Zestawienie porównawcze wybranych założeń modernizmu i postmodernizmu
| MODERNIZM | POSTMODERNIZM |
|---|---|
| Uniwersalizm prawd i wartości | Relatywizm prawd i wartości |
| Ciągłość kulturowa | Wielka nieciągłość kulturowa |
| Dualizm poznawczy | Pluralizm poznawczy |
| Pedagogika fundamentalistyczna | Pedagogika rozproszenia |
| Powtarzalność, schematyzm | Ambiwalencja, zróżnicowanie |
| Jeden centralny, uniwersalistyczny program nauczania | Decentralizm |
| Uniwersalność dyskursu | Lokalność dyskursu |
| Tekst – swoista księga zawierająca mądrość | Tekst nieciągły. Migotliwy obraz |
| Podział na kulturę wyższą i niższą | Pluralizm kulturowy bez podziału |
| Uniwersalna ludzka podmiotowość (w stosunku do świata zewnętrznego) | Podmiotowość konstruowana lokalnie, w danej sytuacji i kontekście |
| Jedna pedagogika o hierarchicznej strukturze | Wiele pedagogii pogranicza edukacji |
| Dominacja kultury centrum | Kultura rozproszenia, konteksty pogranicza edukacji, cela wartości zdecentrowane |
| Kultura, oświata i edukacja zjednoczona wokół centralnych wartości | Wiele programów nauczania (Program nauczania jest dyskursem uprawianym w jakimś kontekście) |