Jelito grube – końcowy odcinek układu trawiennego człowieka, składa się z :
1. jelito ślepe (kątnica)
2. okrężnica wstępująca
3. okrężnica poprzeczna
4. okrężnica zstępująca
5. okrężnica esowata
6. odbytnica
Ściana jelita grubego zbudowana jest z czterech warstw. Idąc od zewnątrz są to:
błona surowicza;
błona mięśniowa właściwa, odpowiadająca za czynność skurczową ściany jelita;
błona podśluzowa;
błona śluzowa pokryta nabłonkiem walcowatym zbudowanym z komórek kubkowych wydzielających śluz.
Funkcje:
- Wchłanianie zwrotne wody z treści pokarmowej : Wchłanianie wody jest podstawową funkcją jelita grubego. Odbywa się to w sposób ciągły nawet ze stolca, który jest już uformowany. Jelito grube jest w stanie odzyskać do 90% wody zawartej w treści pokarmowej, która do niego dociera. Średnio jest to od 1 do 2 litrów płynu na dobę oraz około 200mEq sodu i chloru. W skrajnych warunkach ilość wchłoniętej wody może sięgać 6 litrów. Wchłanianie płynów w jelicie odbywa się w sposób ciągły. Prowadzić to może do powstawania bardzo twardego i zbitego kału, będącego przyczyna np. zaparć
- Wchłanianie elektrolitów, witamin i aminokwasów
- Formowanie i wydalanie kału - jedną z najistotniejszych funkcji jelita grubego, a konkretnie jego końcowego odcinka, jest wydalanie kału. Określa się to mianem defekacji. Czynność ta regulowana jest przez istnienie wielu mechanizmów, odpowiadających za przesuwanie stolca jak i za hamowanie tego odruchu. W normalnych warunkach odbytnica jest pusta. Pobudzenie motoryki jelita grubego np. podczas jedzenia posiłku powoduje przesunięcie się masy stolca do odbytnicy i jej rozszerzenie. Proces ten uruchamia szereg reakcji co doprowadza do wydalenia stolc
- Mnożenie drobnoustrojów Obecność bakterii w świetle jelita ma również istotne znaczenia dla jego funkcji. Mikroorganizmy te odpowiadają za produkcję niektórych z witamin (K i B), rozkładają białka, których produkty rozkładu nadają stolcowi jego zapach, przez przeprowadzanie procesów fermentacji przyczyniają się do powstawania swego rodzaju żelu, którego zadaniem jest zmiękczanie stolca i ułatwianie jego pasażu przez przewód pokarmowy. Jedną z najważniejszych cech bakterii jest pełnienie przez nie funkcji ochronnych. Ich obecność uniemożliwia rozwój potencjalnie szkodliwych mikroorganizmów odpowiadających za powstawanie niektórych chorób zakaźnych.
Błona śluzowa jelita grubego nie produkuje enzymów, a jedynie śluz -, którego zadaniem jest nawilżanie nabłonka i jego ochrona.