3 Funkcje komunikacji lekarz – pacjent: informacyjno- diagnostyczna- lekarz po kontakcie z pacjentem powinien zdiagnozować jego dolegliwość oraz poinformować go o niej; perswazyjna- lekarz może wpłynąć w określony sposób na zachowanie pacjenta, np. na zmianę jego stylu życia; edukacyjno-doradcza- lekarz może pouczyć pacjenta i doradzić mu, np. co robić, by uniknąć stanu choroby w przyszłości, bądź co było przyczyną powstania takiego stanu;
3 zasady pracy lekarza według T. Parsons'a: - uniwersalizm - traktowanie wszystkich pacjentów w sposób profesjonalny i jednakowy, - emocjonalna neutralność - nieangażowanie się w stany emocjonalne pacjentów, - specyfika funkcji - ograniczenie się do problemów pacjenta związanych bezpośrednio z jego zdrowiem.
7 zasad postępowania z pacjentami: 1) przyjęcie pacjenta w gabinecie w atmosferze bezpieczeństwa i intymności; 2) okazanie zainteresowania nie tylko jego problemem medycznym, lecz również jego osobowością i życiem osobistym, 3) aktywizowanie pacjenta w rozumieniu jego problemu medycznego i jeśli to konieczne- ukazanie mu zakresu odpowiedzialności za stan zdrowia; 4) unikanie pozorów porozumienia, a więc niezakładanie, że pacjent podziela opinię lekarza, że intuicyjnie rozumie treść wypowiedzi lekarza; 5) uzywanie języka zrozumiałego, w prostych konstrukcjach syntaktycznych, metaforycznego i obrazowego, jeśli tego wymaga sposób myślenia pacjenta, 6) dokładnie kilkakrotne wypowiadanie zaleceń lekarskich, zapisanie ich na przeznaczonej dla pacjenta kartce, 7) czytelne wystawianie recepty.
Bariery w komunikacji lekarz – pacjent: -emocjonalna- pacjent skoncentrowany na swoich emocjach, przez co np nie może zrozumieć chłodnego stosunku lekarza do jego przypadku; -poznawcza- pacjent nie zna terminologii medycznej; -kulturowa- inna rasa, wyznanie, itp.
Charakterystyka modelu interakcji lekarz – pacjent E. Freidson'a: - -w relacji zawsze występuje potencjalny konflikt (zderzenie perspektyw), - pacjent krytycznie ocenia lekarza i nie ulega zbyt łatwo jego autorytetowi, - odmienność ról społecznych zakłada odmienność rozumienia problemu medycznego, - 3 źródła konfliktu (system oddziaływania laików, struktura i organizacja opieki lekarskiej, zderzenie dwóch kultur)
Charakterystyka modelu interakcji lekarz – pacjent T. Parsons’a: - Dążenie do rozpoznawania i weryfikowania symboli, gestów, rekwizytów, - asymetryczność, - Dążenie do wspólnego celu jakim jest zdrowie pacjenta, - Podejście lekarza cechuje obiektywizm i naukowa uzasadnienie działań, - Postawa pacjenta nacechowana jest subiektywizmem i dużą emocjonalnością
Charakterystyka modelu interakcji lekarz – pacjent T. Szasz'a i M.H. Hollendra: 1) aktywność- bierność, występuje w ostrych stanach chorobowych i przejawia się uległością w procesie diagnostycznym i leczniczym, aktywność jest domeną lekarza, 2) kierowanie- współpraca - zachodzi, gdy pacjent jest zdolny do współdziałania, lekarz nadal jest osoba, która autorytatywnie decyduje o metodach leczenia, lekarz oczekuje od pacjenta wykonywania zaleceń i akceptowania lekarskiego punktu widzenia, 3) współuczestnictwo - pojawia się w chorobach przewlekłych, terapia opiera się na partnerstwie i współodpowiedzialności, pacjent sam prowadzi leczenie według ścisłych wskazań lekarza, konsultując się z nim w razie potrzeby
Charakterystyka piramidy nauk Comte’a: socjologia-biologia-chemia-fizyka-matematyka. Próba syntezy dotychczasowego dorobku naukowego, Postulat rozszerzenia nauki na życie społeczne, Zawiera analogie do nauk przyrodniczych, Socjologia jako naturalna konsekwencja rozwoju nauk wcześniejszych, Tożsamość metodologiczna
Choroba w ujęciu holistycznym: Okresy niezdrowia są naturalnymi etapami w trwającym nieustannie współoddziaływaniu między jednostką a środowiskiem, a sprawą zasadniczej wagi jest zdolność organizmu do przystosowania się do tych zmian. Choroba fizyczna może być zrównoważona dobrym stanem psychicznym oraz życzliwością społeczną i odwrotnie, negatywne przeżycia i izolacja społeczna mogą sprawić, że człowiek, mimo sprawności fizycznej, poczuje się chory. Choroba nie zawsze jest tylko złem i może też być rozpatrywana jako rodzaj informacji i komunikatu, przekazywanego za pośrednictwem poszczególnych objawów.
