7.Cechy relacji, którą jest władza

1. Władza jest zawsze stosunkiem między ludźmi

2. Władza ma charakter społeczny

3. Posłuch jakim cieszy się osoba sprawująca władzę

4.Faktyczna, realna, urzeczywistniona możliwość przeprowadzenia woli

Cechą charakterystyczną władzy państwowej w odróżnieniu od innych jest to, iż przejawia się ona wewnątrz klasowej organizacji terytorialnej. Organizacja ta ma monopol na korzystanie ze środków przymusu fizycznego

Cechy władzy w ujęciu społecznym (relacjonalnym):

- jest stosunkiem między ludźmi

- ma charakter społeczny, opiera się na systemie norm i kulturze społeczeństwa

- wyrasta na tle konfliktu wokół pożądanych wartości

- opiera się nie tylko na przymusie, ale głownie na autorytecie (element konstytutywny)

- może przybierać postać władzy sprawowanej (widocznej) lub utajonej (potencjalnej)

8. Cechy systemu społecznego

System społeczny oznacza całokształt wzorców, funkcji i społecznie akceptowanych sposobów zachowania, obowiązujących w danym społeczeństwie czy też w danej grupie ludzkiej. Według J. Stępnia SYSTEM SPOŁECZNY to wzajemnie ze sobą powiązane elementy rzeczywistości społecznej. Jest ujmowany w kategoriach działań, w które angażują się jednostki lub grupy jednostek w obrębie danego środowiska społecznego.

Według Piotra Sztompki system społeczny jest to „ złożona całość, składająca się z wielu elementów połączonych wzajemnymi relacjami oddzielonych od środowiska zewnętrznego wyraźną granicą”.

Cechy systemu społecznego:

• podział na podsystemy,

• granice,

• eksport i import materii i energii (wymiana informacji z otoczeniem)

• morfostaza - tendencja do zachowania struktury,

• morfogeneza - tendencja do zmiany,

• homeostaza,

• ekwifinalność,

• ekwipotencjalność,

• procesy regulacyjne (sprzężenie zwrotne dodatnie i ujemne).

10. Demokracja współczesna a demokracja klasyczna

Demokracja klasyczna była bezpośrednia, występowała w małych państwach, miastach. Występował przymus świadomości, iż należy głosować bo jest to oznaka wolności obywatela. Występowało myślenie wspólnotowe, że człowiek uczestniczący w życiu politycznym to dobry człowiek – obywatel posiadający wpływ na losy jego otoczenia i państwa. W demokracji klasycznej występowała wolność „do” gdyż obywatele byli świadomi swoich czynów. W demokracji klasycznej można powiedzieć, iż występował przymus uczestniczenia w życiu społecznym, gdyż w przeciwnym razie można był być wydalonym ze społeczeństwa.

Demokracja współczesna jest demokracją pośrednią w dużym państwie. Państwo nie jest utożsamiane ze społeczeństwem. Występuję wolność „od” gdyż obywatele nie są świadomi swojej wolności i bardzo często odstają od życia politycznego. We współczesnej demokracji występuje bardzo często myślenie indywidualne. W demokracji współczesnej dobry człowiek to osoba, która nie jest częścią wspólnoty a jest indywidualna. Dobry obywatel nie musi uczestniczyć w życiu politycznym, jeżeli nie głosuje nie jest także karany.

demokracja klasyczna	demokracja współczesna
bezpośredniość (bo małe państwo)	pośredniość (duże państwa)
wolność „do” wolność do uczestniczenia w życiu politycznym państwa konsekwencje: czł. dobry musiał być obywatelem, czyli musiał troszczyć się o wspólnotę przez udział w demokracji postawa obywatelska = brać udział w wypowiadaniu się (w sprawach państwa) zła ocena etyczna osób nie korzystających w wolności wypowiadania się każdy powinien dać coś wspólnocie od siebie dla dobra ogółu	wolność „od” zagwarantowana wolność w pewnych sferach od ingerencji państwa
człowiek = obywatel	człowiek = osoba

11. Demokracja współczesna i jej przyszłość wg Sartoriego

Sartorii. Za plus demokracji współczesnej( bo tak trzeba nazwać demokrację pluralistyczną) uważał on pluralizm polityczny, wieloetapowość procesów decyzyjnych, grę o sumie dodatniej w której to zwycięstwo jednego wiąże się też z „wygraną” części przegranych. Uważał on, iż jednym z warunków pluralizmu jest konieczność występowania różnorodności, tak aby każda grupa mogła artykułować swoje interesy i walczyć o władzę. Pochwala on uzawodowienie polityki co jest związane z brakiem czasu przez ludzi. Mogą oni oddać głos a cała reszta zajmują się już profesjonaliści. Wg Sartoriego przyszłość demokracji jest otwarta i wszystkie wady i utrudnienia występujące będzie można sukcesywnie niwelować wraz z postępem technologicznym i rozwojem społecznym.

Sartori – krytykuje demokrację klasyczną, wskazuje na zalety demokracji współczesnej:

• wieloetapowość procesu decyzyjnego – długi czas podejmowania decyzji i wprowadzania ich w życie, a także długi czas odwoływania złych decyzji

• współcześnie, ci którzy przegrywają mają większe szanse pozostania i przetrwania na scenie politycznej (w demokracji klasycznej obowiązywał tzw. system zero- jedynkowy przegrani – 0, wygrani – 1, głos przegranych w ogóle nie jest brany pod uwagę)

• uzawodowienie polityczne – polityk to obecnie zawód

• obecnie powrót do demokracji klasycznej uniemożliwia bariera techniczna (duże państwa)

• współcześnie wiele decyzji podejmowanych jest na szczeblu lokalnym (decentralizacja państwa)

12. Model Egalitarystyczny demokracji

Przekonanie, iż ludzie są z natury równi; pogląd zgodnie z którym należy dążyć do takiego ustroju społeczno-politycznego, gdzie równość ludzi będzie urzeczywistniona.

Współcześni liberałowie uznają aksjomatyczne założenia egalitaryzmu. Demokratyczny system polityczny sprzyja egalitaryzmowi w rozumieniu formalnym. Liberałowie zdają sobie sprawę, iż społeczna równość na niwie ekonomicznej jest swoistą utopią. Niemniej jednak państwo powinno zapewniać odpowiednie mechanizmy, dzięki którym obywatele będą mogli dążyć do poprawy swej sytuacji. Dystrybutywna sprawiedliwość zostaje tu sprowadzona do kwestii bezstronności – takie podejście wskazuje, iż już sam brak uprzywilejowania pewnych grup potwierdza egalitarny charakter polityki i społecznej organizacji.

Niebagatelne znaczenie w liberalnym rozumieniu egalitaryzmu ma również równość wolności. System demokratyczny, poszerzanie praw obywatelskich i politycznych, w końcu nadawanie praw coraz liczniejszym grupom obywateli, doprowadziło ostatecznie do formalnego ich zrównania na poziomie wolności politycznej. Jest to jeden z fundamentów nowoczesnego państwa. Równa wolność jest najważniejszą cechą kondycji społeczeństw. Bez równej wolności nie mogłoby być mowy o idei praw człowieka, o pluralistycznym systemie politycznym, o demokracji.

1 3.Model elitystyczny demokracji

W systemach niedemokratycznych (Tu występuje elita w liczbie pojedynczej. Najsilniejsza formacja polityczna - zwarta, względnie jednorodna i jest podmiotem reprezentującym władzę. Elita nie pochodzi z wyborów, znalazła się na szczycie dzięki zdobyciu władzy); -W systemach demokratycznych (Elita składa się z kilku podelit: Elity władzy i Elity wpływu – opozycji (np.. PO+PSL, opozycja). Elity wyłaniane są w ramach wolnej gry politycznej, własnych starań, wpływów mediów (choć ostatecznie pochodzą z wyborów). Elita jest tu otwarta. Bezwzględnie odpowiada przed wyborcami, co może ją zarówno budować, jak i zniszczyć).

