1. Konfliktowe koncepcje pochodzenia państwa.

To konflikt doprowadził do powstania państwa. Państwo powstaje w drodze regulacji społecznej, gdy konflikty wynikające ze zróżnicowania (głownie własnościowego) nie są regulowane przez prawo naturalne.

-KONCEPCJA PODBOJU I PRZEMOCY (w drodze podboju) - państwo jest następstwem podboju jednych ludów przez inne, silniejsze grupy ludzi pokonują grupy słabsze organizacyjnie, jak twierdził w XIX wieku Ludwik Gumplowicz. Twierdził on, że państwo jest ważnym tworem, bo służy zachowaniu gatunku, stwarza ludziom lepsze warunki do życia. Niezmienny jest w nim podział na rządzonych i rządzących.

-KONCEPCJA MARKSISTOWSKA (w drodze rozpadu wspólnot ludzkich) *Engels podkreśla, że społeczeństwa rozwijają się oraz gromadzą się różnice majątkowe. Do konfliktu dochodzi na tle ekonomicznym. Naturalne kryteria wpływają na organizację społeczeństwa: -wiek -płeć –pokrewieństwo. Rozwój społeczeństwa sprawia, że te naturalne kryteria są niewystarczające do utrzymania porządku z chwilą nagromadzenia dóbr materialnych. Tworzą się więc instytucje, aby uregulować te konflikty, powstaje władza publiczna. Jako pierwsza instytucja powstają podatki. Nowy porządek opiera się na trzech kryteriach: -władza -podatki –terytorium. Konflikty zostają załagodzone, jednak państwo się utrzymuje.

2) Integracyjne koncepcje pochodzenia państwa.

Współdziałanie doprowadza do powstania państwa- społeczeństwa się integrują, by uprawnić różne dziedziny. Rozwój państwowości dzięki tworzącym się organizacjom- społeczeństwo czerpie z nich korzyści. Teoria integracyjna- państwo zrzesza ludzi, którzy mają z tego korzyści.

-KONCEPCJA ARYSTOTELOWSKA (koncepcja naturalistyczna) - ludzie, nie mogąc samodzielnie uchronić się przed niebezpieczeństwami, zaczęli w sposób naturalny łączyć się w grupy, a ostatecznie w państwo, które jest jednym z etapów rozwoju człowieka, w którym może się realizować. Człowiek z natury stworzony jest do życia w grupie, bo nie jest samowystarczalny.

-KONCEPCJA PATRYMONIALNA - źródłem państwa jest rodzina, te łączą się w rody, plemiona, w końcu państwa plemienne, na czele których stał władca (jak ojciec w rodzinie). Jest to teoria głoszona przez Roberta Filmera.

-KONCEPCJA UMOWY SPOŁECZNEJ - idea głoszona w Oświeceniu- państwo powstało na skutek szczególnej umowy zawartej między członkami społeczeństwa lub między nimi i władzą. - T.Hobbes - okres przedpaństwowy był zły, ludzie wyniszczali się nawzajem, więc stworzyli umowę społeczną, która dała początek państwu (umowa ludu z władzą). Człowiek z natury jest zły, egoistyczny, dąży do własnych pragnień. Umowa społeczna była jakby podporządkowaniem się suwerenowi. Państwo jest jak Lewiatan, który wszystko wchłania, ale daje i bezpieczeństwo. - J.Locke - państwo i społeczeństwo powstało w wyniku porozumienia się jednostek, które poprzednio żyły w stanie natury. Okres przedpaństwowy był epoką wolności i dobrobytu. - J.J.Rousseau - w okresie przedpaństwowym istniały liczne nierówności społeczne- nierówny podział prac, klasowość, więc ludzie stworzyli państwo, w którym mogą bronić swych praw. Społeczeństwo- czynnik pierwotny; Państwo- czynnik wtórny

-KONCEPCJA PSYCHOLOGICZNA- jej prekursorem był Platon, a kontynuował Leon Petrażycki- ludzie z natury muszą być czemuś lub komuś podporządkowani, mieć zakazy i nakazy, a państwo jest pewnym przeżyciem.

4) Ewolucja idei genezy państwa w myśli politycznej.

*1.Myśl antyczna - koncepcja naturalistyczna- powstanie państwa w sposób naturalny

-Platon, Arystoteles (dwie koncepcje: państwo powstało w wyniku wojny lub z naturalnego rozwoju), porównanie państwa do organizmu, w którym występują określone zadania. Śmiałość koncepcji teoretycznych, myśl laicka.

2.Myśl średniowieczna (myśli od typowo idealistycznych do materialnych) - koncepcja teistyczna - przejęła po części doktrynę Starożytnego Wschodu - państwo i władza pochodzą od Boga.

-Św. Augustyn - uważa, że choć państwo pochodzi od Boga, to jednocześnie jest “biczem bożym”- karą od Boga jest to, że władca nie zawsze jest dobry, często jest tyranem. Z drugiej strony - człowiek z natury zły, musi być w pełni podporządkowany władcy, by uzyskać zbawienie.

