tym, co istnieje faktycznie | standardy profesjonalnie określają wielkość potrzeb, ale nie pozwalają udzielić odpowiedzi na pytanie o to, jaką część tych potrzeb można i umożliwiają zaspokajać |
|---|---|
| Odczuwana, zbliżona do życzenia, by coś zostało zrobione. Kiedy oceniamy potrzebę jakichś usług, pytamy ludność, czy odczuwa ich potrzebę. | stanowią wątpliwej wartości wskazówki dla wyboru działań praktycznych, tym bardziej, że żaden system nie pozwala na zaspokojenie w pełni potrzeb odczuwanych |
| Wyrażona, potrzeba jest stosowana w służbie zdrowia gdzie za miarę niezaspokojonych potrzeb uznaje się listy oczekujących | nie są i nigdy nie będą wystarczającą przesłanką dla racjonalnych decyzji alokacyjnych (choć należy dążyć do maksymalnej dostępności) |
| Poznawcza, którą stwierdza się, jeżeli ludzie o podobnych cechach ci którzy nie otrzymują usług, znajdują się w potrzebach | Wiedza o nich też nie pozwala na podejmowaniu racjonalnych decyzji alokacyjnych (choć jest to ważna informacja w zbiorze przesłanek planistycznych… |
ELEMENTY WPLYWAJĄCE NA POLITYKĘ USTALANIA PRIORYTETÓW
ZDROWOTNYCH
ART.68 KONSTYTUCJI RP
Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
STANOWISKO ZARZĄDU GŁÓWNEGO PTZP W SPRAWIE PROJEKTU USTAWY O SYSTEMIE ZDROWIA PUBLICZNEGO
GENERALNA KONSTATACJA: (1)
Zdrowie publiczne
to dyscyplina medyczna obejmująca szeroki obszar działań pozamedycznych, mogących wpływać na zdrowie społeczeństwa.
(2)
to dyscyplina naukowa obejmująca zagadnienia zdrowia społeczeństwa, współzależność stanu zdrowia od warunków życia i form troski o zdrowie, w odniesieniu do społeczności.
(3)
to nauka i sztuka zapobiegania i ulepszania zdrowia zbiorowości poprzez edukację, promocję, badania naukowe i strategie prewencji chorób.
(4)
to wiedza i praktyczne zastosowanie wielodyscyplinarnych i interdyscyplinarnych metod badań naukowych, kształcenia i działalności usługowej obejmującej różne dyscypliny akademickie.
Z KART ODLEGŁEJ HISTORII
Od czasów starożytnych do okresu wielkiego historycznego przełomu w zdrowiu publicznym, jaki nastąpił w XVIII w., ukształtowało się wiele ważnych doświadczeń, sprawdzonych przez setki lat praktyki o nieprzemijającym znaczeniu dla zapobiegania chorobom, zachowania zdrowia i przedłużania życia.
Zapobieganie chorobom znane jest od wielu wieków. wprowadzenie zasad higieny ogólnej i przepisów sanitarnych zawarte już było w kanonach Talmudu.
Tłumaczenia przyczyn chorób czynnikami środowiskowymi i wiązanie ich z powietrzem, wodą i miejscem zamieszkania zawdzięczamy naukom Hipokratesa.
Powszechnie znane jest budowanie akweduktów, łaźni publicznych i zapewnienie świadczeń zdrowotnych w starożytnym Rzymie, a następnie walka z epidemiami w okresie średniowiecza. wszystkie te działania i ich teoretyczne podstawy wynikały z gromadzonych obserwacji i doświadczeń, a miały na celu zapewnienie zdrowia społeczności.
Troska o uchronienie ludności od chorób cywilizacyjnych przejawiała się z jednej strony w nakazach religijnych z zakresu przestrzegania higieny osobistej, seksualnej, żywienia i żywności, utrzymywania w czystości domów i miejsc publicznych, a z drugiej w formie administracyjnych zarządzeń i działań będących zalążkiem prawodawstwa sanitarnego.
