Oceny projektów gospodarczych
Dr Anna Wawryszuk-Misztal
Konsultacje: poniedziałek 9:00-9:45
Czwartek 9:00-11.30
Zaliczenie: ćwiczenia + wykład - luty pytania testowe, otwarte i zadania
Wykład I 06.10.2012
Inwestycja-każdy wydatek (bez względu na cel), który ma przynieść określone efekty rzeczowe lub/i finansowe w pewnym przedziale czasu.
Aspekt:
-rzeczowy- zakup patentów, maszyn, budynków
- finansowy – inwestycje nie musi przyczynić się do efektów rzeczowych akcji, obligacji i papierów wartościowych.
INWESTYCJA – długookresowe alokowania kapitału w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości obarczone ryzykiem.
Cechy inwestycji:
- nakład
-korzyść (oczekiwany efekt z realizacji inwestycji)
- czas
- ryzyko
Rodzaje inwestycji:
Kryterium aktywów
Rzeczowe – na zakup rzeczowego majątku trwałego oraz wartość niematerialnych i prawnych w ujęciu praw majątkowych, patenty, licencje
Finansowe- wydatki na zakup instrumentów rynku finansowego: akcje, obligacje, papiery wartościowe
Niematerialne – wydatki na badania i rozwój, na promocję, na szkolenia
Kryterium i cel inwestycji:
Odtworzeniowe – zapobiegają zużyciu się istniejącego aparatu wytwórczego
Modernizacyjne – zmniejszenia kosztów wytworzenia
Innowacyjne – wprowadzenie innowacji i produktu, sposobu wytworzenia lub dystrybucji
Rozwojowe – wzrost potencjału wytwórczego
Strategiczne
- defensywne – podejmuje w reakcji na działania konkurencji
- ofensywne – umocnienia pozycji rynku
- defensywno-ofensywne – wydatki na B+R
- dot. ustroju społecznego – poprawa BHP, zaplecze dla pracowników
- dot ustroju publicznego- np. ochrona środowiska
* Kryterium: zależność ekonomiczna między korzyściami z inwestycji rzeczowych
Ekonomicznie niezależne – realizacja, jednej inwestycji rzeczowej nie wpływa na korzyści możliwe do uzyskania z drugiej inwestycji lub dotychczas dział
Ekonomicznie zależne :
- komplementarne – charakterystyczna dodatnia zależność ekonomiczna efekt synergii, efekty jednej wyznaczają efekty drugiej inwestycji
- uwarunkowane – poziom korzyści uzyskany z jednej inwestycji zależy od poziomu korzyści drugiej inwestycji
- substytucyjne – ujemna zależność ekonomiczna, tzw. Kanibalizm
- wzajemnie się wykluczające – musimy zrezygnować z drugiej inwestycji na rzecz pierwszej
*Kryterium rozłożenia w czasie korzyści netto:
Konwencjonalne: t0 t1 t2 t3 t4
- - + + +
Niekonwencjonalne: t0 t1 t2 t3 t4
- + + + -
Etapy przygotowania i oceny projektu inwestycyjnego
Cykl projektu inwestycyjnego obejmuje 4 fazy:
Faza przed realizacyjna
Faza realizacyjna
Faza eksploatacji
Faza likwidacji
Ad. 1. etap, kiedy powstaje koncepcja projektu i niezbędne dokumenty i główne stadium wykonalności oceniamy opłacalność projektu.
Ad. 2. Obejmuje różnorodne czynności o charakterze: inżyn., konsultingowym, prace remontowo – montażowe.
Ad. 3. Projekt zaczyna funkcjonować
Ad. 4 Podjęcie działań związanych z zakończeniem inwestycji
Dokumenty powstające w trakcie opracowywania projektu
Studium możliwości-możliwość inwestycyjna w danym regionie dla inwestorów
Studium przed realizacyjne – prefreasibility- mniej szczegółowy, etap pośredni pomiędzy pomysłem a realizacją
Studium pomocnicze ( funkcjonalne)- dok., które analizują problemy mogące wystąpić przy realizacji projektu.
Ostateczna wersja projektu-studium freasibility
Raport oceniający
Projekt inwestycyjny może być poddany ocenie
-finansowej
-ekonomicznej lub makroekonomicznej
Struktura studium freasibility
Podsumowanie i wnioski
Geneza i koncepcja projektu
Analiza rynku i koncepcja marketingu
-koszty mark.
-prognoza przychodów
Materiały i inne nakłady
-koszty materiałów ze sprzedaży
-koszty nakładów
Lokalizacja i środowisko
Strona techniczna projektu- szacunki nakładów inwestycyjnych
Organizacja i koszty ogólnozakładowe
Zasoby ludzkie
Planowanie i bilansowanie realizacji
Analiza finansowa i ocena projektu
- zestawienia nakładów
- zestawienia kosztów
Rachunek ekonomiczny
Zasada racjonalnego gospodarowania (wymaga osiągnięcia wyznaczonych celów w określony sposób)
Kryński: rachunek ekonomicznej efektywności inwestycji to ogół obliczeń związanych z porównaniem efektów uzyskanych w okresie eksploatacji, ze zrealizowanej inwestycji z nakładami niezbędnymi do ich osiągnięcia.
W ramach rachunku ekonomicznego dokonuje się:
Zestawienie nakładów(kosztów) i efektów (przychodów) odnoszących się do każdego z rozważnych wariantów, technicznie możliwych i ekonomicznie realnych.
Porównanie wyodrębnionych wariantów i wyboru najlepszego spośród nich ( optymalnego w danych warunkach
Rodzaje:
Kryt.: horyzont czasu
Prospektywny (ex ante) –przed rozpoczęciem realizacji
Retrospektywny (ex post)- po zakończeniu realizacji
Okresowy- w trakcie realizacji
Kryt.: obszar zjawisk w nim ujętych
Nukroekonomiczny – na szczeblu jednego przedsiębiorstwa
Mezoekonomiczny- na szczeblu dużej organizacji gospodarczej lub jednostki przestrz. Np. region
Makroekonomiczny- na szczeblu całej gospodarki narodowej
Kryt.: cel
Bezwzględny (absolutny)- ocena ma na celu stwierdzić czy dany projekt jest ekonomicznie uzasadniony ( efektywny), porównanie korzyści z nakładami( ocena tak/ nie) jest narzędziem oceny projektów
Względny(relatywny, porównawczy)- służy porównaniom efektywności kilku projektów (relatywna ocena efektywności
Kryt.: sposób przeprowadzania(charakter)
Ocena jednowskaźnikowa0- ocena projektu za pomocą jednego, syntetycznego wskaźnika ( np. NPV,RR) uwzględniającą mierzalnie elementy kształt, poziom efekt. Syntetyczny wskaźnik może służyć zarówno ocenie bezwzględnej jak i względnej projektu.
Ocena wielokryteryjna(wielowskaźnikowa) – rachunek wielokryteryjny oparty na zestawie wskaźników cząstkowych.