Definicja interakcji: Jest to sposób odgrywania ról społecznych w kontekście kulturowym i instytucjonalnym, jaki tworzą społeczeństwo i instytucje medyczne. Obejmuje formy przedstawiania roli za pomocą symboli, gestów, rekwizytów, które są do dyspozycji lekarza i pacjenta oraz dążenie do ich rozpoznania i weryfikowania. Interakcja to oddziaływania na siebie osób, które odgrywają role społeczne, będące konfiguracją zachowań o określonym znaczeniu interpretacyjnym. Osoby interpretują swoje zachowania i pod ich wpływem modyfikują własne.
Definicja socjologii: wg J. Szczepańskiego: Socjologia poszukuje praw i zjawisk zachodzących między ludźmi. Zajmuje się badaniem struktur, czyli wzajemnego przyporządkowania ludzi w zbiorowości.
Definicje choroby w znaczeniu: disease biomedyczny wymiar choroby, illness psychologiczny wymiar choroby, sickness socjologiczny wymiar choroby. sickness->illness->disease
Definicje zdrowia: a) WHO: Zdrowie to stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu, a nie tylko całkowity brak choroby czy kalectwa" b) Międzynarodowe Zgromadzenie Zdrowia (1977): Zdrowie jest to jak najdłuższa możliwość samodzielnego, aktywnego i twórczego życia bez chorób i niepełnej sprawności, albo nawet razem z nimi, jeżeli nie da się ich wyeliminować. c) Karta Ottawska (1986): Zdrowie jest zasobem, potencjałem, indywidualnym i społecznym, jednym z bogactw naturalnych kraju, determinujących rozwój społeczny, gospodarczy czy indywidualny.
Funkcje socjologii wg A. Podgóreckiego: Diagnostyczna- zbieranie danych o dziedzinach życia społecznego w sposób intersubiektywnie sprawdzony i systematyczny, a potem subiektywnie rozumiany Teoretyczna- konstruowanie modeli, koncepcji niezbednych do uporzadkowania i wzajemnego powiązania danych empirycznych Apologietyczna - badacz zbierając dane, celowo pomija inne, żeby wychwalić instytucje, osoby, systemy. Demaskatorska- wykrywanie i uzyskiwanie zakonspirowanych cech lub aspektów badanej rzeczywistosci, oraz ustalanie faktycznych motywacji ludzkich działań. Socjotechniczna- manipulacja- wykorzystywanie przez badacza teorii socjologicznych do formułowania zachowań i modyfikacji.
Kierunki badań nad relacją: rodzina a zdrowie i choroba-wpływ rodziny: -czy ma znaczenie W przebiegu leczenia, w rehabilitacji, w życiu z chorobą przewlekłą, w starości i braku sprawności -jakie zmiany zachodzą w funkcjach rodziny i rolach poszczególnych jej członków, -jak zmienia się system rodzinny w sytuacji choroby, -jak rodzina radzi sobie emocjonalnie z problemem choroby, niepełnosprawności, starości, z umieraniem i okresem żałoby, -jakie uruchamia mechanizmy obronne, -czy i w jakim zakresie i w jakiej formie korzysta z pomocy/wsparcia z zewnątrz.
Nurty badawcze w polskiej socjologii choroby: s.kalectwa i rehabilitacji, s.zachowań medycznych, zachowań w chorobie, zachowań zdrowotnych, s.starości, s.chorób psychicznych, społeczne uwarunkowania zmian w stanie zdrowia (styl życia), nierówności wobec choroby, socjologiczne problemy zachowań autodestrukcyjnych (samobójstw), s. samoleczenia, poszukiwania alternatywnych form pomocy, s.śmierci i umierania
Opis zależności między zdrowiem a posiadanym wsparciem społecznym: Stres i niektóre sposoby radzenia sobie z nim (alkohol, leki psychotropowe) niszczą zdrowie. W zapobieganiu stresowi ważne jest wsparcie materialne i emocjonalne oraz poczucie jednostki, że w potrzebie otrzyma pomoc. Biedniejsi mają mniej przyjaciół i częściej są samotni, ponieważ trudna sytuacja materialna nie sprzyja nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów. Osoby biedne częściej szukają otuchy w religii.
