Dydaktyka – ćwiczenia

Błędy w ocenianiu:

-brak kryteriów oceniania

-nieznajomość przez ucznia wymagań jakie stawia nauczyciel danego przedmiotu

- nieuwzględnienie cech osobowościowych ucznia

- stosowanie punktacji przeliczeniowej na oceny bez właściwego wystawiania punktów

-wyznaczenie z góry ilości możliwych do przeprowadzenia sprawdzianów bez możliwości ponownego przepytania ucznia

- ograniczenia czasowe

-kładzenie nacisku na negatywy w komentarzu do oceny

* cechy indywidualne oceniającego

Porównywanie ucznia, kierowanie się opiniami innych, zachowanie ucznia np. na ulicy

*etykietowanie uczniów

Program nauczania – dokument wydany oznaczony symbolem i numerem

Program nauczania jest zawsze dostosowany do planu nauczania.

Plan nauczania – wykaz przedmiotów i podporządkowana ilość godzin do danego przedmiotu w danym okresie nauki np. w I klasie szkoły podstawowej, jest wykaz przedmiotów zawartych w kształceniu blokowym – kształcenie integrowane, ale w IV, V, VI klasie mamy wykaz przedmiotów i przyporządkowaną ilość godzin z danego przedmiotu do realizacji w każdych semestrach.

Plany nauczania dla danego typu szkoły obejmują pełny rejestr rejestrowanych przedmiotów, ich rozkład na poszczególne lata nauki, liczbę godzin do realizacji każdego przedmiotu w pełnym cyklu szkoły. Plan stanowi podstawę do opracowania programów nauczania.

Na program nauczania składają się:

- uwagi wstępne – krótka charakterystyka absolwenta danej szkoły i zakres jego kompetencji

-cele nauczania do każdego z przedmiotów

-propozycja metod, środków i form organizacyjnych możliwych do zastosowania na danym przedmiocie

-kryteria oceniania z danego przedmiotu i wymagania programowe w zakresie podstawowym i ponadpodstawowym

Dla każdego planu nauczania z danego przedmiotu opracowuje każdy nauczyciel przedmiotu plan wynikowy.

Plan wynikowy – polega na zaplanowaniu czynności ucznia, które powinien opanować w trakcie lekcji. Czynniki te są sformułowane w postaci wymagań podstawowych i ponadpodstawowych. Tak sformułowane umiejętności pomagają ocenić przyrost wiedzy i nabycie nowy umiejętności.

Każdy plan wynikowy powinien zawierać:

-temat działu programowego

-temat lekcji

-cele ogólne i szczegółowe sformułowane do danego tematu lekcji

-podstawę programową i ponadprogramową
-ABCD kategorii celu

Niektórzy nauczyciele w planach wynikowych uwzględniają metodę, formę i środki nauczania.

I kategoria:

1. Zapamiętania

2. Zrozumienia

3. W warunkach typowych

4. W warunkach nietypowych

Wymagania podstawowe stawiane każdemu uczniowi, są to:

-wymagania z zakresu wiedzy podstawowej

-umiejętności łatwe do opanowania , przydatne życiowo, niezbędne do dalszej edukacji, ułatwiające zrozumienie wiadomości

-zdobywanie umiejętności z innych przedmiotów

Wymagania ponadpodstawowe to wymagania jakie stawiamy uczniowi zdolnemu i ambitnemu:

-zakres wiedzy dopełniający posiadane wiadomości; nabyte umiejętności o charakterze bardziej teoretycznym, problemowym o zabarwieniu naukowym

Uwagi o realizacji programu i wskazówki na temat metod, form organizacyjnych i środków.

Treści kształcenia to:

-zasób faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowe związki i teorie przekazywane przez nauczycieli w procesie kształcenia

Kryteria doboru treści:

1. Kryterium naukowe – treści kształcące mają odpowiadać ustaleniom i wymaganiom programowym

2. Kryterium społeczno-polityczne – dobór treści kształcących powinien odpowiadać potrzebom społecznym życia i przyjętym zasadom politycznym

3. Tradycja kultury –znaki danego społeczeństwa i symbole kulturowe powinny występować w treściach kształcenia

4. Rozwój psychofizyczny – zależnie od wieku i rozwoju psychofizycznego uczniów dobierane są treści kształcenia, które układane są w 3 cykle:

• Nauka początkowa

• Wstępna systematyka

• Nauka systematyczna

1. Kształcenie aksjologiczno-teologiczne – dobór treści powinien być zgodny z przyjętymi w danym społeczeństwie i preferowanym przez politykę oświatową wartościami i cechami.