14. Forma państwa

Forma państwa to całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez rządzących. Składają się na nią cztery elementy: forma rządów, charakter głowy państwa, ustrój terytorialnyoraz reżim polityczny.

Arystoteles dokonał podziału państw ze względu na ich formę na: monarchie i tyranie (rządy jednoosobowe), arystokracje i oligarchie (rządy kolegialne) oraz politee i demokracje (rządy ludu).

Formy:

Reżim – demokratyczny i totalitarny

Forma rządów – monarchia i republika

Organizacja terytorialna – unitarne i związkowe

15. Funkcje systemu społecznego wg Talcota Parsonsa

W funkcjonalizmie Talcotta Parsonsa każdy system społeczny, aby przetrwać, musi realizować cztery podstawowe funkcje. Są to kolejno:

• A adaptation, czyli adaptacja,

• G goal attainment, czyli osiąganie celów,

• I integration, czyli integracja wewnętrzna,

• L latency, co tłumaczy się jako system podtrzymywania wzorów i redukowania napięć.

Systemy społeczne w koncepcji Parsonsa są systemami całościami wyodrębnionymi ze środowiska zewnętrznego i różnią się wyraźnie. Są całościami zamkniętymi, nie zaś otwartymi sieciami. Zadaniem każdego systemu jest przetrwanie. Każdy poziom systemu wykształca swoje podsystemy.

• A - to system ekonomiczny,

• G - to system polityczny,

• I - to system społecznej wspólnoty,

• L - to system kulturowy.

Systemy te są zhierarchizowane. Niżej położone zapewniają wyższym energię, zasoby, środki. Wyżej położone niższym zapewniają kontrolę. Każda funkcja pociąga za sobą wyspecjalizowane podsystemy - każdy z nich jest jednocześnie systemem, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Człowiek poprzez instytucjonalizację przyswaja sobie reguły, które z punktu widzenia systemu są optymalne do realizacji celu. Nie likwiduje to naszej wolnej woli - w ramach systemu. Częstym zarzutem wobec funkcjonalizmu jest tworzenie przesocjalizowanej koncepcji człowieka- skupia uwagę tylko na uspołecznionych cechach jednostki, podczas gdy człowiek nie składa się tylko i wyłącznie z cech społecznych.

17.Istota rewolucji wg Hannah Arendt

Rewolucje starożytne (mutatio rerum, metabolais) były cyklicznymi przemianami nie wprowadzającymi zasadniczo nowej jakości do systemu politycznego. Były to raczej cykliczne walki demokracji z oligarchią, motywowane ekonomicznie. Były to rewolucje bliskie pierwotnemu znaczeniu tego słowa – cyklicznie nawracające. Kwestia socjalna zaczęła odgrywać decydującą rolę dopiero w epoce nowożytnej, kiedy ludzie zaczęli wierzyć, że życiu na ziemi nie musi towarzyszyć nędza większości. Antyczny cykl rewolucyjny opierał się na wierze w istnienie obiektywnej, naturalnej różnicy pomiędzy możnymi i biednymi. Myśl nowożytna ten cykl przerwała, orzekając o możliwości zaistnienia powszechnej równości zarówno politycznej jak i ekonomicznej. Równości ekonomicznej dotyczyła rewolucja francuska, równości politycznej – rewolucja amerykańska. Istotne dla rewolucji nowożytnych jest więc wprowadzanie (lub deklarowanie wprowadzenia) nowego porządku, co artykułowane było w czasie rewolucji francuskiej nawet zmianą kalendarza i rozpoczęciem nowego naliczania czasu.

Drugą cechą charakterystyczną rewolucji jest dążenie do wolności (Condorcet). Dążenie do wolności, nie wyzwolenia i swobód, które implikują brak wolności, ale wolności pełnej, respektującej człowieka wraz z jego prawami naturalnymi i osobistymi aspiracjami. „Rewolucja jest sama w sobie działaniem wywołującym poczucie wolności”.

18. Teorie władzy politycznej według Klausa von Beyma ( psychologiczne, substancjonalne, operacyjne, komunikacyjne)

Teorie władzy wg Klausa von Beyma

1. Psychologiczne:

   • Hobbes: Dążenie do władzy jako podstawowy ludzki popęd. Zaobserwowanie u społeczeństwa dążności do posłuszeństwa wobec powszechnej władzy.

   • A. Adler: kompleks niższości rekompensowany jest po przez dążenie do władzy

2. Substancjalne:

   • Władza często utożsamiana z politycznymi środkami i zasobami, które państwo może wykorzystać, realizując „monopol uprawnionego zastosowania przemocy”, aby przeprowadzić swe zamierzenia, pomimo oporu.

   • Claude: władza - „elementy, które mają bezpośredni lub pośredni wpływ na uzyskanie rezultatu zmusić, zabić lub zniszczyć.

   • Morgenthau: działanie w imię interesów określonych w kategoriach władzy (potęgi). Nie wszystkie państwa w takim samym stopniu dążą do władzy. Dziewięć cech wpływających na władzę: położenie geograficzne, zasoby naturalne, potencjał przemysłowy, militarny, liczba ludnośći, charakter narodowy, morale narodu, jakość dyplomacji, rządu.

3. Operacyjne:

   • Teorie walki o władzę zostały wyparte przez teorie wpływów.

   • Dahl: A ma władze nad B w takim stopniu w jakim może skłonić B do zrobienia czegoś, czego w innym przypadku by nie zrobił.

   • Banfield: czynniki umożliwiające wywieranie wpływu: Opierające się na: 1. Autorytecie2. przyjaźni i życzliwości 3. Racjonalnych rozważaniach 4. Oszustwie i iluzji 5. Przymusie

   • Bachrach i Baratz: przesłankami relacji władzy są: 1. Konflikt interesów 2. Konieczność ustępstwa jednej ze stron 3. Możliwość wprowadzenia sankcji 4. Rozumienie zagrożeń ze strony przeciwnika.

4. Komunikacyjne:

   • Deutsch: władza jako rodzaj waluty i jeden z mechanizmów kontroli społecznej, który funkcjonuje tam, gdzie nie należy korzystać z przemocy. Władza wiąże się z przebeigiem informacji w systemie społecznym oraz możliwością nauki występującą w cybernetycznie interpretowanym modelu społecznym.

19. Koncepcja państwa minimalnego

Państwo minimalne to państwo ograniczające się do minimalnej interwencji, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego oraz zapewniające istnienie rynku.

Do minimalnych zadań państwa należą: stanowienie prawa, ochrona przed przemocą, ochrona przed kradzieżą, ochrona przed oszustwem, zapewnienie egzekwowania prawa oraz zapewnienie egzekwowania swobodnie zawartych umów.

Każde z tych zadań należy traktować jako warunek konieczny do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku. Najważniejszymi z nich, w przypadku rozpatrywania gospodarki rynkowej są stanowienie i egzekwowanie prawa. Warunki te kwalifikują bowiem poszczególne formy działalności gospodarczej, respektują prawo własności oraz określają związki pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarczymi, wpływają na podział dochodu, efektywność i rozwój gospodarki. Zapewnienie przez państwo egzekwowania prawa sprawia, że hasła te nie są jedynie abstrakcyjnymi pojęciami. Działalność wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania ma na celu zapewnienie ochrony zarówno obywatelom jak i przedsiębiorstwom, tak by mogły one korzystać z przysługujących im praw.

Wykonywanie nawet minimalnych zadań państwa wiąże się z ponoszeniem ogromnych kosztów, co sprawia, że konieczne stają się funkcje dodatkowe, zwane także pomocniczymi, do których należy na przykład opodatkowanie. Płacąc podatki obywatele partycypują bowiem w finansowaniu wydatków państwa.

