1. Czynniki kształtujące wymianę ciepła w procesie konwekcji naturalnej. 

Konwekcja:

1. Związana jest z ruchem płynów; zachodzi zarówno podczas ogrzewania jak i chłodzenia płynów.

2. Występuje w przewodach transportujących płyny za pomocą wentylatora lub pompy (konwekcja wymuszona), w przewodach kominowych gdzie różnica temperatur w różnych punktach wywołuje zmianę gęstości płynu (zmianę ciśnień statycznych), co powoduje ruch płynów (konwekcja naturalna), w zbiornikach gdzie wrze lub kondensuje płyn (konwekcja przy zmianie stanu skupienia).

a)KONWEKCJA NATURALNA (SWOBODNA) następuje wskutek różnicy gęstości płynu spowodowanej różnicą temperatury w ośrodku.

b)W bezpośrednim sąsiedztwie nagrzanych lub ochłodzonych swobodnych powierzchni tworzą się prądy konwekcyjne, od których zależy intensywność wymiany ciepła między powierzchniami a powietrzem. Proces ten nazwano swobodną konwekcją. Jeśli powierzchnia jest ogrzana, to powietrze dookoła niej nagrzewa się i unosi ku górze wypierane z dołu chłodniejszym powietrzem. W strumieniu powstającym przy pionowej powierzchni tworzy się warstwa przyścienna, której grubość wzrasta zgodnie z kierunkiem ruchu powietrza.

Czynniki kształtujące

a. Siła wyporu – siła działająca na ciało zanurzone w płynie czyli w cieczy lub gazie w obecności ciążenia. Jest skierowana pionowo do góry – przeciwnie do ciężaru. Wartość siły wyporu jest równa ciężarowi płynu wypartego przez to ciało. Siła wyporu zależy od gęstości płynu oraz objętości ciała zanurzonego w płynie.

***Ciężar wypartej przez zanurzone w cieczy ciało, to ciężar cieczy o objętości zanurzonego ciała (objętość ciała znajdująca się w cieczy). Ciecz musi mieć dostęp do ciała od spodu - w przeciwnym wypadku nie będzie woda wypierać ciała w górę.

b. Siła lepkości

Lepkość cieczy: oddziaływanie (tarcie wewnętrzne) pomiędzy sąsiadującymi warstwami cieczy.

Współczynnik lepkości i jego sens fizyczny: Współczynnik lepkości η liczbowo jest równy sile F działającej między dwoma warstwami cieczy o powierzchni S = 1 m² każda, oddalonych od siebie o ∆x = 1 m  i poruszających się względem siebie z prędkością ∆v = 1 m/s

Siła lepkości (oporu) wg Newtona: Siły lepkości są wprost proporcjonalne do względnej prędkości ∆v ruchu warstw i pola powierzchni S każdej z nich, a odwrotnie proporcjonalne do odległości ∆x między nimi.

c. Prąd konwekcyjny: każda konwekcja wynika z istnienia prądu konwekcyjnego. W konwekcji naturalnej prąd ten jest powodowany różnicą gęstości pomiędzy obszarami o różnej temperaturze w płynie. W stanie stacjonarnym prądy konwekcyjne tworzą zamknięte pętle - komórki konwekcyjne. Komórka konwekcyjna, w danych warunkach (określonych różnicą temperatur, lepkością płynu) ma pewne minimalne rozmiary. Jeżeli objętość, w której znajduje się płyn, jest mniejsza od minimalnego rozmiaru komórki konwekcyjnej, wówczas prąd konwekcyjny nie powstaje i zjawisko konwekcji nie zachodzi.

1. Pojęcie podstawowej przemiany materii, jej wielkość oraz czynniki na nią wpływające. 

Metabolizm – całokształt reakcji chemicznych i związanych z nimi przemian energii zachodzących w żywych komórkach, stanowiący podstawę wszelkich zjawisk biologicznych.

Katabolizm – powolny, stopniowy proces, podczas którego uwalniane są niewielkie ilości energii w możliwej do wykorzystania formie.

Anabolizm – proces tworzenia związków (wysokoenergetycznych związków fosforanowych, białek, tłuszczów, węglowodanów), który przebiega z wykorzystaniem energii; grupa reakcji chemicznych, w wyniku których z prostych substratów powstają związki złożone, gromadzące energię.

