Al-Si
Dobre właściwości odlewnicze: wysoka lejność, mały skurcz, duża szczelność zalewania, Si powoduje wzrost wytrzymałości na rozciąganie.
Dodatki stopowe:Cu, Mg, Fe, Mn, Ni, Cr, Sn, Zn.
Dzielimy na: podeutektyczne- do 10% Si [Ak7, Ak9]; eutektyczne- 10-13% [Ak11, 12]; nad- 13-25% [Ak20].
Eutektyka Si 12,6% w temp. eutek. 577,2C; roztwory stałe Al i Si zamierają w Al-0,17%; Si-1,65%.
Podeutektyczne stopy: posiadają dość dobre wł. Wytrzym.; dobra plastyczność; dobra odp. Na korozję; dobra wł. odlew. wzrastają zraz z zawart. Si. Dodatki- magnez, mangan.
Stopy podeutek. i eutek. nie przegrzewamy pow. 740-750C (temp. zal. 720-750); nadeutek. do 840-860(temp. zal. 820-840).
Metody sprawdzania zagazowania: metoda doniczkowa(nakłucia na powierzchni); miseczkowa(nakłucia na powierzchni); pod obniżonym ciśnieniem.
Rafinacja-usunięcie zanieczyszczeń tlenowych, niemetalicznych, gazów (O, H). Metody: ultradźwiękowa, próżniowa, żużle rafinacyjne, gazami, preparaty uwalniające gazy (np. preparat azotowy).
Modyfikacja- do pod i eutektycznych stosuje się sód metaliczny, czasem stront, antymon; temp modyf. 730-750C; nadeutektyczne- fosforem, temp. modyf. 820-840C
Al-Cu
Wpływ Cu: W odlewach lanych do zawartości ok. 4% (w stopach poddanych obróbce ok. 5%) Cu wytrzymałość rośnie, a przy wyższych zawartościach zmniejsza się. Wydłużenie zmniejsza się wraz ze wzrostem zawartości Cu.
Podatność do pęknięć: Głównym czynnikiem występowania pęknięć jest duży zakres temperatur krzepnięcia (105). Także zbyt duże wydzielenia fazy CuAl2. Zanieczyszczenia, zbyt długie topienie i przetrzymywanie ciekłego metalu w wys temp, wys temp przegrzania kąpieli nieprawidłowy układ zasilające, kształt odlewu.
Przedstawiciele: AM5- Cu 4-5, Fe do 0.8, Si 0.8, Zn 0.3, Mg 0.03, Ni 0.05, Ti+Zr 0.15. Początek krzepnięcia: 649, koniec: 544,
AM4- Cu 4.2-5, Mg 0.2-0.4, Ti 0.15-0.30, Fe do 0.3, Si 0.25, Zn i Mn 0.05,
AM75-(Al-Cu-Si) Cu 5-8, Si 4-6, Mg 0.3-0.5, Fe do 1.2.
Zastosowanie: AM5-odlewy o prostych kształtach, pracujące przy średnich i silnych obciążeniach. AM4-na odlewy pracujące pod wysokim obciążeniem, od których są wymagane wysokie właściwości mechaniczne.
Rafinacja: Do raf należy stosować chlor gazowy lub mieszaninę chloru z azotem, bądź preparat o nazwie Rafglin 3(0.2-0.4 od masy wsadu met 700 -750). Czas raf ok. 15min. Po proc. należy odczekać 5-10min na wypłynięcie gazów.
Modyfikacja: Tytan (0.1-0.2), bor(mniej niż Ti), cyrkon, wanad, niob. Modyfikację przeprowadza się na ogół w piecach podgrzewczych, w przypadku zaprawy AlTi5B temp kąpieli ok. 750o wprowadza się do kąpieli pod zanurzaniem i miesza. Stosuje się także mieszaniny soli zawierających bor, tytan czy cyrkon np. Almod 2 i 3 0.5-0.9 (sole cyrkonu, tytanu, boru i C2Cl6 temp ok. 730).