20. Koncepcja władzy politycznej Maxa Webera

Maks Weber rozróżnił trzy sposoby legitymizacji władzy.

Pierwszy z nich odnosi się do władzy charyzmatycznej, czyli takiej która wynika z emocjonalnego przywiązania i zaufania rządzonych stosunku do przywódcy posiadającego charyzmę- umiejętność efektywnego wpływania na innych. Zdolność wywierania wpływu na orientację normatywną członków wspólnoty wykorzystują często przywódcy rewolucji, zyskując tym samym spontanicznie uznanie dla swoich wyjątkowych cech i przymiotów. Właśnie dzięki nim, a raczej powszechnemu uznaniu tych szczególnych właściwości mogą oni sprawować swoją władzę.

Kolejnym typem władzy w koncepcji Webera jest władza tradycyjna, będąca rezultatem uznania za święte i nienaruszalne porządków i norm obowiązujących w przeszłości i współcześnie. Bardzo istotną rolę w kształtowaniu się tego rodzaju władzy i jej sprawowaniu jest tradycja (np. fakt, że władzę po śmierci króla obejmuje najstarszy z jego synów itp.). Wyróżnić możemy dwa podtypy władzy tradycyjnej: władza tradycyjna patriarchalna (całkowita zależność poddanych od pana) i władza tradycyjna stanowa (normy obyczajowe pozwalają poddanym na względną autonomię w niektórych dziedzinach). Właśnie władza zalegalizowana w sposób tradycyjny i w oparciu o zwyczaje jest najbardziej długotrwała i niezmienna. Determinanty władzy tradycyjnej kształtują się przez długi okres czasu, proporcjonalnie długi czas potrzebny jest więc do zmiany tej władzy, a skutki tego procesu są niezwykle trudne do przewidzenia.

Ostatnim spośród rodzajów władzy scharakteryzowanych przez Maksa Webera jest władza legalna, opierająca się na fakcie istnienia prawa stanowionego, kształtującego podrzędność jednych grup czy jednostek wobec innych, regulującego zasady i zakres władzy (tylko w takim stopniu, w jakim wyznacza go prawo), a także relacje pomiędzy rządzącymi a rządzonymi. Władza legalna ma charakter najbardziej niestały. Normami prawnymi można stosunkowo łatwo manipulować i zmieniać je, co prowadzić może do częstych zmian samych rządzących jak i zakresu ich kompetencji i możliwości wpływania na innych.

21. Legitymizacja władzy politycznej

Legitymizacja władzy-To nic innego jak upoważnienie do działania nadane rządzącym przez naród, władza legitymowana (inaczej nazywana prawomocną) to taka, która opiera się na przyzwoleniu rządzonych.

Legitymizacja (dosłownie: upoważnienie do działania) to (według Eugeniusza Zielińskiego) "uprawnienie rządzących do podejmowania wiążących decyzji, przy równoczesnej aprobacie rządzonych". Seymour Martin Lipset przedstawia ją natomiast jako "wysiłki podejmowane w celu wywołania i utrzymania opinii, że istniejące instytucje polityczne są najbardziej odpowiednie i właściwe dla społeczeństwa". Udzielenie legitymizacji opiera się na kryterium dobrowolności, a więc wyklucza przemoc i strach jako źródło podporządkowania.
W państwach demokratycznych najbardziej rozpowszechnioną formą legitymacji władzy są wolne wybory, co łączy się z przekonaniem, że źródłem władzy jest naród.
W systemach niedemokratycznych czynnikiem legitymizującym władzę jest ideologia. Istnienie legitymizacji zmniejsza szanse napięć i destabilizacji państwa. Przeciwieństwem legitymizacji jest delegitymizacja systemu politycznego.

24. Model systemu politycznego Davida Eastona

Wg Eastona system polityczny jest strukturą złożoną obejmującą trzy elementy :
- wspólnotę polityczną
- reżim polityczny
- instytucje polityczne.

W ujęciu instytucjonalnym - charakterystycznym dla prawoznawstwa - oznacza ogól instytucji , za pośrednictwem których podejmowane są decyzje polityczne. W tym sensie system polityczny można utożsamić z ustrojem państwowym ( M. Weber).
W ujęciu relacjonalnym jest to ogól zależności jakie powstają w procesie walki o władzę lub jej utrzymanie. Tak rozumiany system polityczny jest systemem konstrukcyjnym , zwiększa uwagę na jego funkcjonowanie (aspekt opisowy).
W ujęciu funkcjonalnym system polityczny opisywany jest jako struktura integrująca wspólnotę polityczną - struktura , która służy ? mobilizacji przez przywódców politycznych zasobów niezbędnych do osiągania celów zbiorowych".

David Easton zaproponował definicję systemu politycznego. Uznał on, że opisywanie systemu politycznego tylko instytucjami i normami prawnymi jest tylko fragmentem pewnej rzeczywistości. Trzeba dołożyć do tej definicji co najmniej dwa elementy. Trzeba brać pod uwagę masowe zachowania ludzi zakorzenione w tradycji. Trzeba analizować te organizacje i te instytucje, które wprawdzie nie są wynikiem nakazu prawnego, ale które odgrywają w życiu bardzo ważne role, np. partie polityczne.

Systemowa analiza według propozycji Davida Eastona zakłada, że trzeba badać relacje systemu politycznego do społeczeństwa.

 W działaniu systemu politycznego najważniejszymi składnikami są : wejście, proces przetwarzania oraz wyjście. Dla Eastona system polityczny to proces dwustronnego przepływu informacji i energii pomiędzy otoczeniem społecznym a władzami.

33. Pojęcie poliarchii

Poliarchia (gr. poli - wiele, arche - władza) - pojęcie stworzone w roku 1953 przez socjologa Roberta Dahla na określenie nowoczesnej demokracji. Demokracja zapewnia obywatelom możliwość realnego uczestnictwa w polityce. Fundamentalną rolę odgrywa w niej rywalizacja polityczna. Demokracja jest stanem idealnym, a więc nieosiągalnym, można do niego jedynie dążyć.

Poliarcha wyznacza instytucjonalne minimum dla funkcjonowania demokracji:

• Wybieralni przedstawiciele

• Wolne, uczciwe i częste wybory

• Wolność słowa

• Wolność stowarzyszania się

• Wolny dostęp do różnorodnych źródeł informacji

• Inkluzywne obywatelstwo (zobacz: ekskluzja)

• Instytucje polityczne zależne od wyborców

Czynniki stabilizujące:

• Niewykorzystywanie przemocy w celu zdobycia władzy

• Pluralistyczne społeczeństwo

• Ograniczona możliwość występowania różnic kulturowych

• Obywatelska kultura polityczna

• Odpowiednie środowisko międzynarodowe

34. Przemoc a rewolucja – wczoraj i dziś

Generalnie w czasach dawniejszych większość rewolucji odbywała się przy zastosowaniu środków przymusu, terroru, przemocy. Preferowano rozwiązania siłowe co wynikało między innymi z nie posiadania wiedzy i umiejętności ludzi co do prowadzenia walki o swoje postulaty metodami bezkrwawymi. Uważano iż tylko trwałe wyeliminowanie „przeciwnika” spowoduje ,iż problem zostanie rozwiązany i będzie istniało bardzo małe prawdopodobieństwo na powrót tego od czego chciano uciec. W miarę postępu czasu, rozwoju świadomości ludzkiej, wiedzy następowało coraz więcej rewolucji, które posiadały pokojowy charakter. Ludzie coraz częściej w obecnych czasach są świadomi, iż rozlewem krwi i przemocą nie zawsze można osiągnąć to co się chce a skutki takich działań są nie wymierne do osiągniętych celów. Fakt, że rewolucje w obecnych czasach odbywają się w większości pokojowo i spokojnie nie wyklucza tego, iż w niektórych zakątkach świata nadal jako symbol władzy i walki służą karabiny oraz terror dzięki któremu odpowiednie grupy chcą posiadać władzę.