Wyróżniamy dwa rodzaje metabolizmu: podstawową przemianę materii oraz całkowitą przemianę materii.

Podstawowa Przemiana Materii – najmniejsza wielkość przemiany materii, jaka zachodzi w organizmie człowieka będącego na czczo przez 12 godzin w całkowitym spokoju psychicznymi i fizycznym, po półgodzinnym odpoczynku w pozycji leżącej, w normalnych warunkach klimatycznych.

Podstawowa przemiana materii to ilość energii niezbędna do utrzymania takich procesów życiowych jak: utrzymanie temperatury ciała, aktywności mózgu, wątroby, serca, nerek, mięśni, pracy jelit, krążenia krwi i limfy itp. Wielkość przemiany podstawowej zależy od wieku, płci, wzrostu, wagi i klimatu oraz zmienia swoją wartość w ciągu doby. Podczas snu wielkość jej jest najniższa.

Czynniki wpływające na metabolizm:

• Wysiłek fizyczny podczas pomiaru lub tuż przed pomiarem

• Posiłek spożyty przed pomiarem

• Wysoka lub niska temp. otoczenia

• Wzrost, masa ciała, powierzchnia ciała badanego

• Płeć

• Wiek

• Faza rozwoju

• Faza cyklu płciowego

• Laktacja

• Stan emocjonalny

• Temperatura ciała

• Stężenie hormonów tarczycy we krwi

• Stężenie adrenaliny i noradrenaliny we krwi

1. Istota i zastosowanie wskaźnika WBGT. 

WBGT – wskaźnik ten uwzględnia wpływ temperatury, prędkości ruchu powietrza, wilgotność względną powietrza oraz średnią temperaturę promieniowania otoczenia.

Wykonuje się pomiary temperatury wilgotnej naturalnej i temperatury poczernionej kuli oraz temperatury powietrza na następujących poziomach (0,1; 1,1; 1,7 – przy pracy stojącej oraz 0,1; 0,6; 1,1 – przy pracy siedzącej).

WBGT – wskaźnik służący do oceny średniego wpływu oddziaływania ciepła na człowieka w okresie reprezentatywnym dla jego pracy, z pominięciem obciążeń termicznych bliskich strefom komfortu termicznego i występujących w ciągu krótkich (kilkuminutowych) okresów. Nazwa pochodzi od nazw mierników wykorzystywanych do jego określania: czujnika do pomiaru temperatury w stanie wilgotnym (Wet Bulb) oraz czujnika do pomiaru temperatury poczernionej kuli (Glob Temperature).

Wskaźnik WBGT jest wykorzystywany do oceny warunków pracy w środowisku uznanym za gorące (określane również jako dyskomfort gorący ogólny lub warunki stresu cieplnego), dla którego równanie bilansu cieplnego ma wartość dodatnią (następuje akumulacja ciepła w organizmie), tj. rozciąga się powyżej strefy komfortu cieplnego (PMV>+2). Podstawą oceny ryzyka w mikroklimacie gorącym jest norma PN-EN 27243 Środowiska gorące. Wyznaczanie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT.

1. Charakterystyka i zakres zastosowania wskaźników PMV i PPD. 

PMV (Predicted Mean Vote) – wskaźnik stosowany w opisie komfortu cieplnego w pomieszczeniach zamkniętych. Stosowany głównie w klimatyzacji. Opisuje wrażenia cieplne człowieka, wyrażone w 7-stopniowej skali wrażeń cieplnych, jako:

• gorące ( +3 )

• ciepłe ( +2 )

• lekko ciepłe ( +1 )

• neutralne ( 0 )

• lekko chłodne ( -1 )

• chłodne ( -2 )

• zimne ( -3 )

Wskaźnik ten przewiduje średnią wartość głosów dużej grupy ludzi, co do odczuwalnego przez nich ciepła.

Formuła obliczeniowa bazuje na zjawisku równowagi termicznej ludzkiego ciała; zachodzi ona wówczas, gdy wielkość ciepła produkowanego wewnątrz ciała jest równa wielkości ciepła oddawanego do otoczenia. Obliczenie PMV wymaga oszacowania poziomu metabolizmu i izolacyjności termicznej odzieży oraz zmierzenia parametrów mikroklimatu.