Zasady doboru i układu treści kształcenia:

1. Zasada eksponowania w treściach kształcenia wartości wychowawczych

2. Zasada nowoczesności treści kształcenia

3. Zasada jednolitości i różnicowania treści kształcenia

4. Zasada operatywności wiedzy

5. Zasada kompleksowego ujmowania treści kształcenia

6. Zasada strukturalnego układu treści

7. Zasada uwzględniania prawidłowości psychologicznych

Zasady doboru treści nauczania wg B. Niemierka :

1. Przystępność

2. Wartość kształcąca

3. Niezawodność

4. Niezbędność miedzy-przedmiotowa

5. Niezbędność wewnętrzna – przedmiotowa

6. Użyteczność

Układ treści kształcenia:

- liniowy – matematyka, ortografia

-spiralny – fizyka

- koncentryczny – wracanie do podstawy

-modułowy – jednostki modułowe

Moduł w kształceniu to zintegrowane treści i umiejętności z różnych dziedzin wiedzy w zamknięte cykle dydaktyczne realizowane w toku jednostki zadań edukacyjnych.

Moduł programu nauczania – zestaw celowo dobranych na podstawie określonych kryteriów, moduł kształcenia zawodowego i odpowiadającym im jednostkom modułowym, które umożliwiają kształtowanie wiedzy, umiejętności i cech psychofizycznych, właściwych dla danego zawodu.

Jednostka modułowa – zwarta i samodzielna programowa jednostka dydaktyczna, posiadająca precyzyjnie sformułowane, mierzalne, szczególne cele kształcenia i odpowiadające im materiały nauczania.

Podstawowe cechy kształcenia modułowego !!!!

1. Nie występuje podział na zajęcia teoretyczne i praktyczne

2. Większość treści programowych (ponad 85%) jest podzielona na zadania – jednostki modułowe, niektóre treści mogą być podzielone tradycyjnie na przedmioty nauczania.

3. Nie występuje tradycyjna jednostka lekcyjna – 45 min. Jednostka ćwiczeniowa ma różny czas trwania w zależności od zawartości tematycznej.

4. Programy kształcenia modułowego realizowane są w różnych formach organizacyjnych, różnymi metodami aktywnymi w zależności od treści i celów kształcenia.

5. Proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, uczeń samodzielnie dochodzi do wiedzy.

6. Duży nacisk położony jest na samokształcenie oraz kształtowanie umiejętności, korzystanie z różnych źródeł informacji.

Dokumentacja programu o strukturze modułowej:

I – założenia organizacyjno – programowe

II – programy nauczania dla wydzielonych modułów treści kształcenia

III – narzędzia kontroli i oceny jakości

IV – pakiet edukacyjny dla każdej jednostki modułowej:

• Zestaw testów, przewodnik do wykonywania zadania lub ćwiczeń

• Dokładne sformułowanie zadań lub ćwiczeń

• Materiały dydaktyczne dla cznia

• Zestawy do sprawdzania opanowanych przez ucznia umiejętności wiedzy konieczne do wykonania zadania

• Poradnik dla ucznia i nauczyciela:

Dla ucznia zawiera: *wymagania wstępne *cele kształcenia Zestaw ćwiczeń (materiały nauczania i pytania sprawdzające temat ćwiczeń, sprawdzanie postępów) *sprawdzanie osiągnięć	Dla nauczyciel zawiera; *wprowadzenie *wymagania wstępne *cele kształcenia *zestaw ćwiczeń (wskazówki do realizacji ćwiczeń i zalecane metody nauczania , uczenia się, środki dydaktyczne) *ewaluacja osiągnięć ucznia (zestawy zadań testowych , sprawdzenie osiągnięć)

Zalety i wady kształcenia modułowego:

1. Zalety :

• Elastyczność (dobór kształcenia do potrzeb ucznia)

• Połączenie teorii z praktyką

• Modułowe kształcenie w zawodzie – integrują różne treści z różnych dziedzin wiedzy i działań praktycznych

• Możliwość kształcenia na potrzeby rynku pracy

• Pomiar dydaktyczny ściśle powiązany z procesem kształcenia, sprawdzenie wiedzy i umiejętności po każdej jednostce modułowej

B) wady:

* konieczność innego przygotowania nauczycieli

*konieczność przygotowania infrastruktury dydaktycznej dla kształcenia modułowego

Konieczność opracowania takiej organizacji zajęć, aby było możliwe kształcenie ziuntegrowane

Wykłady

Zadania Dydaktyki

Dydaktyka

Znaczenie słowa:

• Znaczenie słowa z języka greckiego Didaktikos – nauczający, pracujący, moralizujący

• Dasko – uczeń

• Dydaktyk – specjalista w dziedzinie dydaktyki, dobry pedagog, człowiek mający zadania dydaktyczne

• Dydaktyka- nauka o nauczaniu, uczeniu się, „kształceniu i samokształceniu”

• Tylko nauczyciel jest dydaktykiem, pedagog szkolny nie jest nauczycielem

Dlaczego jest nauką?

