Zakażenia szpitalne –
RAPORT
opracowany dla Europejskiego Stowarzyszenia Promocji Zdrowia
‘’PRO – SALUTEM’’ w Warszawie
Warszawa, 06 maja 2009
Zakażenia wewnątrzszpitalne –definicja
Zakażenie szpitalne jest to zakażenie, związane z pobytem w szpitalu, wtórne do stanu pacjenta sprzed hospitalizacji.
Zakażenia szpitalne dotyczą zarówno pacjenta, jak i personelu. Najczęściej uznaje się zakażenie za szpitalne, jeśli wystąpiło 48 - 72 godzin od przyjęcia lub wypisania ze szpitala.
Do zakażeń o długim okresie wylęgania zalicza się wirusy zapalenia wątroby (HBV, HCV), wirus nabytego niedoboru odporności ( HIV) i gruźlicę.
Dla tych zakażeń przyjmuje się pochodzenie wewnątrzszpitalne w czasie od 2 tygodni do wielu lat.
Wyróżnia się zakażenia szpitalne:
egzogenne - spowodowane przez drobnoustroje dominujące w środowisku szpitalnym;
endogenne - spowodowane przez własną, naturalną florę pacjenta, np z powodu obniżonej odporności
Wrota zakażeń:
układ pokarmowy,
• układ oddechowy,
• układ moczowo-płciowy,
• uszkodzona skóra.
Zakażenia wewnątrzszpitalne – epidemiologia
W krajach Europy Zachodniej zakażenie wewnątrzszpitalne zdarza się u 5-10pacjentów na 100 przyjętych do szpitala. W tzw krajach rozwijających się odsetek ten sięga 25. Nasilenie zakażeń szpitalnych jest mierzone różnie.
W niektórych szpitalach określa się je jako odsetek zakażonych pacjentów, w innych miernikiem nasilenia zakażenia szpitalnego jest liczba dodatkowych dni pobytu w szpitalu związanych z leczeniem infekcji i określana jest jako liczba infekcji na 1000 pacjentodni (patient days).
Częstotliwość zakażeń wewnątrzszpitalnych w zależności od umiejscowienia
narządowego kształtuje się następująco:
• drogi moczowe – 35%,
• rany pooperacyjne -25%,
• zakażenie krwi (sepsa) - 10%,
• zapalenia płuc -10%,
• inne -20%.
Środowisko szpitala jako źródło zakażeń wewnątrzszpitalnych
Udowodniono, że mikrośrodowisko szpitala (powietrze, woda, powierzchnie podłóg i urządzeń) stanowią istotne źródło i sprzyja zakażeniom wewnątrzszpitalnym
Zapobieganie zakażeniom wewnątrzszpitalnym
Zapobieganie zakażeniom obejmuje wiele działań, a wśród nich kluczowe miejsce zajmuje higiena rąk.
Słaba znajomość roli higieny rąk zwłaszcza wśród personelu medycznego , a tym samym niedokładane stosowanie się do zaleceń w tym zakresie, istotnie przyczynia się do rozprzestrzeniania zakażeń.
Ponadto istotne są procedury odnoszące się do utylizacji odpadów, zwłaszcza tych klasyfikowanych jako zakaźne oraz właściwe obchodzenia się ze sprzętem wielorazowego użytku (sterylizacja urządzeń).
Pracownicy ochrony zdrowia i osoby odwiedzające chorych jako źródło i
transmisja zakażenia:
Wiele chorób zakaźnych może być przeniesionych z personelu medycznego na hospitalizowanych chorych.
Wśród chorób skóry zakaźny jest świerzb, możliwe jest zakażenie gronkowcem złocistym umiejscowionym na skórze w miejscach zmienionych chorobowo.
Z chorób z przewodu pokarmowego groźne są biegunki (Salmonella), zapalenie wirusowe wątroby wirusem A (hepatitis A).
Do chorób zakaźnych przenoszonych drogą kropelkową należą grypa, krztusiec i gruźlica.
Przez zetknięcie z zakażoną krwią przenosi się wirus zapalenia wątroby typu B i C oraz wirus nabytego niedoboru odporności - HIV.
Czystość w szpitalu a zakażenia wewnątrzszpitalne
Zgodnie z art. 11 i art. 14 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008 r, „ kierownicy zakładów opieki zdrowotnej oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych są zobowiązani do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, a kierownicy szpitali lub zespołów zakładów opieki zdrowotnej, w skład których wchodzi szpital, są zobowiązani do wdrożenia i zapewnienia funkcjonowania systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych, obejmującego m.in. organizację udzielania świadczeń zdrowotnych, w sposób zapewniający zapobieganie zakażeniom szpitalnym i szerzeniu się czynników alarmowych, warunki izolacji pacjentów z zakażeniem lub chorobą zakaźną oraz pacjentów szczególnie podatnych na zakażenia szpitalne.’’
Zapobieganie zakażeniom wewnątrzszpitalnym
W trosce o zachowanie czystości w szpitalach należy korzystać z wszystkich metod, które mogą być pomocne w jej utrzymaniu.
Nie bez znaczenia jest edukacja pacjentów oraz odwiedzających o istniejących zagrożeniach oraz promowanie zachowań pożądanych i korzystnych w tym zakresie.
Osobą kluczową i odpowiedzialną za stan czystości pozostaje w świetle przywołanych powyżej regulacji kierownik zakładu opieki zdrowotnej ( Dyrektor; szpitala, ZOZ-u).
Zapobieganie zakażeniom wewnątrzszpitalnym
Z danych International Society for Infection Diseases wynika, że co najmniej 20% zakażeń wewnątrzszpitalnych można uniknąć zarówno przez indywidualne zachowanie się pracowników ochrony zdrowia – dokładnego mycia rąk, używania rękawiczek i właściwego obchodzenia się ze sprzętem medycznym, jak i przez rozwiązania systemowe.
Najprostszym rozwiązaniem jest dostępność do mydła i wody w każdej sytuacji.