Temp zalewania: Temp odlewania dla AM4 i AM5: 710-750, dla AM75 690-730, Temp form: 200-230
Cu stopy miedzi
1.Co to jest mosiądz,brąz,temp.odl. 2.Wymienic 5 brazów i mosiądzów.
Mosiądz-stop miedzi z cynkiem powyżej 2%, temp.odlewania 950-1100 C,kolor bardziej złoty Zn panuje skurcz 1,8-2%,Mosiądze-do odlewania-do obróbki cieplnej: *wieloskładnikowe:a)bezołowiowe:-manganowe-MM54,MM58,MM47,-aluminiowe-MA58,MA62,-z cyną-MC62,MC70,b)wysokoniklowe-MZN18,15,12,181,101,ołowiowe-MO63,62,61,60,59,58,58A,58B,*dwuskładnikowe-M95-95%Cu,M80,90,85,70,75,60
brąz-stopy miedzi z cyną lub innymi metalami i ewentualnie innymi pierwiastkami, w których zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90% wagowych,cyna powyżej 2%,kolor bardziej czerwony przypomina miedź,temp odl.1050-1200 C.
brązy:-odlewnicze:*krzemowe BK331,berylowe BB2,BB1,7,aluminiowe BA8,BA1034,BA1054,-do obróbki cieplnej:*dwuskładnikowe B8 B6 B4 B2,ołowiowe *wieloskładnikowe B443
3.Rafinacja,odtlenianie,modyfikacja-stosujemy żużle pokrywające-rafinacja,-gazowa-stosujemy argon,azot,czas 5-15min,longas w tabletkach:gaz doprowadzamy tabletkami,przez lance lub perforowane dno.Odtlenianie:-CuP13,CuP10-preparat z ołowiem,-CuMn33,rzadko Ca,Al.,Mn,Na,pierwiastki o większym powinowactwie do tlenu,-modyfikacja-Ti,Bor,cyrkon-do mosiądzów,zaprawa al-Ti-Bor.
Rafinacja barbotażowa
-3 rodzaje:modyfikowanie i rozdrabnianie ziaren,obróbka za pomocą żużli,odgazowanie.
Ciekłe aluminium rozpuszcza wodór,który wydziela się w czasie stygnięcia metalu i może doprowadzic do powstawania porowatości dlatego należy usunąc go z metalu-stosuje się przedmuchiwanie kąpieli gazem obojętnym. Do odgazowania kąpieli stosuje się głównie zespół wirników i urządzenie do rafinacji barbotażowej wykorzystując mieszankę szybkoobrotową i wdmuchując do kąpieli azot lub argon.Barbotaż- proces przepływu gazu w postaci pęcherzyków przez warstwę cieczy,stosowany w celu rozwinięcia powierzchni zetknięcia cieczy z gazem.Proces barbotażowy:usunięcie wodoru,usunięcie zanieczyszczeń niemetalicznych.Główne cechy metody rafinacji za pomocą głowic:wysoka intensywnośc zjawiska usuwania dyspersyjnych wtrąceń niemetalicznych,efektywnośc odgazowania przy zastosowaniu gazów obojętnych,aspekt ekologiczny,typy głowic:pompa properet.Rozdrobnienie pęcherzy gazowych:zwiększenie powierzchni ich reakcji z ciekłym metalem,rozprowadzenie ich w calej obj.kąpieli,skrócenie drogi dyfuzji wodoru,małe pęcherzyki przepływaja powoli prze ciekly metal dzięki czemu czas kontaktu gazu rafinacyjnego z kąpiela wydłuża się.
Sopy Zn-największe zastosowanie znalazły stopy z Al. O zaw.3,5-30% Altzw.znale.Oprócz Al. Zawierają zwykle do ok.5%Cu i 0,05%Mg,Zn gęstość-7,1 g/cm3 niskotopliwy,Ttop.419oC,Twrz.906oC,odporny na korozje,własności wytzrym.Rm-120-140MPa,32-34HB,A10-55%,podział:-dwuskładnikowe 240,-wieloskładnikowe:*niskoaluminiowe poniżej *%Al,średnioaluminiowe=8%,wysokoaluminiowe powyżej 8%. temp odlewania= 400-600oC,temp.kokili=150-250oC.
