WYKŁAD 1

1. System bankowy – całokształt instytucji zajmujących się działalnością bankową, ich zadania ustawowe, związki między nimi oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.

   • Podejście przedmiotowe

   • Ustawa „Prawo bankowe” – najważniejsza z ustaw o bankowości

2. Funkcje systemu bankowego:

   • Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania (f.depozytowa)

   • Zapewnienie możliwości dokonywanie płatności, rozliczeń między jednostkami (f.rozliczeniowa)

   • Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym

   • Zapewnienie informacji cenowej (f.informacyjna)

   • Stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania

     • Dwie pierwsze to funkcje klasyczne

     • Ryzyko występuje zawsze

     • Zapewnienie informacji cenowej jest związane z istnieniem banku centralnego

3. Czynniki rozwoju systemów bankowych:

   • Porządek społeczny i ekonomiczny, który określa społeczne wartości i cele gospodarcze

   • Struktura i wielkość popytu na usługi bankowe – banki muszą konkurować

   • Regulacje prawne działań bankowych – regulacje nadzorcze są największe

   • Skłonność banków do innowacji: lokaty ustrukturyzowane, hipoteka odwrócona

4. Model systemu bankowego

• MODEL ZORIENTOWANY NA BANKI-dominująca rola banków uniwersalnych np. Polska

• MODEL ZORIENTOWANY NA RYNEK KAPITAŁOWY-dominująca rola giełdy i banków inwestycyjnych

1. Ewolucja systemu bankowego:

   • Dwuszczeblowy system bankowy (dwupoziomowość) – I szczebel to bank centralny, pozostałe banki to II szczebel, w Polsce 2 szczeble od 1989 roku (jenoszczeblowy do 1989. Jeden bank odpowiedzialny za wszystko-bank centralny, dwuszczeblowy:9 banków komercyjnych

   • Podział na bankowość depozytowo-kredytową i bankowość inwestycyjną – Polska nie zaliczyła tego etapu, bo nie ma banku inwestycyjnego, ale banki uniwersalne wykonują czynności, które powinny wykonywać banki inwestycyjne

   • Rozwój instytucji wspomagających działalność banków – Np. biura informacji kredytowej, systemy gwarantowanego depozytu, systemy rozliczeniowe

   • Konsolidacja (fuzje, przejęcia) – najwięcej banków w Polsce było 1983 roku (88), obecnie istnieją 53, nie przez upadłości, ale właśnie poprzez fuzje i przejęcia liczba banków zmniejszyła się

   • Instytucje: izby rozliczeniowe, biura informacji kredytowej

2. System bankowy i struktura:

   • Bank centralny – I szczebel (w Polsce NBP)

   • Banki – II szczebel

   • Nadzór bankowy

   • Instytucje wspomagające działalność banków

3. Sektor bankowy: części systemu bankowego:

1. Banki

2. 1. Instytucje centralnie obligatoryjne

• Bank centralny

• Nadzór bankowy

• System gwarantowania depozytów

• System rozliczeń międzybankowych

B) 2. Instytucje samorządowe

• Związek Banków Polskich

• Biura Informacji Kredytowej

1. Sektor bankowy: (termin węższy od systemu bankowego)

   • Banki komercyjne

   • Banki spółdzielcze

   • Oddziały instytucji kredytowych

2. Struktura systemu finansowego

• Sektor bankowy

• SKOKi

• Sektor ubezpieczeniowy

• OFE

• Fundusze inwestycyjne

1. Światowy system bankowy

• Banki stworzone przez państwa: EBOiR, EBi

• Banki centralne państw i Unii ekonomiczno-finansowych (EBC)

• Banki komercyjne

WYKŁAD 2

1. NBP – centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. (Konstytucja RP art. 227)

„Ustawa o NBP” i „konstytucja” mówią o banku centralnym, jakim jest NBP.

2. Podstawowym celem działalności NBP jest:

   • Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

3. Zadania Narodowego Banku Polskiego

• NOWE- działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego

  • Organizowanie rozliczeń pieniężnych (sorbent, sorbent euro)

  • Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

  • Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

  • Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

  • Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie (tzw. Kredyt refinansowy)

  • Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

  • Opracowywanie statystyk pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

2. Funkcje banku centralnego:

   • Emisyjna – wyłączne prawo emisji znaków pieniężnych

   • Kształtowania i realizacji polityki pieniężnej

   • Organizowania rozliczeń pieniężnych

   • Prowadzenia działalności dewizowej

   • Zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności sektora bankowego (zapewnienie stabilności systemu finansowego) – stabilność finansowa

   • Usługowa na rzecz rządu i jego instytucji – prowadzenie rachunków bankowych

3. Rola banku centralnego:

   • Podmiot polityki gospodarczej:

     • Kształtowanie i realizowanie polityki pieniężnej

     • Rozwój i stabilność sektora bankowego

   • Bank banków:

     • Organizowanie rozliczeń pieniężnych

     • Kredytodawca ostatniej instancji (kredyty refinansowe)

     • Nadzór nad płynnością i wypłacalnością banków

     • Awaryjne wspieranie płynności (kredytodawca ostatniej instancji

   • Bank państwa:

     • Obsługa budżetu

     • Prowadzenie rachunków bankowych rządu

4. Niezależność instytucjonalna (i personalna) – określona przede wszystkim przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania władz banku (kadencyjność, nieusuwalność w czasie kadencji). Kadencja im dłuższa tym większa niezależność 6lat

1. Usytuowanie banku

2. Niezależność personalna

2. Niezależność funkcjonalna – uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej i jej realizacji. Oznacza, to nie podleganie w tej dziedzinie przez bank centralny instrukcjom, wytycznym, ze strony parlamentu prezydenta i rządu. BC nie podlega nikomu, zapisane w konstytucji

3. Niezależność finansowa – trwałe określenie zasad tworzenia i podziału funduszy baku centralnego, co uniemożliwiałoby wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzje banku.

4. Organizacja NBP:

   • Prezes NBP:

     • Powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat

   • Rada Polityki Pieniężnej

   • Zarząd NBP:

     • Kieruje działalnością NBP

5. Rynek pieniężny – jest segmentem rynku finansowego, instrumenty finansowe do roku to rynek pieniężny, a po roku to rynek kapitałowy:

   • Miejsce transmisji impulsów polityki pieniężnej NBP

   • Miejsce alokacji kapitału krótkoterminowego

   • Miejsce kształtowania struktury czasowej stóp procentowych

   • Pełni funkcję informacyjną dla banków, co do kosztów pozyskiwania kapitału

   • Pozwala na aktywne zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

   • Umożliwia dokonywanie transformacji terminów

6. Polityka pieniężna:

   • Kształtowanie polityki pieniężnej:

     • Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań

     • Określenie celów polityki: finalny, pośrednie, operacyjne

     • Rekomendacje, co do sposobu i narzędzi realizacji polityki

   • Realizacja polityki pieniężnej:

     • Instrumenty oddziaływania pośredniego (stopa procentowa)

     • Instrumenty sterowania bezpośredniego (limity kredytowe)

     • Oddziaływania perswazyjne (modne odkąd weszliśmy do UE)

7. Rada polityki pieniężnej:

   • Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej (opracowuje założenia polityki pieniężnej, Sejm nie uchwala, ale przyjmuje do wiadomości)

   • Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.

8. ZAŁOŻENIA RPP ??????

9. Instrumenty polityki pieniężnej (zestaw niezmienny od kilku lat):

   • Rezerwa obowiązkowa

   • Operacje depozytowo-kredytowe:

     • Depozyt na koniec dnia

     • Kredyt lombardowy

   • Interwencje walutowe

   • Stopa procentowa:

     • Stopa referencyjna

     • Stopa lombardowa

     • Stopa depozytowa

   • Operacje otwartego rynku:

     • Podstawowe

     • Dostrajające

     • Strukturalne

10. Rezerwa obowiązkowa (Stopa rezerwy obowiązkowej - 3%):

    • Tworzona od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych

    • Odprowadzana na rachunek NBP

    • Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana

    • Zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej ustala Zarząd NBP

    • Środki z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom

11. Stopy procentowe:

    • Stopa referencyjna:

      • Określa min rentowność podstawowych operacji otwartego rynku

      • Określa kierunek polityki pieniężnej

      • Wpływa na oprocentowanie lokat międzybankowych

    • Stopa lombardowa:

      • Wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP

      • Określa górny pułap wzrostu rynkowych stóp overnight

    • Stopa depozytowa:

      • Wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP

      • Określa dolny pułap spadku rynkowych stóp overnight

12. Operacje podstawowe:

    • W postaci emisji 7-dniowych bonów pieniężnych NBP (stopa referencyjna)

    • Przetargi na bony odbywają się raz w tygodniu

    • Minimalna rentowność określona jest wysokością stopy referencyjnej

    • NBP przeprowadza operacje podstawowe w skali pozwalającej na osiągnięcie równowagi płynnościowej na rynku

13. Operacje dostrajające:

    • Podejmowane w przypadku nieoczekiwanej krótkoterminowej zmiany płynności sektora bankowego, prowadzącej do niepożądanych wahań krótkoterminowych stóp procentowych,

    • Operacje te mogą obejmować operacje absorbujące i zasilające (emisję bonów pieniężnych NBP, operacje repo i reverse repo oraz przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP

      • Absorbujące, – kiedy jest nadpłynność

      • Zasilające, – kiedy jest niedopłynność

      • Oba rodzaje operacji opierają się na bonach NBP

14. Operacje strukturalne:

    • Mają na celu długoterminową zmianę struktury płynności w sektorze bankowym

    • Operacje te mogą obejmować:

      • Emisję obligacji

      • Przedterminowy wykup obligacji

      • Zakup i sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym

WYKŁAD 3

1. Operacje depozytowo-kredytowe – mają na celu stabilizowanie poziomu płynności na rynku międzybankowym i skali wahań stóp overnight. Przeprowadzane są z inicjatywy banków komercyjnych. Wyróżnia się:

• Depozyt na koniec dnia – umożliwia bankom lokowanie nadwyżek na rachunku lokat terminowych w banku centralnym na termin overnight

• Kredyt lombardowy – umożliwia bankom zaciąganie kredytu na termin overnight zabezpieczonego papierami wartościowymi (0,8 wartości bonów skarbowych oraz obligacji skarbowych) – wraz z kredytem redyskontowym spełniają funkcje kredytów refinansowych.

