ADHA
Charakterystycznymi objawami adhd są zaburzenia koncentracji, impulsywność i nadruchliwość.
Jednak dla postawienia prawidłowego rozpoznania wymagane jest, aby objawy występowały przed 7 rokiem życia oraz muszą występować w co najmniej dwóch środowiskach (np. szkoła-dom).
Nie można rozpoznać adhd u dziecka, które w domu jest oazą spokoju, a w szkole wulkanem energii. Podobnie dziecko, które w szkole jest powolne, spokojne, obowiązkowe, a w domu przyprawia rodziców i sąsiadów o siwiznę, również raczej adhd nie ma.
Ważne:
ADHD nie jest równoznaczne z agresją !
ADHD nie może być usprawiedliwieniem dla agresji !
ADHD nie da się wyleczyć. Można natomiast z pomocą leków, terapii i wsparcia środowiska złagodzić objawy i przekuć je w atuty.
Niektórzy wyrastają z większości objawów. U wielu osób słabnie jedynie nadruchliwość . U niektórych wszystkie objawy adhd utrzymują się przez całe życie.
Kryteria DSM IV
A. Sześć lub więcej z podanych poniżej objawów zaburzeń koncentracji uwagi musi utrzymywać się przez przynajmniej 6 miesięcy w stopniu utrudniającym adaptację (funkcjonowanie) dziecka bądź w stopniu niewspółmiernym do jego rozwoju.
ZABURZENIA KONCENTRACJI UWAGI
[dziecko] nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub w czasie wykonywania innych czynności. Popełnia błędy wynikające z niedbałości;
często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach;
często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi;
często ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć;
nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego - jak nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych;
często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć np.: zabawki, przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia;
łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców;
często zapomina o różnych codziennych sprawach
NADRUCHLIWOŚĆ
[dziecko] ma często nerwowe ruch rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu;
wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia;
często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem;
często jest w ruchu; "biega jak nakręcone";
często jest nadmiernie gadatliwe
IMPULSYWNOŚĆ
często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości;
często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej;
często przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy).
B. Niektóre upośledzające funkcjonowanie dziecka objawy zaburzeń koncentracji uwagi lub nadpobudliwości psychoruchowej (nadruchliwości, impulsywności) ujawniły się przed 7 rokiem życia dziecka.
C. Upośledzenie funkcjonowania dziecka spowodowane tymi objawami występuje w dwóch lub więcej sytuacjach (np. w szkole i w domu).
D.Stwierdza się klinicznie istotne upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub szkolnego (w zakresie edukacji).
E. Objawy u dziecka nie występują w przebiegu przetrwałych zaburzeń rozwojowych, schizofrenii lub innych psychoz i nie można ich trafniej uznać za objawy innego zaburzenia psychicznego (np. zaburzeń nastroju, lękowych, dysocjacyjnych lub nieprawidłowej osobowości).
MOŻLIWE KONSEKWENCJE NIELECZONEJ NADPOBUDLIWOŚCI:
wypadki (dzieci z ADHD znacznie częściej niż ich rówieśnicy trafiają do szpital z urazem głowy, częściej mają też wypadki rowerowe)
uzależnienia
niższe wykształcenie
konflikty z prawem
wypadki samochodowe.
W Polsce obowiązuje obecnie Międzynarodowa Klasyfikacja ICD-10, określa ona ADHD jako zaburzenie hiperkinetyczne (Hyperkinetic Disorder; F.90).
DIAGNOZA
Diagnoza ADHD jest interdyscyplinarna (lekarz specjalista, psycholog).
Przy stawianiu diagnozy konieczne są badania psychologiczne i opinia ze szkoły, czasem obserwacja zachowań w grupie.
Objawy ADHD występują co najmniej w dwóch środowiskach, to znaczy i w domu i w szkole.
Symptomy występują u dziecka już przed 6 rokiem życia .
WZORZEC ZACHOWANIA
Spokojna osoba – pomysł - STOP- decyzja – realizacja
Osoba z ADHD - pomysł - brak zahamowania - realizacja
ZJAWISKA TOWARZYSZĄCE
Choroby somatyczne (alergie, choroby neurologiczne)
Zaburzenia o charakterze dyslektycznym
(dysleksja, dysgrafia i dysortografia)
zaburzenia zachowania
Zaburzenia nastroju (mania, depresja)
Zespół Touretta (choroba tikowa)
Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
Uzależnienia
Trudności w kontaktach społecznych (dziecko jest odrzucane przez rówieśników)
Jąkanie
Zaburzenia snu, zaburzenia rytmu dobowego (zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie)
A CO Z RODZINA?
„Wypalenie” systemu rodzinnego – przewlekły stres dezorganizuje życie rodziny, wytrąca ją ze swoistej równowagi nazywanej homeostazą
Pojawiają się konflikty małżeńskie, przy braku wsparcia ze strony otoczenia – nerwice i depresje u rodziców
Dziedziczność zespołu wskazuje, że rodzice dziecka również mogą przejawiać symptomy, co utrudnia systematyczną pracę niektórymi metodami terapeutycznymi
FORMY PRACY RODZICA Z DZIECKIEM
Psychoedukacja rodziców dziecka na temat schorzenia
Terapia indywidualna dziecka (reedukacja, terapia psychologiczna)
Terapia grupowa dla dzieci
(grupy mieszane, niejednorodne)
Warsztaty umiejętności rodzicielskich (metoda Mazlish, Faber)
Specjalistyczne warsztaty dla rodziców dzieci z ADHD
Grupy wsparcia (psychoedukacyjne, klasyczne grupy wsparcia jako bank informacji)
Terapia indywidualna rodziców
Wspomaganie i terapia rodziny (ustalanie strategii, procedur, analiza zachowania)
Psychoedukacja rodziców innych dzieci