-Św. Tomasz z Akwinu - uzasadniał, że zasada władzy pochodzi od Boga, a istniejące konkretne państwa są dziełem ludzi. Prowadzi to do wniosku, że są to państwa zarówno złe i dobre. Państwo daje pokój i jedność.

3.Oświecenie:

-koncepcja umowy społecznej (Hobbes, Locke, Rousseau)

-koncepcja podboju - Ludwik Gumplowicz

-koncepcja psychologiczna - Leon Petrażycki:

a)struktury społeczne są konsekwencją przeżyć psychologicznych

b)posłuszeństwo wynika z przeżyć w ludzkiej psychice

c)posłuszeństwo wynika z tyranii dnia codziennego -koncepcje legitymizujące panowanie monarchy

a)koncepcja patrymonialna - Haller

b)Koncepcja patriarchalna - Robert Filmer

4.XVIII wiek (myśl racjonalna) - idea umowy społecznej.

5.XIX wiek - idea podboju i przemocy L. Gumplowicza.

6.XIX / XX wiek - idea psychologiczna.

7.XX wiek - idea marksistowska + idea patriarchalna według szwajcarskiego uczonego Hallera - panowanie feudalne, władza państwowa i państwo to posiadanie ziemi, a samo państwo jest związane z osobą rządzącą.

8.Współczesna myśl polityczna:

-współczesna myśl polityczna jest pod wpływem antropologii politycznej

-rekonstruuje procesy społeczne i raczej nie tworzy koncepcji teoretycznych

*Koncepcje:

-idealistyczne (boskie pochodzenie państwa)

-materialistyczne (podbój)

-historyczne (podbój)

-ahistoryczne (koncepcje umowy społecznej)

5) Państwo w koncepcjach Arystotelesa.

*Arystoteles - powstanie państwa w drodze naturalnego rozwoju

-człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie (zwierzę polityczne - zoon politikon)

-państwo pochodzi z natury

-kolejne etapy powstawania państwa:

a)powstanie rodziny (gospodarstwo domowe)

b)powstanie gminy miejskiej (wspólnota rodzin)

c)państwo - najwyższa forma organizacji

-trzy czynniki władcze:

a)obradujący

b)rządzący

c)sądzący

-klasyfikacja państw wg Arystotelesa:

Forma -> Formy prawowite Formy nieprawowite

Kto \/ \/ \/

Jednostka Monarchia Tyrania

Grupa Arystokracja Oligarchia

Ogół Politeja Demokracja

7) Przymusowy charakter organizacji państwowej.

-jedna z cech przymiotnych państwa

-immanentna cecha państwa jako org. politycznej społeczeństwa

-potrzebna aby władza publiczna mogła spełniać przypisane jej zadania

-powoduje iż państwo może wymusić na obywatelu przewidziane prawem zachowania

-pozwala na zachowanie ładu społecznego

- państwo powołuje spełcjalne ograny stałe i jawnie działające- sądy, policja, prokuratura, administracja publiczna. Mają one prawo pozbawienia majatku, wolności osobistej, nawet życia.

-przymus państwa ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa i przestrzegania norm, objęci są nim wszyscy mieszkańcy państwa

*Przymus- wymuszenie posłuchu jednostek ludzkich i grup społecznych wobec zachowań władzy publicznej

-Podstawowe środki przymusu:

1.przemoc - łaczy się ze środkami fizycznymi, które uniemożliwiają albo przełamuja opór czlowieka - niedopuszcza się do powstania albo wykonia jego decyzji woli.

2.groźba - forma oddzialywania poprzez wzbudzenie obawy przed jakimś postepowaniem, ocenianym negatywnie. Groźbę przedstawiają przepisy prawne.

-Rodzaje przymusu:

1.fizyczny - stosowanie siły fizycznej wobec ludzi, zmonopolizowany przez państwo, niemogą pełnić go jednostki albo związki obywateli. Stosowany jest jako kara, środek zabezpieczający (areszt), w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa.

2.ekonomiczny - pozbawnie przez państwo jednostki albo innych podmiotów możliwości określonych zachowań np.swobodengo przekazu/wywozu pieniędzy za granicę

3.psychologiczny - np. cenzura-monopol na rozprzestrzenianie informacji.

*Od stosowania przymusu zależy autorytet władzy publicznej. Za pomocą przymusu odbywa się łagodzenie konfliktów społecznych, utrzymanie posłuszeństwa wśród ludzi i przestrzegania reguł wspołżycia.

-Państwa autorytarne i totalitarne - nasilenie przymusu, brutalne środki - śr. przymusu względem zbiorowości ludzkiej - tłumienie manifestacji, względem jednostek - zatrzyamnia i przesłuchania

-Państwo demokratyczne - środki przemocy stosowane w ramach legalizmu prawnego i liczenia się z ideami humanitaryzmu.

