BEZPIECZENSTWO MIEDZYNARODOWE W TEORIACH POSTPOZYTYWISTYCZNYCH

Sebastian Orzechowski grupa II

Bezpieczeństwo międzynarodowe, pewien układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw. Wiąże się ze świadomymi działaniami społeczności międzynarodowych oraz jest wynikiem międzynarodowych procesów i zjawisk, które wpływają na eliminację konfliktów zbrojnych, stabilizację polityczną, zrównoważony rozwój gospodarczy, minimalizowanie skutków globalnych problemów.

Bezpieczeństwo Międzynarodowe W Teoriach Post pozytywistycznych:

Teoria gier

Postmodernizm

Post strukturalizm

Głównym narzędziem analitycznym jest „teoria gier”. Teoria gier bywa postrzegana nie jako metoda, lecz jako autonomiczna względem teorii racjonalnego wyboru teoria.

Teoria gier w polityce polega na zastosowaniu wywodu matematycznego do rozwiązywania problemu konfliktu i współpracy pomiędzy jednostkami reprezentującymi odmienne interesy. Teoria gier została stworzona w latach 40.XX wieku przez austryjackich matematyków, Johna von Neumana i Oskara Morgensterna i znalazła zastosowanie w politologii, ekonomii, strategii obronnej państwa, a nawet filozofii moralnej. Teoria gry polega na analizie interakcji pomiędzy strategiami, które poszczególni uczestnicy podejmują lub podejmują w celu zmaksymalizowania swoich zysków. Podstawowym rozróżnieniem jest to pomiędzy dwoma rodzajami gry, które tak doskonale oddaje naturę działalności politycznej, że terminologia ta na stałe weszła do dyskursu politycznego. Jest to rozróżnienie pomiędzy gra o sumie zerowej i gra o sumie niezerowej. Przykładem gry o sumie zerowej może być konflikt pomiędzy pracodawca a związkiem zawodowym, jeżeli działalność przedsiębiorstwa może przynieść określony zysk, a współpraca ze związkiem zawodowym nie będzie miała wpływu na jego wysokość, lub rywalizacja o przyznanie finansów pomiędzy poszczególnymi wydziałami uniwersytetu, jeżeli nie mogą one wpłynąć na zwiększenie ogólnego budżetu placówki. Gra o sumie zerowej polega na tym , że zysk jednego z uczestników(zakładając że jest ich dwóch) jest równy starcie drugiego. W grze o sumie niezerowej rezultatem współpracy dwu stron było by zwiększenie całkowitej sumy dostępnej do podziału .W większości sytuacji politycznych nie mamy do czynienia z grą o sumie zerowej, choć uczestnicy dodają że tak właśnie jest.

Analiza prawdopodobnych strategii niezależnych graczy pozwala nie tylko na ustalenie rezultatu, ale również na doprowadzenie do uzyskania korzyści przez obie strony poprzez podejmowanie decyzji pozwalających na maksymalizacje zysków. Widać to doskonale na przykładzie najbardziej znanego problemu teorii gier, tzw. dylematu więźnia. Założenie jest następujące: dwaj więźniowie siedzą w osobnych celach, oskarżeni o wspólne popełnienie przestępstwa. Każdy z nich ma wybór pomiędzy złożeniem zeznań a odmową. Jeżeli jeden z więźniów zezna prawdę, obaj zostaną skazani, przy czym wyrok, będzie z tego względu nieco złagodzony. jeżeli odmówi on składania zeznań, ale jego współpracownik złoży obciążające go zeznania, wyrok będzie surowszy. Jeżeli obaj odmówią składania zeznań, z braku dowodów zostaną zwolnieni z aresztu. Jakie stanowisko przyjąć w takiej sytuacji? Rezultaty badań socjologicznych potwierdziły teoretyczne założenie, że brak zaufania dla drugiej osoby spowoduje, że obaj winni zdecydują się na złożenie zeznań. Rezultat zatem jest wynikiem racjonalnej kalkulacji, bez udziału złej woli.

Rozwiązanie dylematu więźnia , który ma z resztą wiele zastosowań w dziedzinie polityki, zależy w ogromnym stopniu od kontekstu sytuacyjnego, zmieniającego matrycę korzyści. Załóżmy że obaj oskarżeni należą do gangu, który surowo karze tych, którzy decydują się na współprace z policja, po ich wyjściu z więzienia. W takiej sytuacji decyzja oskarżonych może być zupełnie inna. Im bardziej skomplikowana gra, a sytuacje polityczne z reguły są niezwykle złożone, tym bardziej niespodziewane i niepewne przewidywania. Okazuje się, że biorąc pod uwagę ilość dostępnych informacji, działania polityczne zaskakująco rzadko są wynikiem racjonalnego wyboru, a możliwości podejmowania racjonalnych decyzji często okazują się ograniczone, nawet w sprawach ogromnej wagi.

Teoria gier jest częścią teorii wyboru publicznego, która rzuca nowe światło na interakcje społeczne, plasując się na pograniczu filozofii moralnej i teoretycznego przewidywania. Teorii gier nie udało się jednak spełnić pokładanych w niej początkowo nadziei, głownie z e względu na niemożność w model teorii wystarczająco dokładnych założeń empirycznych. W przypadkach w których udaje się tego dokonać, na przykład przy przewidywaniu składu koalicji rządowej, rezultat jest oczywisty i bez zastosowania teorii gier. Problem nie polega na tym, że teoria w niewystarczający sposób odzwierciedla strategię racjonalną, ale na tym , że istnieją ograniczenia natury instytucjonalnej ,zmuszają uczestników do zachowań w ramach tak zwanej ,,ograniczonej racjonalności”

Skandale dotykać mogą państwo, jeśli utożsamia się je /. politykami, elitą władzy, sprawującymi funkcje państwowe. Mając to na względzie -funkcjonariusz państwa, w dbałości o rację stanu, musi nieustannie pa­miętać, że na swym stanowisku pełni rolę służebną, a jednocześnie staje pod lupą opinii publicznej i podlega jej osądowi. W związku z tym nie wolno mu grzeszyć lekkomyślnością, zaniedbaniem, podejrzanymi zna­jomościami, służbą „innym panom", narażać swego państwa na kry­zys. W tym samym celu służby specjalne powinny baczyć pilnie na po­stępowanie wysokich funkcjonariuszy państwa, usuwać w zarodku grożące z tej strony niebezpieczeństwa - w żadnym zaś przypadku nie powinny wywoływać same skandalu na miarę międzynarodową. Bez względu bowiem na słuszność podejrzeń, narażanie powagi i prestiżu państwa na szwank jest gestem samobójczym. Dlatego też, racja stanu, integralności i suwerenność, byt organizacji państwowej i jej prestiż nie powinny być stawką w grze politycznej.

Koncepcja gry politycznej zakłada wykorzystanie reguł, metod i środ­ków działań politycznych przez rywalizujące z sobą siły (podmioty) po­lityczne realizujące swe cele przy uwzględnieniu, lub nieuwzględnieniu wzajemnych interesów w warunkach niepewności co do szans zwycię­stwa co niesie z sobą ryzyko skutków nieadekwatnych wobec oczekiwań stron. Warunki pewności, prowadzące do władczych decyzji, nie wywo­łują potrzeby wywoływania gry. Natomiast szansę na opanowanie wła­dzy, na urzeczywistnienie celów, wiążących się ze zrealizowaniem inte­resów reprezentowanej grupy, wywołują dążenie sił politycznych do przystąpienia do gry przeciwko rywalowi, który zagraża w dostępie do pożądanych wartości i dóbr. W roli stron gry politycznej mogą wystąpić nie tylko siły polityczne, lecz tak­że partie i ich frakcje parlamentarne, a w grze międzynarodowej - rów­nież państwa i ich rządy. Niektórzy badacze dostrzegają też role indywi­dualnych „graczy" jako uczestników gry politycznej. W tym jednak przypadku chodzi o gry między ludźmi elity politycznej. W odróżnieniu od pojęcia elity „władzy", pojęcie elity politycznej jest pojemniejsze, obej­muje bowiem również przywódców organizacji opozycyjnych, a nie tyl­ko sprawujących władzę. W tym sensie, między elitą polityczną trzeba by postawić znak równości.


Postmodernizm (ang.postmodernism), często zwany przez krytyków „po-no” powstał
w latach 60-tych, 70-tych XX wieku we Francji i przyjął się szeroko wśród inteligencji amerykańskiej. Cieszy się ogromnymi wpływami nie tylko w kręgach akademickich czy kulturalnych(od teorii socjologicznych do krytyki sztuki), lecz i w architekturze.

System bezpieczeństwa dodatkowo bywa określany jako podejścia postmodernistyczne. Jednak podejmie takie nie może być traktowane jako pełne wyjaśnienie obecnego systemu bezpieczeństwa. Stan stabilności w międzynarodowych stosunkach światowych jest gwarantowany przez wiele czynników, omawianych w poszczególnych teoriach jako najważniejsze, a pomijanych w innych, jako drugorzędne lub całkowicie bez znaczenia. Mówiąc o obecnym systemie bezpieczeństwa, z pewnością możemy użyć określeń: postmodernistyczny, globalny, konstruktywistyczny, kooperatywny, liberalno instytucjonalny czy demokratyczny.

Postmodernizm jest kontrowersyjnym i mylącym terminem, który początkowo był używany dla określenia ruchów eksperymentalnych w zachodniej sztuce, architekturze i w rozwoju kultury ogólniej. Jako narzędzie do analiz społecznych i politycznych, postmodernizm podkreśla przejście od społeczeństwa, którego strukturę ukształtowała industrializacja
i solidarność klasowa do coraz bardziej fragmentarycznego i pluralistycznego społeczeństwa informacyjnego (a więc przejście do ponowoczesności), w którym jednostki z producentów stają się konsumentami, a indywidualizm zajmuje miejsce przywiązania klasowego, religijnego i etnicznego. Z tej perspektywy tradycyjne ideologie polityczne, takie jak marksizm czy liberalizm, odrzucane są jako nieistotne „metanarracje" powstałe na skutek procesu modernizacji. Postmoderniści twierdzą, że nie ma czegoś takiego jak pewność; należy odrzucić ideę absolutnej i uniwersalnej prawdy jako arogancką i pretensjonalną.
W tym znaczeniu postmodernizm jest przykładem antyfundamentalizmu. Nacisk kładzie się zatem na rolę dyskursu, debaty i demokracji. Nie ma jasności, jak powinna wyglądać post­modernistyczna polityka. Fredric Jameson, marksista i przedstawiciel nowej lewicy, określi) postmoder­nizm jako „logikę kulturową późnego kapitalizmu", z czego należy wnioskować, że potępia postmoder­nizm (pod warunkiem że Jameson jest wciąż wystar­czająco nowożytny, bądź też niewystarczająco pono-wożytny, aby wierzyć, że późny kapitalizm zostanie kiedyś zastąpiony przez coś lepszego). Inni widzą w Nietzschem projektanta fundamentów postmodernistrycznej polityki, w której samoafirmacja, swo­bodny wybór stylu życia i nieuznawanie konwenan­sów łączą się ze świadomością, że ani takie postawy, ani żadne inne nie znajdują uzasadnienia. Problemem dla lewicy jest pogodzenie tej postawy z instynktow­nym poparciem dla demokracji
i równości, których Nietzsche bynajmniej nie cenił. Problemem dla prawicy jest wyrysowanie na bezkresnym krajobrazie przyzwolenia dawnych linii autorytetu, obowiązku
i odpowiedzialności, od których zależy przyszłość ludzkości. A może prawdą jest, że wkroczyliśmy w epokę nietzscheańskiego ostatniego człowieka?

Postmoderniści twierdzą, że jesteśmy więźniami własnych uwarunkowań, cech, wspólnot,
a nasze częściowe prawdy mogą ujawnić się tylko w lokalnych narracjach. Stanowisko takie może wydawać się oczywiście reakcyjne: postmoderniści mają bardzo mało czasu na wielkie debaty o, na przykład, prawach człowieka, żywią też stanowczą odrazę do marksizmu, gdyż obie te koncepcje uważają same siebie za takie, które głoszą niezmienne i absolutne prawdy. Myśliciele ponowocześni uważają, że klasyczni liberałowie podzielają poglądy klasycznych marksistów, jeśli chodzi o małe zainteresowanie homo- i transseksualistami, czarnoskórymi
i tymi, którzy przekładają globalną ekologię nad postęp naukowy (czy to kapitalistyczny czy marksistowski).