Al-Si
Dobre właściwości odlewnicze: wysoka lejność, mały skurcz, duża szczelność zalewania, Si powoduje wzrost wytrzymałości na rozciąganie.
Dodatki stopowe:Cu, Mg, Fe, Mn, Ni, Cr, Sn, Zn.
Dzielimy na: podeutektyczne- do 10% Si [Ak7, Ak9]; eutektyczne- 10-13% [Ak11, 12]; nad- 13-25% [Ak20].
Eutektyka Si 12,6% w temp. eutek. 577,2C; roztwory stałe Al i Si zamierają w Al-0,17%; Si-1,65%.
Podeutektyczne stopy: posiadają dość dobre wł. Wytrzym.; dobra plastyczność; dobra odp. Na korozję; dobra wł. odlew. wzrastają zraz z zawart. Si. Dodatki- magnez, mangan.
Stopy podeutek. i eutek. nie przegrzewamy pow. 740-750C (temp. zal. 720-750); nadeutek. do 840-860(temp. zal. 820-840).
Metody sprawdzania zagazowania: metoda doniczkowa(nakłucia na powierzchni); miseczkowa(nakłucia na powierzchni); pod obniżonym ciśnieniem.
Rafinacja-usunięcie zanieczyszczeń tlenowych, niemetalicznych, gazów (O, H). Metody: ultradźwiękowa, próżniowa, żużle rafinacyjne, gazami, preparaty uwalniające gazy (np. preparat azotowy).
Modyfikacja- do pod i eutektycznych stosuje się sód metaliczny, czasem stront, antymon; temp modyf. 730-750C; nadeutektyczne- fosforem, temp. modyf. 820-840C
Al-Cu
Wpływ Cu: W odlewach lanych do zawartości ok. 4% (w stopach poddanych obróbce ok. 5%) Cu wytrzymałość rośnie, a przy wyższych zawartościach zmniejsza się. Wydłużenie zmniejsza się wraz ze wzrostem zawartości Cu.
Podatność do pęknięć: Głównym czynnikiem występowania pęknięć jest duży zakres temperatur krzepnięcia (105). Także zbyt duże wydzielenia fazy CuAl2. Zanieczyszczenia, zbyt długie topienie i przetrzymywanie ciekłego metalu w wys temp, wys temp przegrzania kąpieli nieprawidłowy układ zasilające, kształt odlewu.
Przedstawiciele: AM5- Cu 4-5, Fe do 0.8, Si 0.8, Zn 0.3, Mg 0.03, Ni 0.05, Ti+Zr 0.15. Początek krzepnięcia: 649, koniec: 544,
AM4- Cu 4.2-5, Mg 0.2-0.4, Ti 0.15-0.30, Fe do 0.3, Si 0.25, Zn i Mn 0.05,
AM75-(Al-Cu-Si) Cu 5-8, Si 4-6, Mg 0.3-0.5, Fe do 1.2.
Zastosowanie: AM5-odlewy o prostych kształtach, pracujące przy średnich i silnych obciążeniach. AM4-na odlewy pracujące pod wysokim obciążeniem, od których są wymagane wysokie właściwości mechaniczne.
Rafinacja: Do raf należy stosować chlor gazowy lub mieszaninę chloru z azotem, bądź preparat o nazwie Rafglin 3(0.2-0.4 od masy wsadu met 700 -750). Czas raf ok. 15min. Po proc. należy odczekać 5-10min na wypłynięcie gazów.
Modyfikacja: Tytan (0.1-0.2), bor(mniej niż Ti), cyrkon, wanad, niob. Modyfikację przeprowadza się na ogół w piecach podgrzewczych, w przypadku zaprawy AlTi5B temp kąpieli ok. 750o wprowadza się do kąpieli pod zanurzaniem i miesza. Stosuje się także mieszaniny soli zawierających bor, tytan czy cyrkon np. Almod 2 i 3 0.5-0.9 (sole cyrkonu, tytanu, boru i C2Cl6 temp ok. 730).