• Ma teorię i praktykę

• Ma swój zakres badań i metody badawcze, funkcje – przygotowuje ucznia i nauczyciela, efektywność nauczania, nowe metody nauczania

• Ma swój język

• Ma podmiot (uczeń i nauczyciel) i przedmiot (wszystkie obszary związane z nauczycielem i edukacją np. funkcjonowanie szkoły, przebieg hospitacji) badań

Zadania dydaktyki:

• Analiza naukowa i funkcjonowanie celów nauczania i uczenia się wraz z ich szczegółami

• Ustalenie zasad doboru treści nauczania i uczenia się

• Badanie procesu kształcenia

• Badanie procesu kształcenia dla odsłonięcia występujących nieprawidłowości

• Formułowanie (oparte na pewnych prawidłowościach) zasad procesu nauczania i uczenia się

• Badanie wartości dydaktycznych poszczególnych metod nauczania, formułowanie reguł ich doboru i proponowanego procesu dydaktycznego

• Badanie środków dydaktycznych w celu optymalizowania ich stosowania, ustalenia optymalnych form organizowania form nauczania i uczenia się

Funkcje dydaktyki:

- teoretyczne:

a) diagnostyczne-dostępność wiedzy o stanie nauczania i uczenia się w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych

b) prognostyczna- zaznajamia się z prawidłowościami rządzącymi procesem nauczania i uczenia się i prognozuje dalszy ich rozwój

- praktyczna:

* wskazuje skuteczne metody, środki i inne warunki określane właściwą realizacją celów i zadań dydaktycznych

Podział dydaktyki:

- dydaktyka ogólna – ogóle procesy dydaktyczne

- dydaktyki szczegółowe – metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów

- dydaktyka środowiskowa

- ortodydaktyka – dydaktyka specjalna

Dydaktyka współpracuje z :

- naukami pedagogicznymi

- społecznymi

- humanistycznymi

- filozoficznymi

- psychologicznymi

- logiką

- teorią zarządzania

- prakseologią

Niepowodzenia dydaktyczne.

Definicja

Są to rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły, a postępowanie uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania.

Przyczyny niepowodzeń szkolnych:

*ekonomiczno – społeczne

*biologiczno – psychologiczne (biopsychiczne)

*pedagogiczne (dydaktyczne)

Społeczno - ekonomiczne:

1. Środowisko społeczne ucznia

2. Rodzina i jej warunki materialne

3. Przeciążenie pracą fizyczną w gospodarstwie domowym

4. Więź emocjonalna matki i ojca

5. Poziom moralny i umysłowy rodziców

6. Atmosfera wychowywania w domu

7. Zakłócenia w ciągłości procesu dydaktyczno – wychowawczego nauczyciela

8. Warunki lokalowe

9. Przejście od nauczania propedeutycznego do usystematyzowanego i przedmiotowego – brak operatywności wiedzy

10. Brak indywidualnej pracy dydaktyczno wychowawczej – indywidualne podejście do ucznia szczególnie w klasach 1-3 i motywowanie ucznia i zachęcanie do nauki

Biologiczno – psychiczne;

1. Niekorzystne cechy osobowości, zadatki wrodzone, cechy charakteru

2. Małe uzdolnienia, niski poziom intelektualny

3. Poziom inteligencji, a warunki życia w środowisku społecznym

4. Temperament

5. Niesprawne funkcjonowanie narządów zmysłu

6. Niestałość emocjonalna

7. Zły stan zdrowia – indywidualny tok nauczania

8. Zaburzenia procesów poznawczych (trudność w opanowaniu nowego materiału, powolne tempo pracy, niestałość uwagi, brak wiary we własne siły)

9. Błędy wychowawcze:

- popełnione przez nauczycieli/ rodziców

- nie można krytykować nauczyciela przy uczniu

- dobry kontakt rodziców ze szkołą

Pedagogiczne:

1. Względnie niezależne od nauczyciela

1. Brak istniejącego systemu szkolnego np.: nieprzystosowanie szkoły do wymagań współczesnej nauki i techniki

2. Nieprzystosowanie programów nauczania do możliwości intelektualnych oraz społecznie uwarunkowanych zainteresowań, potrzeb dzieci i młodzieży

3. Brak podręczników szkolnych lub ich nieodpowiedni poziom pod względem metodycznym i merytorycznym

4. Niedostateczne wyposażenie szkół w niezbędne pomoce dydaktyczne – wzory, fantomy

5. Niedociągnięcia systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli:

- kształcenie nauczycieli przez cały okres wykonywania pracy zawodowej

- co 2 lata szkolenie nauczycieli

B. względnie zależne od nauczyciela:

1. błędy i usterki metodyczne (środki zaradcze: profilaktyka pedagogiczna)

2. niedostateczna znajomość uczniów (środki zaradcze: diagnoza pedagogiczne)

3. brak dostępnej opieki nad uczniami opóźnionymi w nauce ze strony szkoły (środki zaradcze: terapia pedagogiczna) np. :

- lekcje wyrównawcze

Wskaźnikami niepowodzeń szkolnych są:

- brak wiadomości z poszczególnych przedmiotów

- brak postępów w nauce

- nieregularne uczestnictwo na zajęciach

- niechęć do systematycznej i sumiennej pracy

- mała aktywność na lekcjach

- niepewność i brak stanowczości w swych poczynaniach

- konfliktowość i agresja w stosunku do rówieśników

Podział niepowodzeń szkolnych –

Wychowawcze:

- drugi etap

- uczeń był zapytany i nie umiał ale musi się douczyć

Dydaktyczne:

1. Jawne:
   - przejściowe

- względnie trwałe: drugoroczność; odsiew

b) ukryte:

- nauczanie pierwszym etapem

- uczeń ma braki, ale nauczycie nie jest tego świadomy

Etapy niepowodzeń dydaktycznych:

1. Pojawienie się pierwszych symptomów niezadowolenia ze szkoły, występują pojedyncze luki w wiadomościach niedostrzegane nawet przez ucznia

2. Zaawansowane braki w wiadomościach, dziecko ma jeszcze opinię dobrego ucznia. Jest to faza „opóźnienia programowego”

3. Wystąpienie sporadycznych ocen niedostatecznych, niepowodzenia jawne

4. Oficjalna drugoroczność

Profilaktyka niepowodzeń dydaktycznych:

Do podstawowych dydaktycznych środków zapobiegania i zwalczania niepowodzeń szkolnych zaliczamy:

• Profilaktykę pedagogiczną, a w tym nauczanie problemowe i nauczanie w zespołach uczniowskich

• Diagnozę pedagogiczną, poznawanie ucznia, kontrola i oceny wyników nauczania, wykrywanie luk w wiadomościach, nawykach, umiejętnościach

• Terapia pedagogiczna, wyrównanie wykrytych zaległości, indywidualnie nauczanie na lekcjach

Zadania terapii pedagogicznej:

1. Prowadzenie indywidualnej i zespołowej pracy korektywno – wychowawczej

2. Organizowanie nauczania zróżnicowanego w zakresie niektórych przedmiotów lub tematów

3. Racjonalne obciążanie i ewentualnie zróżnicowaną pracą domową

4. Stosować na lekcjach techniczne środki kształcenia

5. Właściwie i atrakcyjnie dobierać metody pracy pedagogicznej

6. Ciągłe doskonalenie kadry pedagogicznej

7. Konsekwentnie zmieniać style kierowania wychowawczego w szkole, wprowadzać styl partnerski

Jak rozpoznać dysleksję u dzieci.

Do 8 roku życia: (nie wszystkie dzieci „gruchają”):

1. Czy dziecko późno nauczyło się mówić

2. Czy ciągle ma trudności z czytaniem lub poprawnym pisaniem

3. Czy masz wrażenie że w sprawach niezwiązanych z czytaniem i pisaniem jest bystre i rozgarnięte

4. Czy zapisuje litery i liczby na odwrót

5. Czy podczas nauki liczenia musiało używać klocków, palców lub stawiać znaczki na papierze znacznie dłużej niż jego rówieśnicy

6. Czy ma poważne kłopoty z zapamiętaniem tabliczki mnożenia

7. Czy z trudnością odróżnia prawą stronę od lewej

8. Czy jest wyjątkowo niezdolne – osoba

Pomiędzy 8 a 12 rokiem życia:

1. czy dziecko robi nietypowe błędy ortograficzne

2. Czy pomija czasami niektóre litery w słowie lub zapisuje je w niewłaściwej kolejności

3. Czy podczas czytania popełnia na pozór bezmyślnie pomyłki

4. Czy nie rozumie czytanego tekstu tak dobrze jak można by się spodziewać po dzieciach w jego wieku

5. Czy ma problemy z przepisywaniem z tablicy

6. Czy podczas czytania n a głos opuszcza wyrazy lub całą linię albo dwa razy je powtarza

7. Czy nie lubi czytać na głos

8. Czy tabliczka mnożenia ciągle sprawia mu trudność

9. Czy myli kierunki oraz stronę prawą z lewą

10. Czy brakuje mu poczucia własnej wartości.

Podstawowe pojęcia dydaktyczne

*Nauczanie – planowe systematyczne organizowanie sytuacji dydaktycznych, których istotą jest stymulowanie uczenia się.

1. nauczanie całościowe – porządkowanie treści nauczania jak i metod jej przekazywania uczniom klas początkowych

2. nauczanie przedmiotowe

3. nauczanie problemowe – uczeń dzięki zaaranżowaniu przez nauczyciela określonej sytuacji dydaktycznej zwaną problemem, zdobywa samodzielnie informacje przez rozdzielenie problemów

4. nauczanie programowe – porządkowanie i przekazywanie uczniom treści programowych

5. nauczanie indywidualne

6.nauczanie masowe

7. nauczanie zindywidualizowane – podział treści programowych na jednostki tematyczne, które uczniowie rozwiązują w tempie sobie właściwym

8. Nauczanie grupowe

9. Nauczanie zróżnicowane

10. Nauczanie integrujące – przez określone zabiegi metodyczne dokonuje się scalenie, integracje rozproszonych wiadomości

11. nauczanie wychowujące – poza dostarczaniem wiedzy kształtuje się szereg właściwości osobowościowych

Style nauczania:

1. Styl kierowniczy – nauczyciel pracuje niczym wykwalifikowany menager który organizuje uczenie się i kieruje nim. Główny nacisk kładzie na zdobywanie przez uczniów kompetencji.

2. Styl terapeutyczny – nauczyciel wnika w osobowość wychowanka, pielęgnuje ją i wspomaga jej rozwój, główny nacisk kładzie na spełnienie się ucznia jako cza oraz realizację jego duchowego i intelektualnego potencjału wychowanków

3. Styl wyzwalający – nauczyciel wyzwala umysł ucznia z węzłów wiedzy fałszywej, ograniczeń płynących z braku wiedzy, główny nacisk kładzie na ukształtowanie przymiotów umysłu i charakteru.

Uczenie Się – planowany , zmieniany i złożony proces. Związek którego siłą napędową są dostatecznie silne motywy uczenia się, a rezultatem zmiany, to jest określone wiadomości, umiejętności, nawyki opierające się na bezpośrednim i pośrednim poznaniu oraz doświadczeniu w toku , którego powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają modyfikacji zachowania wcześniej nabyte.

Zdolność uczenia się wzrasta do 20 kilku lat życia, po czym utrzymują się w ciągu pewnego czasu na niezmienionym poziomie, a następnie obniżają się.

Wpływ na proces uczenia się ma zespół cech indywidualnych, takich jak;

*płeć, inteligencja, zdolności, styl poznawczy, zainteresowanie, rodzaj aktywności, wiedza

*postawa: poglądy, poziom aspiracji, motywy uczenia się

Efekty uczenia się zależą też od sytuacji uczenia się:’

1. czynniki poprzedzające uczenie

2. czynniki działające w trakcie uczenia się

3. czynniki następujące po nim

Cele, treści, warunki i środki ustala sam uczący się podmiot.

Kształcenie się – planowe, wielostronne działanie ukierunkowane na realizację wyznaczonych celow, wymagające systematycznego długotrwałego wysiłku.

Umożliwia osiągnięcie nie tylko określonego zasobu wiedzy, umiejętności, nawyków, kształcenie – świadomy, celowy proces oddziaływania na postawy, poglądy, opinie.

Przez tak pojęte wykształcenie ogólne rozumnie się opanowanie podstawowych wiadomości, umiejętności, poglądów i przekonań, rozwój wielokrotnych zainteresowań, technik samokształcenia, samowychowania i samorealizacji.

Wyróżniamy 3 systemy kształcenia: