1.10.2010, 15.10.2010

*LITERATURA:
Goodman N. „Wstęp do socjologii”
Szczepański J. „Elementarne pojęcia socjologii”
Kosiński S. „Socjologia ogólna”
Bauman Z. „Socjologia”
Sztompka P. „Socjologia zmian społecznych”
Giddens A. „Socjologia”

1.PODSTAWOWE POJĘCIA
POJĘCIE- ujęcie istoty danej rzeczy
Nauka dzieli się zw na przedmiot.
* nauki humanistyczne (historyczne, psychologiczne, socjologiczne, ekonomiczne)
*nauki przyrodniczo-techniczne (biologia, chemia, fizyka, astronomia)
*nauki abstrakcyjne (matematyka, logika formalna)
*nauki teologiczne

EKONOMIA jest nauką HUMANISTYCZNĄ, bo przedmiotem ekonomii jest człowiek w ujęciu gospodarczym.
Przedmiotem FILOZOFII jest wszystko, łącznie z samą nauką. Filozofia zadaje pytanie dlaczego? A nauki szczegółowe zadają pytanie Jak?:)

2.PODSTAWY SOCJOLOGII
SOCJOLOGIA to nauka o społeczeństwie (łać. societes- społeczeństwo, gr. Logos- nuaka, rozum).

SPOŁECZEŃSTWO:
-zorganizowany zespól zbiorowości ludzkich posiadających współ warunki bytowania
-ogół więzi i stosunków społecznych oraz instytucji
-zbiorowość terytorialna stanowiąca układ zamknięty o własnej tożsamości będąca podstawą poczucia odrębności wobec innych (np. cyganie)

SOCJOLOGIA JAKO NAUKA:
-dąży nie tylko do opisu, ale także do wyjaśnienia (zrozumienia) zjawisk społecznych (to nie tylko „opisówka”)
-postępowanie wg uznanych reguł warsztatu (socjolog- rzemieślnik?)- projekt badawczy:
*określenie problemu badawczego (co decyduje ojego wyborze: ciekawość badacza, moda, zapotrzebowanie społeczne na odpowiedzi socjologiczne, pieniądze)
*zbieranie danych zgodnie z uznanymi metodami badawczymi (metody badawcze decydują o przebiegu badania, a każda z metod ma swoje ograniczenia, stosowanie różnych metod- „triangulacja”)
*logiczne wnioskowanie
*odpowiedzialność za słowo (rzetelność badacza)
*jawność warsztatu badawczego(pokazanie kogo badamy, jaką metodą, jak zbierany jest materiał, jak wnioskujemy, jakie mamy wyniki w celu udowodnienia naszej tezy)
-odróżnienie twierdzeń od opartych na faktach od hipotez

METODY BADAŃ:
1.METODY I TECHNIKI BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH:
a)obserwacje (zewnętrzne i wewnętrzne, ukryte i jawne)
Obserwacja socjologiczna podlega ścisłym rygorom.
b)ankiety (pocztowa, audytoryjna)
Odpowiada na pytania najczęściej zamknięte lub półotwarte.
c)wywiad (swobodny, kwestionariuszowy)
Kwestionariuszowy polega na tym, że są pewne pytania, lecz to sam badacz wypełnia, a nie badany. Dzięki temu możemy zorientować się czy pytanie jest zrozumiałe.
Wywiad swobodny charakteryzuje się celem, bo chcemy uzyskać konkretne informacje. W zależności od respondenta zadajemy pytania, których kierunek jest dla nas oczywisty, jednak dojście do tego może być różne (działa to na korzyść i swobodę rozmówców)
d)gromadzenie autobiografii i wypowiedzi osobistych
e)gromadzenie dokumentów
Począwszy od dokumentów urzędowych, poprzez kroniki rodzinne, itp.
f)eksperyment

2.METODA OPRACOWYWANIA MATERIAŁÓW:
a)metoda statystyczna
Stosowana najczęściej, najłatwiejsza
b)analiza treści wypowiedzi i dokumentów
tzw. analiza jakościowa
c)sprawozdania z badań
dotyczy szczególnie obserwacji, pisane są zwykle całe raporty dotyczące obserwacji, a na ich podstawie wyciągane są wnioski

3.METODA INTERPRETACJI
a)metoda historyczna
b)analiza porównawcza
c)analiza genetyczna, strukturalna, funkcjonalna

POCZĄTKI SOCJOLOGII:
*Platon- Państwo
Platon szukał idealnego państwa i idealnej miłości (najniższy rodzaj miłości to miłość do kobiety, bo kochamy ciało, wyższy to miłość do duszy, a duszę lepszą ma mężćzyzna-> platon był homoseksualista)
Państwo powinno być niezmienne, tzn. powinien mieć stałą liczbę mieszkańców (7!). Tylko jak ktoś umarł to mógł się urodzić ktoś nowy.
*Arystoteles- człowiek jest zwierzęciem politycznym (zoon politikon)- jest stworzony do życia w państwie (społeczeństwie)
W dzisiejszych czasach mówi się, że człowiek jest zwierzęciem społecznym. W sensie społecznym człowiek nie rodzi się człowiekiem, tzn. informacja genetyczna nie przynosi żadnych informacji społecznych, wartości, religii, kultury, natomiast przynosi pewną umiejętność (możność), czyli możliwość nauczenia się języka, ale to jaki to będzie język zależy od otoczenia społecznego. My urodziliśmy się w Polsce, więc naszym językiem, kulturą jest Polski, kultura Polska. (Przykładem mogą być dwie dziewczynki wychowane przez wilki, które nie mogły być socjalizowane)
*święty Augustyn- państwo ziemskie i boże
Państwo boże składa się z tych, którzy pielgrzymują do nieba, natomiast państwo ziemskie to państwo nastawione na dobra ziemskie (majątek, władze)
*święty Tomasz z Akwinu- Przedstawił pierwszą propozycję stratyfikacji społecznej. Uważał, że społeczeństwo ówczesne składa się z ludzi: modlących się, wojujących, panujących. To hierarchiczno- funkcjonalne zróżnicowanie społeczeństwa feudalnego przedstawił jako rzecz naturalną i sprawiedliwą. =>dzięki hierarchiczności społeczeństwo jest funkcjonalne.
Bóg-> aniołowie ->mężczyźni -> kobiety ->zwierzęta -> rośliny -> natura nieożywiona
*Niccolo Machiavelli- zapoczątkował świecką teorię państwa. Ten włoski humanista poglądy swoje przedstawił w dziele „Książę”. Zgodnie z jego poglądami społeczno- politycznymi

*August Comte 1798-1857 (ojciec socjologii). Terminu socjologia użyl po raz pierwszy w 1838 roku w czwartym tomie swojego dzieła, w celu określenia szczególnej metody badania społeczeństwa. Chciał wykorzystać nową naukę do naprawy schorzeń społecznych. Za przedmiot badań uznał społeczeństwo składające się z cząstek zwanych rodzinami.

SOCJOLOGIA- szukanie praw rządzących zjawiskami zachodzącymi między ludźmi, zajmuje się tym co specyfice, społeczne, tzn. co wynika z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie
Przedmiot, zainteresowania socjologii (Berger)- zbiorowości ludzkie, całości tworzące się ze wzajemnych oddziaływań ludzi, którzy dążą do zaspokajania swoich potrzeb. Te całości tworzą się z jednostek, grup, instytucji, wartości kulturowych, tradycji, wzajemnych stosunków (interakcji)

Od zarania dziejów człowiek żyjąc między innymi ludźmi zastanawiał się nad światem społecznym, zachowaniem, reakcjami ludzi. Wniosek z tego, że każdy jest socjologiem.

CECHY SOCJOLOGII POTOCZNEJ (ZDROWOROZSĄDKOWEJ:
-posiada ją każdy
-zdobywana jest spontanicznie- żyjąc w społeczeństwie
-człowiek zna tylko wycinek rzeczywistości (ograniczony zasięg obserwacji), a często wyciąga z tej swojej ograniczonej wiedzy wnioski dotyczące całości
-przez to rozpatruje fakty w izolacji- nie może dostrzec związków między faktami
-podporządkowana jest celom praktycznym = zła metoda skupienie na osiągnięciu jakiegoś praktycznego celu- dobieranie faktów ze względu na CEL
-związana z wartościowaniem- towarzyszą jej emocje
-przedstawia świat czarno/biały- podziały dychotomiczne (my/oni)
-traktuje następstwo w czasie jako związek przyczynowy
-w sposób pochopny uogólnia
-przesiąknięta jest stereotypami (typologizowana, przejęta od innych wiedza, uproszczona, generalizacje, sztywność, odporność na zmiany, zabarwienie emocjonalne)

OSOBOWOŚĆ- (persona) społeczna- zespół trwałych cech jednostki, wpływających na jej postępowanie, wyrasających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych, a pochodzących z wplywu kultury i struktury zbiorowości, w których jednostka została wychowana.

Psychiczne podłoże osobowości społecznej- na które składa się: pamięć, inteligencja, temperament, charakter, zainteresowania i zamiłowania.

ELEMENTY OSOBOWOŚCI SPOŁECZNEJ:
a)kulturowy ideał osobowości- zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej, aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społęczeńsywa
b)rola społeczna- względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych ludzi, które przebiegają wg wzoru przyjętego w danej grupie a czasami są prawnie uregulowane
c)jaźń subiektwna- zespół wyobrażeń o sobie wytworzonych na podstawie traktowania nas przez otoczenie (np. kompleksy itp.)
d)jaźń odzwierciedlona- jest zespołem wyobrażeń jakie każdy z nas posiada o sobie, na podstawie tego, co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie. Jest czynnikiem konformizmu społecznego.

TYPY OSOBOWOŚCI:
a)typologia Kreczmera –relacja między budową ciała a osobowością
-ASTENIK-smukła i wątła budowa ciałą, charakteryzuje się egocentrycznym uosobieniem, nieufnością w stosunku do ludzi, nieśmiałością i drażliwością, typ asceniczny, leptosomatyk.
-ATLETYK- człowiek odznaczający się muskularną budową ciała, wysoki, silny, charakteryzujący się ufnością w stosunku do ludzi, otwartością i śmiałością; typ przeciwstawny astenikowi
-PYKNIK- człowiek typ pyknicznego (otyły, średniego lub niskiego wzrostu, z krótkimi kończynami, grubą szyją i okrągłą twarzą, skłonny do zmian nastroju, towarzystki) piknik, typ pykniczny
-DYSPLASTYK- człowiek o budowie nieregularnej, nieharmonijnej, o usosobieniu schizotymicznym
b)Hipokrates- wyróżnił w organizmie cztery podstawowe soki (płyny, „humory”): krew, żółć, śluz, czarna żółć
Zaburzenia równowagi między nimi miały być przyczyną choroby (patologia humoralna). Przewga jednego z tych elementó miała również być przyczyną okreśłonego typu temperamentu:
-SANGWINICZNY- przewaga krwi
Sangwinik (łać. sanguis- krew)- najbardziej ustabilizowany typ charakteru. Sangwinik to osoa o optymisycznym podejściu do życia, otwarta na relacje interpersonalne, towarzyska, beztroska. Lubi być w centrum zaintereowania, władcza i dominująca, czasem dumna i spoglądająca na innych „z góry”. Jest emocjonalna i spotaniczna, ma duże poczucie humoru, potrafi przyciągać do siebie ludzi. Tryska energuą i entuzjazmem, jest twórcza, lubi komplementy, szybko przeprasza.
Sangwinik cechuje się tempreamentem reprezentuącym silny, zrównoważony i ruchliwy ukłąd nerwowy. Wg Hipokratesa dominującym narządem w organizmie sangwinika jest serce,a dominującym „humorem”- krew.
-CHOLERYCZNY- zółci
Choleryk (gr chole- żółć, stąd :”żółć go zalewa”)- przeciwieństwo flegmatyka, typ pobudliwy, przejawiający tendencje do ciągłego niezadowolenia i agrescji. Charakteryzuje go silne przeżywanie emocji oraz duża energia życiowa i aktywność. Cholerycy bywają uparci, a ich reakcje nabodźce są syzbkie i często nieprzemyślane, bywają także zakompleksieni. Często żałują wypowiedzianych słów. Są nastawieni na dziłania i kierowanie. Wzbudzją wśród ludzi zaufanie i respekt, często pracują dla potrzeb grupy. Są szybcy w działaniu, preferują pracę, którą mogą sami zorhanizować. Lubią przewodzić i organizować pracę innym. Gry ktoś się z ni,m nie zgodzi, denerwuje się, krzyczy, staje się agresywny. Wg Hipokratesa dominującym narządem w organizmie choleryka jest wątroba,a dominującym „humorem” żółć. Wg Pawłowa, choleryk to osoba o silnym i niezrównowaconym układzie nerwowym.
Królik w stumilowym lesie ;P
-FLEGMATYCZNY- śluzu
Flegmatyk (gr.- śluz) cechuje się tempermentem reprezentującym silbny, zrónoważony i bezwładny układ nerwowy. Wg Hipokratesa dominującym narządem jest mózg, a dominującym „humorem” śluz. Flegmatyk to osoba podona o wysokim poziomie samokrontroli, zrównoważona emocjonalnie, zdystansowana obiektywna w ocenie i obserwacji łagodna solidna w rekacjach interpersonalnych najczęściej nieufna i chłodna dyplomatyczna, podednawcza, cierpliwa, cicha, dowcipna, potrafiąca poświącić dużo czasu sprawie czy człowiekowi, lubiąca obserwiwac ludzi, potrafiąca współczuć preferująca pracę nie wymagająca pośpiechu i tempa…
Kubuś ze stumilowego lasu
-MELANCHOLICZNY- czarnej żółci
Melancholik (łać. melanos- czarny, chole- żółć)- osoba o pesymistycznym, lękowym, negatywnym podejściu do przyszłości, życia, samego siebie, a także codziennych spraw. Melancholik cechuje się tempramentem reprezentującym słaby układ nerwowy. Wg Hipokratesa dominującym narządem w organizmie melancholika jest śledziona, a dominującym „humorem” tzw. czarna żółć i to jest człowiek o powolnych, słabych, lecz długotrwałych reakcjach uczuciowych. Osoba taka często popada w stany ruminacji (stałe koncentrowanie się na fakcie bycia), ma trudności z podejmowaniem decyzji, brakuje jej wiary w siebie. Melancholik jest wrażliwy na krytkę swojej osoby, obraźliwy, nerwowy i skłonny do zadumy, spokojny, wyciszonym powściągliwy imało elastyczny w zachowaniu. Lubi marzyć oddawać się zadumie.

c)Jung- ze względu na kierunki i zakres aktywności społecznej człowieka
-INTROWERSJA (łać. intra- wewnątrz, vertere- zwraca się)- w psychologii oznacza cechę osobowości polegającą na tendencji do kierowania swojej percepcji i działań do wewnątrz- na własne myśli i emocje, z jednoczesnym zmniejszonym zaintereowaniem i aktywnością skierowanymi na świat zewnętrzny. Ilość introwersytyków w społeczeństwie określa się na 25% lub 46%
Henjum podzielił introwertyków na dwie główne grupy:
*gr A: samowystarczarny, pewny siebie, pracowity, z mocnymi postanowieniami, powściągliwy, lubiący zajęcia wymagające introspekcji
*gr B: nieśmiały, zamnięty w sobie, z niskimi umiejętnościami nawiązywania kontaktó z ludzmi, bojący się ludzi i robienia czego sprzed innymi, lubiący być zostawiony samemu.
-EKSTAWERSJA (extra0 zewątrz, vertere- zwracac się)- w psychologii oznacza cechę osobowosci, polegającą na tendencji do kierowania swojej percepji i dzialań ku otoczeniu. Specyficzną formą nerwicy osób odznaczających się wysokkim stopniem ekstrawersji jest wg Junga histeria.

d)Znaniecki na podsawie badań określił następujące typy osobowości:
-człowiek zabawy- kształtuje się pod wpływem kręgu ludzi, którzy mają dużo czasu. Praca dla nich to zabawa, Najważniejsze jest przestrzeganie zasad gry
-człowiek pracy- kształtował się wśród ludzi zajmujących się pracą fizyczną. Traktowali oni pracę jako żródło pieniedzi i środkó do życia
-człowiek dobrze wychowany- kształtował się wśród inteligencji
-człowiek zboczeniec (dewiant)- czyli taki, który wyróżnia się od innych, niekonieznie na minus, może to być także geniusz czy artysta. Nonkonformista nie poddający się presji społecznej.

OSOBOWOŚĆ PODSTAWOWA- zespół cech osobowości wspólnych wszystkim członkom danego społeczeństwa
OSOBOWOŚĆ REPREZENTATYWNA- dla jakiegoś narodu