 Nieżyt żołądka i jelit  Zaparcia - Biegunki  Wzdęcia  Zakaźne zapalenie śluzówek  Niezakaźny katar  Zatrucia pokarmowe  Zakażenia skóry  Porady dr Brown  Szczepionki  Stosowanie leków  Toksyczność antybiotyków	 Nieodpowiednia pielęgnacja  Braki pokarmowe  Choroby zakaźne  Pchły - robaki - kleszcze  Odchudzanie  Witaminy I  Witaminy II  Homeopatia  Antybiotyki  Wykaz chorób wraz opisem

Nieżyt żołądka i jelit

Przyczyną choroby jelit, może być nieprawidłowe żywienie, przeziębienie, przeładowanie żołądka, podanie paszy pęczniejącej lub fermentującej w przewodzie pokarmowym, paszy zmarzniętej, źle umytej , nie dosuszonego siana, niedojrzałego owsa. Króliczek wykazuje wyraźny brak apetytu, zmniejszenie ruchliwości. Często zdarza się, że powłoki brzuszka są napięte, a obmacywanie ich sprawia zwierzęciu ból. Po 1-2 dniach pojawia się biegunka, papkowaty wodnisty kał o nieprzyjemnym zapachu. Zwierzę nie czyści futerka. Sierść jest nastroszona bez połysku. W kale może pojawić się śluz, pasemka lub skrzepy krwi ( kolor kału przy dużej ilości krwi przybiera zabarwienie smoły), taki stan jest już bardzo ciężki i należy udać się do lekarza. Przewlekły nieżyt błon śluzowych powoduje na przemian biegunkę i zaparcia.

Właściwie to na nieżyt żołądka mój Trunio nie chorował do końca czwartego roku życia. Od tego okresu zapada na tą przypadłość co roku, choroba występuje późną jesienią i zimą, stąd moje podejrzenie że dobrze żywiony królik w młodym wieku nie powinien mieć kłopotów z żołądkiem. Widocznie wraz z wiekiem zmniejsza się odporność organizmu, podobnie jak u człowieka. U mojego Trunia dostrzegam związek z pojawieniem się dolegliwości z jego nadmiernym łakomstwem tapet, tylko czeka żeby coś skubnąć. Mój sposób leczenie po pierwszych objawach udaję się do lekarza, seria zastrzyków przez dwa dni a później picie rumianku i dożywianie strzykawką gotowanymi płatkami owsianymi. Choroba jest długotrwała, nie raz dochodzi do czterech tygodni zanim królik wróci do normy.

Nieżyt żołądka i jelit (gastroenteritis catarrhalis)

Jest to proces zapalny powodujący zaburzenia w czynności moczno-wydzielniczej żołądka oraz motoryczno-wydzielniczo-resorbującej czynności jelit.
Etiologia. Do przyczyn zalicza się, podobnie jak we wszystkich niemal schorzeniach przewodu pokarmowego, nieodpowiednie warunki higieniczno-żywieniowe, częsta lub gwałtowna zmiana karmy, podawanie paszy zepsutej, zapiaszczonej, zamarzniętej. Także pasze spleśniałe, zagrzane (młoda koniczyna), pasze świeże i niedojrzałe {owies, siano), niedobór pasz soczystych i wody oraz szereg chorób pasożytniczych i bakteryjnych. Króliki, ze względu na charakterystyczną budowę przewodu pokarmowego (mały żołądek, warstwa mięśniowa tylko przy odźwierniku) oraz konieczność częstego pobierania karmy, są bardzo podatne na wszelkie zaburzenia żywieniowe.
Przebieg choroby i obraz kliniczny. Nieżyt żołądka i jelit występuje najczęściej u królików młodych w wieku 1-2 miesięcy, szczególnie w okresie odsądzania młodych od matek. Proces ten przebiega u nich bardzo często w postaci ostrej. Króliczęta giną w ciągu 3-10 dni. Usaczewa (Leontiuk, 1974) podzieliła nieżyt żołądka i jelit na kwaśny, zasadowy i nieżyt z przeziębienia. Przez analogię do chorób przeżuwaczy można więc mówić o kwasicy i zasadowicy. Kwasica jest następstwem zakwaszenia treści, powstającego w wyniku zjadania pasz soczystych i łatwo fermentujących (duże ilości buraków lub liści buraczanych, jabłek, wysokie dawki skrobi itp.). Pasza węglowodanowa stanowi odpowiednie podłoże do rozwoju m.in. pałeczek kwasu mlekowego. W wyniku ich działalności spada poniżej normy stężenie jonów wodorowych (pH).
Obraz kliniczny. U chorych królików obserwuje się apatię i utratę łaknienia. Występuje biegunka, kał jest rzadki koloru brązowoszarego z pęcherzykami gazu. Wzrasta ilość uderzeń serca, natomiast zwolnieniu ulegają oddechy. Choroba trwa 1-3 dni.
Zmiany anatomopatologiczne. Badaniem sekcyjnym stwierdza się kwaśną zawartość w żołądku. Błona śluzowa pokryta białawym śluzem. Czasami występują punkcikowate przekrwienia. Węzły chłonne nieznacznie powiększone. Jelito ślepe powiększone i wypełnione gazem.
Rozpoznanie. Ustala się na podstawie wywiadu i badania klinicznego. Usaczewa (Leontiuk, 1974) zaleca reakcję barwną kału z papierkiem lakmusowym (odczyn kału kwaśny).
Leczenie. Należy usunąć karmę i zalecić 1-2-dniową głodówkę. W leczeniu kwasicy stosuje się środki alkalizujące np. Propiovet, Neopropiovet, tlenek magnezu itp. i garbujące — wywar z kory dębowej, roztwór taniny. Niekiedy konieczne jest doustne podanie antybiotyków (streptomycyna), a zawsze witaminy B,. Nie należy natomiast podawać glukozy i soli wapnia. Gascón (1985) stosował zawiesinę antybiotyków: chloramfenikol (20,655 mg), streptomycynę (19,8 mg) i tetracyklinę (0,45 mg), również z dobrym skutkiem aureomycynę w dawce 40 mg na litr wody do picia. Usaczewa (1954) zaleca podawanie per os sintamycynę (chloramfenikol) w dawce 0,1 g dwa razy dziennie.
Zapobieganie. Ponieważ leczenie jest stosunkowo trudne i uciążliwe, dlatego należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe (urozmaicone) żywienie. Kruglova (1980) profilaktycznie podaje począwszy od 15 dnia życia królików dodatek biomycyny (chlorotetracykliny) lub acidofiliny (poi. Lactovac). Acidofilina reguluje aktywność enzymów trawiennych zmniejszając jednocześnie liczbę patogennych drobnoustrojów. Króliki muszą mieć zapewniony stały dostęp do wody.