8) Terytorialny charakter organizacji państwowej.

-rozpatrywanie państwa przez pryzmat terytorium

-aby państwo istniało musi posiadać terytorium czyli obszaru lądowego i przestrzennego, na których rozciąga się zwierzchnictwo państwowe

-łac. terra- ziemia

-pojecie najpierw dotyczyło lądu, potem morza ( w XVII - pojęcie morza terytorialnego). XX w. - przestrzeń powietrzna, poł. XX w. -szelf kontynentalny

*Terytorium - czynnik konsolidujący społeczeństwo - stosunek emocjonalno-uczuciowy

-przestrzenny zasięg władzy państwowej

-składnik świadomości narodowej

-zasada organizacji państwa - obywatele państwa, system prawny

-podstawa wykonywania kompetencji władczych poza jej granicami

9) Suwerenny charakter organizacji państwowej.

Suwerenność- jedna z cech przymiotnych państwa, nieodłączna cecha organizacji państwowej

*Zasady suwerrenności

-bardzo ważny czynnik organizacyjny państwa

-zapisywana w aktach konstytucyjnych

-na władzy zwierzchniej, funkcjonariuszach państwowych i obywatelach leży powinność realizacji idei suwerenności w życiu publicznym.

*Suwerenność:

- Zieliński - niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi oraz od wszelkiej władzy wewnątrz państwa.

- PWN - niezależność państwa (od momentu jego powstania) od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi (suwerenność zewnętrzna) oraz samodzielność w regulowaniu spraw wewnętrznych (suwerenność wewnętrzna). W stosunkach międzynarodowych suwerenność państwa pokrywa się z podmiotowością prawa międzynarodowego

*1.Suwerenność zewnętrzna - wyłączność kompetencji do rozstrzygania o swoich sprawach, na drodze umowy międzynarodowej może zobowiązać się do przestrzegania albo przyznać określone prawa innemu państwu - jest to jego dobrowolna decyzja

2.Suwerenność wewnętrzna - oznacza zwierzchnictwo władzy państwowej nad innymi ośrodkami władzy społecznej. Tylko akty państwowe nakładają na obywateli obowiązki egzekwowane z użyciem przymusu; ustalają lub sankcjonują przedmiot, formę i metody działania organizacji.

*Cechy suwerennosci:

-historycznie wytworzona na pewnym szczeblu rozwoju cecha władzy państwowej

-główny przejaw suwerenności- wyłączność prawodawcza

-władza suwerenna obejmuje:

a)wszystkich członków społeczeństwa (zwierzchność nad ludnością)

b)zwierzchność terytorialną

c)zdolność regulowania wszelkich spraw

-tylko państwo dysponuje władza nadrzędną, nieograniczoną przedmiotowo i podmiotowo

-trudno jest wydostać się spod władzy suwerennej państwa

-wyłączny atrybut państwa

-zapewnia absolutną niezależność od kogokolwiek z zewnątrz i niezawisłość od poddanych

-jest niepodzielna

-państwo suwerenne może swobodnie nawiązywać stosunki równorzędne z rządami innych państw i wstępować/występować z org. międzynarodowych

*Kształtowanie się suwerenności:

-w średniowieczu w walce o niezależność władzy państwowej od zewnętrznych (kościół, cesarstwo) i wewnętrznych (feudałowie) sił politycznych.

-prądy oświeceniowe i rewolucji mieszczańskich wysunęły ideę zwierzchnictwa narodu zrealizowaną w republikańskiej formie państwa - w tym przypadku rola suwerena sprowadza się do powoływania organów działających w jego imieniu. Referendum - bezpośrednie wykonywanie władzy zwierzchniej państwa

-Jean Bodin - pierwsza teoria suwerenności władzy państwowej w "Sześć Ksiąg o Rzeczypospolitej" - państwo to "sprawiedliwy rząd nad wieloma rodzinami i nad tym, co jest dla nich wspólne z władzą suwerenna na czele" - rząd musi być sprawiedliwy, respektować prawo Boże i naturalne. Państwo - organizacja publiczna, wznosząca się nad rodzinami, stanowiącymi podstawowe i naturalne komórki życia w państwie. Najważniejsza cecha państwa- na jego czele stoi suwerenna władza.

11) Koncepcje umowy społecznej.

*Hobbes - stan natury - człowiek egoista i egocentryk, antyspołeczny, obchodzi go władza i materializm, "homo homini lupus" "bellum omnium contra omnes"

-umowa między jednostkami na zasadzie "każdy z każdym" - człowiek egoista zrzeka się części swojej wolności na rzecz wspólnoty, każdy jednak musi zrzec się tyle samo wolności

-następnie wybranie władcy

-umowa nie jest dwustronna - społeczeństwo zrzeka się swojej naturalnej wolności na rzecz suwerena raz na zawsze, nie może jej odzyskać ani odebrać suwerenowi.