35. Przyszłość demokracji wg Roberta Dahla

Dahl, rozważając warunki zaistnienia trzeciej transformacji demokratycznej, dostrzega trzy możliwe przemiany: zmiana warunków panujących w wielu krajach, powodująca zmianę liczby krajów demokratycznych - na mniejszą lub większą; zmiana skali życia politycznego, która może w sposób zasadniczy przekształcić możliwości i ograniczenia postępowania demokratycznego; zmiana struktur i świadomości, mogąca przyczynić się do dalszej demokratyzacji życia politycznego.

Dahl ocenia, że demokracje pozostaną w krajach, w których instytucje demokratyczne trwają co najmniej od pokolenia, natomiast w pozostałych będą następować zmiay w obu kierunkach. Sądzę jednak że można postawić bardziej optymistyczną tezę: biorąc pod uwagę sytuację międzynarodową na początku dwudziestego pierwszego wieku można się spodziewać zwiększenia liczby krajów choć częściowo demokratycznych.

Jednym z kierunków, w jakich może iść trzecia transformacja, jest powtórzenie drugiej, tyle że na większą skalę - od demokratycznego państwa narodowego do demokratycznego państwa ponadnarodowego. Może jednak nie nastąpić zbyt szybko, bo poza Unią Europejską nie widać dziś innych dążeń do tworzenia struktur ponadpaństwowych.

Ta trzecia transformacja jest jednak nieuchronna, jako że coraz więcej ludzi uświadamia sobie, że żyje w układzie politycznym, gospodarczym i kulturowym obejmującym cały świat. To na co na wpływ ich państwo i co im daje ma znaczy wpływ na ich życie, ale nie wyłączny. I ponieważ sami podlegają takim globalnym wpływom, nie zajmie im wiele czasu stwierdzenie, że sami chcą mieć wpływ.

Przesunięcie się działań politycznych w stronę struktur ponadnarodowych staje się coraz bardziej widoczne: "Zapadające dziś decyzje polityczne wykraczają swym zasięgiem poza interesy obywateli kraju nawet tak dużego jak Stany Zjednoczone. Życie gospodarcze i bezpieczeństwo narodowe kraju zależą ju dziś i zależeć będą zapewne coraz bardziej od decyzji podejmowanych poza jego granicami i nie w pełni zależnych od jego rządu" ocenia Dahl i dalej: "Rezultatem jest coś na wzór drugiej transformacji, tyle że w skali światowej. Podobnie jak tamta ograniczyła wpływ obywateli na podejmowanie życiowo ważnych dla nich decyzji przez ich władze lokalne, tak teraz, w wyniku powiązań ponadnarodowych, ograniczony zostaje ich wpływ na decyzje uchwalane przez rządy krajowe".

Jedną z istotnych możliwości rozwoju demokracji jest sprawienie, by informacja polityczna "we właściwej formie i oparta na możliwie najlepszej wiedzy była łatwo i powszechnie dostępna wszystkim obywatelom" - jak twierdzi Robert Dahl, a także by obywatele ci mogli brać udział w dyskusjach politycznych.

Dahl dostrzega telekomunikację jako rozwiązanie. Za jej pośrednictwem obywatele mogą być poinformowani o sprawach politycznych i sami brać udział w dyskusjach politycznych z ekspertami, politykami i innymi obywatelami.

Jednak profesor Dahl krytycznie podchodzi do ułatwień niesionych przez telekomunikację: "W wyniku dyskusji między sobą obywatele nie mogą przekroczyć granic swej świadomości politycznej, a chociaż środki techniczne pomogą im śledzić dyskusję i brać udział w głosowaniu, to głosowanie nie oparte na należytej wiedzy nie zapewni, aby podjete decyzje chroniły ich interesy"”.

Dahl – krytykuje demokrację współczesną:

Obecnie – brak równości politycznej (elitaryzm). W przyszłości trzeba dążyć do „poliarchii trzeciej” (forma wyższa od demokracji, lepsza). Po co? Ponieważ obecnie dobro wspólnoty cierpi na braku równości politycznej, trzeba to zmienić każdy powinien dać coś państwu od siebie (powrót i nawiązanie do demokracji klasycznej)

36. Rewolucja – dzieje i treść pojęcia

Wg Chmaja i Żmigrodzkiego rewolucja to nagła i bezprawna zmiana ustroju państwa lub jedynie grupy rządzącej, niosąca za sobą szereg modyfikacji o charkterze prawno – instytucjonalnym.

Rewolucja to gwałtowna zmiana systemu. Zmiana polega na usunięciu starego wraz z jego elitami. Niewielka lub umiarkowana zmiana, pozostawiająca system w zasadzie nietknięty może być reformą a nie rewolucją. Rewolucja jest wtedy kiedy dokonuje się w radykalny sposób, nowe elity rozprawiają się ze starymi za pomocą gilotyn, plutonów egzekucyjnych lub skazując na wygnanie. Oczywiście rewolucje nie zawsze mają krwawy przebieg np. w 1989 w większości krajów Europy Wschodniej (za wyjątkiem Rumunii) dokonała się bezkrwawa radykalna zmiana systemu politycznego.

Rewolucja (z wczesnośredniowiecznej łaciny revolutio – przewrót) – znacząca zmiana, która zazwyczaj zachodzi w stosunkowo krótkim okresie.

Różnie definiowane rewolucje wybuchały w całej historii ludzkości. Różnią się one w zależności od ilości ich członków (rewolucjonistów), środków przez nich stosowanych, czasu trwania, ideologii motywacyjnej, i różnych innych aspektów. Rewolucja może być spowodowana zmianą społeczno-polityczną zachodzącą w społeczno-politycznych instytucjach lub znaczną zmianą kulturową i ekonomiczną.

Słowo "rewolucja" najczęściej używane jest, by określić zmiany społeczno-ekonomiczne zachodzące w instytucjach społeczno-politycznych. Jeff Goodwin podaje dwie definicje rewolucji. Pierwsze, szerokie pojęcie, gdzie rewolucja jest „jakimkolwiek i każdym przypadkiem, w którym państwo lub polityczny reżim jest obalony i tym samym przekształcony przez powszechny ruch w gwałtowny, niezgodny z zasadami sposób, przy użyciu środków pozaprawnych”; i wąskie pojęcie, w którym „rewolucje pociągają za sobą nie tylko masową mobilizację i zmianę reżimu, ale także szybką i fundamentalną społeczną, ekonomiczną i kulturową zmianę, która następuje podczas lub zaraz po walkach o władzę w kraju. Jack Goldstone określa rewolucje jako „próbę przekształcenia instytucji politycznych, której towarzyszy oficjalna lub nieoficjalna masowa mobilizacja oraz niezinstytucjonalizowane działania podważające władze rządzące w kraju”

Niektóre typy rewolucji opisane w literaturze nauk społecznych:

• Wielkie rewolucje – rewolucje, poprzez które dokonywane są zmiany zarówno w strukturach ekonomicznych, społecznych, jak i instytucjach politycznych; np. rewolucja francuska(1789) lub rewolucja rosyjska (1917) oraz islamska rewolucja w Iranie.