1. Narodowy Bank Polski może:

   1. Emitować i sprzedawać papiery wartościowe

   2. Sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku

   3. Organizować obrót papierami wartościowymi, których jest remitentem oraz skarbowymi papierami wartościowymi,

   4. Otwierać rachunki lokat terminowych banków

2. Kredyt refinansowy:

   1. Udzielany bankom w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych

   2. Warunkiem jego udzielenia jest zdolność banku do terminowej spłaty tego kredytu wraz z odsetkami

   3. Może być udzielony od określonej kwoty w rachunku kredytu lub pod zastaw papierów wartościowych (jako kredyt lombardowy)

3. Banki w dwuszczeblowym systemie bankowym

4. Bank – osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakikolwiek tytułem zwrotnym

5. Rodzaje banków

1. Detaliczne, hurtowe, detaliczno-hurtowe

2. Branżowe, ogólnogospodarcze

3. Uniwersalne, specjalistyczne

4. Państwowe, prywatne, spółdzielcze, z kapitałem zagranicznym

1. Bank zagraniczny – bank mający siedzibę za granicą Polski, na terytorium państwa niebędącego członkiem UE. (Instytucja kredytowa – to, co w UE).

2. Kryteria

1. Własności:

• Państwowe

• Spółdzielcze

• W formie spółek akcyjnych

1. Zasięgu terytorialnego

• Regionalne

• Krajowe

• Zagraniczne

1. Wykonywanych czynności bankowych

   • Uniwersalne

   • Specjalistyczne

1. Założyciele banku

Bank w formie spółki akcyjnej: osoby prawne i fizyczne, założycieli nie mniej niż 3

Bank spółdzielczy: fizyczna osoba, liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni określonej ustawą

1. Do utworzenia banku wymagane są:

• Fundusze własne dostosowane do rodzaju czynności bankowych

• Pomieszczenia posiadające odpowiedni urządzenia techniczne i zabezpieczenia

• Wykształcenie i doświadczenie zawodowe założycieli oraz członków zarządu

• Plan działalności banku na okres co najmniej trzyletni

• Bank może rozpocząć działanie po uzyskaniu zezwolenia KNF z wnioskiem o wydaniu zezwolenia na rozpoczęcie działalności występuje zarząd banku

• Banki mogą być utworzone po uzyskaniu zezwolenia

1. Zezwolenia KNF:

   1. Zezwolenie na utworzenie banku- założyciele

   2. Zezwolenie na rozpoczęcie działalności – zarząd

2. Zasady funkcjonowania banków:

   1. Zasada samodzielności – ograniczona przez normy, limity regulacje KNF

   2. Zasada samofinansowania – wydatki muszą być pokrywane z dochodów (musi być zysk)

   3. Zasada komercjalizmu – opłacalność oferowanych przez bank produktów i usług

   4. Zasada konkurencyjności

   5. Zasada uniwersalizmu – zakres terytorialny, im szerszy, tym bank bardziej uniwersalny, im większy zakres produktów i usług tym bank ma charakter bardziej uniwersalny, nie ma ograniczeń, co do klientów.

3. Czynności bankowe:

   1. Realizowane w drodze operacji pieniężnych – charakter pieniężny

   2. Określone wartościowo, rzadko ilościowo – Np. kredyty

   3. Wykonywane w interesie klientów lub we własnym

   4. Wykonywane za pomocą rachunku bankowego ( rejestrowanie strumieni pieniężnych)

4. Czynności bankowe – I grupa (czynności sensu stricte) – może wykonywać je tylko i wyłącznie bank:

   1. Przyjmowanie wkładów pieniężnych oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

   2. Prowadzenie innych rachunków bankowych

   3. Udzielanie kredytów

   4. Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw

   5. Emitowanie bankowych papierów wartościowych

   6. Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

   7. Wydawanie instrumentów pieniądza elektronicznego

5. Czynności bankowe – II grupa: (czynności sensu largo)

   1. Udzielanie pożyczek pieniężnych

   2. Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warianty

   3. Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

   4. Terminowe operacje finansowe

   5. Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

   6. Przechowywanie przedmiotów ni papierów wartościowych

   7. Potwierdzanie i udzielanie poręczeń

6. Czynności pozabanowe/parabankowe – III grupa:

   1. Obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych

   2. Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych

   3. Obrót papierami wartościowymi

7. Klasyfikacje operacji bankowych:

   1. PODMIOT:

      1. Operacje własne

      2. Operacje obce

   2. PRZEDMIOT:

      1. Operacje czynne (aktywne) – polegają na wykorzystywaniu zgromadzonych w banku środków i stanowią najważniejsze źródło dochodów banku.

         1. Działalność kredytowa banku:

            1. Kredyty gospodarcze i detaliczne

            2. Pożyczki pieniężne

            3. Gwarancje bankowe

            4. Faktoring

            5. Leasing

         2. Działalność lokacyjno-inwestycyjna:

            1. Lokaty międzybankowe

            2. Lokaty na rynku finansowym

      2. Operacje bierne (pasywne) – polegają na pozyskiwaniu, czyli zgromadzeniu w banku niezagospodarowanych środków

         1. Wkłady bieżące i terminowe różnych grup klientów np. ludności, jednostek gospodarczych, sfery budżetowej, różnych instytucji i organizacji

         2. Lokaty przyjmowane od innych banków – rynek lokat międzybankowych

         3. Kredyty (redyskontowy i lombardowy) zaciągane w banku centralnym

         4. Emisja własnych papierów wartościowych – akcje i bankowe papiery wartościowe

      3. Operacje pośredniczące (usługowe) – są to czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klienta oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe

         1. Prowadzenie rachunków bankowych

         2. Przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych

         3. Zarządzanie papierami wartościowymi i funduszami

         4. Doradztwo finansowe

         5. Depozyty rzeczy i sejfy

   3. ZASIĘG:

      1. Operacje zagraniczne

      2. Operacje krajowe

      3. Operacje regionalne

   4. FORMA PIENIĄDZA:

      1. Operacje gotówkowe

      2. Operacje bezgotówkowe

   5. WALUTA:

      1. Operacje złotowe

      2. Operacje dewizowe

   6. CZAS:

      1. Operacje krótkoterminowe

      2. Operacje średnioterminowe

      3. Operacje długoterminowe

8. Uniwersalny bank:

   1. Funkcja powiernicza

   2. Funkcja kredytowa – klasyczna funkcja

   3. Funkcja inwestycyjna /planowania/

   4. Funkcja płatnicza – klasyczna funkcja

   5. Funkcja gromadzenia oszczędności – klasyczna funkcja

   6. Funkcja zarządzania zasobami gotówkowymi

   7. Funkcja bankowości inwestycyjnej lub funkcja subskrypcyjna

   8. Funkcja brokerska

   9. Funkcja ubezpieczeniowa

9. Bank

• Pośrednik finansowy

• Instytucja zaufania publicznego

• F. finansowa

• F. kredytowa

• Monetarna instytucja finansowa

WYKŁAD 4

PASYWA BANKU

1. Pasywa banku = zobowiązania + kapitał

Rzadko stosuje się podział na kapitały własne i obce, a dominuje powyższe zestawienie.

1. Bank:

1. Przejęcie środków w formie:

   1. Gotówkowej (kasa)

   2. Bezgotówkowej (przelew na rachunek)

v

1. Powstałe zobowiązania

v

1. Kryterium klasyfikacji:

   1. termin

   2. segment klientów

   3. waluta

3. Zobowiązania banków (kryterium ustawowe, sektorowe):

• Zobowiązania wobec Banku Centralnego

• Zobowiązania wobec sektora finansowego

• Zobowiązania wobec sektora niefinansowego

• Zobowiązania wobec sektora budżetowego

• Inne zobowiązania:

  • Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

  • Z tytułu instrumentów finansowych

4. Operacje pasywne:

• Działalność depozytowa

• Kredyty refinansowe BC

• Emisja papierów wartościowych

5. Źródła pozyskiwania obcych środków pieniężnych:

• Źródła pierwotne:

  • Wkłady klientów:

    • ujmowane w bilansie jako zobowiązania

    • środki pieniężne powierzone bankowi przez ich właścicieli na podstawie umowy, na czas określony lub nieokreślony w zamian za ustalone oprocentowanie (stałe lub zmienne)

      • a vista

      • wkłady terminowe

      • wkłady oszczędnościowe

  • Emisja dłużnych papierów wartościowych

• Źródła wtórne:

  • Lokaty międzybankowe:

    • Pozwalają zachować równowagę finansową

    • Są źródłem zysku

    • Utrzymują płynność finansową

6. Nowe formy lokat:

• Lokaty dynamiczne

• Lokaty automatyczne

• Lokaty rentierskie

• E- Lokaty

• Lokaty dwuwalutowe

• Lokaty z dopłatami

7. Własne papiery wartościowe:

• Papiery dłużne (pożyczkowe)

  • Obligacje

  • Bankowe papiery wartościowe – odrębny rodzaj papieru wartościowego o charakterze pożyczkowym

• Papiery udziałowe (majątkowe)

  • Akcje

  8. Bankowy papier wartościowy:

• Służy gromadzeniu przez bank środków pieniężnych w złotych lub w innej walucie wymiennej,

• Zawiera w nazwie wyrazy „bankowy papier wartościowy”, a jego treść określona jest ustawowo,

• Emisja na warunkach podawanych do publicznej wiadomości,

• Bank informuje KNF o zamierzonej emisji na 30 dni przed terminem emisji, wskazując warunki i wartość emisji.