-władza - lewiatan - śmiertelny bóg, któremu wszyscy są posłuszni.

-władza - niepodzielna, niezbywalna, absolutna.

*Locke - stan natury - epoka pomyślności, ludzie rozwijali się w dobrobycie, wolności, równości. Człowiek - istota rozumna, niezdemoralizowana, z ochotą poddająca się prawu, obowiązującego każdego w równym stopniu.

-Ale - każdy mógł bronić swoich praw i karać - stan, gdy ludzie zaczęli się stawać sędziami we własnych sprawach - nieład społeczny, niepewność.

-potrzeba ustanowienia władzy państwowej - umowa społeczna nie oznacza się zrzeszenia praw naturalnych (wolności, równości, prawa do życia) ale jej celem jest ich umocnienie.

-umowa społeczna:

a)akt pierwszy - umowa między jednostkami powołując społeczeństwo

b)akt drugi - umowa społeczeństwa z władcą tworząc rząd - państwo

-rola państwa - tworzenie praw pozytywnych, ich egzekwowanie, obrona społeczeństwa przed zewnętrznym wrogiem

-jeżeli władza nie wywiązuje się ze swoich obowiązków to społeczeństwo ma prawo do obrony, lub do obalenia rządu

-Locke widział potrzebę wyodrębnienia wł.ustawodawczej - parlament, wykonawczej - monarcha, federacyjnej - również monarcha (przy czym władca nie mógł wpływać na działalność władzy ustawodawczej, co wzmacniało czynnik demokratyczny)

18) Typy państwa

*Państwo narodowe - społeczeństwo jednonarodowego, czyli takie którego niemal wszyscy mieszkańcy należą do jednego narodu. Naród to powstająca w toku dziejów wspólnota ludzi, którzy posługują się jednym językiem ojczystym (sporadycznie kilkoma językami), uznają pewne terytorium za ziemię ojczystą, a także mają świadomość wspólnoty pochodzenia i kultury oraz posiadają własne państwo lub zmierzają do jego posiadania. Społeczeństwo jednonarodowo jest anty internacjonalistyczne i będzie staralo sie niedopuscic do powstania wiekszych skupisk mniejszosci narodowych na swoim terytorium. Nie bedzie chciało wchodzic z innymi państwami w różnego rodzaju unie.

19) Liberalne państwo kapitalistyczne.

1.Występuje prywatna własność środków produkcji należących do ludzi zamożnych oraz swobodnych wytwórców sprzedających swoją siłę roboczą.

2.Głównymi siłami społecznymi są właściciele środków produkcji (kapitaliści), robotnicy przemysłowi i drobnomieszczaństwo.

3.Grupy społeczne korzystają z formalnie równych praw.

4.Decydujący wpływ na sprawy publiczne mają posiadacze kapitału oraz wpływowi zarządcy i biurokracja urzędnicza.

5.Państwo wczesnokapitalistyczne:

-organizacja polityczna społeczeństwa kapitalistycznego nastawiona jest na ochronę i sprzyjanie rozwojowi społeczno-gospodarczemu oraz zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego kraju

6.Państwo liberalno-demokratyczne:

-jest to organizacja polityczna społeczeństwa kapitalistycznego wysoko rozwiniętego, które wprowadziło minimum wolności dla jednostek i demokracji dla społeczeństwa

20) Państwo charyzmatyczne, tradycyjne i racjonalne.

*Państwo charyzmatyczne- władza oparta na charyzmie (przymus psychiczny).Charyzma ulega spowszednieniu powoduje to, że mamy pewne zmiany jednak jest to okres bardzo krótki gdyż tych cech nie może w całości przekazać przywódca A przywódcy B

*Państwo tradycyjne- państwo związane z terytorium, tworzą się centra terytorialne,posiadają władzę, legitymizacją do tej władzy jest tradycja.

*Państwo racjonalne- władza nie musi być oparta na charyzmie i tradycji, ale idealny postulat tego typu państwa sięga po charyzmę i tradycję. Ważne jest w tym państwie znajomość spraw publicznych i uprawnienia praw.

21) Forma państwa.

*forma państwa - sposób zorganizowania naczelnych organów państwa, ich kompetencje, wzajemne zależności polityczne i prawne.

*-A.Łopatka : całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez grupy społeczne, do których należy władza państwowa

-J.Kowalski : Sposób w jaki jest urzeczywistniane państwowe kierownictwo społeczeństwem

-W.Lang : sposób sprawowania władzy politycznej.

Na charakterystykę formy państwa składają się różne czynniki, mianowicie:

-forma rządów

-reżim polityczny

-ustrój terytorialny

Państwa tego samego typu mogą przybierać różne formy. Zmiana elementów formy państwa jest dostrzegalna. Przyczyną zmian formy państwa są różne, ale najczęściej są wynikiem dojścia do władzy innej grupy społecznej i elity politycznej. Od dawien poszukiwana jest idealna forma państwa uważa się za nią demokrację.