Opis zależności między zdrowiem a poziomem materialnym: Dbałość o zdrowie zależy od możliwości finansowych. Biedni chorują częściej i ciężej niż posiadacze zasobniejszego portfela. Chodzi tu o choroby zarówno somatyczne wywołane np. warunkami mieszkaniowymi, niewłaściwą dietą, brakiem higieny itp, a także o choroby psychiczne. - Usługi medyczne: biedni są wykluczenie z rynku usług medycznych - bogatsi mają wieksze możliwości leczenia (nowoczesne, nierefundowane metody leczenia, drogie leki), - Sposób i jakość życia codziennego. U osób biednych: niewłaściwa dieta i bagatelizowanie oznak chorób, - Stres : stresy związane z brakiem pracy i pieniędzy prowadzą do różnego typu zaburzeń czy też chorób psychicznych, - Zycie spoleczne: osoby, których nie stać jest na leczenie częściej zamykają się w kręgu rodziny, problemy związane z chorobą wykluczają ich z pełni życia społecznego
Podejście biograficzne do choroby: - planowanie życia z chorobą, -znaczenie choroby, jej wpływ dla chorego na różnych etapach jego życia, - określenie sytuacji chorego, definicji choroby przez samego chorego - indywidualizm w doświadczeniu choroby, - podejście to kładzie nacisk na komunikację pomiędzy lekarzem a pacjentem, - pomoc choremu w akceptacji choroby, - choroba jako integralna część życia pacjenta
Przeszkody w zastosowaniu zasad holizmu: -Jest przestarzały, -Polega na nadsystemach, -Presja pacjentów i przemysłu farmaceut., -Redukcjonistyczny charakter obecnej cywilizacji
Rodzaje wywiadów stosowanych w rozmowie z pacjentem: -wywiad rutynowy, w którym rozmowa lekarza z pacjentem opiera sie na zrutynizowanych stndardach wypowiedzi, -wywiad psychagogiczny, w ktorym pacjent pyta lekarzao porade w sprawach osobistych, -wywiad autorytarny, w którym lekarz wykorzystujac swoją wiedze i doświadczenie oraz umiejetny stosunek do pacjenta, buduje własny autorytet, dzięki czemu pacjent staje sie bezpieczny, -wywiad wyrozumiały, w ktorym rozmowa dotyczy całości problemów pacjenta, a lekarz z pacjentem analizuja rozwój choroby i fakty z życia pacjenta, -wywiad analityczny, prowadzony przez psychoterapeutę.
Wzory korzystania z opieki zdrowotnej i jej dostępność a nierówności zdrowotne: Biedniejsi i gorzej wykształceni mają utrudniony dostęp do opieki medycznej, a gdy już nawiążą kontakt ich poziom komunikacji z personelem med. jest niższy niż u bogatych i wykształconych: -biedniejsi częściej rezygnują z wykupienia leków albo z badań diagnostycznych, -rzadziej udają się do lekarzy specjalistów (poprzestają na wizycie u rodzinnego) i rzadziej korzystają z niepublicznej odpłatnej służby zdrowia, -biedniejsi rzadziej korzystają z badań profilaktycznych, -częściej mają kłopoty w zrozumieniu języka, którego używa lekarz
Zdrowie w ujęciu holistycznym: Zjawisko dynamiczne, wielowymiarowe, obejmujące wzajemnie zależne od siebie aspekty fiz, psych i nie dające się ostro odgraniczyć od choroby. Wyróżnia się trzy poziomy zdrowia: jednostkowy, społeczny i ekologiczny. Twórcze reakcje przywracają zakłóconą harmonię. Służą temu liczne mechanizmy obronne, jak homeostaza, adaptacja, regeneracja, samoodnawianie. Koncepcja zdrowia jako równowagi dynamicznej, zakłada w każdym żywym organizmie siły autoleczniczej, wyrażającej się wrodzoną skłonnością organizmu do przywracania stanu równowagi.
Związki rodzina-zdrowie w aspekcie profilaktycznym, etiologicznym, terapeutycznym, rehabilitacyjnym Profilaktyczny i etiologiczny - w tym ujęciu poszukuje się czynników ryzyka zdrowotnego i rodzinnych uwarunkowań zdrowia i choroby, a wyniki analizy mogą być wykorzystane w badaniach epidemiologicznych i w profilaktyce; z tego względu profilaktykę można traktować jako odrębny, praktyczny aspekt działania wynikający z ustaleń etiologicznych (-cechy indywidualne członków rodziny, -struktura rodziny, -funkcjonowanie, -różne wskaźniki sytuacji socjoekonomicznej, -wzajemne relacje i komunikowanie, radzenie sobie w sytuacjach trudnych, -styl życia, uzależnienia w rodzinie; Terapeutyczny - przedmiotem zainteresowania jest rozpoznanie tych czynników i sytuacji rodzinnych, które mogą przyspieszać lub opóźniać proces leczenia i mogą być wykorzystane w calym okresie leczenia osoby chorej; Rehabilitacyjny - w którym poszukuje się czynników wspomagających rehabilitację pacjenta, a wiedza na ich temat może służyć stymulacji tego procesu i wspierać w życiu z niepełnosprawnością, a także wpływać na organizację usług w samej rodzinie jak też w lokalnym otoczeniu rodziny.
Związki rodziny i zdrowia oraz choroby – konsekwencje dla rodziny
|
|
|---|---|
|
|