Na Krecie, w Grecji, a zwłaszcza w imperium rzymskim zainicjowano wiele przedsięwzięć i inicjatyw, służących zdrowiu. Dotyczyły one zapewnienia zdrowej wody do picia, usuwania nieczystości (akwedukty, kanalizacja, łaźni, tzw. term, wychowania dla zdrowia(sport, olimpiady).
Hipokrates (460p.ne. – 377p.n.e.)
Napisał traktat: „ O powietrzu, wodach i klimatach”, w którym podkreślał wpływ czynników środowiskowych na zdrowie ludzkie. nakazywał by :„lekarz brał pod uwagę zarówno pokarm, którym człowiek się odżywiał, wodę , którą pił, klimat, w którym żył, jak i wpływ wywierany na człowieka przez grecką wolność lub wschodni despotyzm”
W kulturze europejskiej jednym z pierwszych , który uporządkował całokształt poglądów na zdrowie był Hipokrates, późniejszy ojciec medycyny europejskiej. W myśl jego poglądów dobre samopoczucie, zdrowie, nie choroba zależy od równowagi między tym co nas otacza a nami. Zewnętrzna równowaga miedzy człowiekiem a środowiskiem pozwala na stworzenie równowagi wewnętrznej.
Johann Peter Frank (1745-1821)
Uważany za twórcę koncepcji zdrowia publicznego, zdrowia ogółu w Europie i organizacji państwowej ochrony zdrowia.
dla zdrowia ogółu sformułował następujące postulaty pod adresem państwa:
wprowadzenie obowiązku posiadania świadectw zdrowia przed zawarciem małżeństwa,
zapewnienie opieki nad macierzyństwem,
zapewnienie pomocy w chorobie,
urządzenie szkół i nauczania zgodnie z wymogami zdrowia,
zwalczanie alkoholizmu i prostytucji,
zapewnienie w wodę i usuwanie nieczystości.
docenienie wartości statystyki lekarskiej
podkreślał w swoich działaniach związek zdrowia z warunkami bytowania, społeczną wagę zdrowia oraz odpowiedzialność administracji państwowej za ochronę zdrowia obywateli.
DEFINICJA ZDROWIA PUBLICZNEGO – J.P.Frank
Z KART HISTORII… - XVIII-XIX w.
Teoretyczne podstawy dla działań prewencyjnych oraz dążenie do zapewnienia higienicznych warunków życia uwarunkowane były rozwojem nauk medycznych i społecznych.
(szczepionka przeciw ospie Jennera, odkrycie mikroskopu, prace Kocha i Pasteura)
Ważną rolę w rozwoju koncepcji zdrowia publicznego odegrała doktryna oświeconego absolutyzmu i doktryna merkantylizmu w Niemczech , postulując opiekę państwa nad obywatelami.
Wynikało to z pragmatycznego podejścia, którego celem było zapewnienie siły roboczej dla powstającego przemysłu.
Przydatne opracowanie: Nosko J.: Zachowania zdrowotne i zdrowie publiczne. Aspekty historyczno-kulturowe. Instytut Med. Pracy, Łódź 2005
Z KART HISTORII…- XIX w.
Doktryna welfare state określa rolę społeczeństwa i państwa w warunkach gospodarki rynkowej. wyznaczała ona również zakres integracji państwa w życie gospodarcze, w celu rozwiązywania kwestii społecznych, takich jak bezrobocie, opieka zdrowotna, system świadczeń i usług socjalnych, edukacja, mieszkania, warunki pracy.
Wielkie wrażenie wywarło opracowanie E. Chadwicka: „Report on the sanitary conditio of the labouring population of Great Britian in 1842”
DEFINICJA ZDROWIA PUBLICZNEGO-M. Rosenau
Z KART HISTORII…- XX w.
DEFINICJA ZDROWIA PUBLICZNEGO- C.E. Winslow