Temp zalewania: Temp odlewania dla AM4 i AM5: 710-750, dla AM75 690-730, Temp form: 200-230
Cu stopy miedzi
1.Co to jest mosiądz,brąz,temp.odl. 2.Wymienic 5 brazów i mosiądzów.
Mosiądz-stop miedzi z cynkiem powyżej 2%, temp.odlewania 950-1100 C,kolor bardziej złoty Zn panuje skurcz 1,8-2%,Mosiądze-do odlewania-do obróbki cieplnej: *wieloskładnikowe:a)bezołowiowe:-manganowe-MM54,MM58,MM47,-aluminiowe-MA58,MA62,-z cyną-MC62,MC70,b)wysokoniklowe-MZN18,15,12,181,101,ołowiowe-MO63,62,61,60,59,58,58A,58B,*dwuskładnikowe-M95-95%Cu,M80,90,85,70,75,60
brąz-stopy miedzi z cyną lub innymi metalami i ewentualnie innymi pierwiastkami, w których zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90% wagowych,cyna powyżej 2%,kolor bardziej czerwony przypomina miedź,temp odl.1050-1200 C.
brązy:-odlewnicze:*krzemowe BK331,berylowe BB2,BB1,7,aluminiowe BA8,BA1034,BA1054,-do obróbki cieplnej:*dwuskładnikowe B8 B6 B4 B2,ołowiowe *wieloskładnikowe B443
3.Rafinacja,odtlenianie,modyfikacja-stosujemy żużle pokrywające-rafinacja,-gazowa-stosujemy argon,azot,czas 5-15min,longas w tabletkach:gaz doprowadzamy tabletkami,przez lance lub perforowane dno.Odtlenianie:-CuP13,CuP10-preparat z ołowiem,-CuMn33,rzadko Ca,Al.,Mn,Na,pierwiastki o większym powinowactwie do tlenu,-modyfikacja-Ti,Bor,cyrkon-do mosiądzów,zaprawa al-Ti-Bor.
Rafinacja barbotażowa
-3 rodzaje:modyfikowanie i rozdrabnianie ziaren,obróbka za pomocą żużli,odgazowanie.
Ciekłe aluminium rozpuszcza wodór,który wydziela się w czasie stygnięcia metalu i może doprowadzic do powstawania porowatości dlatego należy usunąc go z metalu-stosuje się przedmuchiwanie kąpieli gazem obojętnym. Do odgazowania kąpieli stosuje się głównie zespół wirników i urządzenie do rafinacji barbotażowej wykorzystując mieszankę szybkoobrotową i wdmuchując do kąpieli azot lub argon.Barbotaż- proces przepływu gazu w postaci pęcherzyków przez warstwę cieczy,stosowany w celu rozwinięcia powierzchni zetknięcia cieczy z gazem.Proces barbotażowy:usunięcie wodoru,usunięcie zanieczyszczeń niemetalicznych.Główne cechy metody rafinacji za pomocą głowic:wysoka intensywnośc zjawiska usuwania dyspersyjnych wtrąceń niemetalicznych,efektywnośc odgazowania przy zastosowaniu gazów obojętnych,aspekt ekologiczny,typy głowic:pompa properet.Rozdrobnienie pęcherzy gazowych:zwiększenie powierzchni ich reakcji z ciekłym metalem,rozprowadzenie ich w calej obj.kąpieli,skrócenie drogi dyfuzji wodoru,małe pęcherzyki przepływaja powoli prze ciekly metal dzięki czemu czas kontaktu gazu rafinacyjnego z kąpiela wydłuża się.
Sopy Zn-największe zastosowanie znalazły stopy z Al. O zaw.3,5-30% Altzw.znale.Oprócz Al. Zawierają zwykle do ok.5%Cu i 0,05%Mg,Zn gęstość-7,1 g/cm3 niskotopliwy,Ttop.419oC,Twrz.906oC,odporny na korozje,własności wytzrym.Rm-120-140MPa,32-34HB,A10-55%,podział:-dwuskładnikowe 240,-wieloskładnikowe:*niskoaluminiowe poniżej *%Al,średnioaluminiowe=8%,wysokoaluminiowe powyżej 8%. temp odlewania= 400-600oC,temp.kokili=150-250oC.
Al-Si
Dobre właściwości odlewnicze: wysoka lejność, mały skurcz, duża szczelność zalewania, Si powoduje wzrost wytrzymałości na rozciąganie.
Dodatki stopowe:Cu, Mg, Fe, Mn, Ni, Cr, Sn, Zn.
Dzielimy na: podeutektyczne- do 10% Si [Ak7, Ak9]; eutektyczne- 10-13% [Ak11, 12]; nad- 13-25% [Ak20].
Eutektyka Si 12,6% w temp. eutek. 577,2C; roztwory stałe Al i Si zamierają w Al-0,17%; Si-1,65%.
Podeutektyczne stopy: posiadają dość dobre wł. Wytrzym.; dobra plastyczność; dobra odp. Na korozję; dobra wł. odlew. wzrastają zraz z zawart. Si. Dodatki- magnez, mangan.
Stopy podeutek. i eutek. nie przegrzewamy pow. 740-750C (temp. zal. 720-750); nadeutek. do 840-860(temp. zal. 820-840).
Metody sprawdzania zagazowania: metoda doniczkowa(nakłucia na powierzchni); miseczkowa(nakłucia na powierzchni); pod obniżonym ciśnieniem.
Rafinacja-usunięcie zanieczyszczeń tlenowych, niemetalicznych, gazów (O, H). Metody: ultradźwiękowa, próżniowa, żużle rafinacyjne, gazami, preparaty uwalniające gazy (np. preparat azotowy).
Modyfikacja- do pod i eutektycznych stosuje się sód metaliczny, czasem stront, antymon; temp modyf. 730-750C; nadeutektyczne- fosforem, temp. modyf. 820-840C
Al-Cu
Wpływ Cu: W odlewach lanych do zawartości ok. 4% (w stopach poddanych obróbce ok. 5%) Cu wytrzymałość rośnie, a przy wyższych zawartościach zmniejsza się. Wydłużenie zmniejsza się wraz ze wzrostem zawartości Cu.
Podatność do pęknięć: Głównym czynnikiem występowania pęknięć jest duży zakres temperatur krzepnięcia (105). Także zbyt duże wydzielenia fazy CuAl2. Zanieczyszczenia, zbyt długie topienie i przetrzymywanie ciekłego metalu w wys temp, wys temp przegrzania kąpieli nieprawidłowy układ zasilające, kształt odlewu.
Przedstawiciele: AM5- Cu 4-5, Fe do 0.8, Si 0.8, Zn 0.3, Mg 0.03, Ni 0.05, Ti+Zr 0.15. Początek krzepnięcia: 649, koniec: 544,
AM4- Cu 4.2-5, Mg 0.2-0.4, Ti 0.15-0.30, Fe do 0.3, Si 0.25, Zn i Mn 0.05,
AM75-(Al-Cu-Si) Cu 5-8, Si 4-6, Mg 0.3-0.5, Fe do 1.2.
Zastosowanie: AM5-odlewy o prostych kształtach, pracujące przy średnich i silnych obciążeniach. AM4-na odlewy pracujące pod wysokim obciążeniem, od których są wymagane wysokie właściwości mechaniczne.
Rafinacja: Do raf należy stosować chlor gazowy lub mieszaninę chloru z azotem, bądź preparat o nazwie Rafglin 3(0.2-0.4 od masy wsadu met 700 -750). Czas raf ok. 15min. Po proc. należy odczekać 5-10min na wypłynięcie gazów.
Modyfikacja: Tytan (0.1-0.2), bor(mniej niż Ti), cyrkon, wanad, niob. Modyfikację przeprowadza się na ogół w piecach podgrzewczych, w przypadku zaprawy AlTi5B temp kąpieli ok. 750o wprowadza się do kąpieli pod zanurzaniem i miesza. Stosuje się także mieszaniny soli zawierających bor, tytan czy cyrkon np. Almod 2 i 3 0.5-0.9 (sole cyrkonu, tytanu, boru i C2Cl6 temp ok. 730).
Temp zalewania: Temp odlewania dla AM4 i AM5: 710-750, dla AM75 690-730, Temp form: 200-230
Cu stopy miedzi
1.Co to jest mosiądz,brąz,temp.odl. 2.Wymienic 5 brazów i mosiądzów.
Mosiądz-stop miedzi z cynkiem powyżej 2%, temp.odlewania 950-1100 C,kolor bardziej złoty Zn panuje skurcz 1,8-2%,Mosiądze-do odlewania-do obróbki cieplnej: *wieloskładnikowe:a)bezołowiowe:-manganowe-MM54,MM58,MM47,-aluminiowe-MA58,MA62,-z cyną-MC62,MC70,b)wysokoniklowe-MZN18,15,12,181,101,ołowiowe-MO63,62,61,60,59,58,58A,58B,*dwuskładnikowe-M95-95%Cu,M80,90,85,70,75,60
brąz-stopy miedzi z cyną lub innymi metalami i ewentualnie innymi pierwiastkami, w których zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90% wagowych,cyna powyżej 2%,kolor bardziej czerwony przypomina miedź,temp odl.1050-1200 C.
brązy:-odlewnicze:*krzemowe BK331,berylowe BB2,BB1,7,aluminiowe BA8,BA1034,BA1054,-do obróbki cieplnej:*dwuskładnikowe B8 B6 B4 B2,ołowiowe *wieloskładnikowe B443
3.Rafinacja,odtlenianie,modyfikacja-stosujemy żużle pokrywające-rafinacja,-gazowa-stosujemy argon,azot,czas 5-15min,longas w tabletkach:gaz doprowadzamy tabletkami,przez lance lub perforowane dno.Odtlenianie:-CuP13,CuP10-preparat z ołowiem,-CuMn33,rzadko Ca,Al.,Mn,Na,pierwiastki o większym powinowactwie do tlenu,-modyfikacja-Ti,Bor,cyrkon-do mosiądzów,zaprawa al-Ti-Bor.
Rafinacja barbotażowa
-3 rodzaje:modyfikowanie i rozdrabnianie ziaren,obróbka za pomocą żużli,odgazowanie.
Ciekłe aluminium rozpuszcza wodór,który wydziela się w czasie stygnięcia metalu i może doprowadzic do powstawania porowatości dlatego należy usunąc go z metalu-stosuje się przedmuchiwanie kąpieli gazem obojętnym. Do odgazowania kąpieli stosuje się głównie zespół wirników i urządzenie do rafinacji barbotażowej wykorzystując mieszankę szybkoobrotową i wdmuchując do kąpieli azot lub argon.Barbotaż- proces przepływu gazu w postaci pęcherzyków przez warstwę cieczy,stosowany w celu rozwinięcia powierzchni zetknięcia cieczy z gazem.Proces barbotażowy:usunięcie wodoru,usunięcie zanieczyszczeń niemetalicznych.Główne cechy metody rafinacji za pomocą głowic:wysoka intensywnośc zjawiska usuwania dyspersyjnych wtrąceń niemetalicznych,efektywnośc odgazowania przy zastosowaniu gazów obojętnych,aspekt ekologiczny,typy głowic:pompa properet.Rozdrobnienie pęcherzy gazowych:zwiększenie powierzchni ich reakcji z ciekłym metalem,rozprowadzenie ich w calej obj.kąpieli,skrócenie drogi dyfuzji wodoru,małe pęcherzyki przepływaja powoli prze ciekly metal dzięki czemu czas kontaktu gazu rafinacyjnego z kąpiela wydłuża się.
Sopy Zn-największe zastosowanie znalazły stopy z Al. O zaw.3,5-30% Altzw.znale.Oprócz Al. Zawierają zwykle do ok.5%Cu i 0,05%Mg,Zn gęstość-7,1 g/cm3 niskotopliwy,Ttop.419oC,Twrz.906oC,odporny na korozje,własności wytzrym.Rm-120-140MPa,32-34HB,A10-55%,podział:-dwuskładnikowe 240,-wieloskładnikowe:*niskoaluminiowe poniżej *%Al,średnioaluminiowe=8%,wysokoaluminiowe powyżej 8%. temp odlewania= 400-600oC,temp.kokili=150-250oC.