Rodzina adopcyjna stanowi najbardziej skuteczną i optymalną formę kompensowania dziecku zaburzonego funkcjonowania rodziny lub jej brak. Jej szczególne walory opiekuńczo-wychowawcze polegają na tym, iż stwarza ona pomiędzy dzieckiem a adoptującymi taką więź rodzinną, jaka istnieje pomiędzy dzieckiem a rodzicami naturalnymi.
Adopcja inaczej przysposobienie, to w sensie prawnym przyjęcie obcego dziecka do rodziny. Dziecko uzyskuje wszystkie przywileje członka rodziny, a jego rodzice otrzymują nad nim władzę rodzicielską.

Rodzaje sytuacji, w których zgoda rodziców na adopcję nie jest wymagana:

• Gdy rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej.

• Gdy rodzice nie są znani.

• Gdy porozumienie się z rodzicami napotyka trudne do porozumienia przeszkody.

• Gdy ojcu, któremu ojcostwo zostało ustalone przez sąd, nie została przyznana władza rodzicielska.

Warunki jakie powinni spełniać kandydaci na rodziców adopcyjnych:

• Odpowiedni wiek – do 55 lat

• Pełna zdolność do czynności prawnych

• Cechy osobowościowe rodziców

• Motywy decyzji

Czynniki wykluczające kandydatów na rodziców adopcyjnych:

• Objawy zaburzeń somatycznych ograniczających zdolność poruszania się

• Zaburzenia psychiczne (psychozy, nerwice, padaczka, uzależnienia)

• Nieprawidłowa motywacja

Rodzaje adopcji i skutki:

• Przysposobienie pełne, zwane całkowitym (całkowite zerwanie i zatarcie więzi z rodziną naturalną, sporządzenie nowego aktu urodzenie dziecka)

• Przysposobienie pełne, stanowiące podstawę; najczęściej orzekany rodzaj adopcji (dziecko adoptowane przyjmuje nazwisko)

• Przysposobienie niepełne (osoby adoptowane mają kontakt z rodzicami biologicznymi).

RODZINA ZASTĘPCZA

Według M. Jamrożka jest to forma całkowitej i okresowej opieki nad dzieckiem osieroconym lub z innych przyczyn pozbawionym właściwej opieki rodziców.

Powstaje wtedy, gdy małżeństwo lub osoba samotna bierze na wychowanie (opierając się na decyzji władz sądowych lub oświatowych) nie więcej niż 3 DZIECI (chyba, że chodzi o rodzeństwo).

TYPY RODZIN ZASTĘPCZYCH:

Ze względu na rodzaj więzi prawno-emocjonalnej:

Spokrewnione w stopniu zobowiązującym do alimentacji(dziadkowieoraz rodzeństwo)

Spokrewnione w stopniu niezobowiązującym do alinetacji(ciocie, wujkowie)

Rodziny obce, niepozostające w stosunku pokrewieństwa

Ze względu na różnorodność sytuacji w jakiej znajduje się dziecko lub rodzina:

Rodzina spokrewniona z dzieckiem, które biorą je na wychowanie ze względu na więzirodzinne

Rodzina Preadopcyjna, która powstaje przez przyjęcie do rodziny dziecka na okres przystosowania

Rodzina, która przyjmuje DZIECI Pochodzące z rodzin zdemoralizowanych

Ze względu na specyfikę pracy opiekuńczo- wychowawczej:

Rodzina opiekuńcza- przyjmująca dzieci do dwóch lat, oczekujące na przysposobienie

Rodzina terapeutyczna- przyjmowane są dzieci z odchyleniami od normy rozwojowej

Rodzina resocjalizacyjna- biorą pod opiekę DZIECI przejawiające niedostosowanie społeczne i wymagające działań profilaktycznych

ZASADY DOBORU RODZICÓW ZASTĘPCZYCH:

RODZICE MUSZĄ SPEŁNIAĆ NASTĘPUJĄCE WARUNKI:

• dają gwarancję należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej (tzn. są zdolni do poświecenia, potrafią zrozumieć i zaspokoić potrzeby uczuciowe i wychowawcze dziecka)

• mają obywatelstwo polskie, stałe miejsce zamieszkania w Polsce i korzystają z pełni praw obywatelskich

• nie były pozbawione praw obywatelskich i opiekuńczych

• nie są chore na chorobę uniemożliwiającą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim

• mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania.