W myśli starożytnej najbardziej rozwinięte idee o formie państwa sformułował Arystoteles, podzielił je na

A B

1.Monarchia 1.Tyrania

2.Arystokracja 2. Oligarchia

3.Politeja 3. Demokracja

Podział od 1 do 3 w obu grupach zależny jest od tego ile ludzi sprawuję władzę najwyższą. Podział na A i B uzależniony był od kryterium interesu do gr.A należą formy państwa, w których rządy sprawowane są w interesie wszystkich. W gr. B w interesie rządzących więc w tyranii w interesie tyrana, oligarchii w interesie bogaczy, a w demokracji w interesie biednych.

*Geneza form państwa

-Potrzeba organizowania się od starożytności

-Poszukiwanie optymalnej formy państwa

-Liczne zmiany form państwa nie zawsze w drodze pokojowej

-Zawsze istniała dominująca forma

-Liczne zmiany nawet jednej formy państwa w przeciągu niewielu lat np. Republika Francuska

-W przypadku rewolucji cały porządek ulegał likwidacji (panował chaos), w innych przypadkach zachodziły niewielkie modyfikacje

*Czynniki warunkujące wybór formy państwa:

-Prądy ideowe atrakcyjne dla większości społeczeństwa

-Całokształt zadań państwa

Styl produkcji w państwie

-Forma własności w państwie

-Struktura społeczna...

-Sytuacja międzynarodowa

-Położenie geograficzne

-Dziedzictwo kulturowe i historyczne

*Trzy elementy formy państwa

-Forma rządów

-Reżim polityczny

-Ustrój terytorialny państwa

*Pierwszym posługującym się pojęciem formy państwa był Georg Jellinek. Uważał on że kategoria formy państwa bliższa jest prawnej regulacji struktury państwa a zatem bliska jest kwestii formy ustroju. Wyróżniał on dwie główne formy:

1.Monarchię

-z wyboru i dziedziczne, elekcyjne

-z władzą nieograniczoną i ograniczoną

-z władzą stanową, konstytucyjną, parlamentarną

2.Republikę

-o władzy korporacyjnej

-oligarchiczne

-arystokratyczne

-demokratyczne w różnych postaciach

22) Forma rządów.

Formą rządów nazywamy ogól organów naczelnych państwa i stosunków miedzy nimi

Wyróżniamy: republikę i monarchię (nieograniczone (absolutne), ograniczone (konstytucjyjne))

Na zasadzie relacji pomiędzy głównymi podmiotami władzy mamy:

1.System parlamentarno-gabinetowy

-określa wzajemny stosunek między trzema naczelnymi organami władzy państwowej-parlamentem, głową panstwa i rządem, w taki sposób, ze rząd powoływany przez głowę państwa musi posiadać zaufanie parlamentu

2.Parlamentarno-komitetowy

-określa w szczególny sposób stosunki między trzema naczelnymi organami państwa, tj. parlamentem, głową państwa i rządem, mianowicie w ten sposób, że parlament, jako najwyższy organ państwowy, bezpośrednio powołuje i kontroluje głowę państwa, jak i rząd, który jest niejako komitetem wykonawczym parlamentu. Parlament jest także najwyższym organem reprezentującym suwerenne prawa narodu i wykonywującym w jego imieniu władzę na zasadzie wyłączności.

3.Prezydencki

-zespół zasad prawonoustrojowych opartych na idei podziału władzy, określających w szczególny sposób relacje między parlamentem, prezydentem będącym jednocześnie szefem rządu i głową państwa, realizatorami polityki prezydenta oraz sądami, sprawującymi wymiar sprawiedliwości i kontrolę konstytucyjności aktów prawnych.

4.Półprezydencki

-zespół zasad prawonustrojowych, według których prezydent posiadający szerokie kompetencje osobiste, jest powoływany niezależnie od parlamentu w wyborach powszechnych, on to powołuje rząd, który jest odpowiedzialny zarówno przed nim jaki przed parlamentem

5.System totalitarny

sprowadza się do urządzeń ustrojowych o charakterze republikańskim stworzonych dla władzy z reguły jednej osoby lub grupy osób, którzy doszli do władzy wykorzystując istniejące formalnie instytucje demokratyczne (Hitler w Niemczech) lub na drodze nielegalnej (Pinochet w Chile). Władza opiera się na sile zbrojnej i stosowaniu terroru, a instytucje parlamentarne albo nie działają wcale, albo służą do zamaskowania totalitarnego charakteru władzy.

23) Państwo unitarne.