Uzupełnieniem oceny stopnia komfortu cieplnego wyrażanej przez PMV jest wskaźnik PPD (Predicted Percentage Dissatisfied) - jest to przewidywany odsetek niezadowolonych z warunków cieplnych panujących w pomieszczeniu. Ludzie wybierający wartości -3, -2, +2, +3 w skali [PMV] są uważani za osoby niezadowolone z komfortu cieplnego w pomieszczeniu.

PPD=100-95xe^{-(0,03353xPMV^4+0,2179xPMV^2)}

Proponowane granice komfortu cieplnego to wartość PMV zawierająca się w przedziale <-0,5; +0,5>, co odpowiada 90% zadowolonych.

1. Charakterystyka współczesnej trójwarstwowej odzieży funkcjonalnej. 

Podczas każdej pracy fizycznej ważne jest by skóra była sucha, a temperatura ciała utrzymana na odpowiednim poziomie. Dzięki funkcjonalnym ubraniom odczuwamy komfort w ciągu całego dnia roboczego. Zasada 3 warstw umożliwia regulację temperatury ciała poprzez zdejmowanie lub zakładanie ubrań, tak jak tego wymagają warunki pogody i intensywność pracy.

WARSTWA 1

Tutaj ciało pracuje wraz z tkaniną. Bielizna przenosi pot i nadmiar ciepła ze skóry na następną warstwę.

WARSTWA 2

Warstwa 2 jest połączeniem między warstwą wewnętrzną i zewnętrzną. Rewolucyjne materiały przenoszą pot przez tkaninę i odprowadzają go poza ciało. Warstwa 2 zapewnia również izolację.

WARSTWA 3

Warstwa ochronna zatrzymuje ciepło wewnątrz, a wpływy czynników atmosferycznych na zewnątrz ubrania. Pot odparowuje dzięki współpracy warstw, ruchom ciała i powietrza.

1. Klasyfikacja obciążenia pracą fizyczną i przykłady metod jego oceny.

Obciążenie fizyczne człowieka w procesie pracy: obciążenie statyczne i dynamiczne.

(wywołane jest długotrwałym napięciem mięśni spowodowanym

utrzymywaniem przez dłuższy czas ciała lub przedmiotów w tej

samej pozycji, a zwłaszcza w wymuszonej pozycji )

(związane jest z aktywnością ruchową podczas pracy)

Miarą obciążenia fizycznego (ciężkości pracy) jest wartość wydatkowanej energii, czyli wydatek energetyczny określający ilość energii zużytej do wykonania pracy (w kcal lub kJ).

Metody pomiaru wydatku energetycznego – praca fizyczna:

• metody chronometrażowo-tabelaryczne (najbardziej znana METOA LEHMANA),

• kalorymetria pośrednia lub bezpośrednia,

• metoda pomiaru częstości skurczów serca,

• metoda oparta na pomiarze wentylacji płuc.

W ocenie obciążeń statycznych powinny być wzięte pod uwagę takie czynniki jak:

• zajmowana pozycja ciała i stopień jej wymuszenia,

• czas trwania obciążeń,

• wielkość rozwijanych sił podczas napięć statycznych,

• obecność operacji roboczych wymagających istotnych napięć statycznych.

Metody:

• OWAS

• REBA

1. Podstawowe założenia kalorymetrii bezpośredniej i ich praktyczna implementacja.

To najstarszy sposób określania wydatku energetycznego, opierający się na założeniu, że każda postać energii wykorzystywanej przez organizm (energia mechaniczna, chemiczna czy elektryczna) ostatecznie zamieniana jest w energię cieplną, zatem ilość ciepła wydzielanego przez organizm odzwierciedla poziom przemian energetycznych (równoważy ilość zużywanej energii). Pomiar polega na oznaczeniu ilości ciepła wydzielanego przez organizm znajdujący się w komorze kalorymetrycznej, urządzeniu przypominającym pomieszczenie, otoczonym obiegiem wodnym. Na podstawie zwiększenia się temperatury wody otaczającej ściany komory określa się ilość wydzielanego ciepła (w jednostce czasu). Przy pomocy tej metody można określić wartość: 
a. tlenu pobieranego dla wykonywania konkretnych czynności, 
b. maksymalnego poboru tlenu dla danego osobnika w dniu pomiaru. 

1. Pomiar ciepła topnienia metodą kalorymetryczną

Zgodnie z pierwszą zasadą termodynamiki w układzie odizolowanym termicznie od otoczenia, na którym nie jest wykonywana żadna praca makroskopowa, całe ciepło oddane przez część układu musi zostać pobrane przez pozostałe części układu. Tak sformułowaną zasadę zachowania energii dla układu izolowanego nazywamy bilansem cieplnym. W ogólnym przypadku bilans cieplny można zapisać następująco: Q _pobrane = Q _oddane.

W oparciu o bilans cieplny dokonujemy pomiarów ciepła przy użyciu tzw. kalorymetru. Kalorymetr jest naczyniem zbudowanym w taki sposób, aby zminimalizować kontakt termiczny z otoczeniem. Zazwyczaj jest to termos lub naczynie w obudowie izolującej termicznie, wewnętrzne ścianki naczynia najczęściej są posrebrzane w celu wyeliminowania strat na skutek promieniowania cieplnego.

1. Wyznaczanie ciepła topnienia lodu przy użyciu kalorymetru

Jeżeli przygotujemy kalorymetr z wodą o znanej masie m_w w temperaturze T_p i wrzucimy do niego masę m_t topniejącego lodu (czyli w temperaturze 0ºC), to w ciągu kilku minut lód roztopi się i ustali się temperatura końcowa T_k.

1. Czynniki wpływające na dokładność oceny wydatku energetycznego na podstawie częstości tętna.

Monitoring tętna może w określonych warunkach stanowić sposób na pośrednie określenie poboru tlenu w celu oznaczenia wydatku energetycznego. Metoda wykorzystuje zjawisko zwiększenia natężenia przemian energetycznych następującego wskutek zwiększonego zaopatrzenia komórek w tlen i substraty energetyczne. Związany z tym wzmożony przepływ krwi przejawia się zmianami częstotliwości skurczów serca. Metoda bazuje na liniowej zależności między częstotliwością skurczów serca (heart rate – HR) a wielkością poboru tlenu (VO₂) w trakcie wysiłku. Pomiar musi być poprzedzony wyznaczeniem indywidualnej zależności regresyjnej HR/VO₂ podczas wysiłku o różnej intensywności.

Czynniki wpływające na dokładność:

1. Hałas

2. Emocje

3. Temperatura (oceny wydatku energetycznego na podstawie pomiaru częstości tętna nie można stosować podczas pracy wykonywanej w wysokiej temperaturze; wówczas reakcja układu krążenia są podporządkowane w dużej mierze procesom termoregulacji)

1. Charakterystyka metody REBA. 

• Metoda REBA (Rapid Entire Body Assessment) to szybka metoda ukierunkowana na ocenę obciążenia podczas pracy szyi, tułowia i kończyn a jednocześnie jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości ze strony układu ruchu.

• Zastosowanie metody REBA pozwala na identyfikację wysiłku fizycznego powiązanego z pozycją ciała podczas pracy, wywieraniem sił i wykonywaniem pracy powodującej obciążenie i zmęczenie, z uwzględnieniem obciążenia o charakterze powtarzalnym bądź statycznym.

• Przeprowadzenie oceny ryzyka z zastosowaniem metody REBA odbywa się w trzech krokach:

- ocena pozycji ciała podczas pracy

- zastosowanie procedury oceny

- ocena ryzyka

• Metoda przeprowadzana jest przez nadawanie różnym wariantom obciążenia czynnikami biomechanicznymi odpowiednich kodów.

• Ważną zaletą metody REBA jest łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy uzyskiwany przy jej pomocy określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka. 

• Ocena za pomocą REBA dokonywana jest w 13 krokach:

1. W krokach 1- 5 oceniane jest obciążenie dla szyi, tułowia i oparcia na podłożu (grupa A).

2. W krokach 6-10 oceniane jest obciążenie kończyny górnej – oddzielnie dla prawej i lewej (grupa B).

3. W powyższych ocenach uwzględniane jest: położenie poszczególnych segmentów ciała oraz: wielkość obciążenia zewnętrznego (w przypadku grupy A); jakość chwytu (w przypadku oceny kończyn górnych – grupa B).

4. Krok 11 - 12 – polega na ustaleniu wyniku końcowego oceny REBA z uwzględnieniem rodzaju wysiłku (wysiłek statyczny, powtarzalność, szybkie i duże zmiany postawy ciała).

5. Krok 13 jest interpretacją wyniku końcowego REBA.

10. Organizacyjne metody zapobiegania skutkom monotypowości ruchów roboczych. 

O monotypowości (jednostajności) ruchów roboczych mówimy, kiedy praca wymaga udziału tylko pewnych grup mięśni, co powoduje ich szybkie zmęczenie.

Przyczyny monotypowości:

-udział człowieka w pracy zredukowany jest do jednostajnych czynności np. podawania czy odbierania

-całkowicie zmechanizowana praca

-niezmienna praca

-brak urozmaicenia pracy

Sposoby zapobiegania skutkom monotypowości:

-wprowadzenie rotacji na takich stanowiskach

-ograniczenie liczby powtórzeń czynności, częstotliwości oraz czasu ich trwania w ciągu zmiany roboczej

-wprowadzenie przerw w pracy

-zaplanowanie podczas przerw czynności wymagających od pracownika działań innych niż te, które towarzyszą czynności rutynowo wykonywanej podczas pracy

-wprowadzenie, w uzgodnieniu z pracownikami, urozmaicenia środowiska pracy możliwego na danym stanowisku

10. Szkodliwość hałasu impulsowego. 

Hałas impulsowy – składa się z jednego lub wielu impulsów krótszych od 1 sekundy.

Hałas impulsowy jest dźwiękiem o dużym natężeniu (nawet ponad 150 dB) i bardzo małym czasie trwania (rzędu milisekund). Może powstać w wyniku eksplozji lub zderzenia obiektów dowolnego typu. Hałas impulsowy stanowi dla słuchu szczególne zagrożenie, ponieważ podstawowe mechanizmy obronne - np. odruch strzemiączkowy (usztywnienie kosteczek słuchowych w uchu środkowym w celu ograniczenia odbioru silnych dźwięków) - nie są odpowiednio szybkie, by w wypadku hałasu impulsowego zadziałać skutecznie.

Szczególnie szkodliwy jest powtarzający się hałas impulsowy; charakteryzuje się on tak szybkim narastaniem ciśnienia akustycznego, że mechanizmy obronne nie są w stanie zmniejszyć energii akustycznej wnikającej do ucha.

Charakteryzuje się on tak szybkim narastaniem ciśnienia akustycznego do dużych wartości, że narząd słuchu ulega znacznemu przeciążeniu. Uszkodzenie słuchu w wyniku działania hałasu impulsowego jest zależne od szczytowego poziomu ciśnienia akustycznego.

10. Organizacyjne metody walki z hałasem.

Organizacyjne metody ograniczenia hałasu na stanowiskach pracy:

• poprawne pod względem akustycznym rozplanowania zakładu i zagospodarowanie pomieszczeń (budynki i pomieszczenia w których jest wymagana cisza powinny być oddzielone od budynków i pomieszczeń, w których odbywają się hałaśliwe procesy produkcyjne),

• maszyny i urządzenia hałaśliwe powinny być grupowane, o ile to jest możliwe, w oddzielnych pomieszczeniach według stopnia ich hałaśliwości,

• stanowiska pracy należy umieszczać możliwie daleko od hałaśliwych maszyn;

• odpowiednie usytuowanie źródeł hałasu względem siebie i względem ścian pomieszczenia

• należy stosować przerwy w pracy oraz rotację pracowników na stanowiskach na których występuje zagrożenie hałasem,

• odsunięciu człowieka od hałaśliwych procesów (robotyzacja i automatyzacja),

10. Tętnienie światła - przyczyny i skutki.

Tętnienie światła - regularna, okresowa zmienność w czasie wielkości fotometrycznych wywołana naturalną, niezakłóceniową zmiennością napięcia przemiennego zasilającego źródło światła. Częstotliwość tętnienia światła jest dwa razy większa od częstotliwości sieciowej.

Tętnienie (inaczej migotanie) to zmiana natężenia źródła światła spowodowana zmianami prądu przemiennego.

Przyczyną tętnienia światła jest niewystarczająca bezwładność procesu wytwarzania światła w lampie.

Skutki tętnienia: powoduje zmęczenie narządu wzroku (mimo że zjawisko nie jest dostrzegalne gołym okiem); skutkiem jest także efekt stroboskopowy polegający na uzyskaniu efektu pozornego bezruchu elementów ruchomych np. skrzydeł wentylatora. W PN-EN podano, że należy unikać efektów stroboskopowych, np. przez stosowanie zasilania żarówek prądem stałym lub zasilania żarowych lub wyładowczych źródeł światła napięciem o wysokiej częstotliwości (około 30 kHz).

10. Charakterystyka zespołu wibracyjnego o charakterze miejscowym. 

* Źródła drgań 
Drgania mechaniczne (wibracje) są jednym z fizycznych czynników występujących powszechnie w otaczającym nas środowisku, w tym również w środowisku pracy.
♣ drgania o działaniu miejscowym – przenoszone do organizmu człowieka przez kończyny górne w wyniku bezpośredniego kontaktu z drgającym narzędziem lub pośrednio z trzymanego w rękach elementu obrabianego na urządzeniach (maszynach) będących źródłem drgań.

Wibracja miejscowa obejmuje zakres częstotliwości 4,0 – 1500 Hz, a ogólna 0,5-100 Hz. W środowisku pracy źródłami drgań miejscowych są narzędzia o napędzie elektrycznym, pneumatycznym, hydraulicznym lub spalinowym np. szlifierki, wiertarki, młotki, młoty, ubijaki formierskie, pilarki, kosiarki, polerki bądź detale trzymane w rękach podczas obróbki z zastosowaniem stacjonarnych urządzeń wibrujących.

Zespół wibracyjny (choroba wibracyjna) – choroba zawodowa pracowników narażonych na długotrwałe działanie drgań mechanicznych.

Wibracje mogą pochodzić od maszyn i narzędzi pracy (pilarek, szlifierek, tokarek, młotów pneumatycznych, wiertarek, maszyn do szycia) i działać na człowieka miejscowo poprzez kończyny górne bądź też przenosić się przez podłoże, stanowisko pracy lub środki transportu, działając ogólnie na cały organizm.

OBJAWY:

Narażenie na wibracje może powodować:

• obniżenie lub wzrost ciśnienia krwi

• zaburzenia czynności układu nerwowego

• zaburzenia wielonerwowe, m.in. tzw. lumbago

• reakcje skurczowe naczyń krwionośnych

• zaburzenia czucia

• zaburzenie ukrwienia i odżywienia tkanek

• zwolnienie i zaburzenia akcji serca

• zmiany chorobowe narządu ruchu

• zwyrodnienie stawów, torbiele kostne

• zespół cieśni nadgarstka

Większość zmian jest trwała i może być przyczyną nieodwracalnego kalectwa.

Jednym z objawów choroby wibracyjnej u osób narażonych na wibracje kończyn górnych jest tzw. wtórny objaw Raynauda polegający na bladości palców, odrętwieniu rąk i nadmiernej wrażliwości na zimno (w języku angielskim nosi on nazwę vibration white finger).

Zmiany w układzie nerwowym powstałe na skutek działania drgań miejscowych to głównie zaburzenia czucia dotyku, wibracji, temperatury, a także dolegliwości w postaci drętwienia czy mrowienia palców i rąk. Jeżeli narażenie na drgania jest kontynuowane, zmiany pogłębiają się, prowadząc do obniżenia zdolności do pracy i innych czynności życiowych.

Zmiany w układzie kostno-stawowym ręki powstają głównie na skutek drgań miejscowych o częstotliwościach mniejszych od 30 Hz. Obserwuje się m.in. zniekształcenia szpar stawowych, zwapnienia torebek stawowych, zmiany okostnej, zmiany w utkaniu kostnym.

Na drgania mechaniczne oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne narażeni są głównie operatorzy wszelkiego rodzaju ręcznych narzędzi wibracyjnych stosowanych powszechnie w przemyśle maszynowym, hutniczym, stoczniowym, przetwórczym, a także w leśnictwie, rolnictwie, kamieniarstwie, górnictwie i budownictwie. Zatem obszar potencjalnego zagrożenia pracowników tym rodzajem drgań jest bardzo rozległy.

Najczęściej rejestrowaną postacią zespołu wibracyjnego jest tzw. postać naczyniowa, charakteryzująca się napadowymi zaburzeniami krążenia krwi w palcach rąk – „choroba białych palców” Inne postacie choroby – postać nerwowa, postać kostno-stawowa (mogą występować również postacie mieszane).

10. Klasyfikacja pyłów ze względu na ich oddziaływanie na człowieka. 

Pył – jest to zbiór cząstek stałych, które wyrzucane do powierza atmosferycznego pozostają w nim przez pewien czas. Najczęściej są to cząstki o wymiarach poniżej 300 mikrometrów. Pyły są jednym z głównych czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy.

Pyły w zależności od oddziaływania na nasz organizm można podzielić:

- pylico-twórcze,

- drażniące,

- alergiczne,

- toksyczne,

- rakotwórcze,

- radioaktywne.

10. Przyczyny zmęczenia pracą.

Zmęczenie - przejściowe zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez brak rezerw energetycznych. W czasie zamiany cukru w energię, organizm wytwarza też kwas mlekowy, który gromadzi się w mięśniu używanym w danej chwili i wywołuje uczucie zmęczenia. W wypadku odczuwania zmęczenia, należy położyć się i nie dopuścić do utraty ciepła przez ciało. Zmęczenie jest reakcją fizjologiczną chroniącą przed dalszą zbyt intensywną pracą.

Przyczyny zmęczenia:

1. Monotonia.

2. Monotypowość ruchów.

3. Obciążenie psychiczne oraz fizyczne.

4. Stres.

5. Nieergonomiczne warunki pracy.

10. Statystyki niepełnosprawności w Polsce. 

Zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Rynek pracy (niepełnosprawni):

Współczynnik aktywności zawodowej: 27,3 %
Wskaźnik zatrudnienia: 22,4 %
Stopa bezrobocia: 17,9 %
(GUS BAEL – dane średnioroczne za 2013 r. dla osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym)

WYNIKI BADANIA AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ LUDNOŚCI
Wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności Polski (BAEL) wskazują na znaczną poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy w ciągu ostatnich lat, na którą niewątpliwy wpływ miało duże zainteresowanie pracodawców zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, które wynikało z otrzymywanego przez nich wsparcia.

W 2013 roku aktywnych zawodowo było 17,3% osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej, a udział osób pracujących wśród osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej w 2013 roku wynosił 14,4%, stopa bezrobocia 16,9%.

!!! Dodatkowe dane statystyczne: http://www.integracja.org/?page_id=21

10. Interdyscyplinarność ergonomii na wybranych przykładach. 

Ergonomia jest to interdyscyplinarna nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów codziennego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka.

Interdyscyplinarność ergonomii związana jest z wzajemnym uzupełnianiem się (komplementarnością) zagadnień z różnych obszarów nauki, co pozwala na kompleksowe podejście do układu człowiek - praca - środowisko, niemożliwe do zrealizowania na gruncie poszczególnych nauk wyizolowanych.

Dyscypliny składowe ergonomii, traktowane równorzędnie, można podzielić na 3 grupy:

Biologiczne (o człowieku i o środowisku):

• antropometria (mierzenie parametrów człowieka, np. zasięgu kończyn),

• higiena pracy (tworzy zasady ochrony zdrowia w miejscu pracy),

• medycyna pracy,

• fizjologia pracy (badanie reakcji organizmu podczas pracy),

• psychologia,

• socjologia,

• pedagogika,

• klimatologia,

• biofizyka,

• biotechnologia,

• biologia,

• biochemia,

• biomechanika.

Badają one właściwości człowieka i gromadzą o nim dane, na podstawie których podejmowane są działania koncepcyjne i korekcyjne, dotyczące dostosowania urządzeń do człowieka, za które to dostosowanie odpowiadają dyscypliny.

Techniczne:

• urbanistyka,

• architektura,

• inżynieria maszyn,

• inżynieria obiektów,

• inżynieria transportu,

• technologia,

• organizacja,

• bezpieczeństwo pracy,

• prawo;

Są one odpowiedzią na potrzeby wyspecyfikowane przy pomocy nauk z grupy A, kształtujące stanowisko pracy - narzędzia, maszyny, siedziska, budynki.

Organizacyjne

Dopełniają dwa poprzednie obszary, podejmując zagadnienia kształtowania warunków pracy, wpływające na funkcjonowanie maszyn i ludzi. Bez rozwiązań organizacyjnych niemożliwe jest dostosowanie warunków technicznych do organizmu człowieka. Obszarem zainteresowań są tu zagadnienia przerw w pracy, systemu zmian, itp.

10. Przegląd współczesnych metod rejestracji ruchu gałek ocznych wraz z ich zastosowaniami.

Obserwacja bezpośrednia
Analiza na bieżąco ruchów gałek ocznych przez człowieka jest najprostszą i najtańszą z metod jednak najmniej dokładną.

Inwazyjne metody mechaniczne
Były to jedne z pierwszych metod służących do rejestracji ruchu oczu. Jedna z metod należąca do tej grupy polegała na przymocowaniu nici lub drutu do płytki metalowej nałożonej na gałkę oczną osoby badanej.

Filmowanie aktywności wzrokowej
Najnowocześniejsze systemy do śledzenia ruchów oczu opierają się na obrazach wideo gałki ocznej. Urządzenia rejestrujące umieszcza się albo bezpośrednio na głowie osoby badanej lub zdalnie np. na biurku. Przekazywany obraz jest następnie poddany obróbce cyfrowej pozwalającej na późniejszą analizę zapisu aktywności wzrokowej.

Elektrookulografia
Zasada działania tej metody opiera się na badaniu różnicy potencjałów elektrycznych pomiędzy dwiema stronami gałki ocznej.

Metoda fotoelektryczna
W metodzie tej korzysta się ze zjawiska zmiany intensywności światła odbitego od rogówki podczas ruchu gałki ocznej.

10. Zmiany o charakterze behawioralnym wpływające na bilans cieplny organizmu.

W warunkach komfortu cieplnego bilans cieplny organizmu jest zrównoważony, a oddawanie ciepła odbywa się przez promieniowanie, konwekcję i pocenie niewyczuwalne oraz przez parowanie z dróg oddechowych. Temperatura ciała w stanie spoczynku wynosi około 37°C, a średnia ważona temperatura powierzchni skóry mieści się w granicach 32-34°C.

Organizm człowieka oddaje ciepło: na drodze biernej poprzez:
promieniowanie ok. 60%
przewodzenie (styczność) ok. 3%
konwekcję (unoszenie) ok. 15%

na drodze czynnej poprzez:
odparowanie wody z potu wydzielonego na powierzchnię skóry ok. 22%
Utrata ciepła z organizmu człowieka zachodzi głównie przez skórę.

!!! ODZIEŻ TRÓJWARSTWOWA: Koncepcja ubioru trójwarstwowego usystematyzowała tę technikę i podzieliła je na trzy główne warstwy. Każda z warstw spełnia inną role, celem całości jest niedopuszczenie do wychłodzenia lub przegrzania organizmu a także ochrona przed wiatrem, deszczem oraz śniegiem.
Warstwa I czyli bielizna termoaktywna: Wykonana z modyfikowanych włókien poliestrowych, często z dodatkiem jonów srebra lub włókien bambusa. Bielizna powinna idealnie przylegać do ciała. Jej zadaniem jest odbieranie wilgoci od ciała i transportowanie jej do kolejnych warstw ubioru oraz utrzymywanie optymalnej temperatury ciała.
Warstwa II czyli bluzy oraz getry polarowe i ich odpowiedniki: Zadaniem drugiej warstwy jest zapewnienie izolacji termicznej przy zachowaniu jak największej oddychalności. Idealnym rozwiązaniem są materiały typu polar. Charakteryzują się bardzo dobrą izolacją termiczną przy zachowaniu niskiej wagi oraz bardzo niską chłonnością wody.
Warstwa III czyli kurtki i spodnie z wodoszczelną paroprzepuszczalną membraną: Trzecia warstwa ma za zadanie ochronić nas przed oddziaływaniem zewnętrznych warunków atmosferycznych. Odzież membranowa powinna charakteryzować się wysoką wodoodpornością, całkowitą nieprzewiewnością oraz oddychalnością.