Zaburzenia lękowe.

Lęk – stan napiecia w związku z odczuwanym zagrożeniem – wg Freuda – jest przejawem wewnętrznej walki czy konfliktu miedzy prywatnymi pragnieniami (id) a zakazami powstrzymującymi ich realizacje (ego i superego).

W przeszłosci zaliczano objawy te do zaburzeń neurotycznych. Do nich należały zab. unikowe raz obronne.

Nerwica – Freud uwazał ze za jej podłoże należy uważać konflikt psychiczny, wynik konfliktu był lęk.

Jeśli jest realne zagrożenie, to jest to strach, jeśli jednak nie potrafimy dokładnie określic zagrożenia to lęk (Barlow)

Strach lub panika to podstawowa emocja, polegająca na uruchomieniu we współczulnym układzie nerwowym reakcji walki lub ucieczki, pozwalającej na działanie w sytuacji zagrożenia.

Strach zawiera 3 składniki – (1)poznawczo- subiektywny „boję się”, (2)fizjologiczny-podwyższone tętno, przyspieszony oddech, (3)behawioralny (silna chęć ucieczki). Są one „lekko połączone”

Lęk – złożona mieszanina emocji i myśli, charakteryzująca się znacznym rozproszeniem. Na poziomie subiektywno-poznawczym wiąże się z złym nastrojem, obawami o przyszłość, poczuciem niemożności dokładnego przewidzenia ewentualnych zagrożeń ani zapanowania nad nimi (Barlow).

Lęk (fizjologicznie) char. się stanem ciągłego pobudzenia, który moze odzwierciedlać gotowość do stawienia czoła niebezpieczeństwu. Adaptacyjna wartość leku- pomaga się przygotowac do zagrożenia. Reakcje lekowe są wyuczone.

Zaburzenia lękowe: 7 rodzajów zaburzeń. –fobie specyficzny, -fobie społeczne, -zespół paniki z agorafobią,

-zespół paniki bez agorafobi, -zespół uogólnionego lęku, -zaburzenie obsesyjno-kompulsywne,

- zespół stresu pourazowego.

Fobie.

Fobie to uporczywy, silny, lęk przed konkretnymi przedmiotami lub sytuacjami, które nie stanowią realnego zagrożenia. DSM-IV wyróżnia 3 zasadnicze rodzaje fobii: 1) fobie specyficzne, 2) fobie społeczne 3) agorafobie.

Fobie specyficzne – mogą dotyczyć zwierząt (najcześciej węży, pająków) czy rozmaitych elementów otoczenia, takich jak woda, góry, tunele czy mosty. Lęk przez spotkanie z tym czymś. Wyróżnia się 5 rodzajów: 1)zwierzęca, 2)związana z środowiskiem naturalnym (wysokość lub woda) 3)krew/zastrzyk/rana 4)sytuacja(samoloty, windy), 5)nietypowa (np. wymiotowanie, krztuszenie się)

Fobia utrzymuje się również , że wzraca na siebie uwage osoba, jest współczucie z strony otoczenia, czy możliwość kierowana ich zachowaniem.

Fobia na punkcie zastrzyku lub zranienia – reakcje fizjologiczne na widok krwi lub rany- gwałtowny spadek cienienia krwi, zawroty głowy, omdlenie (75%). Większość osób dotknietych tym zaburzeniem ma w rodzinie osoby które również cierpią na to. Tłumaczenie ewolucyjne- mdlejąc osoba może uniknąć nastepnego ataku. Choruja głównie kobiety. Przyczyny to liczne czynniki psychospołeczne, od głębokich konfliktów pschodynamicznych, do stosunkowo prostych, traumatycznych uwarunkowań strachu. Ujęcie psychodynamiczne- forma obrony przed lekiem płynącym ze stłumionych impulsow id. Można również tłumaczyć zasadami warunkowania klasycznego. Źródłem urazów może być oglądanie przerażających wydarzeń w tym widoku człowieka panicznie bojącego się jakiegos przedmiotu lub sytuacji – warunkowanie zastepcze lub obserwacyjne.

