12.12

Podpunkty 5.

Istota i organizacja gwarantowania depozytów

1. Model wąski (ex-post) – wypłata odszkodowań dla deponentów w przypadku upadłości banku w oparciu o środki specjalne zarezerwowane przez banki na ten cel (większość krajów UE)

2. Model szeroki (ex-ante) – działalność pomocowa wobec banków w trudnej sytuacji finansowej oraz wypłata odszkodowań w przypadku upadłości banku w oparciu o środki finansowe zgromadzone przez instytucję gwarantującą (m.in. Polska)

Problem ochrony dużych banków:

Zasada „zbyt Duzy, żeby upaść” ograniczenie wobec dużych banków reguł mechanizmu rynkowego ryzyko stosowania „hazardu moralnego” zasada „zbyt duży, żeby chronić”.

Problem „pokusa nadużycia” – zależność pomiędzy istnieniem systemu gwarantowania depozytów a ryzykiem podejmowania przez banki. Rozwiązaniem może być uzależnienie wysokości składek od poziomu podejmowania ryzyka. #

Model systemu gwarantowania depozytów ex-post

• Nie obciąża banków kosztami zapewnienia stabilności finansowej

• Występuje ograniczona dostępność środków przy problemach systemowych – kryzysu obejmującego cały sektor bankowy

• Brak możliwości szycia funduszy dla celów prewencyjnych i pomocowych we wczesnej fazie kryzysu

• Wyższe prawdopodobieństwo angażowania środków podatników. #

Model systemu gwarantowania depozytów ex-ante

• Nie zniekształca konkurencji systemie bankowym

• Ogranicza ryzyko pokusy nadużycia oraz subsydiowania banków z wyższych ryzykiem działalności przez mniej ryzykowne

• Umożliwia użycie środków do celów pomocowych

• Zapewnia oczekiwany poziom wskaźnika porycia

• Ogranicza ryzyko użycia środków podatników

• Może zapewnić antycykliczność. #

Zasady systemu gwarantowania wkładów pieniężnych w Unii Europejskiej

Dyrektywa Rady Wspólnot 94/19/EEC z dnia 30.05.1994 r. w sprawie systemów gwarantowania wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych

1. Zasada powszechności systemu gwarantowania wkładów

- każde państwo ma obowiązek zapewnienia istnienia systemu gwarancyjnego

- każdy bank przyjmujący depozyty ma obowiązek należenia do systemu

- gwarancje obejmują wszystkie środki zgromadzone przez deponentów

1. Zasada zapewnienia szybkości i efektywności wypłat w ramach systemu gwarantowania

- niedostępność depozytu to stan, w którym nie został on wypłacony zgodnie z warunkami umowy

- decyzja o niedostępności depozytu powinna być podjęta przez właściwe władze w ciągu 3 tygodni od pozyskania informacji o niewypłacaniu wkładów

- wypłaty środków powinny być dokonane przez instytucję gwarantującą w ciągu 20 dni. #

1. zasada ustalania minimalnego limitu gwarancji wkąłdów

- kwota gwarantowana wynosi m.in. 100 tys. euro (od 2015 r. jako kwota stała)

- kwoty gwarantowane na rachunkach wspólnych mogą być w danym kraju dzielone po równo między deponentów bądź w odniesieniu do przedsiębiorstw traktowane jako jeden depozyt

1. zasada terytorialności

- depozyty zgromadzone w oddziale banku zagranicznego podlegają gwarancjom systemu z kraju jego pochodzenia

1. zasada zapewnienia klientom banków informacji

- deponent powinien być informowany o systemie gwarantowania depozytów i sytuacji ekonomiczno-finansowej banku. #

Model systemu gwarantowania depozytów w Polsce

Źródła finansowania ex-ante z rozszerzeniem ex-post

Charakterystyka gwarancji limit gwarancji – 100 tys. euro, okres wypłaty środków – 20 dni

Zakres funkcji pay-box (skrzynka do wypłat), funkcje pomocowe

System gwarantowania depozytów w Polsce

Ustawa z dnia 14.12.1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (z późn. Zm.)

Cele:

1. ochrona interesów deponentów

2. udzielanie pomocy finansowej bankom o zagrożonej wypłacalności

3. monitorowanie sytuacji finansowej banków

Organy funduszu:

1. Rada Funduszu

1. Przewodniczący – powoływany przez Ministra Finansów

2. 2 członków powoływanych przez Ministra Finansów

3. 2 członków powoływanych przez prezesa NBP

4. 1 członka powoływanego przez przewodniczącego KNF

5. 2 członków powoływanych przez ZBP (związek banków polskich)

1. Zarząd funduszu - powoływany przez Radę Funduszu. #

Zakres podmiotowy ochrony:

Osoby fizyczne

Osoby prawne (w przypadku przedsiębiorstw, depozyty przedsiębiorstw prowadzących uproszczoną sprawozdawczość)

Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej

Niedostępność środków

• Sytuacja, w której środki gwarantowane są należne, lecz nie mogą być wypłacone od dnia zawieszenia działalności banku

Termin wypłat

Do 20 dni od otrzymania przez syndyka kwoty przekazanej przez fundusz wypłat środków gwarantowanych nie później jednak niż w terminie 3 miesięcy od dnia niedostępności środków.

