Komunikacja werbalna
Komunikacja z użyciem języka naturalnego, czyli mowy jako środka komunikacji.
Podstawowy sposób komunikacji międzyludzkiej.
Aby komunikacja werbalna mogła mieć miejsce, muszą istnieć osoby: mówiąca i słuchająca.
Posługują się one kodem (językiem), który musi być znany obu osobom.
W szczątkowej postaci komunikacja werbalna występuje także u zwierząt, np. u szympansów, które rozwinęły w niektórych przypadkach także zdolność posługiwania się metaforą.
Metafora – inaczej przenośnia, językowy środek stylistyczny, w którym obce znaczeniowo wyrazy są ze sobą składniowo zestawione, tworząc związek frazeologiczny o innym znaczeniu niż dosłowny sens wyrazów.
W komunikacji werbalnej dużą rolę odgrywają takie czynniki, jak:
Akcent i modulowanie wypowiadanych kwestii, co często ma większy wpływ na partnera interakcji niż treści wypowiedzi
Stopień płynności mowy
Zawartość (treść) wypowiedzi – osoby o mniejszych kompetencjach kulturowych rzadziej posługują się językiem literackim, a częściej gwarą środowiskową lub regionalną.
Iloczas (zmniejszenie lub wydłużenie czasu wypowiadanego słowa).
Komunikacja niewerbalna
Komunikacji werbalnej najczęściej towarzyszy komunikacja niewerbalna. W trakcie rozmowy przekazywanym treściom towarzyszą gesty oraz mimika, które w przyjętym kodzie językowym w danej kulturze potwierdzają komunikaty zwerbalizowane.
Mowa ciała, język ciała, komunikacja niewerbalna
Zespół niewerbalnych komunikatów, które informują o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd.
Komunikaty te nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie nieświadomym.
Jednak mogą być również nadawane i odbierane świadomie (tak jak większość gestów).
Komunikacja niewerbalna może odgrywać równie istotną (lub nawet większą) rolę, co komunikacja werbalna.
Kiedy mówimy, że mamy przeczucie lub niejasne odczucie, że ktoś skłamał, tak naprawdę mamy na myśli, że mowa ciała nie idzie w parze ze słowami.
Istnieją co najmniej dwa źródła zróżnicowania przekazów niewerbalnych:
Normy kulturowe
Indywidualne doświadczenia człowieka.
Generalnie kobiety są lepszymi od mężczyzn nadawcami i odbiorcami komunikatów niewerbalnych.
Oceniane są więc jako bardziej wewnętrznie zgodne, bezpośrednie i ekspresyjne w porozumiewaniu się.
Komunikacja niewerbalna obejmuje: wygląd fizyczny, ruch ciała, gesty, wyraz twarzy, ruch oczu, dotyk, głos oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w komunikowaniu się.
Nie zawiera jednak: gestów, które zawierają słowa, takich jak język migowy, ani słów pisanych lub przekazywanych elektronicznie.
Style komunikacji niewerbalnej:
Tendencja afiliatywna (bliski dystans, dotyk, kontakt wzrokowy, uśmiech).
Tendencja dominatywna ( wyprostowana postawa, uniesiona głowa, szybka mowa, jednostronna komunikacja werbalna).
Funkcje komunikacji niewerbalnej:
Komunikowanie postaw i emocji (uzgadnianie postaw interpersonalnych).
Wspomaganie komunikacji językowej.
Zastępowanie mowy (gdy kontakt werbalny jest utrudniony).
Komunikaty interakcyjne:
Kontakt wzrokowy – regulacja rozmowy – zainteresowanie, nawiązanie, podtrzymanie komunikacji, zmiany wielkości źrenic – uwaga wzrokowa.
Relacje przestrzenne – odzwierciedlenie relacji w strukturyzowaniu przestrzeni.
Dotyk – aktywny, pasywny, wzajemny – bliskość, dotyk zinstytucjonalizowany, zrytualizowany.
Przyczyny zaburzeń w komunikowaniu:
Brak przygotowania do rozmowy.
Brak jasności komunikatu.
Okoliczności.
Niedokładny odbiór/wybiórczość.
Subiektywizm.
Brak zaufanie/szacunku.