WYKŁAD 3

SZKOŁY HUMANISTYCZNE W SOCJOLOGII MIASTA

GŁÓWNE NURTY BADAŃ:

-gł założenia: INDYWISUALIZM METODOLOGICZNY

- mapy mentalne (Lynch 1960)

- SEMIOTYKA MIAST – jako system znaków miasto

- ujęcie dramaturgiczne (od Goffmana (1959) – paradygmat

aktora, scena, proscenium i kulisy miasta

- socjologia codzienności – badania miejskich interakcji zdarzeń

w przestrzeni miasta itp.

WYOBRAŻENIE PRZESTRZENI MIASTA – KONCEPCJA KEVINA LYNCHA

Badania Lyncha:

- gł pytanie: JAKI JEST SPOŁECZNY MENTALNY OBRAZ MIAST

- Badania w trzech róznych miastach w końcu lat 50 –tych XX wieku

( w Bostonie, Jersey City i Los Angeles)

- METODY- wywiady swobodne z mieszkańcami miast , których

Celem było poznanie obrazu miasta

( 30 w Bostonie, po 15 w Jersey City i Los Angeles)

- systematyczne badania wyobrażeń miasta, jakie mieli wyszkoleni obserwatorzy

- W Bostonie uzupełniającymi technikami były: TEST rozpoznawania fotografii miejskich przestrzeni i pytanie o drogę przechodniów

- analiza badań w książce THE IMAGE OF THE CITY

WYOBRAŻENIA PRZESTRZENI MIASTA:

- są produktem bezpośrednich doznań jak I pamięci minionych doświadczeń

- są wynikiem procesu dwustronnego oddziaływania pomiędzy obserwatorem i obiektem obserwowanym

-różne grupy mogą kształtować odmienne wyobrażenia tej samej rzeczywistości

- nie stanowią precyzyjnego modelu rzeczywistości, ale jego celowe uproszczenie, które powstaje przez „redukowanie, eliminowanie lub

nawet dodawanie elementów do rzeczywistości, przez zlewanie się lub zniekształcanie wzajemnie powiązanych i strukturalizowanych części.

- nie jest czymś stałym, niezmiennie mogą być tylko pewne jego zarysy

- obraz miasta stale zmienia się wraz z nabywaniem przez człowieka coraz to nowych doświadczeń.

TRZY KOMPONENTY WYOBRAŻENIA ŚRODOWISKOWEGO:

1) IDENTYFIKACJA – rozumiana jako rozpoznanie obiektu, przestrzeni jako osobnej jednostki

2) STRUKTURA – oznacza, że wyobrażenie musi zawierać

przestrzenną lub wzorcową relację między obiektem a obserwatorem

oraz innymi obiektami

3) ZNACZENIE – pokazuje, żę obiekt musi coś znaczyć dla odbiorcy. Może to być znaczenie praktyczne lub emocjonalne

KLUCZOWE TERMINY LYNCHA:

- WYOBRAŻALNOŚĆ „ IMAGEABILITY” – właściwości fizycznego przedmiotu, która daję wysokie prawdopodobieństwo wywołania silnego wyobrażenia u jakiegokolwiek obserwatora.

- CZYTELNOŚĆ MIASTA „ LEGIBILITY” – pojmowanie jako łatwość

z jaką część środowiska mogą być rozpoznane i ujęte w spójne wzory,

czyli po prostu łatwość orientowania się w mieście.

STRUKTURA PRZESTRZENI MIASTA WG LYNCHA:

- ŚCIEŻEKI (PATHS) – są to kanały wzdłuż lub po których obserwator zwyczajowo, okazjonalnie lub nawet potencjalnie się porusza.

Mogą to być drogi, chodniki, trasy kolejowe, kanały wodne. Dla wielu osób te elementy są dominujące w ich wyobrażeniach miast.

- KRAWĘDZIE (EDGES) – są elementami linearnymi nie używanymi lub nie uważanymi za ścieżki. Takie krawędzie mogą być mniej lub bardziej przepuszczalnymi barierami oddzielającymi jedną część miasta od

drugiej.