  8. Wkłady klientów

• Ujmowane w bilansie jako zobowiązania

• Środki pieniężne powierzone bankowi przez ich właścicieli na podstawie umowy, na czas określony lub nieokreślony w zamian za ustalone oprocentowanie

  8. Depozyt bankowy:

     • Inwestycja finansowa realizowana przez inwestora (deponenta) polegająca na czasowym powierzeniu bankowi środków finansowych

     • Instrument wierzycielski- udzielenie bankowi „kredytu” przez deponenta

     • Bank odprowadza rezerwę obowiązkową i podatek od zysku

  9. Depozyt bankowy

• Lokata bankowa

• Wkład oszczędnościowy

• Środki utrzymywane na rachunkach bankowych o charakterze rozliczeniowym lub oszczędnościowo-rozliczeniowym

• Pozostałe formy lokowania środków w banku np. zakup emitowanych przez banki obligacji

  8. Cechy depozytu

• Okres na jaki została zawarta umowa lub okres zapadalności papieru wartościowego

• Rodzaj (stałe lub zmienne), poziom oprocentowania, stopa procentowa

• Rodzaj i okres kapitalizacji, częstotliwość odsetek

• Możliwość i konsekwencje wcześniejszego wycofania środków

  8. Depozyty wg kryterium dostępu deponenta do …..

     1. Depozyty bieżące a Vista …..

     2. Depozyty terminowe…..

  9. Pieniądz transakcyjny

• Depozyty bieżące przedsiębiorstw

• Wykorzystywany do finansowania wydatków związanych z bieżącą działalnością firmy np. wypłata wynagrodzeń, regulowanie faktur i rachunków

• Powiększony przez płatności realizowane przez klientów i kontrahentów

  8. Lokaty ustrukturyzowane

• Połączenie tradycyjnej lokaty na rachunku bankowym i funduszu inwestycyjnego

• Zapewnienie zwrotu kapitału, przynajmniej w wysokości wpłaty

• Lokata zapewnia deponentowi bezpieczeństwo i płynność

• Fundusz to wrażliwość wysokiej stopy zwrotu

  8. IKE

     • Powszechna forma oszczędzania

     • Sposób oszczędzania w dodatkową emeryturę

     • Zwalniana od podatków, od zysków

     • Roczny limit wpłat wynosi 150% średniego wynagrodzenia w gospodarce

  9. Dłużne papiery wartościowe

     1. Zastrzeżone wyłącznie dla banków

  • Bankowe papiery wartościowe

  • Certyfikaty depozytowe

……………………………………..

WYKŁAD 5

1. Operacje pasywne na rynku międzybankowym

• Segment rynku pieniężnego

• Rynek wolnych środków płynnych sektora bankowego

• Zarządzanie płynnością przez banki komercyjne

• Zwiększenie należności od BC

• Podstawowy rynek inwestycyjny, na którym banki lokują czasowo wolne środki

• Rynek refinansowy, wykorzystywany do uzupełnienia niedoborów środków pieniężnych

  1. Uczestnicy rynku międzybankowego

• Bank centralny- instrument polityki pieniężnej

• Banki – funkcje, lokaty międzybankowe

  1. Funkcje banku komercyjnego

• Instytucje market-market- ustalanie stawek procentowych na rynku międzybankowym

• Dealer rynku pieniężnego- zawieranie transakcji na własny rachunek

• Broker rynku międzybankowego- pośrednik finansowy, który nie angażuje się w zawieranie transakcji na własny rachunek

  1. Stopy procentowe

1. WIBID- roczna stopa procentowa, do jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innemu bankowi, stanowi punkt odniesienia do kształtowania bankowych stóp procentowych depozytów i kredytów

2. WIBID- roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt do innych banków

3. POLONIA – od 2005r., odzwierciedla wahania cen depozytów overnight O/N na rynku międzybankowym, odzwierciedla rzeczywistą cenę pieniądza na rynku

   1. Dealerzy rynku pieniężnego

Banki, które spełniają kryteria Indeksu Aktywności Dealerskiej (aktywność na rynku przyjętych i udzielonych lokat międzybankowych, aktywność na rynku instrumentów pochodnych, wyłaniani przez NBP

1. Kwotowanie

• Sytuacja, w której odrębnie podawany jest kurs kupna i sprzedaży instrumentów finansowych, po jakich podmiot kwotujący (dealer) jest gotów zawierać transakcje

• Różnica między kupnem a sprzedażą to marża (spread) stanowiąca potencjalny dochód dealera

• Kwotowania są określane przez dealerów

  1. Notowanie

• Cena(kurs), będące podstawą rozliczenia transakcji kupna/sprzedaży jest określona rozmiarami popytu (zlecenia kupna) i podaży (zlecenia sprzedaży)

• Wyznacza rynek

  1. Lokaty międzybankowe

• Dokonywane między bankami komercyjnymi, polegające na przyjęciu lub udzieleniu przez jeden bank drugiemu określonej kwoty pieniężnej na określony czas i według z góry ustalonej stopy procentowej

• Bank nie odprowadza podatku od zysku, ani rezerwy obowiązkowej

  1. Data waluty

• Oznacza dzień roboczy, w którym transakcja na rynku międzybankowym może dojść do skutku, czyli jest fizycznie możliwa

1. Dziś- waluta dzisiejszego dnia roboczego

2. Jutro- Waluta następnego dnia roboczego, występująca po walucie dziś

3. Spot- waluta występująca w drugim dniu roboczym, następującym po dacie waluty dziś

4. Termin- waluta dowolnego dnia roboczego, następująca po dacie terminu Spot

   1. Depozyty jednodniowe

• Overnight O/N- środki stawiane do dyspozycji w dniu zawarcia a zwrot w następnym dniu roboczym

• Tomnext T/N – środki stawiane do dyspozycji pierwszego dnia po zawarciu transakcji i zwracane w dniu następnym

• Spotnext S/N- rozpoczyna się w drugi dzień roboczy po zwarciu transakcji, a zwrot następuje pierwszego następnego dnia roboczego

  1. Depozyty o okresie zapadalności dłuższym niż 1 dzień

     1. Lokaty w których termin zapadalności przypada 7 lub 14 dni po dacie waluty „spot”

     2. Lokaty w których termin zapadalności przypada od 1 miesiąca do 12 miesięcy od daty po walucie „spot” 1M, 2M, 3M, 6M, 9M, 12M

  2. Bank-korespondent

Każdy bank może otwierać swoje rachunki w określonych walutach, w różnych bankach krajowych i zagranicznych, które prowadzą te rachunki, a tym samym stają się korespondentami tego banku

1. Rachunki bankowe

• Rachunek nostro- rachunek bieżący w określonej walucie jaki dany bank otworzył w innym banku w kraju lub zagranicą

• Rachunek loro- rachunek bieżący, jaki dany bank utworzył u siebie

WYKŁAD 6 sprawdzić od kogoś…….!!!

SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW:

- pośredni i bezpośredni

- obowiązkowy i umowny

Cele:

- stabilizacja systemu bankowego (cel makro)

- ochrona wkładów bankowych (cel mikro, choć najważniejszy dla klientów)

Polski system gwarantowania depozytów ma charakter i bezpośredni i pośredni.

Wszystkie systemy są obowiązkowe, ale mogą być przy tym umowne (jak polski).

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY:

Fundusz posiada osobowość prawną.

Nadzór nad działalnością Funduszu sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych w oparciu o kryterium legalności i zgodności ze statutem.

Organami Funduszu są: Rada Funduszu i Zarząd Funduszu.

ŹRÓDŁAMI FINANSOWANIA FUNDUSZU są:

• obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez banki (obejmuje wszystkie banki),

• kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych, pochodzących z wpłat banków (każdy bank tworzy fundusz ochrony środków i musi z niego wnosić wpłaty do BFG)

• dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych

• środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej

• środki z dotacji udzielonych, na wniosek Funduszu, z budżetu państwa

• środki z kredytu udzielonego przez NBP

OBSZARY DZIAŁALNOŚCI BFG:

(wg strony internetowej BFG)

- działalność gwarancyjna

- działalność pomocowa

- działalność informacyjna i analityczna

- nadzór na umownym systemem gwarantowania środków

DZIAŁALNOŚĆ GWARANCYJNA

Działalność o charakterze bezpośrednim, ukierunkowana na klientów banków.

Celem obowiązkowego systemu gwarantowania środków pieniężnych jest zapewnienie deponentom wypłaty, do wysokości określonej ustawą, środków gwarantowanych w razie ich niedostępności (ogłoszenia upadłości banku, w którym deponent ma ulokowane środki).

Górna granica środków gwarantowanych to równowartość w złotych 50 000 euro w 100 % Kwota powyższa określa maksymalną wysokość roszczeń deponenta w stosunku do funduszu, niezależnie od tego, w jakiej wysokości i na ilu rachunkach posiadał deponent środki pieniężne w danym banku lub z ilu wierzytelności przysługują mu należności w danym banku.

Nadwyżkę można stracić lub można próbować odzyskiwać z masy upadłościowej.

Roszczenia z tytułu gwarancji przedawniają się po upływie 5 lat od dnia spełnienia warunków gwarancji.

Podmioty objęte systemem gwarantowania, które wywiązują się z obowiązków nałożonych na nie zgodnie z przepisami Ustawy, mogą w ramach ustawowego systemu gwarantowania środków pieniężnych zobowiązać się do rozszerzenia obowiązku gwarancji środków pieniężnych ponad minimum określone w obowiązkowym systemie gwarantowania środków pieniężnych.

Środki objęte umownym systemem gwarantowania przekazywane są na zaspokojenie roszczeń deponentów po wykorzystaniu środków obowiązkowego systemu gwarantowania.

FUNDUSZ OCHRONY ŚRODKÓW GWARANTOWANYCH

Podmiot objęty systemem gwarantowania obowiązany jest tworzyć fundusz ochrony środków gwarantowanych na zaspokojenie roszczeń deponentów w przypadku spełnienia warunków gwarancji przez którykolwiek podmiot objęty tym systemem.

Zasady tworzenia funduszu:

Wysokość funduszu ochrony środków gwarantowanych w danym roku ustalana jest jako iloczyn stawki w wysokości do 0,4% i sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkich rachunkach, stanowiących postawę obliczania kwoty rezerwy obowiązkowej.

Banki są obowiązane lokować aktywa, stanowiące pokrycie funduszu ochrony srodków gwarantowanych w:

skarbowych papierach wartościowych

bonach pieniężnych i obligacjach NBP

jednostkach uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego

DZIAŁALNOŚĆ POMOCOWA:

(działalność ukierunkowana na bank, o charakterze pośrednim)

System pomocowy – zadania funduszu:

udzielanie zwrotnej pomocy finansowej w przypadku powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności bądź na nabycie akcji lub udziałów banków

nabywanie wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności

kontrola prawidłowości wykorzystania pomocy

kontrola realizacji programu postępowania naprawczego podmiotu objętego systemem gwarantowania

Warunki udzielania pomocy przez BFG

uznanie przez zarząd Funduszu, przedstawionych przez bank wnioskujący o udzielenie pomocy, wyników badania sprawozdania finansowego,

przedstawienie Zarządowi Funduszu przez banku ubiegający się o pomoc pozytywnej opinii Komisji Nadzoru Finansowego o programie postępowania naprawczego,

wykazanie, że wysokość wnioskowanej przez bank pomocy byłaby nie wyższa niż łączna maksymalna kwota z tytułu gwarancji w tym podmiocie, liczona jako suma środków gwarantowanych,

wykorzystanie dotychczasowych funduszy własnych banku na pokrycie strat banku, ubiegającego się o pomoc.

Efekty udzielanej pomocy:

efekty finansowe:

• kwota środków gwarantowanych

• wartość depozytów, które mogłyby zostać utracone

• efekty pozafinansowe,

  • utrzymanie sieci placówek,

  • utrzymanie miejsc pracy,

  • zachowanie dostępu do usług bankowych,

  • poprawa jakości usług,

  • poprawa sprawności działania.

DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA

BFG dokonuje oceny:

• prawidłowości wykorzystania pomocy finansowej,

• celowości wykorzystania udzielonych środków pomocowych

• realizacji programów postępowania naprawczego lub prognoz finansowych

• sytuacji ekonomiczno- finansowej.

Kontrolą:

• objęte są banki korzystające z pomocy finansowej

• mogą być objęte banki, których zakup akcji lub udziałów był sfinansowany ze środków Funduszu.

Podstawa oceny:

1. (sprawozdania, dostarczane przez same banki)

   • sprawozdania finansowe

   • sprawozdania z realizacji programu postępowania naprawczego

2. (samodzielnie zdobyte przez BFG)

• materiały dotyczące działalności banku zebrane w trakcie kontroli

Monitorowanie:

CEL – identyfikacja ryzyka z tytułu udzielonej pomocy finansowej, które jest wypadkową:

- ryzyka funkcjonowania banków (sytuacja ekonomiczno-finansowa, realizacji programu postępowania naprawczego)

- ryzyka uzależnienia banków od zewnętrznej pomocy finansowej

Formy kontroli:

1. kontrola planowa – przeprowadzana w oparciu o harmonogram kontroli,

2. kontrola doraźna – przeprowadzana w sytuacji:

   • zagrożenia zwrotu udzielonej pomocy,

   • niezrealizowania przez bank postanowień umowy

   • sygnalizowanych nieprawidłowości

DZIAŁALNOŚĆ ANALITYCZNA

• gromadzenie informacji

• analiza informacji

• monitorowanie banków

WYKŁAD 7

1. Pożyczka (pieniężna) – przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 k.c.) – banki udzielają tylko pożyczek pieniężnych.

2. Kredyt a pożyczka:

• W umowie kredytowej bank zobowiązuje się oddać kredytobiorcy do dyspozycji pewną ilość środków pieniężnych na ściśle określony cel.

• W umowie pożyczki bank zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określona ilość pieniędzy bez określonego celu, na co będą wykorzystane.

3. Funkcje kredytu:

   1. Emisyjna- BANK – oznacza umowną emisję pieniądza na rynek

   2. Rozdzielcza BANK – udzielając kredytu bank dokonuje podziału pieniądza

   3. Kontrolna BANK – zależy od transzy, terminowość spłat kredytu

   4. Dochodowa – KLIENT

4. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielania konsumentowi

5. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:

• Umowę pożyczki

• Umowę kredytu w rozumieniu prawa bankowego

• Umowę o kredyt odnawialny

• Umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia

3. Procedura kredytowania:

   1. Zapoznanie się klienta z ofertą kredytową,

   2. Złożenie wniosku kredytowego,

   3. Ocena wniosku kredytowego,

• Ocena zdolności kredytowej,

• Ocena skali ryzyka kredytowego,

  1. Podpisanie umowy kredytowej,

  2. Monitoring kredytowy,- funkcja kontrolna

  3. Trudne kredyty – windykacja

3. Zdolność kredytowa:

   1. Zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

   2. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności

4. Zdolność kredytowa:

   1. Formalnoprawna – czy ma zdolność do czynności prawnych

   2. Ekonomiczna (rzeczowa)- ocena kondycji finansowej kredytodawcy

   3. Personalna- doświadczenie zawodowe, klasyfikacja

5. Zdolność. Zakres oceny

   1. Ilościowa

   2. Jakościowa

   3. Ratingi

6. Zdolnośc kredytowa- ocena

• Ocena zdolności kredytowej klienta indywidualnego – credit scoring (formularz w którym są pytania dotyczące domu, samochodu, polisy)

• Ocena zdolności kredytowej klienta instytucjonalnego- analiza wskaźnikowa(wskaźnki płynności, rentowności sprawności), metoda punktowa(formularz), analiza dyskryminacyjna (prognozowanie upadłości firmy)

3. Ryzyko kredytowe, pojedyncze ryzyko kredytowe:

• Niebezpieczeństwo niewypłacalności kredytobiorcy wynikające z niepowodzenia kredytowego przedsięwzięcia z winy kredytobiorcy lub otoczenia gospodarczego

• Opóźnienie w spłacie rat kapitałowych i/lub odsetek

• Brak spłaty rat kapitałowych i/lub odsetek

3. Zabezpieczenia kredytów:

   1. Zabezpieczenia rzeczowe:

      1. Hipoteka

      2. Zastaw

      3. Kaucja

      4. Blokada na rachunku bankowym

   2. Zabezpieczenia osobiste:

      1. Poręczenie

      2. Przelew wierzytelności

      3. Gwarancja

      4. Przystąpienie do długu

   3. Zabezpieczenia finansowe – nie odnoszą się do osób fizycznych:

      1. Na środkach pieniężnych lub instrumentach finansowych

      2. Zastaw finansowy

      3. Blokada na rachunku lub koncie depozytowym papierów wartościowych

4. * Bank centralny

• ZUS

• EBC

• Dom maklerski

• TFI

• Bank, instytucje kredytowe

3. Umowa kredytowa

• Ustawa prawo bankowe

• Ustawa o kredycie konsumenckim

3. Monitoring kredytowy:

   1. Bieżąca i systemowa weryfikacja zdolności kredytowej i ryzyka kredytowego w toku wykorzystywania kredytu, czyli po podpisaniu umowy.

   2. Odnosi się zarówno do pojedynczych umów kredytowych jak i portfela kredytowego.

4. Windykacja należności kredytowych

• Dochodzenie należności banku z tytułu udzielonego kredytu

• Celem jest odzyskanie pożyczonego kapitału łącznie z odsetkami, przy najmniejszych kosztach

3. Windykacja

   1. Polubowna- monitowanie dłużnika w celu uzyskania spłaty należności

   2. Sądowa- sądowy nakaz zapłaty, podstawa do egzekucji przez komornika

4. Biuro Informacji Publicznej- BIK

Infrastrukturalna firma sektora bankowego, działająca na rzecz instytucji ponoszących ryzyko finansowe- w szczególności banków- a także ich klientów, poprzez wypełnienie funkcji integratora danych o zobowiązaniach, jak również innych informacji pochodzących z dostępnych baz danych.

• Na całym świecie są, w Polsce najmłodsza, sprawdzanie zdolności kredytowej i ryzyka

3. BIK- zakres działalności

• Gromadzenie informacji

• Przechowywanie informacji-> przez 5 lat

• Przetwarzanie informacji -> dostarcza produkty (raporty)

• Dystrybucja informacji -> przekazywane zainteresowanym

WYKŁAD 8

1. RYNEK KAPITAŁOWY – SEGMENTY

• Rynek kapitałowy pierwotny I podział

• rynek wtórny kapitałowy- obrót instrumentami finansowymi I podział

• rynek kapitału pożyczkowego II podział

• rynek kapitału właścicielskiego II podział

1. Instytucje. Instytucje organizujące rynek i obrót papierami wartościowymi:

• Instytucje organizujące publiczny (regulowany_) obrót papierami wartościowymi: giełdowy (Giełda Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie) i pozagiełdowy OTC (BondSpot SA.),

• Instytucja powołana w celu regulacji i nadzoru rynku kapitałowego – Komisja Nadzoru Finansowego

• Instytucja rozliczająco-nadzorująca rynek papierów wartościowych – Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,

• Instytucje pośredniczące w obrocie papierami wartościowymi: biura i domy maklerskie, maklerzy, doradcy ds. inwestowania.

1. RYNEK KAPITAŁOWY – UCZESTNICY

• - emitenci

• - pośrednicy

• - inwestorzy

1. EMITENCI PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

• osoby prawne wystawiające we własnym imieniu papiery wartościowe o charakterze lokacyjnym ogłaszające ich subskrypcję oraz zobowiązanie się do ich wykupu,

• główni emitenci to: spółki akcyjne (akcje i obligacje), Skarb Państwa (papiery skarbowe), samorządy lokalne (obligacje komunalne).

1. POŚREDNICY NA RYNKU KAPITAŁOWYM:

• instytucje spełniające funkcje organizacyjno-rozliczające oraz regulująco-kontrolne w zakresie obrotu papierami wartościowymi,

• głównie są to banki (biura maklerskie) prowadzące działalność maklerską i domy maklerskie.

1. INWESTORZY NA RYNKU KAPITAŁOWYM

• osoby fizyczne lub prawne, które są nabywcami papierów wartościowych o charakterze lokacyjnym

• osoby posiadające wolne środki pieniężne (kapitał), które oferują podmiotom, poszukującym kapitału, w zamian za określone korzyści (większe w porównaniu do konkurencyjnych form inwestowania)

• struktura inwestorów: indywidualni, instytucjonalni.