Alicja Szymborska wyróżnia 4 kategorie dzieci kwalifikujące się do rodzin zastępczych, są to:

• Dzieci, których zdrowie psychiczne lub fizyczne wykazuje odchylenia od normy jednak kontakt z nimi jest możliwy

• Dzieci, których więź prawna i faktyczna z rodziną naturalną nie została całkowicie zerwana (rodzice mają ograniczoną władzę rodzicielską)

• Większość dzieci w wieku powyżej 3 lat

• Dzieci, które utraciły rodzinę na jakiś czas (więzienie lub pobyt rodziców za granicą)

PRAWA RODZINY ZASTĘPCZEJ WOBEC DZIECKA:

• Pierwsza z nich dotyczy rodzin zastępczych wychowujących dziecko, którego rodzice zachowali określone uprawnienia, lub rodzin zastępczych sprawujących pieczę nad wychowankiem posiadającym innego opiekuna prawnego.

• Drugą grupę tworzą rodziny zastępcze będące równocześnie opiekunami prawnym.

OBOWIĄZKI RODZINY ZASTĘPCZEJ WOBEC DZIECKA:

Artykuł 112- który mówi, że bez względu na to czy rodzice zastępczy są opiekunami prawnymi dziecka, mają obowiązek pieczy bieżącej:

• zapewnienie bezpieczeństwa,

• opieki lekarskiej,

• racjonalnego żywienia,

• odpowiedniej odzieży,

• korzystania z dóbr kultury

• spełniania osobistych świadczeń w zakresie utrzymania i wychowania dziecka

FORMY POMOCY DLA RODZINY ZASTĘPCZEJ:

• PORADNICTWO WYCHOWAWCZE

• POMOC MATERIALNA

FUNKCJE RODZINY ZASTĘPCZEJ:

• EMOCJONALNO- EKSPRESYJNA

• OPIEKUŃCZO (ZABEZPIECZAJĄCA)- WYCHOWAWCZA

SYTUACJA RODZINNA DZIECKA Z RODZIN ZASTĘPCZYCH

PRZYCZYNY:

• Brak opieki ze strony rodziców naturalnych, przejawiający się całkowitym brakiem zainteresowania losami dziecka.

• Kolejną przyczyną niewywiązywania się z obowiązków rodzicielskich był alkoholizm obojga lub jednego z rodziców.

• Inne przyczyny to: śmierć lub choroba, rozwód, nieporozumienia w rodzinie, prostytucja, pobyt w zakładzie karnym.

Pogotowie rodzinne

Jako forma rodzin zastępczych

Pogotowie rodzinne to:

- forma rodzin zastępczych,

- opieka sprawowana jest czasowo na zasadzie interwencji kryzysowej,

- opieka  trwa do momentu unormowania sytuacji prawnej dziecka,

- pogotowie powstaje na mocy umowy cywilno-prawnej zawartej pomiędzy wykwalifikowaną rodziną zastępczą  a starostą.

Pogotowia rodzinne powinny specjalizować się w opiece nad dziećmi z różnymi problemami

i dysfunkcjami w tym w szczególności dziećmi niepełnosprawnymi lub chorymi,

w celu zapewnienia im możliwości umieszczenia w prorodzinnych formach zastępczych.

Pogotowie rodzinne nie może odmówić przyjęcia dziecka do lat 10, jeżeli zostało ono doprowadzone przez policję o każdej porze.

