Geografia osadnictwa zajmuje się rozmieszczeniem, strukturą oraz układem przestrzennym wszystkich typów osiedli oraz bada ich związki ze środowiskiem geograficznym i rozwojem społeczeństw ludzkich.
Okresy: 1. Okres informacji rozproszonej-1880, 2. Geogr. Osadnictwa w geogr. Człowieka 1880-1930- antropogeografia, Niemcy(Hassinger, Meitzen) Austria(Hassert),Francja(Vidal de Blache). 3. Okres geografia osadnictwa i zaludnienia 1930-1950. 4. Geografia osadnictwa-> geografia miast, społeczna
Powiązania z innymi naukami: historia(gosp., kultury przemian społecznych): mapy, plany widoki; etnografia: osadnictwo wiejskie, religia; ekonomia; demografia; socjologia; geografia fizyczna (fizjografia osadnictwa): ruchy masowe, klimat, hydrologia.
Metody: terenowe- obserwacja, kartowanie, ankiety, wywiady; kameralne: Analiza literatury, źródeł, zasobów internetowych.
Czynniki: ekumen 90 mln km2, -bariery w osadnictwie(oświetlenie, cieplna); - atrakcje turystyczne; - strefy klastyczne; -bariera wodna, - bariera grawitacyjna(wysokość npm). Atrakcje: żywicielstwo zdolność (gleby, bogactwa mineralne), położenie komunikacyjne, aspekt bezpieczeństwa, formy ustrojowe.
Osadnictwo ludów prostych, dawnych, reliktowych(kiedyś): 1. Osadnictwo związane z zbieractwem , łowiectwem, rybołówstwem ludów w strefie tropikalnej, osadnictwo przelotne, zatrzymanie na krótki okres czasu. 2. Pasterstwo i łowiectwo w klimacie subtropiklanym, osada ogrodzona, okrągłe kopulaste szałasy, domki z gliny, patyków, młodzi wędrowali. 3. Prymitywne rolnictwo (kopanicko-żarowe) narzędzie kopaczka, bardziej stałe, wypalanie lasów pod tereny uprawne, lepsze budownictwo solidniejsze zwane kraal, ludy poliganiczne, domy z gliny, osadnictwo trwałe. 4. Rybołówstwo, zbieractwo, rolnictwo nad rzeką lub morzem, domy na palach. 5. Rolnictwo na suchych terenach, domy gliniaste(cegły) piętrowe. 6. Koczownictwo: namioty(skóry, tkaniny), wędrowanie ze stadami, Afryka Północna, Mongolia, bliski wschód. 7. Myślictwo w strefie subpolarnej: krańce Syberii, Kanada, Alaska, obszary bezleśne. Formy osadnictwa zanikają- postęp cywilizacji!!!
Osadnictwo wiejskie
Wieś- osada gdzie większość pracuje na roli i z tego czerpie zasoby egzystencji, na wsiach mieszka coraz więcej osób nie mających związku z rolnictwem. Związana z ustabilizowanym rolnictwem, krajobrazem rolniczym, ogromne zróżnicowanie osadnictwa na świecie. Własność ziemi: 1. Drobna własność rodzinna- Europa Zach. Polska Jugosławia Japonia Chiny Brazylia Argentyna. 2. Duże prywatne gospodarstwa- droga siła robocza, gosp. Farmerskie, dom mieszkalny, b.duże obiekty gospodarcze, Zach. Cz. USA, Kanady Austria. 3. Rolnictwo plantacyjne- duży obszar, Alpy, Bałkany, osada pracowników z niedużymi działkami Am. Płd. Własność kolektywna. Wspólnoty ziemi- wysokogórskie pastwiska, Alpy, Bałkany, Włochy, Korea, Wietnam. Gospodarka spółdzielcza -mieszkańcy wspólnie użytkowali urządzenia, przedmioty. Gospodarstwa państwowa- związana z uczelniami, ośrodkami badawczymi.
Typy układów pól: użytki rolne(pastwiska, winnice), lasy, działki budowlane: 1) pasmowe- szerokie, wąskie 2) szachownicowe- skomplikowany, łagodny 3) blokowe-małe, wielkie.
Osadnictwo wiejskie: a) rozproszone: osada samotnicza, przysiółek, b) zwarte: układ placowy, liniowy, powierzchniowy.
Typ placowy: - okolnica: zabudowa jest zwarta w kręgu lub podkowa, niwowy lub blokowy układ pól, popularny typ na Pomorzu i w Czechach, wokół środkowego placu. – owalnica: wokół placu o zarysie wrzeciona, zabudowa-zwarty pierścień, zamknięty, ½ wejścia do wsi, staw, cmentarz.
Typ liniowy: - ulicówka: jedna droga, zabudowa po obu stronach dróg, przypomina miejską ulicę, występuje w środkowej, E, W i S Polsce., -łańcuchówka: wieś leśno łanowa, zabudowa po obu stronach drogi. – rzędówka: ulicówka z zabudowa po jednej stronie, Mazowsze, Kieleszczyzna.
Typ powierzchniowy:- wielodrożnica: zwarta zabudowa, wzdłuż kilku ciągów komunikacyjnych, układ Pol nieregularny.
Wsie podmiejskie- mieszkańcy, ludzie zatrudnieni w mieście.
Strefa podmiejska- obszar położony na zewnątrz dużego miasta, obszar odrębny od miasta i od wsi ale ma dużo powiązań i z jednym i z drugim, trudno określić granice, bo s różne kryteria. Cechy, funkcje, zadania: żywność dostarczana do miasta, funkcja rolnicza, turystyczna, transportowa, lotnicza, przemysłowa, handlowa(hala targowa PTAK 1992), mieszkaniowa(napływ ludzi zza miast, odpływ ludzi bogatych na wieś, tereny podmiejskie).
Osiedla typu suburbialnego- np. w Krakowie(zachodnia część), najbogatsi mieszkańcy, brak czasu, poczucie zagrożenia.
Kryteria wyróżniania miast: 1. Miasto to jest skupienie zwarte znacznie i gęsto zaludnione, którego egzystencja jest niezależna id terenu na którym się rozciąga, a którego polega na powiązaniu z szerokimi obszarami i na wyższym stopniu organizacji życia zawodowego. 2. Historycznie ukształtowany typ osiedla wyznaczony istnieniem konkretnej skoncentrowanej na obszarze oraz wytwarzającej działalności urządzeń makriol. O specyficznej fizjonomii. 3. Zwarta gęsto zabudowa jednostek osadniczych o planie przestrzennym przystosowanych do złożonych funkcji produkcyjnych i usługowych z prawami miejskimi zamieszkała przez ludność nierolniczą. 4. Swoisty twór cywilizacji.
Sposób wyodrębniania miast( kryteria miejskości): statystyczne- liczba mieszkańców itp., funkcjonalne- musi być dużo funkcji, struktura zatrudnienia. Fizjonomiczne- wygląd, charakter zabudowy. Prawno- administracyjne- prawa miejskie.
Położenie miasta: położenie geograficzne: w górach miasta położone w kotlinach, położenie nad morzem, położenie przygraniczne- granica przez ośrodek miasta np. Berlin, Cieszyn. Położenie topograficzne: obronne( Akropol, Rzym, Kraków, Kruszwica, Paryż, Wrocław, Wenecja), w górach, związane z morzem.
Funkcje miast: użytkowanie ziemi( tereny przemysłowe), zajęcia ludności zamieszkałej w mieście(przemysł, porty), ważne: funkcje miastotwórcze, podstawowe, egzogeniczne, mniej ważne: uzupełniające, endogeniczne, podział: jednobranżowe, dwubranżowe, wielobranżowe( Łódź, Kraków, Poznań); administracyjna, wojskowa, kulturowa, turystyczna.
Główne typy funkcjonalne: miasta ośrodki rzemieślnicze (Szwajcaria- tradycyjne rzemiosło), miasta handlowe: Wenecja, płd. Belgia, Holandia, dziś miasta, które pełnią f. handlowe(targowe), miasta giełdowe, miasta graniczne, miasta transportowo- portowe (Singapur, Rotterdam). AEROVILLE- miasto przypowietrzne. Miasta kulturotwórcze: funkcja uniwersytecka, religijna, pielgrzymkowa, turystyczna, funkcja wojskowa: twierdze, porty wojenne. Ośrodki centralne a) zasada rynkowa: centralność, liczba ludności, b) zasada komunikacyjna
I miasta poniżej linii 45 np. Francja, dolnośląskie. II miasta powyżej linii 45 np. polska, śląskie. III miasta zbliżone do linii 45 np. Hiszpania, świętokrzyskie
Funkcje miast: polityczna- siedziba władz państwowych(warszawa), administracyjna- siedziba władz administracyjnych(miasta wojewódzkie, powiatowe) handlowa- targi, jarmarki, centra handlowe(Poznań), komunikacyjna- węzeł komunikacyjny(Koluszki), usługowa- zaspokajanie różnych potrzeb(Warszawa), kulturalna- ośrodek kultury(teatry, galeria, muzea, festiwale- Sopot), naukowa- wyższe uczelnie(Kraków), uzdrowiskowa- sanatoria, zakłady lecznicze(Nałęczów), wypoczynkowa- pensjonaty, hotele, obiekty turystyczne(Zakopane), religijna- ośrodki kultu religijnego( Częstochowa), przemysłowa- liczne zakłady przemysłowe(Katowice), militarna- jednostki wojskowe( Madlin). W rzeczywistości większość miast pełni kilka funkcji. Biorąc pod uwagę ich znaczenie dla mieszkańców miasta, możemy podać strukturę funkcjonalna miast, porządkując funkcje według ich wazności, np. Warszawa pełni wiele funkcji.
Zespoły miast: aglomeracja- silnie zintegrowany zespół jednostek osadniczych zamieszkałych przez ludność utrzymującej się z zarobków pozarolniczych, pod wpływem specj. zachodzą przemieszczenia ludności, kapitału, silne związki funkcjonalne, przestrzenne z ośrodkiem. Konurbacja- górny Śląsk, Zagłębie Ruhry. Deglomeracja- bierna: ograniczenie dalszego rozwoju, czynna: przenoszenie dużych instytucji w inne miejsca. Megalopolia- miasto gigant np. Indyjsko- bangladeski, płn.- wsch. USA, japońska- Takaido. Ekumeno polis- cały świat.
Funkcje miasta: główne dziedziny działalności jego mieszkańców miasta, od których zależy Zycie i rozwój miasta. Najważniejsze- ogniskujące różnorodne interesy: administracyjno- polityczna, obronna, handlowa, produkcyjna, kulturalno- oświatowa, usługowa.
Miasto- otoczenie: relacje: obsługa- dostarczanie wyrobów do wsi, współpraca- dzielenia miejsca zamieszkania, pracy, wymiana różnych rzeczy, zmiana- rozpoczyna się fizjonomia, teren bardziej zagęszczony.
Systemy i siec miast: sieć osadnicza: zbiór izolowanych od siebie osiedli, które są współzależne w swym rozmieszczeniu, wielkości i funkcjach, rozmieszczenie jest funkcja wielkości, miasta tej wielkości spełniają te same funkcje, czynnik decydujący o lokalizacji- koszt pokonywanej odległości, system osadniczy- bardziej złożone, wielorakie powiązania i współzależności między jednostkami osadniczymi, połączenia, powiązania, więzi.
Miasto- skupisko ludzkie, przeciwstawne do wsi, charakteryzujące się zagęszczoną zabudowa, zróżnicowaną strukturą społeczną mieszkańców utrzymujących się w większości z zajęć nierolniczych- handlu, rzemiosła, przemysłu i usług. Różnorodny, wielostronnie rozbudowany charakter gospodarczy, funkcjonalny i fizjonomiczny. Zróżnicowanie struktury zawodowej ludności. Rozbudowana sieć komunikacyjna.
Stare miasto- ma długa historię, najwięcej w Europie, a także w Azji (Chiny, Japonia).
Zabytkowe miasta: Kraków- planty, Wawel, brama floriańska, sukiennice, kolegium, Gdańsk- kościół mariacki, Warszawa- łazienki, Poznań- katedra, Toruń- stare miasto, ratusz, Lublin- kaplica zamkowa, Stary Sącz, Tarnowskie Góry, Zielona Góra, Jelenia Góra.
Nowe miasta : osiedle nowe, powstałe spontanicznie, skutek odkryć geograficznych np. Zamość- planowo założone(Gdynia), znacznie rozbudowane małe miasteczko, wieś(łódź) nowa, duża, stara dzielnica dobudowana do starego miasta. Zespół osiedli zamieszkałych przez nowych mieszkańców. Stara wieś, która uzyskała prawa miejskie. Stare miasto- nowa ludność. Miasto utajnione zostało ujawnione. Miasta wyróżniające się: geologia, ludność, prawa administracyjne.
Struktura wewnętrzna miast: zróżnicowanie funkcjonalne- miasta występują w dzielnicy przeznaczonej na różne funkcje, zawsze jest dzielnica śródmiejska- ma różny kształt, wielkość, im większe miasto tym mnie ludzi a więcej usług, demograficzne, społeczne- jak postrzegana jest przestrzeń w której mieszkają, struktury społeczno- przestrzenne: jakość życia, poziom życia, zróżnicowanie kulturowe, powiązania pomiędzy przestrzenią a społeczeństwem, zagrożenia- patologie, morfologiczne, nieużytkowanie ziemi, stan zagospodarowania.
Centrum miasta. Dzielnice mieszkaniowe różnego rodzaju- bloki. Zabudowa jednorodzinna. Dzielnice przemysłowe.
Modele struktury przestrzennej: 1) model koncentryczny- Burgessa: koncepcja miasta jako pewnej sekwencji koncentrycznych stref otaczających obszar śródmiejskiej zwanej centralnym obszarem działalności gospodarczej ( Central Busimess District), obszar centralny to ośrodek, wokół którego gromadziła się ludność (port, ośrodek wymiany towarowej lub zakłady przemysłowe) stanowiący centrum handlowe, usługowe, produkcyjne. Druga strefa (przejściowa) która stanowiła obszary mieszkalne zapewniające lepsze warunki życia z dala od dział. gosp. Z biegiem czasu następowała urbanizacja tych miejsc, powstawały nowe firmy, rosły koszty życia i spadł standard życia. Przemieszczenia miejsca zamieszkania do strefy trzeciej, gdzie były lepsze warunki i więcej terenów. Obszar zamieszkany przez klasy średnia, charakteryzujący się wysokim standardem zabudowy. Strefa czwarta stanowił podmiejskie dworki, charakter rolny. Obszar mieszkaniowy klas wyższych, jego znaczna odległość(strefa 5) od centrum powoduje, że w celu dojazdu do pracy należy dysponować własnym środkiem transportu, są to już tereny rolnicze. 2) model klinowy/ sektorowy- Hoyta: oparty jest na hipotezie, że miasto rozwija się najczęściej w formie pewnych sektorów (linii transportowych), których granice przebiegają w układzie promienistym. Rozwój przestrzenny tych sektorów przebiega w kierunku zewnętrznym i stanowią najlepsze warunki rozwoju przemysłu i lokalizacji usług i handlu. Wewnątrz sektorów następują zmiany intensywności użytkowania, przy czym teren najintensywniej użytkowany znajduje się w pobliżu centrum. Powstaje w wyniku podziałów klasowych, gdzie w wyniku grupowania się pewnych warstw społecznych nie powstają pierścienie, ale większe dzielnice, ludzie grupują się wg. typu miejsca pracy osadnictwa, zamożności. Wzdłuż tych korytarzy wykształcają się równoległe do nich stref zamieszkania przez ludność uboższą, która lokalizuje się tam ze względu na łatwy dostęp do taniego transportu masowego i bliskości usług oraz miejsc pracy. 3) model wieloośrodkowy –Harrisa, Ullmana: miasto nie musi rozwijać się wokół jednego centrum w sposób koncentryczny czy sektorowy, lecz może tworzyć kilka niezależnie ośrodków. Pewne funkcje wymagają specjalnych urządzeń, zasobów, terenów, które muszą być zlokalizowane poza centralnym ośrodkiem działalności. Funkcje jednego rodzaju mają często tendencję do rozwijania się na jednym obszarze dzięki korzyściom zewnętrznym istnieją więc tendencje do specjalizacji.
Fizjonomia miast: zewnętrzny wygląd miast, sposób zabudowy, charakter osiedli. 1) układ przestrzenny, plan- zależy od warunków środowiska, przebieg dróg, ulic, wielkość placu, działek. Układ ten może być: regularny- szachownica (kratowanie), promienisto- koncentryczny, obwodnicowe, pasmowe, liniowe; nieregularny. 2) sposób zabudowy- styl zabudowy. Jak powstają miasta? Dana społeczność dojrzewa do stanu, w którym można założyć miasto poprzez nadwyżki żywności, gdzie ludność mogła zająć się czymś innym niż rolnictwo np. Mezopotamia, Babilon, Palestyna, płn. Nigeria, Am. Środkowa, Asteki, Majowie. DYFUZJA: pierwotna- ludność z miast trafia na miejsca gdzie miasta nie było i je tworzą np. Grecja, Rzym. Wtórna- ludność z kraju A jedzie do kraju B i wracając do domu kupują to co widzieli w kraju B np. Kioto. Formy morfologiczne w mieście: pojedyncze domy, działki, skomplikowane struktury miast, wszystkie są powiązane urbanistycznie i przestrzennie.
Podział miast: 1) monogenetyczne, jednorodne- struktura funkcjonalna zgadza się z strukturą fizjonomiczną, stosunkowo nowe, miasta małe, małe zmiany, np. stolice postkolonialne. 2)poligenetyczne, złożone- miasta stare, maja formy z różnych czasów, mają zawierać w sobie osiedla i mniejsze miasta tj. Kraków( Kazimierz, Kleprarz, Podgórze, Nowa Huta), warszawa (Stare, Nowe miasto, Rembertów), Chiny, Indie, Hiszpania. 3) umeblowanie miasta- walory plastyczne- oświetlenie, wystawy, szyldy, znaki drogowe, bramy, upiększa lub szpeci miasto. 4) onomastyka- nazwy miast, dzielnic, ulic, placów, placówek
Typy fizjonomiczne dawne: 1)miasta starożytne-im bardziej sięgamy w historię tym mniej wiemy. Egipcjanie- miasta duże. Kreta- gęste zabudowy, na środku plac. Miasta środkowego i bliskiego Wschodu- niszczone, obecnie próby odbudowy (Mykeny, Ostia, Ateny). 753pne założony Rzym, miasto rzymskie kwadratowe, 2 główne ulice: Decumanus, Carob. 2) miasta średniowieczne- chaotycznie rozplanowanie-> następnie ładne, wspólne cechy: rynek na którym odbywały się targi, kupcy blisko mieszkali, kościół główny blisko rynku, pozostałe w śródmieściu, mury obronne, bardzo gęsta zabudowa, szkoły, katedry, technika wojenna poszła do przodu, np. miasta Toruń, Malta la Valletta. 3) miasta barokowe- 1. Miasta rezydencjonalne- uzupełnienie rezydencji magnackiej np. Łańcut, pierwowzór Wersal pod Paryżem, Zamość, Białystok, brak murów obronnych, 2. Miasta latynoamerykańskie- układ szachownicowy. 3. Miasta obronne- fortyfikacyjne- w głębi lądu, morskie od końca XVII wieku, dużo we Francji. 4. Kalwarie kopie krajobrazów biblijnych (ok. 600 miast w Europie) pierwsza najstarsza Kalwaria Zebrzydowska. 4) wiek XIX- miasta przemysłowe, duże miasta, układ szachownicowy, osiedle przyfabryczne Stalowa Wola.
Tendencje rozwoju miast: większość mieszkańców krajów gospodarczo rozwiniętych mieszka w miastach. Ze względu na pogarszanie się warunków życia w miastach (zanieczyszczenia, korki) obserwujemy tendencję ucieczki ludzi z miast na tereny podmiejskie. Towarzyszy temu planowe rozpraszanie osadnictwa zwane deglomeracją. Poszerzają się w ten sposób strefy zurbanizowane i następuje łączenie się miast w większe zespoły (aglomeracje, megalopolis, metropolie). Liczba ludności największych miast w tych krajach, od dłuższego czasu nie zmienia się. W krajach słabo rozwiniętych obserwujemy prawdziwą eksplozję miast. Mieszkańcy wsi porzucają pracę na roli i Przenosza się do miast. Napływ ubogiej ludności wiejskiej powoduje rozrastanie się dzielnic nędzy (slumsów). Najszybciej rozrastają się miasta w Południowo- Wschodniej Azji, ameryki Środkowej oraz na wschodnim wybrzeżu Ameryki Południowej. Wzrasta też liczba ludności w większości miast afrykańskich określanych jako „niekompletne” metropolie (Libreville). Miasta te jednak nie posiadają właściwej infrastruktury i sposób życia w nich niewiele różni się od osad wiejskich.
Urbanizacja- proces dynamika. Wzrost liczby mieszkańców przejawia się w różne sposoby: działalność ludności, zmiana stanu zaludnienia, uprzemysłowienia. Złożony proces społeczno- kulturowy, który polega na przechodzeniu od tradycyjnych rolniczych społeczności do nowoczesnych nierolniczych. 1800- 1mld, 2000-6mld, 1800-25mln, 2000-3mln- ludność miast. Dezurbanizacja- co się dzieje w środku miasta, działalność gospodarcza, usługi. Aspekty urbanizacji:
Demograficzny- wzrost liczby ludności
Ekonomiczny- zmiana struktury zawodowej
Techniczno- infrastrukturalny – urządzenia techniczne
Społeczny- zmiana warunków pracy, miejsca zamieszkania, zmiana liczby rodzin
Morfogenetyczny- okoliczne wsie, wygląd się zmienia
Funkcjonalny- usługowa
Centralności- część osiedli coraz dalej się rozprzestrzenia, zróżnicowanie hierarchiczne
Świadomości społecznej- osiedle jako miasto
Przestrzenny- procesy co widać rozszerzają się coraz dalej, rozbudowa
Skala- poszczególne osiedla staja się coraz większe.
Urbanizacja na świecie: 1)Europa Zachodnia: państwa gdzie wysoki rozwój, Belgia 97% ludności w miastach, Holandia 90%. Osadnictwo wiejskie rozwija się na małą skalę: Australia, Libia, Argentyna, Arabia saudyjska, Izrael, Islandia. 2) Kraje osiedli zurbanizowanych, mała skala urbanizacji 50-75%, Polska 62% ludność miejska, Portugalia, Albania, Chiny, Indie. 3) 50-25% Afryka, kraje kiedyś skolonizowane, 1 duże miasto dominuje. 4) mniej niż 25% kraje bardzo słabo zurbanizowane, Afryka środkowa, archipelag (wyspy Salomona 10%, Mikronezja 10%).
Urbanizacja w Polsce, urbanizacja po wojnie 1945-1989: 1) socjalizacja: odbudowa miasta, odtworzenie układu przestrzennego, intensywne migracje ze wsi do miast, urbanizacja powoli zwalniała, słabła, koncentracja zainteresowań, inwestycji na obrzeżach, lokowały się fabryki, blokowiska, urbanizacja była spóźniona (chłoporobotnicy) wobec industrializacji (Polska południowa, południowo- wschodnia), więcej pracowników zamiejscowych niż miejscowych, nie działała renta gruntowa, zmniejszenie przyrostu naturalnego, różnice w wielkości miast (im większe miasto tym szybciej rosło; mniejsze zaś upadały)-> zaczęło się to zmieniać z czasem, do 90 roku gosp. Była w rękach państwa np. nie było rynku mieszkań-> były one przydzielone. 2) po roku 1990 okres transformacji: nowe dalsze przemiany funkcjonalne miast, pogłębił się kryzys gospodarczy, tworzone nowe miasta, rozwój gastronomii, turystyki, administracji, powrót renty gruntowej, odnowienie budynków, selekcja funkcji, modernizacja dzielnic, obrzeży, zmiana krajobrazu, zmiana nazw ulic, eksplozja motoryzacji, przybyło 2 mln samochodów w Polsce, zróżnicowanie jakości życia (poziom życia) jakość życia, spadek liczby ludności, wzrost migracji-> miasta zaczęły tracić mieszkańców( najczęściej z dużych miast), kryzys w miastach przemysłowych np. Łódź ubyło 100 tys. Mieszkańców, lepiej sobie poradziły miasta wielofunkcyjne (Kraków, Warszawa) miasta przygraniczne.
Skutki urbanizacji: POZYTYWNE: rozwinięta infrastruktura techniczna, ułatwiony dostęp do dóbr kultury, służby zdrowia, szkół, wyższych uczelni, powszechniejszy dostęp do informacji i nowoczesnych technologii, większa możliwość rozwijania zainteresowań, większy komfort życia, łatwy dostęp do komunikacji, większy rynek pracy, duży rynek zbytu, większy wybór towarów w sklepach. NEGATYWNE: problemy komunikacyjne(zbytnie zagęszczenie ruchu: korki), problemy z wodą i odprowadzaniem dużej ilości ścieków, problemy z gromadzeniem i utylizacją śmieci, wzrost powierzchni śmietnisk, zwiększenie hałasu, rozpowszechnianie się chorób cywilizacyjnych, wysokie ceny nieruchomości, wzrost liczby bezdomnych, zmniejszenie powierzchni gruntów zielonych, pogłębianie się różnic cywilizacyjnych (dzielnice nędzy, bogactwo), wzrost przestępczości i patologii, anonimowość przyczyniająca się do znieczulicy społecznej, zmiana modelu rodziny, rozpad więzi rodzinnych, spadek poczucia bezpieczeństwa.
| Element | Miasto->środowisko | Środowisko -> miasto |
|---|---|---|
| Budowa geolog. | Budowa geolog. zubożeje | Relacja budulec wykorz. do budowy domów, bogactwa min, zjawiska wulkaniczne, sejsmicz. |
| Rzeźba | Zrównywanie terenu (plantowanie), wały przeciwpowodziowe, kopce | Urozmaicona rzeźba podnosi wartość miast |
| Klimat | Klimat miejski(cieplejszy) wyspy ciepła (nad fabrykami) | zróżnicowanie osadnictwa, charakter miasta |
| Woda | Wody płynące, wody morskie | Ryby, transport, wielkie powodzie |
| Gleby | Zanieczyszczane, likwidowane | Centrum handlu rolniczego |
| Roślinność | Usuwanie | Drewno jako budulec |
| Świat zwierzęcy | Ubywanie zwierząt | Synantropizacja- zbliżanie się zwierząt do miasta |