1. Instytucje prowadzące działalność inwestycyjną:

• Banki,

• Fundusze inwestycyjne i emerytalne. Instytucje wspólnego inwestowania: OFE, ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe

• Domy maklerskie, instytucje ubezpieczeniowe

1. INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO: udziałowe, wierzycielskie, pochodne

• tradycyjne papiery wartościowe (udziałowe i wierzycielskie)

• instrumenty pochodne

• specyficzne instrumenty finansowe

1. Instrumenty pochodne

• Papiery wartościowe: akcje, obligacje, listy zastawne, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne, inne zbywalne papiery wartościowe

• Niebędące papierami wartościowymi: tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania, instrumenty rynku pieniężnego, opcje, kontrakty terminowe, swapy, inne instrumenty pochodne

1. PAPIERY WARTOŚCIOWE – FUNKCJE:

• funkcja zasilająco – lokacyjna (od strony emitenta)

• funkcja obiegowo – gwarancyjna (od strony inwestora)

• funkcja identyfikacyjno – decyzyjna (nabycie akcji – zostanie współwłaścicielem, decydentem – prawo głosu)

1. AKCJE – papier wartościowy, potwierdzający bezwarunkową własność do części aktywów firmy, która je wyemitowała i do partycypacji w jej zyskach w formie dywidendy.

2. OBLIGACJE:

• instrument dłużny (pożyczkowy) oraz instrument lokat oszczędności, obliczony na stabilny, z góry określony dochód,

• zakup obligacji czyli tytułu wierzytelności to dowód pożyczki określonego kapitału, który musi być zwrócony w określonym terminie.

1. LIST ZASTAWNY – papier wartościowy imienny lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełniania określonych świadczeń pieniężnych.

Wyróżnia się: hipoteczny list zastawny, publiczny list zastawny.

1. CERTYFIKAT INWESTYCYJNY – papier wartościowy imienny lub na okaziciela, emitowany przez fundusz inwestycyjny zamknięty. Statut funduszu określa czy emitowane certyfikaty podlegają wprowadzeniu do publicznego obrotu czy nie podlegają wprowadzeniu do tego obrotu.

2. Instrumenty pochodne:

• Instrument finansowy stworzony na podstawie tzw. instrumentu bazowego, od którego zależy charakter, cena, sposób rozliczania instrumentu pochodnego

• Opierają się na akcjach, obligacjach, indeksach giełdowych

• Derywatyw, derywat

1. Bank funkcje

   • emitent

   • inwestor

   • operacje usługowe:

• brokerskie

• gwarantowanie emisji

• doradztwo inwestycyjne

• zarządzanie aktywami

• usługi na rynku fuzji i przejęć

WYKŁAD 9

1. Bank- emitent

emisja własnych papierów wartościowych – cele:

• zwiększenie kapitałów własnych banku, a więc jego siły na rynku ­- emisja akcji własnych

• pozyskiwanie pasywów stabilnych pod względem ich wielkości oraz czasu użyczenia środków - emisja bankowych papierów wartościowych

1. Bank- pośrednik Bank jako pośrednik w przeprowadzaniu emisji

• przygotowanie procesu emisji z punktu widzenia merytorycznego oraz prawnego – prospekt emisyjny, ogłoszenia, wybór momentu emisji, sugerowanie ceny,

• wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu giełdowego

• funkcja organizatora rynku w przypadku rynku pozagiełdowego,

• funkcja maklera – specjalisty na rynku giełdowym

1. Bank – inwestor

• Inwestowanie w akcję, obligację, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, papiery wartościowe rynku pieniężnego

1. Bank- gwarant (UNDERWRITING)

• kupno zestawu (pakietu) papierów wartościowych od emitenta – w celu późniejszej ich sprzedaży zainteresowanym inwestorom, zazwyczaj w ramach oferty publicznej

• bank, jako gwarant emisji otrzymuje wynagrodzenie w postaci różnicy między ceną akcji uzyskaną od inwestorów a ceną uzgodnioną z emitentem

1. Subemisja

• INWESTYCYJNA (gwarancja bierna) - zobowiązanie do nabycia na własny rachunek całości lub części papierów , oferowanych w publicznym obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, nieobjętych w terminie trwania zapisów

• USŁUGOWA (gwarancja aktywna)- nabycie na własny rachunek całości lub części papierów wartościowych danej emisji w celu dalszego oferowania ich w pierwszej ofercie publicznej lub w obrocie pierwotnym.

1. Zarządzanie aktywami

• zarządzanie własnymi aktywami finansowymi

• portfele inwestycyjne banków

• zarządzanie aktywami finansowymi, powierzonymi przez klientów

• portfele inwestycyjne klientów banków

1. Bank- depozytariusz

(odnosi się wyłącznie do funduszu inwestycyjnego; tę funkcję może spełniać tylko bank krajowy, którego fundusze własne wynoszą min. 100 mln zł)

• prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego,

• zapewnienie, aby zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa lub emitowanie, wydawanie i wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych odbywało się zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego

• zapewnienie terminowości rozliczania umów z uczestnikami funduszu

• zapewnienie aby wartość netto aktywów funduszu inwestycyjnego i wartość jednostki uczestnictwa była obliczana z godnie z przepisami

• zapewnienie aby dochody funduszu inwestycyjnego były wykorzystywane z godnie z przepisami

1. Bank-reprezentant

• przy emisji obligacji opartej na publicznej subskrypcji stanowiącej obrót publiczny emitent tego instrumentu powinien przed emisją zawrzeć z bankiem umowę o reprezentację – ma to na celu ochronę interesów obligatariuszy

• bank – reprezentant pełni funkcję przedstawiciela ustawowego obligatariuszy i powinien działać z zachowaniem najwyższej staranności zawodowej

• funkcję banku-reprezentanta może pełnić wyłącznie bank, posiadający kapitał własny w wysokości przynajmniej 10 mln euro.

1. Operacje usługowe- przeprowadzając operacje usługowe bank działa na koszt, rachunek i ryzyko klienta

• nie angażuje bezpośrednio własnych pieniędzy

• stanowią one źródło dochodów pozaodsetkowych (prowizji i opłat)

1. Operacje usługowe

• Przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych

• Zarządzanie funduszami

• Pośrednictwo w obrocie papierów wartościowych

• Sprzedaż produktów ubezpieczeniowych

• Operacje instrumentami pochodnymi

• Prowadzenie rachunków bankowych

1. Rachunek bankowy:

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony:

• Do przechowywania jego środków pieniężnych

• Do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych

• + funkcja kredytowa

1. Rodzaje rachunków bankowych:

   • Rachunki rozliczeniowe – w tym bieżące i pomocnicze,

   • Rachunki lokat terminowych

   • Rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, rachunki terminowych lokat oszczędnościowych

   • Rachunki powiernicze

2. Rachunki rozliczeniowe, rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

   • Osób prawnych

   • Jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, ale zdolność prawną

   • Osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową.

3. Rachunki oszczędnościowe, oszczędnościowo-rozliczeniowe, rachunki terminowych lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

   • Osób fizycznych

   • Szkolnych kas oszczędnościowych

   • Pracowników kas zapomogowo-pożyczkowych

4. Rachunek powierniczy

• Stronami umowy rachunku powierniczego są banki i posiadacz rachunku, czyli powiernik

• Na rachunku powierniczym mogą być gromadzone wyłącznie środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku- na podstawie odrębnej umowy- przez umowę trzecią

1. Rachunek wspólny

Rachunek bankowy prowadzony dla kilku osób fizycznych albo kilku jednostek samorządu terytorialnego

1. Rachunki bankowe

• Rachunku skonsolidowane

• Rachunki przepisowe

• Rachunki walutowe

• Rachunki dla operacji zagranicznych

• Rachunki zastrzeżone

1. Wielofunkcyjność rachunku bankowego -> rachunek pakietowy

2. Funkcje rachunków bankowych

• Depozytowa

• Kredytowa

• Rozliczeniowa

WYKŁAD 10

1. Rozliczenia pieniężne za pośrednictwem banku:

   • Mogą być przeprowadzane za pośrednictwem banków, jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia (dłużnik lub wierzyciel) posiada rachunek bankowy

   • Rozliczenia pieniężne przeprowadza się gotówkowo lub bezgotówkowo za pomocą papierowych lub elektronicznych nośników informacji.

2. Rozliczenia pieniężne:

   • Gotówkowe:

     • Czek gotówkowe

     • Wpłata gotówki na rachunek wierzyciela

   • Bezgotówkowe:

     • Polecenie przelewu

     • Polecenie zapłaty

     • Czek rozrachunkowy

     • Karta płatnicza

     • Przelewy transgraniczne

3. Rozliczenia pieniężne:

   • Uwarunkowane:

     • Akredytywa dokumentowa

     • Inkaso dokumentowe

   • Nieuwarunkowane:

     • Czek

     • Przelew

     • Weksel

   • Tradycyjne: klasyczne, stracą wartość

     • Polecenie przelewu

     • Polecenie zapłaty

     • Czeki

   • Elektroniczne:

     • Home banking

     • Karty płatnicze

     • Bankowość mobilna

4. Elektroniczny instrument płatniczy

• Każdy instrument płatniczy, w tym z dostępem do środków pieniężnych na odległość

• Umożliwiający posiadaczowi dokonywanie operacji przy użyciu informatycznych nośników danych lub elektroniczną identyfikacje posiadacza, niezbędna do dokonania operacji

1. Elektroniczne instrumenty płatnicze

• Karty kredytowe

• Instrumenty pieniądza elektronicznego

1. Instrument pieniądza elektronicznego

• Urządzenie elektroniczne, na którym przechowywany jest pieniądz elektroniczny, w szczególności karta elektroniczna zasilana do określonej wartości

1. Pieniądz elektroniczny

Wartość pieniądza stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych (banknoty i monety), które spełnia łącznie następujące warunki:

• Jest przechowywana na informatycznych nośnikach danych

• Jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość

• Jest przyjmowana jako środek płatniczy przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji

• Na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki płatnicze

• Jest wyrażona w jednostkach pieniężnych

1. Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.:

   • Działalność operacyjną rozpoczęła w 1993 rok

   • Powstała z inicjatywy Związku Polskich Banków

   • W każdym systemie funkcjonuje

   • Misja: „wspieramy kreowanie nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki, realizując bezpieczną i niezawodną elektroniczną wymianę informacji, w tym zakresie rozliczeń międzybakowych.”