- OBSZARY ( DISTRICTS) – są to średnie lub duże sekcje ( obszary) miasta wyobrażane jako posiadające dwuwymiarowe rozmiary,

do których obserwator może wejść i które są rozpoznawalne jako posiadające wspólny identyfikujący charakter.

- WĘZŁY ( NODES) – są to punkty, strategiczne miejsca w mieście,

w które obserwator może wejść, na których skupia się jego intensywna uwaga, z których i do których obserwator podróżuje.

- PUNKTY ORIENTACYJNE, DOMINANTY ( LANDMARKS) – są kolejnym typem punktowym odniesień w mieście, ale w tym przypadku obserwator nie może wejść do ich środka. Są one przeważnie prosto definiowalnymi obiektami : budynkami, znakami, górami.

PRZESTRZEŃ MIEJSKA I JEJ SPOŁECZNY ODBIÓR

(komunikat oznaczający ) postrzeganie PERCEPCJA

Klasyfikacja i podporządkowanie elementów przestrzeni

Wartościowanie (waloryzowanie) autoocena zajmowanej pozycji przestrzennej zachowania codzienne i praktyki miejskie

ŁAD URBANISTYCZNO – ARCHITEKTONICZNY

Jest związany z kompozycyjną zawartością osiedla, bloku urbanistycznego, kwartału, czy zespołu. Jego czytelnością i logiką, ulokowaniem domów ich kształtem i wielkością, usytuowaniem terenów zielonych, sklepów, punktów usługowych, obiektów małej architektury, przebiegiem dróg i ścieżek.

ZWARTE ROZPROSZONE

UPORZĄDKOWANE CHAOTYCZNE

CZYTELNE NIECZYTELNE

KAMERALNE PRZYTŁACZAJĄCE

NISKA ZABUDOWA WYSOKA ZABUDOWA

NASYCENIE MAŁĄ ARCH. NIENASYCENIE MAŁĄ ARCH.

ŁAD FUNKCJONALNY

Wiąże się z walorami użytkowymi mieszkania i osiedli, z nasyceniem

w punkty usługowe, sklepy, kluby, kawiarnie, ośrodki zdrowia, żłobki, przedszkola, place zabaw dla dzieci, szkoły

NASYCENIE INFRASTRUKTURĄ SPOŁ NASYCENIE INF.SPOŁ

DOBRE FUNKCJONOWANIE INFRASTRUKT. ZŁE FUNKCJ. INF.

DOBRA OBSŁUGA MIAST ZŁA OBSŁUGA MIASTA

ŁAD ESTETYCZNY

Jest to uroda miejsca i przestrzeni, miasta i jego dzielnic, pojedynczych zespołów. Zależy od szaty informacyjnej, czystości i schludności, barwności, symboliki ułatwiającej orientację i sprawne poruszanie.

ŁADNE BRZYDKIE

CZYSTE BRUDNE

RADOSNE POSĘPNE

KOLOROWE SZARE

STYLOWE BEZ STYLU

BOGATA SZATA INFORMACYJNA UBOGA SZATA INF.

ŁAD SPOŁECZNY

Jest oparty na sieci stosunków społecznych i wyraża się najpełniej

w więzach sąsiedzkich lub ich braku, we wzajemnym do siebie nastawieniu ze strony znanych, najbliższych i dalszych sąsiadów,

w poziomie zażyłości i identyfikacji z miejscem i przestrzenią osiedla czy zespołu mieszkaniowego, w ocenie stanu bezpieczeństwa w zajmowanym osiedlu, zespole czy kwartale.

POCZUCIE BYCIA U SIEBIE POCZUCIE ZAGUBIENIA

DOBRE STOSUNKI SĄSIEDZKIE ZŁE STOSUNKI SĄSIEDZKIE

DOBRA DZIELNICA ZŁA DZIELNICA

BEZPIECZNA DZIELNICA NIEBEZPIECZNA DZIELNICA

SPOKOJNA DZIELNICA HAŁAŚLIWA DZIELNICA

ŁAD EKOLOGICZNY

Odnosi się do wartości ,środowiska naturalnego osiedla, zespołu, kwartału, czy bloku urbanistycznego, a jego rola w ogólnej ocenie przestrzeni miasta szybko rośnie.

ZDROWE NIEZDROWE

NASŁONECZNIOWE ZACIEMNIONE

ZIELONE OTOCZENIE KAMIENNA PUSTYNIA

BEZWIETRZNIE WIETRZNIE

WOLNE OD HAŁASU ZANIECZYSZCZONE HAŁASEM

ODDALONE OD UCIĄŻLIWYCH ZAKŁADÓW PRACY

ULOKOWANE W POBLIZY ZAKŁADÓW PRACY

CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE JAKOŚĆ ŻYCIA W MIEŚCIE

Z. ZIOBROWSKIEGO:

- jakość środowiska przyrodniczego i otoczenia w miejscach zamieszkania

- atrakcyjność krajobrazu miejskiego

- funkcjonalność i harmonijność układu przestrzennego

- wielkość szans na zatrudnienie i wybór miejsca pracy

- aktywność społeczeństwa, władz miejskich i lokalnych

- poziom dobrobytu i bezpieczeństwa mieszkańców

JAKOSC ŻYCIA W MIEŚCIE WG A. NILAY, ERAIL:

- materialny aspekt środowiska zamieszkania

- charakter przestrzeni personalnej

SEMIOTYKA ( semiologia ) PRZESTRZENI MIEJSKIEJ:

SEMIOLOGIA – bada wszystkie zjawiska kulturowe tak jak gdyby były systemami znaków, przyjmując hipotezę, że rzeczywiście wszystkie zjawiska kulturowe są systemami znaków, a więc zjawiskami komunikacji / UMBERTO ECO /

SEMIOLOGIA - nauka o pozajęzykowych systemach znaków

/ BOHDAN JAŁOWIECKI /

WG BERNARDA HAMMA:

Semiotyka przestrzenna to nauka o znakach na pozycji pośredniczącej między materialnym substratem sytuacji oraz występującymi w niej zachowaniami.

Jeżeli będziemy ujmować przestrzenie jako konfigurację znaków a postrzeganie i interpretację – jako procesy porozumiewania się – wtedy znajdujemy się na obszarze semiotyki przestrzennej.

POJĘCIE ZNAKU:

ZNAK W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ – jest pewnym bodźcem uruchamiającym w umyśle mieszkańca obraz innego bodźca – jest zatem generatorem znaczenia.

Dwa elementy znaku:

- element znaczący – materialny wymiar znaku

- element znaczony – konceptualny wymiar znaku

TRZY RODZAJE ZNAKÓW:

INDEKSY – (symptomy, oznaki, wskaźniki) istnieje tu bezpośrednio związek między znaczącym a znaczonym np. ślady stóp na piasku

IKONY – są znakami niearbitralnymi, motywowanym ( wyglądem nawiązującym do oznaczanego obiektu) przypominają lub wyglądają w pewnym zakresie jak to co przedstawiają np. but w szyldzie znaku szewskiego.

SYMBOLE – mają charakter konwencjonalny, arbitralny, kulturowo i historycznie zmienny np. warszawska syrenka

ASPEKTY INTERPRETACJI ZNAKÓW:

- SEMANTYCZNY – nadawanie znaczenia

- SYNTAKTYCZNY – odniesienie znaków do innych znaków

- PRAGMATYCZNY – odniesienie znaku do zachowania

SZATA INFORMACYJNA MIASTA

Ogół komunikatów tekstowych i ikonicznych znajdujących się w przestrzeni miasta.

Funkcje:

- instrumentalna

- ideologiczna

- poznawcza

- estetyczna

ZASADY TWORZENIA EFEKTYWNEJ SZATY INFORMACYJNEJ:

- dążenie do czytelności

- wielokrotna publikacja

- optymalna lokalizacja

- przestrzenna segregacja

- indywidualizacja

- poszukiwanie nowych form wyrazu

- konkurencyjnosć