RDZEŃ KRĘGOWY (medulla spinalis)

- pierwsza część układu nerwowego ośrodkowego
- przebiega wewnątrz przewodu kręgowego (canalis vertebralis)

- doczaszkowo przechodzi w rdzeń przedłużony (medulla oblongata)
- doogonowo kończy się stożkiem rdzeniowym (conus medullaris), od którego biegnie dalej nić
końcowa (filum terminale)
- w końcowej części rdzenia korzenie rdzeniowe biegną prawie równolegle do nici końcowej i wraz z nią i
stożkiem tworzą tzw. ogon koński (cauda equina)

kończy się: Ca - L6 (7) Fe - L6-S3 Su - L5-6 Ru - L6 Eq - S2

- z zewnątrz rdzeń kręgowy obejmują osłony łącznotkankowe, czyli opony (meninges)

kształt:
w odcinku szyjnym: owalny piersiowym: obły lędźwiowym: kształt szpary
w odcinku krzyżowym: rozszerza się tworząc komorę końcową (ventriculus terminalis)

- w miejscu odejścia nerwów zaopatrujących kończyny powstają zgrubienia (intumescentia
cervicalis et lumbalis) a nerwy tworzą w tych miejscach sploty nerwowe

- rdzeń kręgowy podzielony jest na segmenty odpowiadające somitom , których zasięg
wyznaczają kolejne korzenie nerwów rdzeniowych (szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy)

szczelina pośrodkowa dobrzuszna (fissura mediana ventralis)
bruzda pośrodkowa dogrzbietowa (sulcus medianus dorsalis)

- na przekroju poprzecznym widać centralnie położoną istotę szarą (substantia grisea), przebitą w
linii pośrodkowej niewielkim kanałem ośrodkowym (canalis centralis), który jest pozostałością
ebrionalnej cewy nerwowej

kanał ośrodkowy - wyłożony jest wyściółką (ependymą)
- dookoła przewodu ośrodkowego i jego wyściółki znajduje się istota pośrednia
ośrodkowa

istota pośrednia ośrodkowa (substantia intermedia centralis) - w jej skład wchodzi spoidło szare
(commissura grisea)

spoidło białe (commissura alba) - dobrzuszne i dogrzbietowe
- leży dogrzbietowo od istoty pośredniej


________________________________________________________________________________________________________


ISTOTA SZARA (substantia grisea)

- zbudowana z kom. nerwowych i ich wypustek, neuroglii i naczyń krwionośnych

- posiada komórki korzeniowe (rediculares), wewnętrzne albo zewnętrzne (axiramificiatae) i sznurowe
(funiculares)

- posiada zgrubienia: a. rogi dogrzbietowe (cornua dorsalia) - odpowiadają blaszce skrzydłowej
- zawierają neurony aferentne
(somatyczne w cz. przyśrodkowej i
autonomiczne w cz. bocznej)
- zawierają jądra czuciowe

b. rogi dobrzuszne (cornua ventralia) - odpowiadają blaszce podstawnej
- utworzone przez somatyczne neurony
eferentne
- zawierają jądra ruchowe

c. rogi boczne (cornua lateralia) - wyraźne w odcinku piersiowym
- tworzą je autonomiczne neurony eferentne


neurony aferentne = czuciowe = dośrodkowe
- przenoszą informacje od receptorów w tkankach i narządach ciała do ośrodkowego układu nerwowego

neurony eferentne = ruchowe = odśrodkowe
- przenoszą informacje od ośrodkowego układu nerwowego do komórek efektorowych
(mięśniowych lub gruczołowych)
- istotę szarą od zewnątrz obejmuje istota biała



jądra ruchowe i czuciowe (nuclei motorici et sensitivi) - znajdują się we wszystkich odcinkach rdzenia
jądra parasympatyczne (nuclei parasympathici) - znajdują się tylko w odcinku krzyżowym
jądra sympatyczne (nuclei sympathici) - znajdują się tylko w odcinku piersiowym i lędźwiowym






















ISTOTA BIAŁA (substantia alba)

- zbudowana z włókien nerwowych z osłonkami rdennymi (zawierają biały barwnik, dlatego - biała),
komórek glejowych i naczyń krwionośnych
- jej zrąb tworzą wypustki komórek glejowych