Przyjęcie dziecka doprowadzonego przez policję może nastąpić bez zgody rodziców w sytuacji zagrożenia dobra dziecka, a w szczególności:

• zagrożenia zdrowia lub życia dziecka

• porzucenia dziecka,

• gdy nie jest możliwe ustalenie tożsamości rodziców lub miejsca ich pobytu.

O przyjęciu dziecka doprowadzonego przez policję pogotowie rodzinne powiadamia niezwłocznie (nie później niż w ciągu 24 godzin) sąd opiekuńczy oraz powiatowe centrum pomocy rodzinie, które podejmuje jak najszybciej działania mające na celu wyjaśnienie sytuacji dziecka. Dziecko doprowadzone przez policję przebywa w pogotowiu rodzinnym do czasu wydania orzeczenia przez sąd opiekuńczy.

W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego umieszcza się nie więcej niż 3 dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony, jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące.

Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego otrzymuje wynagrodzenie z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka. Otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 80% podstawy lub z tytułu świadczonej opieki i wychowania – z dniem przyjęcia 1 dziecka-otrzymuje miesięcznie wynagrodzenie w wysokości 120% podstawy.

KRĘGI ŚRODOWISKOWE W ŻYCIU DZIECKA

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE CZŁOWIEKA

Czynniki dziedziczne i wrodzone

Rozwój w danym środowisku materialnym

Chów (opieka nad potomstwem)

Urabianie się jako ciąg reakcji samorzutnych na czynniki otoczenia społecznego

Wychowanie epizodyczne

Wychowanie planowe (instytucjonalne)

Samokształcenie i wychowanie

Szczególne miejsce zajmuje w tym zestawieniu środowisko, ponieważ procesy życiowe dziecka przebiegają zawsze w jakimś środowisku.

Czym jest środowisko ?

„ Najogólniej to zespół składników otoczenia, wywierających zauważalny wpływa na jednostkę. Elementów takich jest bardzo wiele.”

Czym są kręgi środowiskowe?

„ Zespoły składników rzeczowych (materialnych) i osobowych (personalnych) oddziałujących na dziecko w ramach określonego układu organizacyjnego.”

Rodzaje kręgów środowiskowych

-Rodzina

-Sąsiedztwo lokalne

-Grupa rówieśnicza nieformalna

-Organizacja dziecięca i młodzieżowa

-Placówka oświatowa

- Placówka wychowania pozaszkolnego

- Wczasy

- Instytucje społeczne

- Placówki kultury i środki masowego przekazu

- Organizacje społeczne, zawodowe, polityczne

- Własny dom rodzinny ( po założeniu własnej rodziny )

RODZINA Pierwszy i naturalny krąg środowiskowy

-Odpowiedzialność za zaspokajanie potrzeb i wychowanie

-Przez nią dziecko wkracza do pozostałych kręgów

-Wpływ rodziny jest zmienny w różnych okresach życia

- Stałe podnoszenie wymagań wobec dziecka z poszerzaniem jego uprawnień do własnej aktywności

- Troska o indywidualność dziecka i uspołecznienie w celu przygotowanie do samodzielnego i odpowiedzialnego wypełniania zadań

OKRES PRENATALNY I PO URODZENIU

-Bardzo ważne jest życie matki w okresie ciąży

-Do ukończenia 3 roku życia rodzina jest w zasadzie jedynym środowiskiem wychowawczym

-Już w pierwszym roku życia występują elementy wychowawcze :

DOZOWANIE WRAŻEŃ , NIEULEGANIE KAPRYSOM, ROZWÓJ SPOSTRZEŻEŃ, STAŁY ROZWÓJ MOWY, WŁAŚCIWY RYTM ŻYCIA, ODPOWIEDNIA ATMOSFERA

Kolejne lata...