2. KIR

• Opracowuje i wprowadza na rynek innowacyjne rozwiązania z dziedziny wymiany informacji elektronicznej, które wywierają znaczący wpływ na tworzenie i rozwój e-gospodarki

• Usługi i produkty kieruje do banków instytucji finansowych, przedsiębiorstw, administracji publicznej, firm działających w obszarze e-commerce oraz ich klientów

1. Systemy i usługi rozliczeniowe KIR S.A.:

   • Systemy rozliczeniowe

     • ELIXIR

     • EuroELIKSIR

   • Usługi:

     • SZAFIR

     • EBPP

     • PayByNey

     • OGNIVO

     • Usługi SWIFT

2. System rozliczeniowy wg KIR

Zbiór procedur, za pomocą których instytucje finansowe: prezentują i wymieniają dane oraz dokumenty, związane z przekazywaniem funduszy lub papierów wartościowych do innych instytucji finansowych

1. ELIXIR – izba elektroniczna:

   • Elektroniczny system rozliczeń międzybankowych, który działa od 1993 roku, a od lipca 2004 roku realizuje wszystkie rozliczenia międzybankowe.

   • Umożliwia rozliczanie płatności detalicznych, denominowanych w złotych, takich jak: polecenie przelewu, płatności z ZUS, podatkowe, polecenie zapłaty, czeki.

   • System rozrachunku netto, w którym zlecenia wystawiane do zaksięgowania na rachunkach banków są rezultatem kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań baków, wynikających z indywidualnych zleceń klientów.

2. System EuroElixir

   • Nowoczesny i uniwersalny system rozliczeń międzybankowych obsługujący płatności zarówno krajowe, jak i paneuropejskie w euro,

• Uruchomiany w marcu 2005 r.

• Od stycznia 2008r. jest izbą zgodną z SEPA (Jednolity obszar płatności w EURO)

1. Funkcje Euro-Elixir

• Rozliczenie transakcji wewnątrzsystemowych w euro

• Przekazywanie płatności do systemu STEP 2

• Dystrybucja płatności odebranych z systemu STEP2

• Inicjowanie płatności na platformie TARGET2

1. Rozrachunek zleceń płatniczych rozliczanych w systemie Euro-Elixir dokonywany jest od czerwca 2009 r. na platformie TARGET2

2. Należności i zobowiązania wynikające z rozliczeń w ramach systemu rozliczeniowego regulowane są w ramach systemy rozrachunkowego prowadzonego przez NBP

3. System SORBNET:

   • System obsługujący rachunki bankowe prowadzone w Centrali NBP, w którym przeprowadza się rozrachunki międzybankowe w złotych.

   • System SORBNET realizuje krajowe płatności w złotych.

4. SORBNET2

• W 2009 r. NBP podjął decyzję o budowie systemu SORBNET2, który zostanie uruchomiony w 2013 r.

• System budowany na nowej platformie technologicznej NBP w oparciu o nowy System Zarządzania Bazą Danych (SZBD)

• Komunikacja między bankami a modułem centralnym SORBNET2 będzie oparta na sieci SWIFT

1. System SORBNET – EURO w NBP:

   • System rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS), obsługujący rachunki, prowadzone w Centrali NBP, w którym przeprowadza się rozrachunki międzybankowe w euro.

   • System SORBNET –EURO realizuje transgraniczne i krajowe płatności w euro.

2. System SZAFIR:

   • System zarządzania certyfikatami kluczy publicznych, w ramach, którego KIR S.A. świadczy usługi związane z podpisem elektronicznym,

   • KIR S.A. jest podmiotem, który może wydawać certyfikaty kwalifikowane, służące do weryfikowania „bezpiecznych podpisów elektronicznych” równoważnych z mocy prawa podpisom własnoręcznym

   • KIR S.A. uruchomiła w 2004 roku, sieć 17 Ośrodków Rejestracji Kluczy (ORK)

3. Usługa OGNIVO:

   • Usługa uruchomiona 1 marca 2007,

   • Narzędzie umożliwiające elektroniczną wymianę informacji, określa go się jako witrynę do wymiany informacji w szczególności związanej z rozliczeniami, aplikacja internetowa, składa się z wielu modułów.

4. Usługa BILIX:

   • Usługa elektronicznej prezentacji i płatności rachunków, działająca w oparciu o kanały bankowości elektronicznej,

   • Całkowicie eliminuje papierowe faktury i rachunki, w kontaktach pomiędzy dostawcą masowych usług a ich odbiorcą.

5. Usługa PayByNet:

   • System bezpośrednich, bezpiecznych i gwarantowanych płatności internetowych na rzecz branży e-commerce i sektora publicznego,

   • Obecnie najszybszy sposób płatności w Internecie

6. Usługi SWIFT – usługi SWIFT Sernice Buremu:

   • Usługa uruchomiona 1 września 2005 roku,

   • Skierowana do banków i instytucji, które planują uzyskanie członkostwa w SWIFT,

   • Polega na pośrednictwie Izby w elektronicznym przesyłaniu komunikatów do sieci SWIFTNet z siedziby klienta Izby przy wykorzystaniu infrastruktury teleinformatycznej KIR

7. Rozrachunki z bankami zagranicznymi:

   • SWIFT – Stowarzyszenie Ogólnoświatowej Międzynarodowej Telekomunikacji Finansowej

   • TARGET – Transeuropejski system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym dla krajów UE

WYKŁAD 11

1. Nadzór nad rynkiem finansowym:

   • Nadzór zróżnicowany:

     • Kilka instytucji nadzorujących poszczególne segmenty rynku finansowego

   • Nadzór zintegrowany (w Polsce od 2007 roku):

     • „mega - nadzorca”

2. Nadzór nad rynkiem finansowym - struktura:

   • Nadzór bankowy

   • Nadzór emerytalny

   • Nadzór ubezpieczeniowy

   • Nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego

   • Nadzór nad rynkiem kapitałowym

   • Nadzór uzupełniający

3. Cele nadzoru nad rynkiem finansowym:

   • Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, rynek

   • Zapewnienie ochrony interesów uczestników (instytucjonalnych i indywidualnych) tego rynku uczestnicy rynku

4. Komisja Nadzoru Finansowego:

   • Organ właściwy dla spraw nadzoru nad rynkiem finansowym

   • Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów

   • 5 – letnia kadencja

   • Komisja i Przewodniczący wykonują zadania przy pomocy Urzędu Komisji

5. Zadania KNF:

   • Sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym

   • Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego

   • Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności

   • Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

   • Udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym

   • Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego (Sąd polubowny; najmłodszy to ten przy KNF)

6. Nadzór bankowy:

   • Działalność banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego w zakresie i na zasadach określonych w ustawie Prawo bankowe i ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym.

7. Celem nadzoru bankowego jest zapewnienie:

   • Bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych

   • Zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o NBP, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

8. Nadzór bankowy – funkcje:

   • Licencyjna – polega na wydawaniu przez KNF dwóch rodzajów zezwoleń (są one ważne przez rok):

     • Zezwolenie na utworzenie banków

     • Zezwolenie na rozpoczęcie przez bank działalności operacyjnej

   • Regulacyjna – polega na określeniu kształtu regulacji, ostrożnościowych (nadzorczych), które stanowią ogół norm prawnych regulujących strukturę systemu bankowego, ustrój prawny banków, ich działalność oraz stosunki prawne powstające w związku z tą działalnością i mają na celu ograniczenie ryzyka bankowego.

   • Kontrolna – działania weryfikujące przestrzeganie przez banki przepisów prawa i uregulowań nadzorczych. Badanie i ocena nadzorcza mogą być realizowane poprzez:

     • Nadzór analityczny

     • Czynności kontrolne

     • Wizytę nadzorczą

   • Dyscyplinująca – występuje w przypadku negatywnych ustaleń dokonanych w trakcie czynności podejmowanych w ramach nadzoru bankowego (wszystkie uprawnienia są zapisane w ustawie Prawo Bankowe)

9. Regulacje ostrożnościowe mają charakter ilościowo-jakościowy:

   • Normy ilościowe = ograniczenia działalności banków w postaci bezwzględnych wielkości liczbowych

   • Normy jakościowe = określenie obowiązującego trybu, zasad, procedur postępowania

10. Nadzór czynności bankowych

• Dokonywanie oceny sytuacji finansowej banków, w tym badanie wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego

• Badanie jakości systemu zarządzania bankiem, w tym systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej

• Badania zgodności udzielonych kredytów, pożyczek, akredytyw, gwarancji bankowych, poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi przepisami

• Badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych

• Badanie przestrzegania określonych ustawowo limitów oraz ocena procesu identyfikacji, monitorowania i kontroli koncentracji zaangażowań, w tym dużych zaangażowań

• Badanie przestrzegania przez bank, określonych przez KNF norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków, zarządzania ryzykiem, prowadzonej działalności, w tym dostosowanie do rodzaju i skali działalności banku procesu identyfikacji i monitorowania ryzyka oraz sprawozdania o ryzyku

• Dokonywanie oceny szacowania, utrzymywania i przeglądu kapitału wewnętrznego

1. Nadzorcze regulacje ostrożnościowe:

   • Minimum kapitałowe (5 mln euro – norma ilościowa)

   • Limit koncentracja zaangażowania

   • Limit dużych zaangażowania

   • Próg koncentracji kapitałowej

   • Normy płynnościowe

   • Współczynnik wypłacalności (od 1989 roku – klasyczny)

   • Rezerwy:

     • Celowe

     • Na ryzyko ogólne

   • Wymogi kapitałowe z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka

2. KNF może w ramach nadzoru:

   • Zalecić zastosowanie szczególnych zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków

   • Zawiesić w czynnościach członków zarządu, aż do czasu podjęcia uchwały przez radę nadzorczą

   • Zalecić ograniczenie ryzyka występującego w działalności banku

   • Zobowiązuje bank do zwiększenia funduszy własnych

   • Nałożyć na bank karę finansową do 1 mln zł

   • Ograniczyć zakres działalności banku

3. Nadzór skonsolidowany:

   • Nadzorowi skonsolidowanemu podlega bank krajowy, który działa w holdingu:

     • Bankowym krajowym

     • Bankowym zagranicznym

     • Finansowym

     • Mieszanym

     • Hybrydowym

4. Sprawowanie nad bankiem nadzoru skonsolidowanego nie wyłącza stosowania odpowiednich przepisów ustawy regulujących działalność banku jako podmiotu podlegającego nadzorowi indywidualnemu.