1.jednolitość terytorialno-polityczna wspólnoty wyznacza egzystowanie państwa unitarnego

2.zwartość strukturalna, organizacyjna, terytorialna wspólnoty państwowej (brak znamiona znacznej samodzielności części elementów państwa)

3.jednolita i wspólna dla wszystkich części składowych władza centralna oraz jednolity system organów państwowych, kształtowanych na jednolitych zasadach

4.rozwiązania autonomiczne mieszczą się w ramach unitarnej terytorialności

5.centralizacja

6.państwo dzieli się na jednostki terytorialne funkcjonalne w sprawowaniu administracji

7.płaska struktura w podziale administracyjnym (o niewielkiej liczbie szczebli)

8.większość państw na świecie to państwa unitarne

24) Państwo złożone.

*Państwo złożone – ograniczona lub pełna suwerenność części składowych, z których każda ma własne systemy prawodawcze, wykonawcze i sądownicze (Niemcy). Najczęściej spotyka się: federacje (państwo związkowe, w którym jego części mają znaczną samodzielność gospodarczą i prawną a ograniczoną polityczną), konfederacje (związek kilku państw bez ograniczenia ich suwerenności, powoływana najczęściej do wspólnej realizacji określonych celów), unia personalna (związek kilku państw ze wspólną głową państwa, odrębne systemy organizacyjno-instytucjonalne kilu państw), unia realna (związek kilku państw tworzących jeden podmiot prawa międzynarodowego, w ramach którego następuje wspólna realizacja spraw finansowych, zagranicznych i obronnych).

25) Reżimy totalitarne i autorytarne (porównanie).

*Reżim autorytarny

-rządy jednostki/grupy osób oparte na CHARYZMIE przywódcy (często związane z puchami wojskowymi)

-ideologia mniej ważna

-kariera - trzeba trzymać się "litery prawa"

-policyjne metody rządzenia, policja ma zapewnić bezpieczeństwo publiczne

-pluralizm polityczny, gospodarczy i kulturowy, możność wyznania religii

-cenzura, terror (jednak mnie represyjny niż w totalitaryźmie)

-wprowadzenie ograniczonych swobód bywatelskich

-przywódca posiada legitymację do podejmowania decyzji, uproszczony system procedur decyzyjnych

-obywatele pozbawieni możności nadzoru władzy

-szerokie proregatywy przywódcy

-średni stopień indoktrynacji

*Reżim totalitarny:

-rządy jednostki/grupy oparte na IDEOLOGII, ona legitymizuje władzę

-bardzo ważna jest ideologia - rodzaj religii, wszechobecna, organizuje życie obywateli

-kariera - trzeba być wiernym ideologii, całkowite poddanie i oddanie się jej

-przemoc, przestrach, rozbudowany aparat policyjny, tajna policja

-monopartyjność, likwidowanie niezależnych związków, całkowita kontrola gospodarki (kolektywizacja)

-terrorystyczny system, wszechobecna cenzura, kontrola środków masowego przekazu

-zupełne zdławienie wolności obywatelskich, człowiek ma być posłuszny państwu

-ideologia legalizuje władzę przywódcy, uzasadnienie terroru

-brak kontroli władzy- władza kontroluje życie jednostki na każdym kroku

-nieograniczona władzy i kompetencji przywódcy

-bardzo mocna indoktrynacja społeczeństwa

*Cechy wspólne :

-zawłaszczenie władzy

-zasada wodzostwa

-brak podziału władzy

-uproszczenie procedur decyzyjnych

-brak mechanizmów kontroli

-brak odpowiedzialności politycznej

26) Cechy totalitaryzmu.

*wg Friedricha i Brzezińskiego - zawarli je w swojej książce "Totalitarian Dictatorship and Autocracy"

-oficjalna ideologia, składająca się z oficjalnej doktryny obejmującej wszystkie istotne aspekty ludzkiej egzystencji, która ma wyznawać, co najmniej pasywnie każdy członek społeczeństwa. Ideologia ta skupia się na planowaniu przyszłego idealnego stanu ludzkości.

-monopartyjność: jedna masowa partia, zorganizowana hierarchicznie, stojąca wyżej od biurokracji państwowej lub całkowicie z nią spleciona

-rozbudowana tajna policja, system terroru (fizycznego i psychicznego) kierującego się nie tylko przeciwko jawnym "wrogom" reżimu, ale też przeciwko arbitralnie dobranym klasom społecznym

-monopol kontroli wszystkich środków masowego przekazu

-monopol dysponowania wszelkimi rodzajami broni

-scentralizowane zarządzanie gospodarką, kontrola wszelkich zrzeszeń i organizacji

- terrorystyczny system policyjny.

27) Państwo faszystowskie.

*Państwo faszystowskie charakteryzuje się:

-dyktatorskim sprawowaniem władzy,

-monopartyjny system parlamentarny.

-Funkcje ustawodawcze i wykonawcze przejmował wódz: we Włoszech Duce - Mussolini, który łączył różnorakie stanowiska znane z państw demokratycznych: prezydenta, premiera, zwierzchnika sił zbrojnych oraz głównodowodzącego.

-eliminacja faktycznych opozycyjnych jak i domniemanych przeciwników politycznych.