Efekt inflacji – jeśli ktoś ma już lek z jakiegos powodu, a nastepnie zdarzy mu się przykra sytuacja nie zwiazana z powodem lęku to może powstać silna fobia (ewoluować lęk)

Istnieje hipoteza, która mówi, że raz nabytej fobii mogą sprzyjać czynniki poznawcze. Emocje, przy stykaniu się z przedmiotem lęku.

Podatność na fobie zależy od temperamentu i osobowości człowieka (czynniki genetyczne). Dzieci zahamowane behawioralnie (nieśmiałe) w wieku 21 miesiecy SA bardziej narażone na rozmaite fobie specyficzne w wieku 7 , 8 lat niż dzieci niż dzieci niezahamowane.

Szybciej zapadamy na fobie, zagrażające naszym przodkom (woda, wysokość). Osoby cierpiące na fobie nie potrafia zapanować nad lekiem, ponieważ pochodzi on z tych struktur poznawczych, które nie znajmuja się pod pełna kontrolą świadomości.

Leczenie fobii specyficznych- zazwyczaj leczy się je za pomocą kontrolowanych kontaktów z lękotwórczym przedmiotem lub sytuacją.

„Systemowa desensytyzcja” –pacjent najpierw uczy się technik głebokiem relaksacji, później podaja mu przedmiot stresujący –bezpośrednio oddziałuje.

Modelowanie –skuteczniejsze – terapeuta modeluje sposób postepowania z elementami lękotwórczym, zachowując w jego obecności pełny spokój i opanowanie. (pacjenci przkonuja się ze to cos nie jest aż takie groźne)

Fobia społeczna

Polega ona na lęku przed złą oceną ze strony innych ludzi. Są dwa rodzaje fobii społecznej: 1) specyficzna i 2)uogólniona. Specyficzna przejawia się lękiem przed konkretnymi sytuacjami (np. wystapienia publiczne), osoby cierpiące na uogólnioną boja się większości sytuacji społecznych.

Fobie społeczne są związane z wyuczonym zachowanie, lecz większe jest prawdopodobieństwo zburzeń u ludzi o predyspozycjach genetycznych i tempera mentalnych. Powstaja na skutek bezpośredniego lub zastępczego warunkowania, kiedy to dany człowiek pada ofiarą publicznego upokorzenia lub widzi jak komus się to przytrafia. Zwieksza się prawdopodobieństwo jeżeli rodzice danej osoby izolują się od życia towarzyskiego i wyrażają się o nim z niechęcią.

Ohman wysunął tezę że lęki i fobie są produktem ubocznym hierarchi pozycji społecznych, które wystepują u wielu zwierząt m.in. u naczelnych.

Wydaje się ze ewolucyjnie mogła się wykształcic skłonność do odczuwania leku w kontakcie z bodźcami sygnalizującymi zagrożenie dominacją lub agresją ze strony innych ludzi.

Wydaje się że różnice indywidualne decydujące o ewentualnej podatności na sobie specyficzne maa wpływ na podatność na fobie społeczne.

Ważną role może odegrać traumatyczne wydarzenie, na które nie miało się wpływu. To prowadzi do uległości i braku asertywności – char. Ludzi z fobią społ.

Ludzie cierpiacy na fobie społ. Spodziewają się odrzucenia lub złej oceny z strony innych, co prowadzi do poczucia zagrożenia w obecności innych ludzi. Osoby takie spodziewają się również niewłaściwych i nieakceptowanych zachowań które doprowadzą do odrzucenia przez innych, utraty pozycji i poczucia własnej wartości.

Fobie społ. Można leczyć farmakologicznie. Leki pomagają opanować objawy peryferycznego pobudzenia autonomicznego, takie jak drżenie głosu czy tremę. Chodzi tutaj o kilka rodzajów leków przeciwdepresyjnych. Często jednak notuje się nawroty zaburzeń.