5. Nadzór uzupełniający – cel:

Ochrona stabilności finansowej instytucji kredytowych, zakładów ubezpieczeń i firm inwestycyjnych wchodzących w skład konglomeratu finansowego

1. Nadzór uzupełniający- jest wykorzystywany do poprzez badanie

• Adekwatności kapitałowej konglomeratu finansowego oraz strategii postępowania w tym zakresie

• Znaczących transakcji wewnątrzgrupowych

• Poziom koncentracji ryzyka w konglomeracie finansowej oraz znaczącej koncentracji ryzyka

• Ryzyka konfliktu interesu pomiędzy podmiotami, które tworzą konglomerat

• Prawidłowości zarządzania ryzykiem

• Rzetelności i poprawności kontroli wewnętrznej

WYKŁAD 12

1. RYZYKO BANKOWE

• Niepewność podejmowanych działań

• Możliwość podjęcia złej decyzji

• Niebezpieczeństwo nieosiągnięcia wyznaczonych celów <-kryterium banku

• Możliwość poniesienia straty

1. ETAPY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM BANKOWYM

   1. IDENTYFIKACJA RYZYKA BANKOWEGO

   2. STEROWANIE RYZYKIEM BANKOWYM

• Instrumenty minimalizmu ryzyka

• Finansowanie strat generowanych przez ryzyko

  1. KONTROLOWANIE AKTUALNEGO I POTENCJALNEGO RYZYKA BANKOWEGO <-zmienne w czasie, na bieżąco

• Nadzór bankowy <-KNF

• Audyt bankowy

• Kontrola wewnętrzna

1. PRZYCZYNY RYZYKA- IDENTYFIKACJA- CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE RYZYKA – otoczenie, niezależne od banku, muszą być uwzględnione np. polityka fiskalna, polityka banku centralnego, kryzys finansowy

• Czynniki ogólnogospodarcze

• Czynniki społeczno-rynkowe

• Czynniki polityczne

• Tendencje na międzynarodowym rynku

1. PRZYCZYNY RYZYKA- IDENTYFIKACJA- CZYNNIKI WEWNĘTRZNE RYZYKA

• Działalność operacyjna banku- np. kredytowa, depozytowa, inwestycyjna

• Zarządzanie aktywami i pasywami

• Organizacja banku

• Działalność marketingowa

• Kondycja finansowa banku

• Działalność przestępcza

• Organizacja procesów

• Kanały dystrybucji

• Kwalifikacje kadry

1. RODZAJE RYZYKA BANKOWEGO

   1. Ryzyko płynności

   2. Ryzyko kredytowe

   3. Ryzyko kapitałowe

   4. Ryzyko operacyjne

   5. Ryzyko rynkowe

   6. Inne rodzaje ryzyka

2. KONSEKWENCJE RYZYKA BANKOWEGO

   1. Zmniejszenie lub utrata płynności

   2. Mniejsza wiarygodność finansowa

   3. Mniejsze bezpieczeństwo

   4. Mniejsze zyski

   5. Wzrost kosztów

   6. Spadek rentowności

3. KUMULACJA SKUTKÓW ZBYT WYSKOKIEGO RYZYKA = UPADŁOŚĆ, jednorazowe, niepowtarzalne dla banku

• Koszty upadłości dla

• Akcjonariuszy

• Klientów – do 100 tys. EURO BFG

• Sektora bankowego

• Gospodarki

1. Bank jest obowiązany do utrzymania płynności płatniczej (finansowej), dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności

2. PŁYNNOŚĆ BANKU

• Zdolność do terminowego regulowania zobowiązań (charach ter ogólny, uniwersalny)

• Zdolność do pozyskiwania funduszy na sfinansowanie nieoczekiwanego wycofania depozytu (tylko BANK, nazywany RUM NA BANKI)

• Zdolność do generowania przez bank dodatniego salda przepływów gotówkowych w określonym horyzoncie czasowym

1. RYZYKO KREDYTOWE

   1. Zagrożenie terminowej spłaty kredytu wraz z odsetkami spowodowane trudnymi w realizacji warunków umowy kredytowej.

   2. Ryzyko związane z niemożnością wywiązania się kontrahenta w całości lub w części ze swych zobowiązań w stosunku do banku.

2. RODZAJE RYZYKA KREDYTOWEGO:

   1. Aktywne – bilansowe, opóźnienie w spłacie rat kapitałowych i odsetek

   2. Pasywne- bilansowe, refinansowanie, pozyskiwanie środków na działalność

   3. Bilansowe

   4. Pozabilansowe- transakcje pochodne

   5. Pojedyncze- każda umowa kredytu

   6. Łączne – (portfel kredytowy)

   7. Przed podpisaniem – umowy kredytowej

   8. Po podpisaniu – umowy kredytowej- monitoring kredytowy

3. RYZYKO RYNKOWE – oznacza poniesienie straty w związku z niekorzystną zmianą cen aktywów lub kontraktów, których przyczyną jest niekorzystne z punktu widzenia banku kształtowanie się na rynku:

4. PRZYCZYNY RYZYKA RYNKOWEGO

   1. Stóp procentowych

   2. Kursów walutowych

   3. Kursów akcji

5. RYZYKO RYNKOWE, w ujęciu umowy kapitałowej, w ramach I filaru

   1. Ryzyko walutowe

   2. Ryzyko cen towarów

   3. Ryzyko ogólne stóp procentowych

   4. Ryzyko szczególne cen i instrumentów dłużnych

   5. Ryzyko cen kapitałowych papierów wartościowych

6. RYZYKO OPERACYJNE – ryzyko straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów, ludzi, systemów lub zdarzeń zewnętrznych.

   1. W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne, natomiast wyłącza się z niego ryzyko reputacji i strategiczne.

7. KATEGORIE ZDARZEŃ OPERACYJNYCH- przyczyny ryzyka operacyjnego- dzielą się na zdarzenia i czynności:

   1. Oszustwo wewnętrzne

   2. Oszustwo zewnętrzne

   3. Dokonywanie transakcji, dostawa, zarządzanie procesami

   4. Praktyka kadrowa bezpieczeństwo pracy

   5. Klienci, produkty, praktyki operacyjne

   6. Uszkodzenia aktywów rzeczowych

   7. Zakłócenia działalności, błędy systemów

8. RYZYKO KAPITAŁOWE – spadek wartości aktywów banku, w wyniku, czego następuje zmniejszenie lub utrata kapitału własnego ze względu na generowanie strat ponoszonych przez bank a wynikających z różnych rodzajów ryzyka bankowego.

9. RYZYKO KAPITAŁOWE:

   1. Ryzyko gromadzenia kapitału (ryzyko pierwotne) min. 5 mln Euro

   2. Ryzyko wykorzystania kapitału (ryzyko wtórne) – jak jest wykorzystywany

10. REGULACJE NADZORCZE

• Limity koncentracji zaangażowań i dużych zaangażowań

• Próg koncentracji kapitałowej

• Całkowity wymóg kapitałowy

• Rezerwy na ryzyko

• Rezerwy na ryzyko celowe

• Rezerwy na ryzyko ogólne

• Współczynnik wypłacalności

• Ratingi

WYKŁAD 13

1. FINANSOWANIE NIERYCHOMOŚCIAMI

• Rynek pierwotny

• Rynek wtórny

2. RYNEK PIERWOTNY

• Instrumenty finansowe bezpośrednio wykorzystywane do finansowania konkretnej nieruchomości

• Kredyty mieszkaniowe zabezpieczone hipotecznie

2. RYNEK WTÓRNY (W POLSCE W BUDOWIE)

• Instrumenty finansowe wykorzystywane do pozyskania kapitału finansującego kredyty mieszkaniowe

• Instrumenty zabezpieczone hipotecznie, czyli listy zastawne (już mamy ) i papiery zabezpieczone hipotecznie (MBS)

2. Bank hipoteczny:- wyspecjalizowany ODRĘBNA USTAWA: USTAWA O LISTACH ZASTAWNYCH I BANKU HIPOTECZNEGO Z 1997 R.

   1. Pośrednik między rynkiem nieruchomości a rynkiem kapitałowym (zasada specjalizacji)

   2. Wyspecjalizowany w udzielaniu kredytów hipotecznych

   3. Refinansuje działalność na rynku kapitałowym za pomocą specjalnych papierów wartościowych

3. Bank hipoteczny – czynności podstawowe:

   1. Udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką,

   2. Udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, ale ściśle określonych w ustawie,

   3. Nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielanych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką, wymienionych w ustawie,

   4. Emitowanie hipotecznych listów zastawnych

   5. Emitowanie publicznych listów zastawnych

4. Banki hipoteczne – czynności pozostałe:

• Czynności również banku uniwersalnego:

  1. Przyjmowanie lokat terminowych

  2. Zaciąganie kredytów i pożyczek

  3. Emitowanie obligacji

  4. Przechowywanie papierów wartościowych

  5. Nabywanie i obejmowanie akcji lub udziałów innych podmiotów

• Wyłącznie cechy banku hipotecznego

  1. Prowadzenie rachunków bankowych służących obsłudze projektów inwestycyjnych realizowanych z wykorzystaniem kredytów udzielonych przez bank hipoteczny

  2. Świadczenie usług konsultacyjno-doradczych związanych z rynkiem nieruchomości, w tym także w zakresie ustalania bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości

  3. Zarządzanie wierzytelnościami banku hipotecznego oraz innych banków z tytułu kredytów określonych w ustawie

2. CECHY KREDYTU HIPOTECZNEGO:

• długi okres spłaty

• niższe, w stosunku do innych kredytów oprocentowanie

• zabezpieczenie na nieruchomości

• możliwość sprzedaży wierzytelności

CECHA	BANK UNIWERSALNY	BANK HIPOTECZNY
RODZAJ KREDYTU	Kredyt mieszkaniowy, kredyt budowlano-mieszkaniowy, pożyczka hipoteczna	Kredyt hipoteczny, pożyczka hipoteczna
ZABEZPIECZENIE	Hipoteka, ubezpieczenie	Hipoteka, dług gruntowy
REFINANSOWANIE	Z depozytów zgromadzonych w banku	Z emisji listów zastawnych
WYCENA NIERUCHOMOŚCI	Rynkowa wartość nieruchomości	Bankowo- hipoteczna wartość nieruchomości

2. POŻYCZKA HIPOTECZNA

• Udzielana na okres 30 lat (standartowo 15-20 lat)

• Wysokość 70-90% wartość nieruchomości

• Bank nie ma kontroli nad sposobem jej wydatkowania – takie same jak pożyczka pieniężna

• Może być przeznaczona na dowolny cel - takie same jak pożyczka pieniężna

2. Hipoteka odwrotna

• Hipoteka odwrócona, odwrotny kredyt hipoteczny

• Połączenie kredytu hipotecznego oraz renty dożywotniej

• Produkt skierowany do osób starszych pozwalających na stopniowe wycofanie kapitału z nieruchomości mieszkaniowej

• Dodatkowe źródło utrzymania dla osób starszych

2. Hipoteczny list zastawny: prawo emisji tylko bank hipoteczny

   1. Papier wartościowy imienny lub na okaziciela,

   2. Podstawą emisji są wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką,

   3. Zawiera zobowiązania banku hipotecznego wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych

3. Publiczny list zastawny:

   1. Papier wartościowy imienny lub na okaziciela, którego podstawą emisji są wierzytelności banku hipotecznego.

   2. Kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem wymienionych w ustawie podmiotom, Np. NBP, EBC

   3. Kredyty udzielone wyżej wymienionym podmiotom

   4. Kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem jednostek samorządu terytorialnego oraz kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego

4. Bank hipoteczny prowadzi i przechowuje rejestr zabezpieczenia listów zastawnych:

   1. Do którego wpisywane są w odrębnych pozycjach wierzytelności banku hipotecznego oraz prawa i środki (określone w ustawie), stanowiące podstawę emisji listów zastawnych.

5. Bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości: kredyty zabezpieczone hipotecznie

   1. Ustalana zgodnie z przepisami ustawy wartość, która w ocenie banku hipotecznego odzwierciedla poziom ryzyka związanego z nieruchomością jako przedmiotem zabezpieczenia kredytów udzielanych przez bank hipoteczny,

   2. Bankowo-hipoteczną wartość nieruchomości ustala bank hipoteczny na podstawie ekspertyzy

   3. Ekspertyzę bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości wykonują zgonie z przepisami ustawy oraz regulaminem banku hipotecznego:

      1. bank hipoteczny

      2. inne podmioty, na zlecenie banku hipotecznego, po uzgodnieniu z kredytobiorcą

6. Wysokość pojedynczego kredytu zabezpieczonego hipoteką nie może przekroczyć – bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości.

7. Ze środków uzyskanych z emisji listów zastawnych bank hipoteczny może refinansować:

   1. Kredyty zabezpieczone hipoteką

   2. Nabyte wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką

   3. REFINANSOWANIE NIE MOŻE JEDNAK PRZEKROCZYĆ KWOTY = 60% BANKOWO-HIPOTECZNEJ WARTOŚCI NIERUCHOMOŚCI

8. Łączna kwota nominalnych wartości znajdujących się w obrocie listów zastawnych banku hipotecznego nie może przekroczyć – 40-krotności jego funduszy własnych.

9. Wolne środki pieniężne bank hipoteczny może przeznaczyć na:

   1. Lokaty w bankach posiadających fundusze własne w wysokości nie mniejszej niż 10 000 000 euro

   2. Nabycie wyemitowanych przez siebie listów zastawnych w celu ich zdeponowania pod nadzorem powiernika

   3. Nabywanie papierów wartościowych emitowanych lub gwarantowanych przez określone w ustawie podmioty

   4. Nabycie papierów wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego

   5. Nabycie listów zastawnych emitowanych przez inne banki hipoteczne

10. Kontrola i nadzór nad bankami hipotecznymi:

    1. Przy każdym banku hipotecznym powołuje się powiernika i jego zastępcę, którzy nie mogą być pracownikami banku,

    2. Powiernika i jego zastępcę powołuje na okres 6 lat - na wniosek rady nadzorczej banku hipotecznego – KNF

    3. Powiernik i jego zastępca są niezależni i nie podlegają poleceniom organu, który ich powołał

    4. Zadania powiernika określa ustawa o listach zastawnych

    5. W zakresie nieuregulowanych ustawą nadzór nad bankami hipotecznymi wykonywany jest zgodnie z przepisami Prawa bankowego oraz przepisami o OBP mało istotne

Mamy dwa banki hipoteczne!!

WYKŁAD 14

1. Bank spółdzielczy:

   • bank będący spółdzielnią

   • bank działający na podstawie:

     • Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających

     • Ustawy Prawo bankowe

     • Ustawy Prawo spółdzielcze

2. Bank spółdzielczy prowadzi działalność na terenie:

   • Zakres terytorialny zależy od jego funduszy własnych.

   • Powiatu, w którym znajduje się jego siedziba oraz na terenie powiatów, w których znajdują się jego placówki

   • Województwa, w którym znajduje się siedziba oraz na terenie powiatów, w których znajdują się jego placówki, – jeżeli posiada fundusze własne większe niż 1 mln, ale niższe niż 5 mln euro

   • Kraju, – jeżeli posiada fundusze własne równe lub wyższe niż równowartość, 5 mln euro.

   • Większość banków spółdzielczych to banki niszowe, słabe kapitałowo, ale najbardziej liczne.

3. Banki spółdzielcze – mogą wykonywać następujące czynności bankowe:

   • Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub terminowych, oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

   • Prowadzenie innych rachunków bankowych

   • Udzielanie kredytów

   • Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych

   • Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

   • Udzielanie pożyczek pieniężnych

   • Udzielanie kredytów i pożyczek konsumenckich

   • Operacje czekowe i wekslowe

   • Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

   • Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

   • Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych

   • Udzielanie i potwierdzanie poręczeń

   • Wykonywanie innych czynności bankowych w imieniu i na rzecz banku zrzeszającego

4. Powyższe czynności bankowe, banki spółdzielcze mogą wykonywać:

   • Osobami fizycznymi zamieszkującymi lub prowadzącymi przedsiębiorstwo na terenie działania banku

   • Osobami prawnymi i jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, ale posiadającymi zdolność prawną, mającymi siedzibę lub jednostki organizacyjna na terenie działania banku spółdzielczego

   • Banki spółdzielcze posiadające fundusze własne wyższe niż równowartość 1 miliona euro po uzyskaniu zezwolenia KNF mogą wykonywać czynności polegające na rozliczaniu i umarzaniu pieniądza elektronicznego

5. Banki spółdzielcze mogą tworzyć:

   • ZWIĄZKI REWIZYJNE określone w ustawie Prawo spółdzielcze

6. Związek rewizyjny:

   • Przeprowadza lustracje

   • Bada sprawozdania finansowe

   • Prowadzi działalność szkoleniową i instruktażową

   • Przekazuje wnioski z lustracji, opinię i raport biegłego rewidenta bankowi zrzeszającemu

7. Banki spółdzielcze są obowiązane:

   • Na podstawie umowy zrzeszenia zrzeszyć się z jednym bankiem zrzeszającym:

     • Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. w Poznaniu

     • Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie

     • Mazowiecki Bank Regionalny S.A. w Warszawie

8. Bank zrzeszający – oprócz określonych w statucie czynności bankowych wynikających z Ustawy Prawo Bankowe:

   • Prowadzi rachunki bieżące zrzeszonych banków spółdzielczych, na których zrzeszone banki trzymają rezerwy obowiązkowe i za pośrednictwem, których przeprowadzają rozliczenia pieniężne

   • Nalicza i utrzymuje rezerwę obowiązkową na rachunku w NBP

   • Prowadzi wyodrębniony rachunek, na którym deponowane są aktywa banków, stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych

   • Wypełnia obowiązki informacyjne wobec NBP i BFG

   • Kontroluje zgodność działalności zrzeszonych banków z uregulowaniami pranymi

9. Banki spółdzielcze i zrzeszające mogą należeć do KRAJOWEGO ZWIĄZKU BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH oraz do ZWIĄZKU BANKÓW POLSKICH, a także innych organizacji powołanych w celu reprezentowania wspólnych interesów gospodarczych tych banków, w szczególności wobec organów państwowych, instytucji zagranicznych i międzynarodowych.

10. Krajowy Związek Banków Spółdzielczych:

    • Został utworzony w celu reprezentowania interesów ekonomicznych spółdzielczości bankowej, w kraju i za granicą oraz prowadzenia działań na rzecz jej rozwoju

    • Członkami KZBS mogą być banki spółdzielcze, banki zrzeszające oraz związki rewizyjne

11. KZBS – zadania:

    • Reprezentowanie banków spółdzielczych w relacjach z Parlamentem, Rządem i NBP,

    • Tworzenie i dalszy rozwój systemu bankowości spółdzielczej z położeniem nacisku na wzmocnienie kapitałowe tego sektora

    • Prowadzenie dialogu z innymi instytucjami funkcjonującymi w obszarze finansów i bankowości

    • Tworzenie pozytywnego i nowoczesnego wizerunku spółdzielczości bankowej w Polsce