-Mussolini dysponował potężnym urzędem „OVRA”, który łączył zadania policyjne, kontrwywiadowcze i ogólnonarodową walkę propagandową.

-wszystkie stanowiska, zarówno te najniższego jak i najwyższego szczebla, obsadzane były członkami zaplecza politycznego wodza, czyli jedynej partii sprawującej władzę: Narodowa Partia Faszystowska.

-Zachowywano pewne pozory parlamentaryzmu. Posłów obywatele wybierali z jednej listy wyborczej.

-Parlament odgrywał rolę propagandowo-edukacyjną dla społeczeństwa.

-Sądownictwo stanowiło niezależną władzę, jednakże tworzono specjalne sądy partyjne, obyczajowe oraz dążono do obsadzania stanowisk sędziów oraz prokuratorów przez ludzi związanych ze sprawującą opcją polityczną. Docelowo program państwa faszystowskiego zakładał całkowite przejęcie sądownictwa przez odpowiednie organy partii.

29) Zadania i funkcje państwa.

-organizacja państwowa jak każda inna organizacja polityczna ma swój określony cel i przeznaczanie.

-funkcje - oczekiwanie związane z funkcjonowaniem państwa

-zadania - konkretne kompetencje państwa w określonych dziedzinach

-cele pokazują obiektywnie charakter państwa

*Cele:

1.dobro ogółu

2.zapewnienie bezpieczeństwa

3.ochrona własności i interesów ogółu narodu

*Wg Ehrlicha "przez cel państwa trzeba rozumieć, co ośrodek decyzji politycznej wyznacza jako cel organizacji państwowej".

*Ziszczenie celu staje się możliwe poprzez działania cząstkowe organów państwowych i mobilizację sił społecznych.

*Uwarunkowania:

-możliwości realizacyjne

-obecne wzorce cywilizacji dominującej (megatrendy cywilizacyjne)

Przeznaczeniem państwa jest urzeczywistnianie wytyczonego celu państwa

*Funkcje wynikające z istoty państwa:

-funkcja ochrony terytorium przed zagrożeniem zewnętrznym (ochrona panowania na określonym terytorium, obecnie - całość społeczeństwa, rządzący i rządzeni)

-funkcja zagwarantowania pokoju zewnętrznego (organizacja państwowa gwarantuje pokój wewnętrzny)

a)Hobbes "Lewiatan"

b)siła przestała wystarczaj do utrzymania pokoju, potrzebne było przyzwolenie społeczne

-funkcja gospodarcza państwa

a)ściągania podatków

b)państwo współczesne - nie tylko podatki - państwo podejmuje działania wielowymiarowe, bezpośrednie, państwo podmiotem gospodarczym i regulacyjnym

-funkcja socjalne

a)najpóźniej rozwinięta

b)wcześniej państwo nie musiało się troszczyć o dobro jednostek (przychodziło to z rozwojem państwa)

c)podstawowe prawa socjalne - państwa gwarantuje sprawiedliwy system dystrybucji dóbr

*Funkcja zewnętrzna:

-konieczność takiego ułożenia stosunków wewnętrznych, aby służyły one rozwojowi i niezawisłości

-w niemieckiej nauce o państwie - dominacja tej tezy do końca II WŚ - Max Weber - piewca tej tezy

-polityka o prominencji nacjonalistycznej

-zjednoczenie Niemiec wg Webera - wybryk młodzieżowy - zjednoczenie Niemiec oznaczało potrzebę realizowania funkcji zewnętrznej państwa, stał się początkiem wielkomocarstwowej polityki Niemiec30) Funkcja socjalna państwa.

-działalność w socjalnej sferze stosunków społecznych zmierzająca do zabezpieczenia społecznego jednostek ludzkich

-środki pochodzą przede wszystkim ze źródeł państwowych (podatki, datki fundacji), jak i prywatnych (datki ludzi)

1.ubezpieczenia społeczne

-obowiązkowe i powszechne

-świadczenia na rzecz rodziny, ludzi starych, niezdolnych do pracy, w przypadku wypadku przy pracy, urlop macierzyński, becikowe, zasiłek wychowawczy, zasiłek opiekuńczy

-emerytury, renty rodzinne, dla inwalidów, dla kombatantów

-rolnicy objęci są rentami i emeryturami

2.ochrona zdrowia

-opieka zdrowotna (leczenie szpitalne, ambulatoryjne), służba medyczna, opieka społeczna ludności

-kształtowanie warunków zdrowotnych środowiska człowieka

3.pomoc społeczna

-pomoc dla bezrobotnych, inwalidów, rodzin wielodzietnych i patologicznych, sierocińce

-świadczenia środowiskowe - pieniężne, materialne

-świadczenia instytucjonalne - pobyt w domach opieki, zakładach opiekuńczych

4.zapewnienie zatrudnienia siły ludzkiej

-popieranie nowych inwestycji

-bodźce finansowe i formy pomocy wspomagające regionalną i sektorową mobilność ludzi

-kształcenie i doszkalanie zawodowe

-rozwijanie poradnictwa zawodowego służącego przekwalifikowywaniu

5.polityka ochrony pracy

-ochrona stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem (np. czas pracy)

-ochrona przed niebezpieczeństwami związanymi z wykonywaniem danego zawodu (np. górnicy)

-ochrona młodzieży pracującej (zakaz pracy dla małoletnich do 15 roku życia), ochrona kobiet w pracy

6.zabezpieczenia przed zagrożeniami w pracy

-zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, chorobowe, następstwa nieszczęśliwych wypadków, zasiłki dla bezrobotnych nie objętych ubezpieczeniem

31) Funkcja kulturalno-wychowawcza państwa.