Skuteczna terapia to np. poznawczo-behawioralna lub behawioralna. Behawioralna polega na długotrwałym, kontrolowanym i najcześciej stopniowym kontakcie z lękotwórczymi sytuacjami społecznymi. Beh-pozn terapeuta pomaga rozpoznać pacjentowi automatyczne negatywne myśli. Później zacheca do analizy ich i weryfikacji. Tutaj SA trwalsze rezultaty.

Zespół paniki z agorafobią i bez niej

Zespół paniki określa się jako wystepowanie „nieoczekiwanych” ataków paniki, które wydaja się nie mieć wyraźniej przyczyny. Wg. DSM aby mówic o tej chorobie, ataki musza się powtarzać, osoba musi Se obawiac nastepnego ataku, lub jego konsekwencji. Pełny atak paniki- musi się pojawic conajimniej 4 z 13 objawów akich jak: krótki oddech, palpitacje serca, pocenie się, zawroty głowy, depersonalizacja, lek przed śmiercią, nierzeczywistość sytuacji, szaleństwo lub utrata nad soba kontroli. Ataki SA często nieoczekiwane.

Różnica miedzy paniką a lękiem to ich charakterystyczna krótkotrwałość i intensywność. (ok. 10 min-najw intensywność, po 20-30 min słabnie). Nastepuje pobudzenie char. Dla układu współczulnego reakcji walcz-uciekaj.

Agorafobia-ludzie zaburzeni unikaja zatłoczonych ulic itd., jest formą powikłań napadów paniki wystepyjacych w jednej z powyższych sytuacji. Osoby takie boją się, ze dostana napadów w miejscu z którego będzie się ciezko wydostac. Zaczyna się zazwyczaj od lęku przed stopniowo coraz wiekszą liczbą rzeczy poza domem. Są ataki przy ograniczonej liczbie objawów- bez paniki, w szpitalu, osoba boi się choroby somatycznej. Nie można wykluczyc związków genetycznych, przy omawianiu przyczyn (choroba mało zbadana ogólnie). Zespół paniki 15-24 r.ż. u mężczyzn, po 30…40… u kobiet. Ludzie dotknieci maja osobowości unikające.

Napady paniki – poprzedzają, je złe samopoczucie lub traumatyczne przezycie. Przyczyna zespołu napadów są zmiany biochemiczne w mózgu. Badania, teza- panika to lęk w b.duzym natężeniu. Przyczyny zmian w mózgu- nadmierna wrażliwość na wzrost poz. Dwutlenku węgla w mózgu „alarm przeciwuduszeniowy”.

Inne badania –miejsce w mózgu – miejsce sinawe w pniu mózgu oraz neuroprzekaźnika w tym miejscu- norepinefryny- stymulacja tego obszaru wyw panike (zmiany norepinefryny).

Srodki oddziałujące na serotonine – zmniejszaja napady paniki. (zaburzenia w przekazywaniu serotoniny –panika) Serotonina –zmniejsza nore… które tworza z m sinawym panike.

Lęk antycypacyjny – związany jest z układem limbicznym (emocje).

Przczyny paniki SA również w kwestiach genetycznych, ale tylko w stopniu umiarkowanym.

Behaw. – ludzie panikują bojąc się paniki (bo jest straszna).

Objawy Interoreceptywne – lęki związane z rozmaitymi wrażeniami płynącymi z organizmu (np. palpitacja Serca przed atakiem może sama nabrac mocy do prowokowania jej.)

Spirala paniki – poczcie zagrożenia> lęk i napięcie (razem z doznaniami cielesnymi) > interpretacj sygnalów z ciala> zwiekszenie poczucia zagrożenia > potęgowanie leku i napięcia (oraz objawy somatyczne) >nasilenie się myśli katastroficznych > może doprowadzic do ataku paniki.