- wypustki komórek nerwowych tworzą po obu stronach rdzenia kręgowego sznury (funiculi)
- sznury zbudowane są z włókien nerwowych wstępujących i zstępujących zgrupowanych w pęczkach
(fasciculi) i drogach (tracti)
- cechują się wspólnym pochodzeniem, przeznaczeniem i funkcją

a. sznur dogrzbietowy (funiculus dorsalis) - między bruzdą pośrodkową (sulcus medianus) i jej
przedłużeniem - przegrodą pośrodkową dogrzbietową (septum
medianum dorsale) a linią wyznaczającą miejsca odejścia
korzeni dogrzbietowych nn. rdzeniowych
- zawiera głównie wstępujące drogi rdzeniowe
- przenoszą one informację o czuciu powierzchownym i głębokim
do mózgu
- pęczek smukły (fasciculus gracilis) - cz. przyśrodkowa
- pęczek klinowy (fasciculus cuneatus) - cz. boczna

b. sznur dobrzuszno-boczny (funiculus ventrolateralis) - między liniami odchodzenia korzeni dogrznietowych
i dobrzusznych (boczny) i po obu stronach szczeliny
pośrodkowej (fissura mediana) do linii odejścia nn.
rdzeniowych dobrzusznych (dobrzuszny)
- posiada wstępujące czuciowe i zstępujące ruchowe
drogi nerwowe


- włókna nerwowe istoty białej to wypustki wyprowadzające i doprowadzające:

włókna nerwowe wyprowadzające=eferentne (fibrae efferentes) - biegną korzeniami dobrzusznymi
- przewodzą podniety do mięśni
poprzecznie prążkowanych gładkich i
gruczołów

włókna nerwowe doprowadzające=aferentne (fibrae afferentes) - biegną korzeniami dogrzbietowymi
- przewodzą podniety ze skóry, mięśni,
stawów, ścięgien, kości i trzewi


















NERW RDZENIOWY

szyjne: 8 piersiowe: tyle ile kręgów lędźwiowe: tyle ile kręgów krzyżowe: tyle ile kręgów ogonowe: 5-6

- powstaje przez połączenie korzeni dobrzusznych i dogrzbietowych
- opuszcza przewód kręgowy otworami międzykręgowymi
- w końcowej części rdzenia korzenie rdzeniowe biegną prawie równolegle do nici końcowej i wraz z nią i
stożkiem tworzą tzw. ogon koński (cauda equina)

korzenie dogrzbietowe (radices dorsales) - wychodzą z rogów dogrzbietowych
- opuszczają rdzeń bruzdami bocznymi dogrzbietowymi
korzenie dobrzuszne (radices ventrales) - wychodzą od rogów dobrzusznych istoty szarej
- opuszczają rdzeń bruzdami bocznymi dobrzusznymi


- korzenie łączą się w pień nerwu rdzeniowego (truncus nervi spinalis)

- pień po krótkim przebiegu dzieli się na gałęzie:

a. gałąź dogrzbietowa (ramus dorsalis) - krótka
- słabsza niż dobrzuszna
- ma bardziej uproszczony przebieg
- posiada włókna nerwowe czuciowe, ruchowe, współczulne i
przywspółczulne
- dzieli się na gałąź boczną i przyśrodkową

gałąź przyśrodkowa - unerwia mm. nadosiowe kręgosłupa

gałąź boczna - unerwia cz. dogrzbietową danego segmentu
skórnego

- podczas połączenia sąsiadujących gałęzi dogrzbietowych
powstają sploty

b. gałąź dobrzuszna (ramus ventralis) - posiada włókna nerwowe czuciowe, ruchowe, współczulne i
przywspółczulne
- unerwiają mięśnie podosiowe, mm. kończyn, skórę szyi, tułowia i
kończyn
- posiadają gałęzie łączące je z gg. sąsiegnich nerwów
- przyczyniają się do powstawania splotów

c. gałąź łącząca (r. communicans) - posiada włókna nerwowe czuciowe, współczulne przedzwojowe i
pozazwojowe

d. gałąź oponowa (r. meningeus) - odchodzi od nerwu rdzeniowego i wraca z powrotem do przewodu
kręgowego, gdzie dzieli się na gałązkę wstępującą i zstępującą
- ma włókna nerwowe czuciowe, współczulne i przywspółczulne

- gałęzie te zawierają włókna doprowadzające i wyprowadzające

włókna wyprowadzające: w korzeniach dobrzusznych: - ruchowe
- czuciowe
- przywspółczulne

w korzeniach dogrzbietowych (trzewno-ruchowe) - przywspółczulne

włókna doprowadzające (trzewno-czuciowe)

NEUROMER (segment nerwowy)

- poprzeczny odcinek rdzenia kręgowego z przynależną do niego parą nerwów rdzeniowych
- jest ich tyle, ile kręgów

________________________________________________________________________________________________________

ŁUK ODRUCHOWY

organ receptorowy -> neuron doprowadzający -> OUN -> neuron wyprowadzający - organ efektorowy

łuk odruchowy w rdzeniu:

impuls z receptoru -> dendryt -> perykarion kom. pseudojednobiegunowej -> akson ->
synapsa aksonu kom. pseudojednobiegunowej i dendrytu kom. czuciowej -> jądro czuciowe -> akson -> synapsa aksonu kom. czuciowej i dendrytu kom. ruchowej -> jądro ruchowe -> akson -> komórki efektorowe