Psychodynamiczne centrum terapeutyczno-szkoleniowe w Rzeszowie (strona www)
Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa) jest to zaburzenie cechujące się napadowym objadaniem się i przekarmianiem, co prowadzi do nadmiernej masy ciała. Niektóre rzeczy są w tym przypadku podobne do anoreksji - nadmierna koncentracja na jedzeniu, na kształcie i ciężarze ciała, kontrola masy, obniżenie nastroju, stosowanie rozmaitych sposobów pozbywania się pokarmu - prowokowanie wymiotów i przeczyszczenie itp. Zabiegi te mogą, podobnie jak w anorekcji, prowadzić do zaburzeń hormonalnych i metabolicznych. Tego typu praktyki nie są obojętne dla zdrowia somatycznego. Dotyczy to zwłaszcza przewodu pokarmowego. Organizm jest ciągle odwadniany co prowadzi do ciężkich zaburzeń somatycznych. U osób przekarmiających się często można dostrzec poszukiwanie zastępczych gratyfikacji emocjonalnych - przyjemności uzyskiwanej w trakcie przyjmowania pokarmów. Zazwyczaj są to słodycze, ale przyjemność może sprawić każdy rodzaj pożywienia. Szybkie pochłanianie dużych ilości jedzenia kompensowane jest prowokowaniem wymiotów. Pacjenci obawiają się otyłości, walczą o zachowanie zgrabnej sylwetki i często wyznaczają sobie "nieprzekraczalne granice" wagi.
Atypowa żarłoczność psychiczna - to przypadki nawracających epizodów przekarmiania się, po których następuje użycie środków wymiotnych i przeczyszczających, nie dochodzi jednak do istotnej zmiany ciężaru ciała. Zazwyczaj nie stwierdza się też nadmiernej koncentracji uwagi na kształcie ciała. Przebieg przypadków atypowych na ogół nie prowadzi do dysfunkcji metaboliczno-hormonalnych.
Przejadanie się związane z innymi czynnikami psychicznymi - to zjawisko występujące w sytuacjach wywołujących znaczne napięcie, często dochodzi do rozładowania tego napięcia i zmniejszania uczucia przykrości, jakie powoduje przez dostarczanie sobie przyjemności przez jedzenie, zwłaszcza słodyczy.
Psychogenne przejadanie się związane z zespołami nerwicowymi - występuje tu jako objaw neurotyczny, niekiedy jednak bywa objawem dominującym w obrazie choroby i prowadzącym do nadwagi (zob. otyłość).
Otyłość psychogenna - zdarza się to zarówno w sytuacjach mających charakter stresu, epizodycznego lub przewlekłego, jak i u osób samotnych, cierpiących na niedosyt emocjonalny, w okresach żałoby itp. Otyłość związana z przekarmianiem się może prowadzić do nadwagi ze wszystkimi jej somatycznymi konsekwencjami. Próby stosowania diety odchudzającej również mogą być przyczyną rozmaitych zaburzeń m.in. afektywnych, lękowych itp. Mamy tu do czynienia z zachowaniami, mającymi doprowadzić do obniżenia napięcia przez jedzenie. Często także jedzenie ma charakter zbliżony do czynności przymusowej, przez którą nie można się powstrzymać - jest impulsywne i niekontrolowane.
Leczenie zaburzeń jedzenia (bulimii, anoreksji, otyłości, nadwagi, kompulsywnego wymiotowania) podejmujemy w PCTS poprzez terapię psychodynamiczną wglądową, wspierającą opartą na związku psychoterapeutycznym. Leczenie obejmuje zarazem aspekty somatyczne, psychiatryczne i psychologiczne choroby. Zalecamy naszym pacjentom rozpoczęcie psychoterapii po ustąpieniu bezpośrednio zagrażających życiu objawów somatycznych.
Skuteczność psychoterapii jest często uzależniona od motywacji. Anorektyczki rzadko mają 100% motywację do leczenia. Wielomiesięczne "oswajanie się z chorobą", traktowanie jej jak coś własnego nie tylko utrudnia, ale wręcz uniemożliwia wyleczenie.
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA mgr Aneta Kościołek
Bulimia (bulimia nervosa) obok anoreksji to zaburzenia łaknienia. Różnica między nimi polega na tym, że osoby cierpiące na anoreksję znacznie ograniczają racje żywieniowe, a bulimiczki - wręcz przeciwnie. Na bulimię zazwyczaj chorują kobiety w wieku pomiędzy 18 a 25 rokiem życia. Masa ciała bulimiczek zwykle nie jest zmniejszona i oscyluje w górnych granicach normy.