Automatyczne mysli, wyzwalają panike (Beck). Wczesniejszy model zakłada, że ataki paniki nie pojawiają się „znikąd”, lecz są wyzwalane automatycznymi myślami, które mogą ale nie muszą być świadome (w trakcie terapii poznawczej można je uczynic przedmiotem świadomości). (myśli –odbiór wrażeń wew, interpretowanym jako np. oznaka raka mózgu…)

Skłonność do katastroficznego interpretowania sygnałów: - przez atakiem pierwszym osoba taka obserwowała rekcje rodziców na chorobę lub przezywali swój, reakcja lekarzy na pierwszy atak…

Zapobieganie atakom: – wytłumczenie pacjentowi o tym ze odczucia wew. nie są spowodowane tym o czym mysli pacjent, -poczucie panowania nad sytuacją, -towarzystwo kogoś komu te osoby ufają,

Leczenie agorafobii oraz zespołu paniki: -leki typu Xanax (placebo ma jednak wyższą skuteczność!), – leki antydepresyjne -terapia behawioralna (długotrwały kontakt z terapeutą, często w towarzystwie osoby bliskiej), -leczenie przez długotrwały kontakt z bodźcami wewnętrznymi (hiperwentylacja, kręcenie głową, połyknie kofeiny, -wywułują one lęk),

-medoty poznawcze- (poznanie pacjenta z modelem własnej paniki, -uczenie rozpoznawania mysli automatycznych, - korekta myślenia, -analiza swoich oczekiwań do innych i do siebie (realizm myślenia o sobie), -neutralizowanie katastroficznych mysli przez dyskutowanie o konsekwencjach ataku, - tech. Obniżanie napięcia mieśniowego –oddychanie przenoną, -kontakt z sytuacją wzbudzającą lęk i wrażeniami z wewnatzr organizmu, -panowanie nad niepokojącymi doznaniami > lęk znacząco słabnie.

Zespół uogólnionego lęku.

Ciągłe poczucie zagrożenia i lęk którego nie można zniwelować. Życie w ciągłym napięciu. Wysoki poziom negatywnej afektywności. Wyczuleni tacy ludzie są na objawy zagrożenia. W nocy analizują błędy dnia. Charakteryzuje się przemożnym, przewlekłym lękiem przez cały szereg sytuacji. Lęk trudny do opanowania.Muszą towarzyszyć co najmniej 3 z 6 obawów: 1)niepokój, poczucie tkwienia w potrzasku lub bycia na krawędzi. 2)szybkie męczenie się, 3)kłopoty z koncentracją, szybkie męczenie się, pustka w głowie, 4) drażliwość, 5)napięcie mięśni, 6)zakłócenie snu.

Lęk często towarzyszy ludziom dotknietym ta chorobą przez całe życie. Pojawiła się nawet sugestia ze jest to skutek zaburzenia osobowości. Potrafią jednak chorzy normalnie funkcjonować. Z.u.l. towarzyszą często: zespół paniki z agorafobią, fobie społeczna i specyficzne. Ludzie dotknieci tą chorobą często nadużywają srodków uspokajających alkoholu.

Przyczyny psychospołeczne – psychoanalitycy: konflikt id a ego… behawioryści- klasyczna reakcja warunkowa… procesy poznawcze- lęk przed sytuacjami których nie można przewidzieć, wielka liczna wydarzeń na które nie miało się wpływu.

Myśli automatyczne z.u.l.: - „osmiesze się” „ludzie będą się ze mnie śmiać” „nigdy nie będę dobry tak jak powinienem…”- u podłoża takich mysli leżą szkodliwe założenia lub schematy rzeczywistości wykształcone w okresie dorastania: „każda nowa sytuacja jest niebezpieczna” „żeby przeżyć musze być silny i sprawny”… Myśli a. zjawiają się nagle i często maja krótką telegraficzną formę. Zapoczątkowywują nową falę lęki związaną z konkretną rzeczą. Lęk ma 5 korzyści: 1-wiaraw uniknięcie katastrofy, 2-rzeczywiste unikniecie katastrofy, 3-unikanie głębszych problemów emocjonalnych, 4-możliwość przygotowywania się 5-walor mobilizacyjny.

