MIGRACJE
Migracje – nie tylko przyczyny ale też skutki dla emigrantów jak i państw. Proces asymilacji. Zmiany społeczne, kulturowe i polityczne związane z migracją dotyczą imigrantów i społeczeństw, w których się osiedlają . Pozytywy w migracji widział Robert E.Park (wymiana kultur itp). Zarówno migracje globalne, jak i migracje regionalne wywołują daleko idące zmiany społeczne, kulturowe, a także problemy ekonomiczne i polityczne w ramach państw narodowych.
Dane z Banku Światowego - ponad sto milionów ludzi żyje poza swoją ojczyzną
Przyczyny migracji mają charakter
kulturowy,
polityczny,
gospodarczy,
religijny,
demograficzny,
ekologiczny,
etniczny
społeczny.
We współczesnych podręcznikach socjologii migracji do podstawowych form migracji zalicza się:
migrację za pracą,
migrację w poszukiwaniu lepszych warunków życia,
migrację w celu łączenia rodzin,
migrację mniejszości etnicznych,
migrację polityczną,
migrację w celu nauki (studentów),
migrację legalną i nielegalną,
migracje wewnętrzne i zewnętrzne (międzynarodowe).
Niektórzy teoretycy wyróżniają także migracje związane z wojnami, podbojem.
Poza tym wyróżnia się w literaturze
migracje wymuszone i dobrowolne,
indywidualne i masowe.
Typy przyczyn migracji
społeczno-kulturowe (brak satysfakcji z miejsca w strukturze społecznej, niska ocena perspektyw życiowych w miejscu zamieszkania, naśladowanie innych, pozytywne mity, potrzeby, atrakcyjność innych społeczeństw),
ekonomiczne (niski standard materialny, niskie płace, bezrobocie w kraju zamieszkania),
ekologiczne (katastrofy ekologiczne, wulkany, trzęsienia ziemi) i zagrożenia z nimi związane we własnym kraju - poszukiwanie bezpiecznego miejsca na ziemi,
etniczne - konflikty etniczne i religijne, dyskryminacja, czystki etniczne) brak tolerancji dla mniejszości etnicznych,
polityczne (konflikty polityczne, wojny, prześladowania opozycji), brak gwarancji praw obywatelskich, brak wolności politycznej.
Kontrola procesu migracji polega w wielu państwach na regulacjach kwotowych, które decydują o liczbie imigrantów mogących liczyć na przyjęcie.
Kryteria selekcji imigrantów w oparciu o kryteria kwalifikacji pozwalają na stosunkowo prosty sposób uzupełnienia braków na rynku pracy
W procesie asymilacji badacze pokazują różnice między kolejnymi pokoleniami imigrantów, wskazując na pewne tendencje ich zachowań.
Pierwsze pokolenie imigrantów dostosowuje się do warunków gospodarczych i społecznych, jednak w małym stopniu jest otwarte na obcą kulturę.
Drugie pokolenie stara się nadal podtrzymywać kulturę kraju pochodzenia, jednak w szkole i pracy przyswaja sobie kulturę kraju pobytu, żyje w dwóch kulturach, które dostarczają wzorów zachowań i systemu wartości.
Trzecie pokolenie - wychodzi poza kulturę rodziców i bardzo często podlega daleko idącej asymilacji
Zachowania imigrantów:
w fazie l imigrantów łączy podobieństwo sytuacji, w jakiej się znaleźli,
w fazie 2 zaczynają rywalizować między sobą o miejsca pracy, mieszkania, pozycję społeczną, pomoc społeczną,
w fazie 3 pojawiają się konflikty jako następstwo rywalizacji,
w fazie 4 imigranci koncentrują się często na własnej grupie: troszczą się o pracę, status zawodowy i społeczny i własne interesy,
w fazie 5 pod wpływem asymilacji (której podlegają w jakimś stopniu wszystkie grupy imigrantów pod wpływem kontaktu z inną dominującą kulturą) do chodzi do pomniejszenia różnic etnicznych między imigrantami, stają się mniej rozpoznawalni z punktu widzenia kraju pochodzenia
Migracje wywołują zmiany
w strukturze społecznej,
kulturowe, gospodarcze,
wywołują konflikty,
powodują zmiany demograficzno-biologiczne
UE zaleca państwom członkowskim zwrócenie uwagi na problem odpowiedzialności
za integrację imigrantów,
za wybór modelu polityki: asymilacja czy integracja i pluralizm kulturowy,
za wybór: zachowanie społeczeństwa homogenicznego kulturowo czy budowanie społeczeństwa wielokulturowego.
inkluzja (włączenie)
ekskluzja (wyłączenie)
Negatywny stosunek społeczeństw do zjawiska migracji wiąże się między innymi
z brakiem tolerancji dla odmiennej kultury imigrantów,
z dezaprobatą dla polityki dzielenia się efektami dobrobytu z przybyszami z krajów słabo rozwiniętych,
z obawami o zwiększenie konkurencji na rynku pracy przez tanią siłę roboczą.
Specyfiką obecnego etapu rozwoju badań dotyczących migracji jest koncentracja na problemie migracji międzynarodowych, a nie wewnętrznych, które budziły większe zainteresowanie na etapie tworzenia społeczeństwa przemysłowego.
Proces integracji europejskiej przyczynia się do wzrostu zainteresowania problemem migracji wewnątrz Unii Europejskiej w warunkach swobodnego przepływu jej obywateli. Niepokój związany ze wzmożeniem ruchów migracyjnych wynika ze świadomości zróżnicowania poziomu rozwoju gospodarczego społeczeństw będących w UE
Polityka państw narodowych koncentrująca się na problemie limitu przyjęć, kryteriów rozstrzygających o przyznaniu prawa do azylu, walce z procederem nielegalnego przekraczania granic, czy ochrony własnego rynku pracy pomija ważne dla imigrantów i społeczeństwa kwestie. Jedną z nich jest zdaniem M. Bommesa problem inkluzji imigrantów.
=
Polityka zorientowana na asymilację dominowała w przeszłości w wielu krajach świata
Różne rozwiązania:
asymilacja monistyczna oparta na etnocentryzmie (wiara, że własny kraj jest lepszy niż inne) i przekonaniu, że istnieją kultury wyższe i niższe,
asymilacja pluralistyczna polegająca na tworzeniu wspólnot przy zachowaniu różnorodności i tolerancji dla odmienności, orientacji na współistnienie różnych kultur w ramach wspólnoty politycznej pełniącej funkcje integracyjne.
Kulturowy pluralizm jako model polityki wobec imigrantów oznacza dążenie do integracji w stopniu gwarantującym ład społeczny i współdziałanie, szacunek dla wszystkich kultur.
Pluralizm kulturowy ograniczony do formalnych gwarancji tolerancji i szacunku nie oznacza odrzucenia asymilacji przez wszystkich, nie gwarantuje także równych możliwości na rynku pracy i realizacji wszystkich oczekiwań
Pluralizm kulturowy jako strategia działania wobec imigrantów z pewnością nie sprzyja integracji społeczeństw, nie służy także identyfikacji z państwem narodowym
Historia migracji w powojennej Europie pokazuje różnice w charakterze migracji i stopniu otwartości państw przyjmujących imigrantów w różnych okresach:
lata powojenne (50. i 60.) charakteryzowały się otwartością na imigrantów ze względu na brak siły roboczej;
lata 70. były związane z łączeniem rodzin i zamykaniem rynku pracy dla imigrantów;
lata 80. i okres późniejszy charakteryzują się dużą liczbą imigrantów politycznych, zarówno rzeczywiście prześladowanych, jak i wykorzystujących różne konflikty i wydarzenia polityczne do starań o azyl polityczny.
Niemiecki model integracji imigrantów nie jest modelem integracji pełnej, ponieważ stosunkowo trudno jest uzyskać obywatelstwo
Francja jest bardziej liberalna w przyznawaniu obywatelstwa niż Niemcy, ma jednak większe wymagania od imigrantów w zakresie znajomości języka i kultury francuskiej, respektu dla pewnych uniwersalnych zasad i wartości
W Wielkiej Brytanii polityka wobec imigrantów łączy nacisk na asymilację z tolerancją i kulturowym pluralizmem.
Szwecja, znana z otwartości na imigrantów pochodzących z krajów objętych wojnami i konfliktami etnicznymi, uchodźców politycznych z całego świata. Polityka zorientowana na wielokulturowość nie wyeliminowała dyskryminacji na rynku pracy, zaś orientacja na zachowanie kulturowej tożsamości niektórych grup etnicznych utrwalało społeczne nierówności.
Niemiecki model integracji imigrantów nie jest modelem integracji pełnej, ponieważ stosunkowo trudno jest uzyskać obywatelstwo
Francja jest bardziej liberalna w przyznawaniu obywatelstwa niż Niemcy, ma jednak większe wymagania od imigrantów w zakresie znajomości języka i kultury francuskiej, respektu dla pewnych uniwersalnych zasad i wartości
W Wielkiej Brytanii polityka wobec imigrantów łączy nacisk na asymilację z tolerancją i kulturowym pluralizmem.
Szwecja, znana z otwartości na imigrantów pochodzących z krajów objętych wojnami i konfliktami etnicznymi, uchodźców politycznych z całego świata. Polityka zorientowana na wielokulturowość nie wyeliminowała dyskryminacji na rynku pracy, zaś orientacja na zachowanie kulturowej tożsamości niektórych grup etnicznych utrwalało społeczne nierówności.
Hartmut Esser: Integracja imigrantów oznacza stan ogólnego „zadowolenia" i uwolnienia od „wewnętrznych napięć„:
w skali mikrospołecznej: Integracja to umiejętność odgrywania ról zgodnie z oczekiwaniami i normami obowiązującymi w danym społeczeństwie
w skali makrospołecznej: brak istotnych konfliktów i umiejętność współpracy z innymi grupami etnicznymi, a także zaspokojenie podstawowych potrzeb imigrantów
Statystyki
W 2009 r. około 3 mln osób migrowało do jednego z państw członkowskich UE
Największą liczbę imigrantów w 2009 r. wykazują:
Zjednoczone Królestwo (566 500),
Hiszpania (499 000)
Włochy (442 900);