• Rewolucje polityczne – rewolucje, które zmieniają jedynie instytucje państwowe

• Rewolucje społeczne – rewolucje zapoczątkowane przez lokalne rewolty klas niższych

• Rewolucje elit lub rewolucje klas wyższych (ang. revolutions from above) – radykalne reformy przeprowadzone przez elity kontrolujące bezpośrednio mobilizacją mas

• Proletariackie lub komunistyczne rewolucje – rewolucje natchnione ideologią marksistowską, której głównym celem jest zastąpienie kapitalizmu komunizmem

• Niepomyślne (ang. failed) lub bezowocne rewolucje (ang. abortive) – rewolucje, które nie doprowadziły do zdobycia władzy po chwilowym zwycięstwie lub wielkiej mobilizacji

• Bezkrwawe ,,rewolucje" (często nazywane kolorowymi ,,rewolucjami" w okresie po zimnej wojnie) – stosunkowo nowe zjawisko, w którym przy niskim stopniu przemocy następuje ,,rewolucyjna" zmiana polityczna,ograniczająca się zazwyczaj do wymiany rywalizujących grup w ramach tzw. klasy politycznej

Etapy rewolucji:

- niepokój społeczny, niezadowolenia, wrzenia

- niepokój ogarniający intelektualistów, którzy formułują ideologię zawierającą wizję nowego porządku społecznego

- powstanie organizacji celowych przygotowujących rewolucję, jej program polityczny i ekonomiczny będący podstawą mobilizacji szerokiego poparcia mas dla ruchu

-wybuch rewolucji

-władza sprawowana przez grupy umiarkowane

-mobilizacja i rozwój grup ekstremistycznych obawiających się, ż umiarkowani nie obronią rewolucji i jej zdobyczy

-przejęcie władzy przez ekstremistów i terror mający na celu zwalczenie kontrrewolucji

-opadnięcie fali terroru, stabilizacja nowego porządku lub restauracja dawnego.

Pojęcia rewolucja po raz pierwszy użyto w sensie politycznym w połowie XVII w. kiedy to w Anglii Cromwell doszedł do swojej pierwszej rewolucyjnej dyktatury. W sensie naukowym jest to wiek XIV i jest związany z rewolucją kopernikowską.

Rodzaje rewolucji wg amerykańskich badaczy: - husycka - purytańska - niepodległościowa - burżuazyjna - bolszewicka - narodowa - komunistyczna	Typy rewolucji: - personalne - konstytucyjne - socjalne - religijne - gospodarcze - wojskowe - parlamentarne - masowe

Na znaczne zaostrzenie się nastrojów rewolucyjnych wpływają cztery podstawowe czynniki:

- słabość państwa i jego organów

- konflikt pośród elit politycznych

- gwałtowny wzrost zaludnienia

-błędna interwencja międzynarodowa

Odróżnienie rewolucji od innych bo:

- szybka zmiana

- powszechność, masowość

- totalność (prawo, gospodarka, kultura, religia wartości struktura społeczna)

- przemoc, siła

- oddana, radykalna

- emocjonalna

- ideologia

- zmiana ustroju, systemu

- ludzie rządzący (nie władza jako osoba)

Definicja rewolucji z ćwiczeń: fundamentalna zmiana ( pod względem treści nie formy czyli poglądów nie tego co widzimy. Ideologia, celowość, duży zasięg społeczny, geograficzny, zmiana systemu politycznego.

Treść: cel, podmiot, geneza

Forma: zasięg, środki, metody, skutki

Forma to jest to co widzimy a treśc to poglądy.

REWOLUCJA

a.) dawniej

- astronomia – ruch gwiazd; konteksty

• cykliczny (powrót do punktu wyjścia)

• nieodparty – poza władzą ludzką

- pierwotnie oznaczało powrót- „rewolucja chwalebna”

- zmiana po Rewolucji Francuskiej

b.) współcześnie

- jako rezultat

Huntington – szybka, fundamentalna i gwałtowna zmiana dominujących wartości i mitów społeczeństwa, instytucji politycznych, struktury społecznej, przywództwa, a także działalności i polityki rządu

Należy zatem odróżnić od:

• insurekcji

• rebelii

• rewolty

• zamachów

• wojen o niepodległość

- jako proces

Szczególny okres historyczny, w którym występuje obiektywna możliwość zastąpienia panowania jednej elity władzy (wstecznej) przez drugą (postępową) lub przejście od jednej formacji społeczno – ekonomicznej do drugiej

Pacewicz – ogół wydarzeń następujących w wyniku dążeń do opanowania zasadniczych zmian w systemie społecznym

c.) dobre - Arendt

złe – Camus

d.) refolucja = transformacja

Z rewolucją nierozerwalnie łączy się patos nowości i idea wolności i są to jej najważniejsze i najbardziej wyróżniające cechy!. „Aby zrozumieć istotę rewolucji nowożytnych, koniecznie trzeba pamiętać o tym, że idea wolności zbiegła się w nich
z doświadczeniem nowego początku” rewolucje nowożytne zawsze chciały zapoczątkować jakąś nową erę. Np. rewolucja francuska wprowadziła nawet kalendarz rewolucyjny,
w którym rok stracenia króla i ustanowienia republiki był rokiem pierwszym. „rewolucje postawiły na najwyższym miejscu doznanie bycia wolnym i było to doświadczenie nowe” tak więc tylko tam gdzie jest element nowości wolności możemy mówić o rewolucji. Tak więc jest ona czymś więcej niż insurekcja czy zamachem stanu, które prowadzą zwykle tylko do zmiany władzy bez wprowadzania powszechnej wolności.

Samo słowo rewolucja było pierwotnie terminem astronomicznym, wykorzystanym przez Kopernika w swoim dziele i oznaczało regularny, zgodny z prawidłami, obrotowy ruch gwiazd. Wiedziano o nim, że nie podlega on żadnemu wpływowi człowieka i nie sposób go odeprzeć. Słowo to określało coś powtarzającego się, cyklicznego. W XVII w. gdy słowa tego zaczęto używać do opisu „ziemskich” spraw, oznaczało ono powrót do pierwotnie ustalonego porządku, ładu. I tak np. rewolucja nie nazwano wówczas przewrotu Cromwella w Anglii ale restaurację monarchii w 1660 r. Czyli rewolucją było „przywrócenie” starego ładu Hannah Arendt uważa nawet, że czołowi przywódcy rewolucji amerykańskiej i francuskiej byli przekonani, że nie czynią nic innego jak przywracają dawny, prawy porządek rzeczy, który został zakłócony przez despotyzm monarchii absolutnej. Słowo rewolucja nabrało nowego
– dzisiejszego - znaczenia, gdy przywódcy ci zdali sobie sprawę, że nic nie mogą odbudować
i że trzeba podjąć nową inicjatywę i budować coś nowego. Wszak np. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela jest istotną nowością, która nie może nawiązywać do żadnego okresu w dziejach. Nigdy bowiem nie było sytuacji, w której sam fakt przyjścia na świat dawał pełnię praw, w tym politycznych.

Co do treści rewolucja cechuje się radykalizmem jeśli chodzi o dążenie do zmian, jest całościowa i głęboka. Jeśli chodzi o formę to jest ona gwałtowna i masowa. Przy czym treść jest ważniejsza od formy. Element przemocy łączy rewolucję ze wspomnianymi na początku innymi aktami (zamach itp.) Dopiero tam gdzie pojawia się zmiana w sensie nowego początku, gdzie używa się gwałtu do budowy nowej formy ustrojowej i gdzie wyzwolenie dąży do zapewnienia wolności tam możemy mówić o rewolucji.

39.Spór o funkcję państwa współczesnego(stanowiska, argumenty)

Funkcją państwa nazywa się całokształt jego działalności w określonej sferze życia społeczeństwa. Zakres, intensywność i treść działania państwa zmieniają się w procesie historycznym. Współcześnie są one w dużym stopniu konsekwencją ideologicznego modelu państwa. Każde państwo realizuje funkcję wewnętrzną i zewnętrzną. Funkcja wewnętrzna państwa polega na zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa w kraju. Funkcja zewnętrzna to całokształt działalności prowadzonej w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Funkcja gospodarczo-organizatorska. Wyraża się w organizowaniu gospodarki, w oddziaływaniu na nią. Zaliczamy tu m.in.: zapewnienie racjonalnego i ujednoliconego systemu miar i wag, zagwarantowanie bezpieczeństwa systemu bezpieczeństwa systemu pieniężnego, organizowanie przedsięwzięć gospodarczych wymagającej dużej koncentracji sił i środków. Funkcja socjalna państwa obejmuje działania zmierzające do zapewnienia minimum egzystencji jednostek i grup społecznych, tworzenia miejsc pracy itp. Do podstawowych zadań państwa należą zwłaszcza: ochrona pokoju wewnętrznego i praworządności, obrona przed ingerencją z zewnątrz, ochrona autorytetu państwa, troska o dobro obywateli, wspomaganie rozwoju społecznego i ekonomicznego. Między wszystkimi funkcjami państwa zachodzi ścisły związek.

Funkcje państwa z wikipedii:

• Wewnętrzne (tradycyjne; konserwatywne; liberalne):

  • Prawodawcza – państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium.

  • Porządkowa – państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji.

  • Administracyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego.

• Wewnętrzne (socjalistyczne; interwencjonistyczne; etatystyczne):

  • Gospodarczo-organizacyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami kraju.

  • Socjalna – państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia.

  • Kulturalno-oświatowa – państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli.

• Zewnętrzne:

  • Obrona granic – zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw.

  • Kontakt z innymi państwami – państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami.

Funkcje państwa:

- ochronna (wewnętrzna zewnętrzna)

- prawodawcza

W analizie systemowej:

- adaptacyjna

- regulacyjna

- innowacyjna

41.Substancyjne i relacyjne ujęcie władzy politycznej

Władza w ujęciu relacyjnym powtarzając za Arystotelesem jest stosunkiem między ludźmi.

Władza w ujęciu substancjalnym powtarzając za Platonem jest bytem niezależnym, który posiada określone procedury i instytucje służące do realizacji określonych celów, które zakłada sobie ośrodek ową władze posiadający.

władza w ujęciu substancjalnym (przedmiotowym)

- jako coś

w ujęciu podmiotowym

- jako ktoś A

w ujęciu relacjonalnym

- do kogo A B

42.System otwarty a system zamknięty

W systemie otwartym zachodzi sprzężenie zwrotne, a w zamkniętym nie.

43.System polityczny a państwo

Pojęcie sytemu politycznego i jego modele .
Pojęcie systemu politycznego pretenduje do ujęcia polityki w jej całościowym uporządkowanym i najwszechstronniejszym wyrazie.

Niezależnie od tego co będziemy rozumieć pod pojęciem systemu, panuje zgoda co do tego, że odnosi się ono do sfery władzy publicznej i obejmuje całokształt mechanizmów funkcjonujących w jej obszarze. Tym co określa się jako życie polityczne społeczeństwa.
System to całość składająca się z części pozostających w interakcji.
System polityczny ( społeczny) jest to zbiór danych elementów, powiązanych ze sobą zależnościami, które tworzą ze sobą strukturę. Ten zbiór jest oddzielony od otoczenia przy pomocy uchwytnej granicy, ale ulegający oddziaływaniu ze strony otoczenia przez tak zwane wejścia i wyjścia

Wyjścia są określone przez wejścia. Przy czym możemy mieć do czynienia z systemem prostym gdy treść wejścia równa się treści wyjścia, ale może być system złożony np.: wlewamy mętną a otrzymujemy wodę czystą. Na tej zasadzie funkcjonują systemy polityczne.
Sejm jako system polityczny
Wyjścia
Wejścia

Wejście - projekt ustawy złożonej do, sejmu.
Wyjście - ustawa.
Wejście na wyjściu jest zmodyfikowane przez systemy postępowania. Treść ustaw jest wynikiem zapotrzebowania społeczeństwa.
System polityczny, jako globalny w społeczeństwie jest otoczeniem innych systemów gospodarczych np.; socjalny,
Jeżeli przez system polityczny będziemy rozumowali jego fragment np.: parlament, sejm - to jego otoczeniem będzie rząd.
W zależności od tego co chcemy przyjąć jako system polityczny, to różne bada jego
elementy.
Np.; otoczenie gminy stanowi powiat oraz inne gminy.

44.Treść pojęcia władza (władza – władza naturalna – władza społeczna)

-Władza jest to asymetryczny stosunek społeczny, który umożliwia jednemu podmiotowi osiąganie jego celów (wartości) poprzez kształtowanie podmiotowości drugiego podmiotu(uprzedmiotowienie go lub upodmiotowienie) Władza jest szczególną odmianą wpływu jednych na drugich.

M. Weber „władza to dobrowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez względu na sprzeciw i na to, na czym ta możliwość się opiera”

-Zjawisko to pełni funkcję porządkującą i integrującą w polityce, jest przejawem,

-Jest źródłem prestiżu i zróżnicowania społecznego,

-Jest przejawem obiektywnego zapotrzebowania zbiorowości na samoregulację i zorganizowanie,

-Jest wyposażona w środki przymusu fizycznego i ekonomicznego,

-Czynniki lezące u podstaw władzy: siła, autorytet

-Władza naturalna

Władza naturalna polega na tym, że pojawia się stan, w którym wszystkim jest dobrze z aktualnym jej rozkładem. Jeśli pojawiają się napięcia, to głównie, dlatego, że zmieniają się sytuacje i potrzeby, a rozkład władzy musi za tym nadążyć. Ten miły obraz jest możliwy tylko wtedy, gdy ludziom na władzy nie zależy tak bardzo jak na realizowanych celach. Może tak być tylko wtedy, gdy władza rzeczywiście służy realizacji wspólnych celów.

Władza "naturalna" nie pochodzi z wyboru, ale jest nam dana. Nie mamy wpływu na rodzinę, w której się rodzimy, nie wybieramy ani ojca, ani matki. W szkole nauczyciel nie pochodzi z elekcji dokonywanej wśród uczniów, ale jest im narzucany. Nawet nasza Ojczyzna nie jest owocem "wolnego wyboru”, ale przeznaczeniem, na które nie mieliśmy wpływu.

-Władza społeczna

Władza społeczna jest zdolnością ukierunkowywania zachowań innych ludzi niezależnie od tego, czy jest to zgodne z ich interesem i wolą. Władza społeczna - wspólnotowa i publiczna - może się opierać na dobrowolnej akceptacji mającej źródło w uznaniu jej autorytetu i prawowitości (legalizm) bądź na przymusie społecznym, a nawet przemocy fizycznej.

Występują różne typy władzy:

- jako coś co pozwala wpływać na otoczenie - nie jest dokładnie powiedziane co to ma być, może to być rozumiane zarówno w aspekcie szerokim jaki wąskim == typ 3

- stosunek społeczny == typ 2

- prawowanie kontroli / wydawanie poleceń == typ 3

- rządzenie == typ 3

-stosunek wynikający na lini rządzący – rządzeni == typ 2

- parlament, rząd przedstawicielstwo == typ 1

Typ „1” – jako organ

Typ „2” – jako stosunek społeczny

Typ „3” – proces np. wpływanie, rządzenie, sprawowanie kontroli

Ujęcie według Leszka Kołakowskiego:

A --- B

A – ludzie , B - ludzie lub natura

A – musi być człowiekiem bo władza dotyczy tylko ludzi

B – może, ale nie musi być człowiekiem

Władza pomiędzy z ludźmi to jest władza społeczna.

Władza pomiędzy człowiekiem i nie-człowiekiem (kamieniem zwierzęciem budowlą) to jest władza naturalna.

Władza dzieli się na dwa rodzaje:

naturalną i społeczną, z kolei rodzajem społecznej jest władza polityczna

Kołakowski pisze, że najczęściej kiedy mówimy o władzy mamy na myśli sens władzy który polega na dysponowaniu środkami przymusu, za pomocą których możemy wpływać (przemocą albo groźbą użycia przemocy) na zachowanie ludzi wedle zamierzeń władcy, czyli tego kto posiada władzę. Na tym polega zorganizowanie państw w dzisiejszym świecie.

Z powodu chęci posiadania władzy zawsze rodziły się wojny, w kontraście do nich pojawiły się koncepcje utopijne łącznie z anarchizmem czyli czymś w rodzaju: zlikwidujmy wszystkie rządy, administrację, sądy, a ludzie będą się cieszyli przyrodzonym braterstwem.

Nie można jednak zlikwidować władzy – można jedynie zastąpić ją inną lepszą lub gorszą. Nie było i nigdy nie będzie „władzy ludu” – jest to technicznie nie możliwe. Mogą jedynie istnieć narzędzia za pomocą których lud patrzy na ręce władzy i jest w każdym momencie w stanie zastąpić ją inną. /Leszek Kołakowski „Mini wykłady…”/

A – B

Opis tego schematu: A – to jest „1” – w rozumieniu takim: np. Pan władza (o policjancie) albo: Polacy wybierają nową władzę

„A” w rekach trzyma, (posiada) „3” – czyli rządzenie, sprawowanie kontroli

z kolei kreska pomiędzy A i B wyraża stosunek pomiędzy tymi podmiotami -„2”

Dla politologa najgorszym znaczeniem jest znacznie władzy „1” (czyli rząd, parlament) – jest to największa strata dla nauki. Znaczenie to jest najczęściej wykorzystywane przez opozycję która posługuje się sloganami typu: „My będziemy nową, lepszą władzą, po oblaniu starej”.

„1” władza pod w ujęciu substancjalnym mocnym – ktoś ma pełnię władzy tak jak Faraon

„2” ujęcie relacjonalne - polegające na opisywaniu relacji – relacjonowanie używane w socjologii ,ale także w politologii

„3” – substancjonalne słabe – władza jako przedmiot – jako coś co można posiąść, mieć

Atrybuty władzy:

- siła – wyraża się w skuteczności władzy

- zasięg – w to wchodzi terytorium i ludzie, którzy na tym terytorium się znajdują

- zakres – czyli w jakie dziedziny życia władza wkracza

A B cechy władzy:

- równoprawność

- skuteczność, która powinna zawierać się w przedziale pomiędzy 50 – 100 %

- trwałość

- legitymizacja

47.Wewnętrzne zagrożenia współczesnej demokracji

Demokracja jest powszechnie uważana za najlepszy z istniejących systemów

ustrojowych. Nie oznacza to jednak, że nie mogą jej zagrozić żadne sytuacje kryzysowe czy nawet niebezpieczeństwo upadku. Przykładem jest kryzys demokracji w okresie międzywojennym, a zwłaszcza upadek republiki weimarskiej w 1933 roku. Zagrożenia mogą dotyczyć zarówno demokracji jako systemu, jak i jej poszczególnych zasad fundamentalnych. Do jednych z najpoważniejszych zagrożeń należą: dyktatura większości, nietolerancja, patologie władzy, anarchia, demokracja narzucona, tendencje autokratyczne i totalitarne, bierność społeczna, sytuacja ekonomiczna i sytuacja międzynarodowa.

Dyktatura większości
Jedno z najpoważniejszych zagrożeń związane jest z samą istotą demokracji, w której decyduje wola większości. Poważnym problemem jest ustalenie, w jakim stopniu większość ma faktycznie rację i w jakich sprawach nie należy się do niej odwoływać. Historia zna wiele przykładów błędnych opinii większości. W hitlerowskich Niemczech jedynie znikoma część społeczeństwa sprzeciwiała się eksterminacji ludności żydowskiej. W Republice Południowej Afryki większość murzyńska odwzajemnia się białej mniejszości za lata apartheidu. W Turcji większość odmawia praw mniejszości kurdyjskiej. Wątpliwości budzi uznawanie decyzji większości w sprawach istotnej wagi

. Znaczna część społeczeństwa polskiego opowiada się za przywróceniem kary śmierci. Jednak ponowne jej zasądzanie i wykonywanie byłoby naruszeniem jednej z najważniejszych wartości uniwersalnych, jaką jest życie człowieka.
System demokratyczny wykształcił

mechanizmy zabezpieczające przed zagrożeniem dyktaturą większości. Należą do nich przede wszystkim konstytucyjnie zagwarantowane prawa mniejszości, a także ordynacja wyborcza zapewniająca im odpowiednią liczbę mandatów w organach przedstawicielskich. Istotną rolę odgrywa także złożony proces legislacyjny, który wyklucza praktycznie wprowadzenia w życie prawa naruszającego interes mniejszości. W Polsce taką funkcję pełni między innymi Trybunał Konstytucyjny, orzekający o zgodności aktów prawnych z ustawą zasadniczą. Ważnym zabezpieczeniem jest wprowadzenie ograniczeń dotyczących możliwości zmiany konstytucji. Barierą dla dyktatury większości są również podpisane i ratyfikowane przez państwo konwencje i umowy międzynarodowe dotyczące ochrony praw człowieka, a także umowy dwustronne z sąsiednimi krajami o prawach mniejszości narodowych.

-NIETOLERANCJA
Nieprzestrzeganie praw mniejszości jest zwykle związane z brakiem tolerancji, czyli wyrozumiałości wobec cudzych poglądów, upodobań, wierzeń i zachowań.
-ANARCHIA
Poważnym zagrożeniem dla demokracji jest także anarchia, czyli stan chaosu i dezorganizacji, wynikający z bezsilności władzy państwowej. Słabość państwa może sprawić, że akceptowane w demokracji formy wyrażania dezaprobaty, takie jak strajki i zgromadzenia, mogą przybrać postać zbyt gwałtowną i niekontrolowaną, a w rezultacie doprowadzić do dezorganizacji życia publicznego.

-BIERNOŚĆ SPOŁECZNA
Demokracja jest systemem, który ma służyć przede wszystkim ludziom. Suwerenność ludu, czyli powierzenie mu władzy, jest jedną z fundamentalnych zasad demokracji. Brak zaufania społecznego dla sprawujących władzę prowadzi zwykle do wyłączenia się części społeczeństwa z życia publicznego. Przekłada się to na niską frekwencję wyborczą. W rezultacie pojawia się wątpliwość, w jakim stopniu większość jest faktycznie wyrazicielem woli przeważającej części społeczeństwa. Przy frekwencji wyborczej poniżej 50%, najczęstszej w wypadku wyborów w Polsce, każda wyłoniona większość parlamentarna będzie reprezentowała mniejszość obywateli.
-PROBLEMY EKONOMICZNE SPOŁECZEŃSTWA
Poważnym zagrożeniem dla demokracji jest również aktualna sytuacja ekonomiczna państwa. Trudności ekonomiczne państwa obniżają zaufanie do władzy, a także powodują radykalizację nastrojów w społeczeństwie. Kryzys ekonomiczny był czynnikiem sprzyjającym dojściu do władzy faszystów we Włoszech i Niemczech. Tragiczny stan gospodarki Argentyny pod koniec 2001 roku spowodował gwałtowny wybuch społecznego niezadowolenia z instytucji państwa

-BRAK SZACUNKU DO PRAWA
Jednym z najważniejszych obowiązków konstytucyjnych każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej jest przestrzeganie prawa. Zgodnie z artykułem 2 Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. Oznacza to, że wszystkie organy władzy państwowej działają zgodnie z prawem, a obywatele są chronieni przed samowolą urzędników. Nagminne niewypełnianie przez obywateli obowiązku przestrzegania prawa prowadzi w konsekwencji do anarchii, a łamanie zasady państwa demokratycznego jest przyczyną wielu patologii władzy, na przykład korupcji.
-PATOLOGIE WŁADZY
Zagrożeniem dla demokracji jest także brak zaufania społeczeństwa do elit sprawujących władzę. Zerwanie więzi między rządzącymi i rządzonymi prowadzi w efekcie do ukształtowania się elit politycznych negatywnie postrzeganych przez resztę społeczeństwa.
-NIEPRZESTRZEGANIE ZASAD DEMOKRATYCZNYCH
Poważnym zagrożeniem dla bytu państwa demokratycznego jest nieprzestrzeganie zasad demokratycznych zawartych w konstytucji. Jedną z najważniejszych jest zasada suwerenności narodu, zgodnie z którą władzę w państwie sprawuje naród bezpośrednio lub poprzez swoich przedstawicieli wybranych w demokratycznych wyborach. Fałszowanie wyników

głosowania lub list poparcia kandydata, posługiwanie się kłamstwem i oszczerstwami w kampanii wyborczej wypaczają tę zasadę i są zagrożeniem dla demokracji.
-AUTOKRATYZM I TOTALITARYZM
Największym zagrożeniem dla demokracji są autokratyzm i totalitaryzm, będące jej absolutnym zaprzeczeniem. Autokratyzm i totalitaryzm naruszają wszystkie fundamentalne zasady demokracji, jak pluralizm, system przedstawicielski, prawa i swobody obywatelskie, podział i niezależność władz.

48. Władza polityczna a władza państwowa

-władza polityczna-jeden z podmiotów stosunku władzy może podejmować decyzje wpływające na duże grupy ludzi i może je egzekwować
-władza polityczna(szczegółowy zakres) należy do partii która zwyciężyła w wyborach albo do koalicji rządzącej
-władza państwowa przysługuje podmiotowi wskazanemu konstytucyjnie, jej zakres społeczny określają normy prawne
Władzę polityczną nie zawsze utożsamia się z władzą państwowa,. Zakresowe te dwie władze zachodzą na siebie.
Rodzaje władzy publicznej władza państwowa władza polityczna
Władza publiczna, jest to zdolność podmiotów uprawnionych, do narzucania woli podmiotom podporządkowanym, w tych dziedzinach życia społecznego, które dotyczą wszystkich i są dostępne dla ogółu, a zatem powszechne oraz jawne.
Władza służbowa nie jest władza publiczna ponieważ reguluje stosunki przełożonego i podwładnego.
Pewne stosunki służbowe mogą mieć charakter polityczny.

Władza państwowa jest to zdolność organów państwa:
- ustawodawczych
- wykonawczych .
- sądowych
do narzucania woli w drodze aktów normatywnych , orzeczeń sądowych .wezwań.

1. Sytuacja przymusowa wynika przez akty normatywne
- Odpowiedzialność polityczna
- Odpowiedzialność cywilna
- Odpowiedzialność państwowa
Istnieje również możliwość ograniczenia władzy państwowej przez obywateli poprzez narzucenia swojej woli państwu wówczas gdy::
1. Zobowiązania państwa wobec obywateli nie zostaną zrealizowane - z powodu ich nie wykonania państwo jest sankcjonowane przez społeczeństwo,
2. Wynika z możliwości wycofania legitymacji politycznej - przy wyborach dotychczasowy skład nie uzyska odpowiedniej ilości głosów.
3. Wynika po części z przepisów prawa a po części nie. Organy państwowe są zmuszone do uległości pod presją różnego rodzaju oporów społecznych np. głodówek, blokad itd.

Władza polityczna i władza państwowa.

Władza w partii, nad politykami, nie wchodzi w zakres polityki, gdyż jest to władza wewnątrz tej organizacji i nie powinna być brana pod uwagę gdy mówimy o władzy politycznej.

Na pytanie czy można mówić o równorzędności tych władz autorzy odpowiadają, że to co państwowe jest podporządkowane temu co polityczne. Żeby porównywać obie te władze musimy zawsze przeanalizować ich zasięg i zakres.

Zakres władzy politycznej i państwowej

Jeśli chodzi o zasięg to jest on w obu przypadkach taki sam, natomiast jeśli mówimy o zakresie to – jak widać na rysunku - władza polityczna jest czymś węższym od władzy państwowej. To władza państwowa podejmuje więcej decyzji i ma znacznie więcej kompetencji.

Administrowanie i zarządzanie to ogólne i zasadnicze cechy władzy państwowej, np. policjant dający mandat to nie jest rządzenie, ale tylko wypełnianie obowiązków. Podobnie jest z urzędnikami, którzy podejmują czynności w ramach swoich kompetencji. Ponadto administrowanie ma charakter niepolityczny.

Rządzenie i decydowanie zaś jest domeną władzy politycznej. Należy jednak odróżniać rządzenie od panowania. To pierwsze jest związane z bezpośrednią działalnością jakiegoś organu, to drugie zaś dotyczy jakiejś wielkiej grupy społecznej.

49. Władza społeczna a władza państwowa

Władza społeczna - możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania (władza nad sobą - indywidualna) lub postępowania innych osób (władza nad innymi - społeczna). Władza społeczna jest zdolnością ukierunkowywania zachowań innych ludzi niezależnie od tego, czy jest to zgodne z ich interesem i wolą. Tam, gdzie przeważa zgodność interesów i woli współzależnych osobników, zbędne są stosunki władcze.

Ze względu na charakter relacji można mówić o władzy:

• indywidualnej - panowania nad sobą i swym postępowaniem względem innych przez wybór między alternatywnymi wariantami zachowań;

• wspólnotowej - wynikającej z bezpośrednich relacji międzyosobniczych (np. rodzinnych, sąsiedzkich, towarzyskich, mafijnych),

• publicznej - obejmującej duże, niepowiązane więzami osobistymi społeczności, występującej w formie władzy państwowej, ekonomicznej, ideologicznej.

Władza wspólnotowa i publiczna należą do szerszej kategorii władzy społecznej. Mianem tym określa się stosunek społeczny zachodzący między jednostkami społecznymi lub grupami społecznymi, w którym jedna ze stron tego stosunku ma możliwość w sposób trwały i uprawniony narzucania własnej woli drugiej stronie, nawet pomimo jej oporu, i ma środki zapewniające kontrolę tego postępowania; tak pojęte stosunki władzy występują w każdej grupie społecznej, w której ktoś wydaje polecenia, a ktoś inny je wykonuje. Z relacjami władzy i podporządkowania mamy do czynienia wszędzie tam, gdzie istnieje podział na przełożonych i podwładnych.

Władza społeczna - wspólnotowa i publiczna - może się opierać na dobrowolnej akceptacji mającej źródło w uznaniu jej autorytetu i prawowitości (legalizm) bądź na przymusie społecznym, a nawet przemocy fizycznej.

Władzę można też definiować w szerszy sposób:

A ma władzę nad B, gdy może spowodować, że B zrobi to, czego by nie zrobił bez oddziaływania A. Wtedy można wyróżnić pojęcie władzy negatywnej, która ma miejsce, gdy B postępuje odwrotnie w stosunku do woli A.

Według klasycznej definicji Maxa Webera, władza to dowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez względu na sprzeciw i na to, na czym ta możliwość się opiera.

Często przyjmuje się, że osoba podporządkowana sprawującemu władzę, powinna posiadać podmiotowość społeczną. Z tego względu np. niektórzy uważają, że między niewolnikami a ich właścicielami stosunek władzy nie zachodził, niewolnicy byli bowiem całkowicie uprzedmiotowieni