Schorzenie charakteryzuje się nawracającymi niekontrolowanymi atakami objadania się, a następnie stosowaniem zabiegów, które mają przeciwdziałać skutkom przejedzenia: prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających i odwadniających, lewatyw. Spożywanie zwykle pokarmów wysokokalorycznych odbywa się w ukryciu i towarzyszy mu poczucie winy i dyskomfortu. Dlatego częstym objawem towarzyszącym bulimii jest depresja, która prowadzi do prób samobójczych - jako wyraz bezradności wobec choroby. Strach przed przytyciem zwiększa się, pojawia się także poczucie winy, które jest chwilowo łagodzone kolejnym napadem. Uznaje się, że za przyczynę bulimii odpowiada szereg różnych czynników.
Wyróżnia się dwa typy bulimii:
typ przeczyszczający, czyli taki, w którym po napadzie żarłoczności następuje prowokowanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających
typ nieprzeczyszczający, w którym zamiast przeczyszczania się środkami farmakologicznymi i wymuszania wymiotów chorzy, w ramach działań kompensacyjnych, stosują ścisłą dietę, ograniczając ilość spożywanych pokarmów bądź też wykonują dużo wyczerpujących ćwiczeń (tzw. bulimia sportowa).
Czynniki biologiczne Predyspozycje do zachorowań występują w szczególności, kiedy ktoś w rodzinie cierpiał z powodu depresji lub otyłości. Niektóre badania wykazują, że do czynników wystąpienia bulimii należą również:
przewlekle podniesiony poziom hormonu stresu - kortyzolu,
zaburzenia poziomu greliny - hormonu odpowiedzialnego m.in. za odczuwanie głodu,
zaburzenia funkcji neuroprzekaźników.
Czynniki psychologiczne Na powstanie bulimii mają również wpływ problemy emocjonalne, m.in.: niska samoocena, poczucie beznadziejności życia, problemy z kontrolowaniem zachowań impulsywnych, niestabilność emocjonalna, nieumiejętność wyrażania gniewu. W rodzinach chorych na bulimię często obserwuje się konfliktowość. Objawy bulimii związane są ze środowiskiem rodzinnym, w którym dziecko nie ma poczucia bezpieczeństwa. Matki osób chorób na bulimię mają tendencje do bycia bardzo krytycznymi, a także zdystansowanymi emocjonalnie względem swoich dzieci.
Czynniki socjologiczne W kulturze Europy Zachodniej, mass media i kolorowe pisma kreują wizerunek kobiety – przeważnie bardzo szczupłej modelki - przez co są one poddawane presji, aby być szczupłymi.
Skutki bulimii Bulimia to choroba przewlekła, która może doprowadzić do śmierci. W trakcie jej przebiegu występują liczne powikłania zdrowotne. W wyniku częstych wymiotów i biegunek dochodzi do niedoboru potasu i chloru, który prowadzi do niebezpiecznych dla życia zaburzeń rytmu serca. Często występuje odwodnienie organizmu, które prowadzi do zaburzeń pracy nerek oraz powoduje suchość skóry. Charakterystycznym objawem są obrzęki ślinianek przyusznych oraz zniszczenie szkliwa nazębnego, które przyczynia się do rozwoju próchnicy. W jamie ustnej często pojawiają się nadżerki i owrzodzenia gardła oraz przełyku. Zaburzenie odżywiania prowadzi do niedokrwistości oraz prowadzi do nieregularności cyklu miesiączkowego. Rzadko następuje całkowite wstrzymanie miesiączki.
Kryteria diagnostyczne bulimii:
Występowanie nawracających epizodów objadania się (co najmniej 2 razy tygodniowo w ciągu 3 mies.), w czasie których następuje spożywanie dużych ilości pokarmu;
Osoba chora uporczywie koncentruje się na jedzeniu i odczuwa silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia;
Pacjent usiłuje przeciwdziałać efektom tycia za pomocą jednej lub więcej z następujących metod: prowokowanie wymiotów, wywoływanie biegunek, kolejne okresy głodowania, stosowanie: leków obniżających łaknienie, preparatów moczopędnych;
Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, które czasem przechodzą w depresję.
Terapia poznawczo-behawioralna jest oparta na założeniu, że wzorzec fałszywego myślenia o swoim ciele, będący podstawą bulimii, może być rozpoznany i zmieniony. Terapia interpersonalna polega na zwalczaniu depresji i lęków, które mogą być podłożem zaburzenia odżywiania razem z czynnikami socjologicznymi, które wpływają na zachowania związane z jedzeniem. Ten rodzaj terapii całkowicie pomija kwestie wagi, jedzenia czy wizerunku własnego ciała.
Terapia rodziny może być skuteczna w przypadku pacjentów i młodych, i starszych. Opiekunowie często mają silne poczucie winy oraz lęk. Inna częsta sytuacja, to gdy rodzic zbyt angażujący się w życie swojego chorego dziecka niejako wspomaga zaburzenie odżywiania z różnych powodów.
Niektórzy terapeuci stosują połączenie elementów właściwych dla różnych rodzajów psychoterapii, tworząc indywidualne podejście dla danego przypadku. Na przykład prowadzenie dziennika żywienia i emocji w połączeniu z elementami terapii psychodynamicznej daje pozytywne efekty w wielu przypadkach zaburzeń odżywiania, w tym bulimii.