-Stwarzanie możliwości zabawy

-Równoważenie procesów hamowania i pobudzania

-Wzbogacanie zasobu słów

-Stawianie pierwszych wymagań

-Kształtowanie nawyków

-Najważniejsze składniki kręgu to więzi osobiste i stały układ dnia dziecka

OKRES PRZEDSZKOLNY

-Główne zadanie wychowawcze to przygotowanie dziecka do szkoły

-Regulowanie udziału w innych kręgach środowiskowych

-Obowiązek współdziałania z przedszkolem w pracy opiekuńczo-wychowawczej

-Sąsiedztwo zaspokaja potrzebę ruchu i zabawy

-Kontakty koleżeńskie wpływają na liczenie się z potrzebami i opinią innych

MŁODSZY WIEK SZKOLNY

-Główny cel to wdrożenie dziecka do racjonalnej pracy nad nauką

-Wejście dziecka do większej ilości kręgów środowiskowych

-Zarysowuje się indywidualność dziecka

-Rodzina jest nadal najważniejszym kręgiem

-Ważne jest usuwanie w porę trudności w nauce

STARSZY WIEK SZKOLNY

-Główne zadanie to przygotowanie do samodzielności

-Burzliwa faza dojrzewania

-Zachowanie równowagi między wymaganiami a swobodą

-Konieczna jest ścisła współpraca rodziny ze szkołą

-Wpływ rodziny staje się pośredni

OKRES NAUKI W SZKOLE ŚREDNIEJ

-Główne zadanie to dopomaganie w osiągnięciu równowagi przeżyć

-O silnym wpływie rodziny stanowią więź rodzinna i bezpieczeństwo

-Młody człowiek często poznaje ciężar odpowiedzialności za swe postępowanie

-Dobiega końca proces dojrzewania fizjologicznego

-Uczestnictwo wielu kręgach środowiskowych

-Poszerzanie horyzontów umysłowych i samodzielności dziecka

-Poszukiwanie wzorów osobowych i ideałów życiowych

PLACÓWKA OŚWIATOWA

- wpływa na rozwój umysłowy i społeczny dziecka

- wyposaża w wiadomości, umiejętności, nawyki potrzebne w przyszłej pracy zawodowej

- pozwala na wiązanie wiadomości w ścisły światopogląd

PLACÓWKA WYCHOWANIA POZASZKOLNEGO

- Powołany do zaspokajania do zaspokajania zainteresowań i zamiłowań dzieci i młodzieży

- Zaspokaja potrzeby estetyczne, kulturalne, poznawcze

- Są to np. ognisko wychowawcze, kola zainteresowań, dom kultury, ogród jordanowski, pałac młodzieży, kola sportowe,

WCZASY

- silniej oddziałują na młodzież

- zaspokajana jest potrzeba wypoczynku

INSTYTUCJE SPOŁECZNE

- ich wpływ jest dość umiarkowany

- oddziaływanie na dziecko raczej epizodyczne

- dziecko poznaje organizacje społeczeństwa,które przychodzi dziecku z pomocą( służby ruchu policji) lub czegoś wymaga (lekcje wychowania obywatelskiego)

PLACÓWKI KULTURY I ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU

- mają silny choć epizodyczny wpływ na dziecko

- zaspokajają potrzeby kulturalne

- mogą być negatywny lub pozytywny wpływ

-stosunkowo największą wartość kulturalną ma teatr (wrażliwość estetyczna)

ZAKŁAD PRACY

- krąg środowiskowy, do którego człowiek wchodzi na progu dojrzałości

- ostatnim progiem do organizacji własnego życia

- człowiek zdobywa w nim środki utrzymania i pozycję społeczna

Prawidłowy proces kształtowania dziecka

-Zachowanie proporcji bodźców rozwojowych

-Zapobieganie sytuacjom zagrożenia (bezpieczeństwo i postawa społeczno-moralna)

-Wzbogacanie życia uczuciowego dziecka (wrażliwość uczuciowa, hartowanie uczuć)