-działalność państwa w sferze kulturalnej i wychowawczej

*Funkcja kulturalno wychowawcza (inaczej funkcja kulturalno oświatowa) - państwo buduje system edukacyjny i wspiera życie kulturalne. Działalność państwa w sferze kultury może ograniczać się do wspierania inicjatyw podejmowanych przez różne środowiska społeczne. Państwo totalitarne wykorzystuje tę funkcję do indoktrynacji społeczeństwa.między wszystkimi funkcjami państwa zachodzi ścisły związek, z którego wynika konieczność współpracy organów państwowych realizujących poszczególne funkcje.Funkcja kulturalna także jest rozumiana jako zapewnienie edukacji, upaństwowienie instytucji kulturalnych i środków masowego przekazu.

32) Funkcja gospodarczo - organizatorska.

*Funkcja gospodarczo-organizatorska państwa przejawia się w wielu krajach o gospodarce rynkowej w formie interwencjonizmu państwowego. Ingerencja państwa w: sprawy zatrudnienia, redystrybucji dochodu narodowego, zarządzania gospodarką, wprowadzania elementów programowania, nacjonalizacji lub prywatyzacji pewnych dziedzin wytwarzania dóbr lub usług. Działania gospodarczo-organizatorskie państwa występują też w przypadku każdego państwa w postaci ochrony gosp. przed nadmierną ingerencją z zewnątrz poprzez cła, kontyngenty, ograniczenia kapitałowe, ograniczenia importowe, eksportowe.

33) Funkcja zewnętrzna.

-całokształt działalności państwa w stosunkach z innymi państwami oraz organizacjami i wspólnotami międzynarodowymi

*Funkcja zewnętrzna państwa - zawiera w sobie tę jego aktywność, która wykracza poza terytorium państwa. Funkcja ta obejmuje głównie zadania związane ze stosunkami z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Podejmując działania na arenie międzynarodowej, państwo przede wszystkim ma na względzie interesy własnej racji stanu, a więc pragnie zapewnić sobie spokój i bezpieczeństwo.Funkcja ta jest całokształetem działalności prowadzonej w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,zmierzającej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo.

53) Pojęcie wojny.

Podział wojen:

-sprawiedliwe i niesprawiedliwe

-wojny zaczepne i obronne (wyznacznikiem strategia wojskowa)

-narodowo-wyzwoleńcze, kolonialne (charakter)

-lokalne, światowe (zasięg)

-państwowe, światowe (podmiot)

-także religijne, sukcesyjne

1.Wojna w okresie przedpaństwowym:

-wojna jest najszybszym i najskuteczniejszym środkiem poszerzania terytorium

-wojna często bywa wojną prywatną, często ma charakter łupieżczy

-władca żeby móc prowadzić efektywną wojnę musiał umacniać państwo przez co sama wojna nabrała charakteru państwowego

2.Wojny państwowe:

-wojna staje się stanem prawnym między państwami (właściwie od pokoju westfalskiego 1648)

-legitymizację do prowadzenie wojny ma państwo

-wojna ma swój początek i koniec uregulowany prawnie

3.Wojny współczesne:

-są długotrwałe, nie mają ani początku ani końca

-wojny są prowadzone wg strategii "na podtrzymanie"

-wojny przestały być właściwie wojnami państwowymi

-wojny prowadzą do rozbicia państw narodowych

-nastąpiła komercjalizacja i prywatyzacja działań wojennych

-do asymetrycznej strategii należą: partyzantka i terroryzm

*Karl Schmidt: Suwerenem jest ten kto rozstrzyga o wojnie.

*Sun-Tsu: Wojna jest sprawą dla państwa najważniejszą, jednak państwo powinno robić wszystko aby wojny uniknąć.

*Clausewitz "O wojnie": Wojna to akt przemocy mający na celu zmuszenie przeciwnika do spełniania naszej woli lub też wojna jako kontynuacja polityki przy użyciu innych środków. Wojnie towarzyszy idea zniszczenia, wojna ma własną gramatykę. Jest najwyższym wyrazem narodowej woli.

*Cyceron: Wojna to rozstrzygnięcie sporu przy użyciu siły

*Grocjusz: Stan prawny między państwami przy którym stosuje się środki przymusu