ABC zdrowie (strona www)
Kiedyś otyłość uważana była za symbol dobrobytu i bogactwa. Dziś jest to choroba cywilizacyjna. Na otyłość cierpi 20% ludzi, a odsetek osób otyłych stale rośnie. Coraz powszechniejsza staje się chorobliwa otyłość, do której przyczyniają się głównie złe nawyki żywieniowe, brak ruchu oraz czynniki genetyczne. Należy pamiętać, że otyłość to nie tylko problem estetyczny, ale i bardzo niebezpieczna choroba, która prowadzi do wielu poważnych schorzeń.
W ciągu ostatnich 20 lat częstość występowania otyłości wzrosła o 50%. W Ameryce Północnej i Zachodniej Europie mówi się o epidemii otyłości. Także w Polsce 65-70% społeczeństwa ma nadwagę albo otyłość.
Wyróżnia się 2 typy otyłości: Rodzaj otyłości ocenia się na podstawie stosunku obwodu talii do obwodu brzucha
Otyłość androidalna, inaczej zwana otyłością brzuszną występuje głównie u mężczyzn. Tłuszcz odkłada się w okolicach brzucha. Z otyłością brzuszną mamy do czynienia, jeżeli u kobiet współczynnik typologiczny wynosi ≥ 0,8 , a mężczyzn ≥ 1. Otyłość brzuszna szczególnie zagraża naszemu zdrowiu. Może spowodować rozwój choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, udaru mózgu, nowotworów
Otyłość gynoidalna, czyli typu gruszki, występuje u kobiet. Tłuszcz odkłada się głównie w okolicach pośladków i ud. W otyłości typu gruszka współczynnik typologiczny wynosi u kobiet <0,8, a u mężczyzn <1. Otyłość typu gruszka może przyczynić się do zmian zwyrodnieniowych stawów, kręgosłupa, bólu i obrzęku nóg.
18,5-24,9 – prawidłowa masa ciała,
powyżej 25 – nadwaga,
powyżej 30 – otyłość.
Innym sposobem, mniej znanym, na wyliczenie idealnej masy ciała jest wzór Lorenza IMC: IMC= (wzrost w cm – 100) – {( wzrost w cm – 150): K} K dla kobiet = 4, dla mężczyzn = 2. Jeśli twoja masa przekracza idealną masę, to masz nadwagę. Przekroczenie o 20% to otyłość.
Profilaktyka otyłości
Otyłość przyczynia się między innymi do rozwoju cukrzycy, zmian zwyrodnieniowych stawów i chorób sercowo-naczyniowych, dlatego tak ważne jest zapobieganie nadwadze i otyłości. Badania wykazały, że dzieci długo karmione piersią, rzadziej są otyłe. Dlatego należy starać się karmić malucha mlekiem matki co najmniej 3 miesiące.
Ponadto już u dzieci należy modyfikować nawyki żywieniowe oraz dbać, by jedzenie nie było związane ze stanem emocjonalnym. Należy nauczyć dzieci zasad zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej. Jeśli masz nadwagę i grozi ci otyłość, zacznij stosować dietę. Uważaj jednak na efekt jojo. Jest on skutkiem wolniejszej przemiany materii, która występuje u osób będących na diecie. Efekt jojo to gwałtowne przybycie masy ciała po powrocie do normalnej diety. Uniknąć można go, nie ograniczając w drastyczny sposób liczby zjadanych kalorii. Chudnąć powinniśmy około kilograma w ciągu tygodnia. Odchudzanie będzie skuteczniejsze, jeśli zmianie nawyków żywieniowych towarzyszy większa aktywność fizyczna.
Jeśli nadwaga przerodziła się w otyłość, czas zacząć walkę ze zbędnymi kilogramami. Pomocne w niej będą następujące metody odchudzania:
Dieta i wysiłek fizyczny – polega na zmniejszeniu dawki energetycznej w posiłkach i zwiększeniu zużycia energii. Najkorzystniejsze jest uzyskanie chudnięcia około 0,5 kilograma tygodniowo. Dieta powinna dostarczać około 1200-1300 kcal dziennie. Należy spożywać 5 posiłków dziennie i pić dużo wody. Dieta odchudzająca powinna być urozmaicona. Aktywność fizyczna powinna odbywać się kilka razy w tygodniu, po 20-60 minut.
Parafarmaceutyki – są to preparaty wspomagające odchudzanie, które mogą pomóc w zrzuceniu nadwagi.
Farmakoterapia – pacjenci z otyłością otrzymują leki, które hamują łaknienie lub zmniejszają przyswajalność tłuszczów.
Leczenie chirurgiczne – przy BMI wyższym niż 40 i równoczesnych powikłaniach metabolicznych, oddechowych, psychicznych można je zastosować. Polega ono na zmniejszeniu pojemności żołądka.