Sąd może przedłużyć ten termin o 10 dni roboczych. #

Wyłączenia spod ochrony:

1. Skarb Państwa

2. Instytucje finansowe

3. Kadra zarządzająca upadłym bankiem oraz akcjonariusze (ponad 5% akcji)

Zakres gwarancji:

1. Wszystkie depozyty zgromadzone przez jedną osobę w banku

2. Dla rachunków wspólnych kwota obliczona dla każdego z współposiadaczy.

Wysokość gwarancji:

Depozyty do równowartości w złotych 100.000 euro. #

Obowiązki informacyjne

• Obowiązek informowania osób korzystających oraz zainteresowanych korzystaniem z usług podmiotów objętych systemem gwarantowania depozytów

• Zakres informacji:

• Informacje o sytuacji ekonomiczno-finansowej tych podmiotów

• Ich uczestnictwie w obowiązkowym systemie gwarantowania oraz zasadach jego funkcjonowania

• O wysokości gwarancji i podmiotach nimi objętych. #

Fundusz ochrony środków gwarantowanych

Bank objęty systemem gwarantowania obowiązany jest tworzyć fundusz ochrony środków gwarantowanych na zaspokojenie roszczeń deponentów w przypadku niewypłacalności banku.

Bank przekazuje określony procent sumy środków pieniężnych stanowiących podstawę obliczenia rezerwy obowiązkowej (maks. 0,4 %, w 2011 r. – składka 0,4 %).

Banki są zobowiązane:

1. Lokować aktywa stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych:

• Skarbowych papierach wartościowych

• Bonach pieniężnych i obligacjach NBP

• Jednostkach uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego

1. Deponować te środki na wyodrębnionym rachunku w NBP bądź KDPW.#

Organizacja wypłat gwarantowanych depozytów

Ogłoszenie upadłości przez sąd

Syndyk przedstawia BFG (30 dni):

• Listę deponentów z kwotami środków gwarantowanych

• Kwotę płynnych środków banku wchodzących w skład masy upadłościowej

• Wysokość utworzonego przez bank FOŚG

• Wysokość wydatków związanych z prowadzeniem upadłości

Zarząd BFG (14 dni):

• Sprawdza listę deponentów

• Wyliczyć kwoty środków gwarantowanych

Syndyk (7 dni):

• Usuwa błędy i braki

Zarząd BFG (7 dni):

• Przejmuje listę deponentów

• Wysyła syndykowi środki na wypłatę gwarantowanych depozytów

Syndyk (20 + ew. 10 dni)

• Wypłata kwot z tytułu gwarancji

To wszystko 3 miesiące

System gwarantowania depozytów w Polsce (3)

Źródła finansowania działalności BFG:

1. Kwoty przekazane z funduszy ochrony środków gwarantowanych tworzonych przez banki

2. Opłaty roczne wnoszone przez banki oraz NBP służące przede wszystkim finansowaniu działalności pomocowej (od 2011 wysokość opłaty 0,099 z 12,5-krotności sumy wymogów kapitałowych, będzie to ok. 720 mln zł)

3. Dochody z oprocentowania pożyczek udzielonych przez BGF bankom

4. Dochody z oprocentowana papierów wartościowych, w której BFG angażuje swoje wolne środki finansowe (papiery wartościowe emitowane bądź gwarantowane przez Skarb Państwa lub NBP)

5. Inne środki: pomoc zagraniczna, dotacje budżetowe, kredyt NBP. #

Działalność pomocowa BFG

Formy pomocy:

1. Udzielanie zwrotnej pomocy finansowej w przypadku powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności (udzielanie pożyczek gwarancji. Poręczeń na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki) bądź nabycie akcji lub udziałów banku (przejęcie, połączenie banków, zakup akcji)

2. Nabywanie wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności

BFG w przypadku udzielenia bankowi pomocy jest ustanawiany jego kuratorem. #

Efekty działalności BFG

• W latach 1995-2010:

• Upadłość 5 banków komercyjnych i 89 spółdzielczych

• Wypłaty dla 318 882 deponentów

• Kwota wypłat 814,4 mln zł

• Od 2002 r. nie doszło w Polsce do upadłości banku

• Działalność pomocowa: 100 pożyczek, 44 bankom komercyjnym i 56 bankom spółdzielczym, na kwotę 3 747 mln zł. #

Propozycje Komisji Europejskiej

• Wprowadzenie finansowania ex ante z możliwym wsparciem finansowania ex post

• Wyłączenie spod gwarancji depozytów władz lokalnych – samorządowych

• Ujednolicenie systemów gwarantowania depozytów stosowanych w poszczególnych krajach – w celu zapewnienia poprawy stabilności finansowej i uniknięcia ryzyka arbitraż regulacyjnego

• Wypłata kwot gwarantowanych dla deponentów oddziałów instytucji kredytowych przez system kraju goszczącego

• Systemy gwarantowania, korzystając z finansowania ex ante, powinny zakumulować środki stanowiące 1,5 % depozytów objętych gwarancjami. Dodatkowo, korzystając z finansowania ex post, system gwarancyjny mógłby zwiększyć środki o 0,5% depozytów objętych gwarancjami.

• Skrócenie okresu wypłat kwot gwarantowanych do 7 dni. #