Co ma wpływ na lęk –nieprzewidywalne zagrożenia, schematy (-) zachowania, -automatyzacja myśli, lęk wpływa na przetwarzanie informacji kaząc wybierać te które niosą znamiona zagrozenia lub SA wieloznaczne (w duchu zagrożenia).

Przyczyn biologiczne: -cz. Genetyczne, –niedobór kwasu GABA

Leczenie: -lek, buspiron, lub antydepresanty, -terapia poznawczo-behawioralna (relaksacja miesniowa…)

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne

Przejawia się wystepowaniem niechcianych obsesyjnych myśli i nieprzyjemnych obrazów, towarzyszy im zazwyczaj przymusowe zachowanie, którego celem jest neutralizowanie obsesyjnych mysli i obrazów, lub zapobieganie wzbudzających lęk wydarzeniom i sytuacjom. Obsesje-pojawianie się obrazów… Kompulsje-czynnosci jawne (myccie rąk) albo ukryte (liczenie, modlenie się, powtarzanie słów w myslach). Czynności k. są reakcją na obsesyjne myśli i rządzą się sztywnymi regułami. Ich celem jest zmniejszenie napięcia. Dana osoba musi sobie uświadomic ze obsesja jest wynikiem działania własnego umysłu a nie czegos z zewnatrz. Czynności (wg. Wymogów DSM) muszą być bolesne, trwać długo i przeszkadzać w życiu zawodowym i prywatnym.

Co do statystyk, to nie ma różnic miedzy kobietami a mężczyznami w wystepowaniu choroby. Zazwyczaj zaczyna się na progu dorosłości.

Rodzaje przymusowych czynności: (5) -1-czyszczenie, 2-sprawdzanie, 3-powtarzanie, 4-rozkazywanie/organizowanie, 5- liczenie. Mogą się łączyć, mogą dotyczyć stałych punktów dnia, np. na wyrównywaniu wciąż czegoś (symetria).

Pewne elementy powtarzaja się w niemal wszystkich często bardzo zróżnicowanych wariantach tej choroby: 1)objawem afektywnym jest lęk, 2)prawie wszyscy boja się ze cos stanie się złego a oni będą za to odpowiedzialni, 3)kompulsje zmniejszają lęk (przynajmniej na krótki czas). Ogólnie- tendencja do nierealistycznej oceny zagrożenia. Choroby towarzyszące- depresja, fobie, zaburzenia osobowości, zaburzeni obrazu ciała.

Przyczyny psychospołeczne- psychoanaliza- osoba nie potrafi sobie poradzic z konfliktem popędów w edyplnej fazie rozwoju… Cztery podstawowe mechanizmy to: izolacja, przemieszczanie, reakcja upozorowana, anulowanie

-Behawioryzm: dwuprocesowa teoria unikania: bodziec neutralny zostaje połączony z awersyjnym w drodze warunkowania klasycznego i zaczyna wzbudzać lęk (dotknęcie szklanki lub klamki może stac się połączony z myśla o zakażeniu…)

Przyczyny – związany z lekiem przed brudem. Istnieje teoria że może on być głęboko zakorzeniony w ewolucji, --słaba pamięć (rytuał sprawdzania), - silnie uwarunkowana genetycznie (silniej niż inne zaburzenia lekowe!) –może być związek z chorobą Tourette’a (tiki głosowe i motoryczne), -nadaktywność metabolizmu orbitalnej kory przedczołowej, jądra ogoniastego oraz kory okrężnej. –są również teorie ze choroba jest zwiazana z ciałem prążkowym (odpowiedzialnym za reakcje behawioralne) – zakłócenie działania systemów serotonergicznych (zwiekszanie serotoniny- nasilenie objawów zaburzenia),

Leczenie – leki typu Prozac (ale jest tendencja do nawrotów…) – terapia behawioralna (kontrolowany kontakt z czynnikiem lekotwórczym)

S.K.