Wśród przedstawicieli różnych nurtów postmodernistycznych istnieją istotne różnice. Jedni są zwolennikami umiarkowanego relatywizmu (poststrukturaliści, konstruktywiści empirystyczni):rzeczywistość istnieje niezależnie od wyobrażeń i może być poznawana, ale dla ludzkich zachowań istotne są przede wszystkim owe wyobrażenia — społeczne konstrukcje i na nich należy się skupiać. Stąd istnienie „obiektywnej prawdy" ma ograniczone znaczenie.
Decydujące są różne „prawdy", w które wierzą poszczególne społeczności czy
jednostki. Inni (postmoderniści sensu stricto, konstruktywiści relatywistyczni) stoją
na stanowisku skrajnego relatywizmu. Ich zdaniem nie istnieje rzeczywistość „sama
w sobie" (niezależna od interpretacji). Wszystko jest uwikłane w językowe i zna­czeniowe manipulacje. Co więcej, nie da się w żaden sposób udowodnić wyższości
czyichś poglądów nad innymi. „Prawda obiektywna" nie istnieje. Są tylko indywi­dualne, subiektywne „prawdy". Działalność naukowa musi się zatem ograniczyć do obserwowania i relacjonowania własnych stanów świadomości badacza bez prób ich uogólniania i tworzenia teorii.

Postmoderniści stwierdzają też związek prawdy z władzą. Pewne poglądy są narzucane przez grupy sprawujące władzę (także w sensie duchowej kontroli) jako „naukowe", a inne odrzucane jako „nienaukowe". Władza narzuca także jednostkom tożsamość, tj. zmusza je do samookreślenia, naruszając tym samym ich wolność.

Postmoderniści w swoich badaniach wykorzystują trzy zasadnicze metody. Po pierwsze, archeologię: polega ona na doszukiwaniu się pod określonymi poglądami ich społeczno-kulturowego podłoża i ukrytych znaczeń. Po drugie, genealogię: oznacza ona głównie odkrywanie historyczno-politycznych uwarunkowań różnych przekonań. Po trzecie, dekonstrukcję: badacz powinien rozłożyć daną koncepcję na poszczególne elementy, wykazać ich ideologiczne uwikłania i wzajemne sprzecz­ności.

Poststrukturalizm – metodologia badań literacki, powstała w wyniku kryzysu strukturalizmu , jako krytyczne spojrzenie na tę metodę naukową. Chociaż tendencje poststrukturalistyczne pojawiały się już wcześniej (szczególnie we Francji, za oficjalną datę powstania tej metodologii uznaje się rok 1966, kiedy to na Uniwersytecie Johna Hopkinsa w Baltimore odbyła się konferencja pt. "The Languages of Criticism and the Sciences of Man". Niektórzy badacze nie wyróżniają tej metodologii jako osobnej szkoły, uznając ją raczej za nurt wewnątrz strukturalizmu. Za czołowych przedstawicieli poststrukturalizmu, a jednocześnie jego inicjatorów, uznaje się Rolanda Barthes'a, Jacques'a Derridę i Michela Foucaulta

Powstanie poststrukturalizmu związane było z kryzysem w ramach metodologii strukturalistycznej, opierającej się na próbach stworzenia ścisłej, obiektywnej, spójnej i logicznej nauki o literaturze. W latach 60., w szczytowym okresie rozwoju strukturalizmu, pojawiały się już pierwsze stanowiska wobec niego krytyczne. Wiązały się one z rozczarowaniem tą metodologią, jej głębokim zakorzenieniu w języku i tendencją do systemowego ujmowania indywidualnych kreacji artystycznych.

Poststrukturalizm cechował się postawą krytyczną wobec tradycyjnych koncepcji filozoficznych i literaturoznawczych, szczególnie wobec strukturalizmu. Według Jacquesa Derridy strukturalistyczne podejście do literatury powodowało uschematyzowanie literackiego sensu, a tym samym przesłaniało sens i unieruchamiało twórczą siłę literatury. Aby temu zapobiec, należało nieustannie prowokować krytykę strukturalizmu, zadawać pytania, które nie pozwoliłyby utrwalić się strukturalistycznym konstrukcjom. Derrida dokonywał krytycznej lektury najważniejszych dzieł strukturalizmu i podważał kluczowe dla tego kierunku pojęcia.

Autorzy związani z post strukturalizmem w studiach nad bezpieczeństwem, stosując ,,krytyczne podejście konstruktywistyczne” zajmują się etyką i polityką w wymiarze transnarodowym, relacjami bezpieczeństwa i migracji oraz relacjami konfliktu i przemocy. Część autorów w ramach tego nurtu interesuje się powstawaniem inte­resów narodowych i znaczeniem idei w polityce zagranicznej, część zaś kulturową konstrukcją poczucia braku bezpieczeństwa