Domowe leczenie

Podajemy w karmie dobrze wysuszone siano z niekwaśnych łąk, kleik z siemienia lnianego lub rozgotowane płatki owsiane. Konieczne jest podawanie dużej ilości przegotowanej wody lub naparu z rumianku do picia. Zwierzęciu należy dać obfitą ściółkę i ciepłe miejsce do leżenia, zapewnić mu spokój. Gdy nastąpi poprawa stanu zdrowia, podajemy bardzo małe ilości karmy i ostrożnie przechodzimy do pełnego składu żywienia, unikając wszelkiej paszy ciężko strawnej. Pamiętajmy, że podając duże ilości buraków i ich liści powinniśmy podawać wapno lub kredę. Duże ilości chleba też mogą zaburzać trawienie.

A teraz dopiszę nowości jakie dostałem od internautki z Wawy, dr Milena Wojtyś na zapalenie jelit zaleca; BACTRIM oraz LAKCID.
Bactrim - podawać 0,5 ml/kg m.c rano i wieczorem przez pięć dni.
W przypadku podawania tabletek 1/4 tabletki na 1 kg/m.c
Po pół godzinie po pierwszym leku podać Lakcid pół ampułki rozpuszczone w wodzie.
Oczywiście leki należy stosować tylko z przepisu lekarza, taką metodą został wyleczony Trunio i Misiu diagnoza i kuracja okazała się skuteczna.
Przyczyną choroby jest zaburzenie równowagi bakterii w przewodzie pokarmowym królika.
Jest również lek o nazwie Ditrivet 120.

BACTRIM - Wskazania i zastosowania.

Zakażenie górnych i dolnych dróg oddechowych
Zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego
Ostre i przewlekłe zapalenie układu moczowego
Zakażenie przewodu pokarmowego

LAKCID - zawiesina żywych pałeczek kwasu mlekowego

W jednej ampułce znajduje się co najmniej 100 mln żywych pałeczek

Lek stosowany w trakcie leczenia antybiotykami, chroni przed skutkami zmiany flory bakteryjnej przewodu pokarmowego lub jako lek wspomagający w dysbakteriozie jelitowej, przez przywrócenie naturalnej flory bakteryjnej lek ten chroni przed wtórnym niedoborem witamin oraz rozwojem grzybów lub drożdżaków w przewodzie pokarmowym.

Opis przebiegu i leczenia choroby przysłany przez Zbyszka opiekuna Kropki.

Choroby Kropy zaczęły się też w wieku dojrzałym (jak miała jakieś 4-4,5 roku). Dwa lub trzy razy w roku zdarza się zaparcie (takie poważniejsze gdzie bez wizyty u veta nie da rady) - króliczek dostaje wtedy środki przeciwbólowe, rozkurczające i lekko przeczyszczające. W przypadku lżejszych zatorów - wcześniej rozpoznanych (monitoring bobków prowadzony jest 3x dziennie) podaję Lakcid i sok ananasowy (zwykle jednorazowa dawka przynosi pozytywny efekt - po 10, 12 godzinach jest kał - całe szczęście, że dywan jest wzorzysty, Maleństwo wówczas nie jest w stanie zdążyć do kuwetki...) Jeśli w brzuszku bulgoce staram się podać troszkę węgla medycznego (pochłania gazy fermentacyjne). Lakcid Kropka pije dość chętnie (podawany strzykawką do pyszczka), gorzej jest z sokiem ananasowym (również strzykawka i dość silna perswazja), węgiel rozmieszany z wodą wylizuje z talerzyka. Jeśli jest nawet apatyczna i nie przyjmuje pokarmu, to po podstawieniu miseczki z wodą pod pyszczek zawsze troszkę pochlipie.

Jeśli nie je dłużej niż 24h - to dostaje płatki owsiane wg recepty Pana KazioRa i marchewkę Gerber (dla niemowląt). Oczywiście oba te przysmaki trzeba rozcieńczyć do odpowiedniej konsystencji - zresztą sam wiesz najlepiej. Lecz nigdy nie udało nam się jednorazowo "wtłoczyć" Kropie więcej jak 5-7 ml papki - zaciśnie pyszczek, brodę przyciągnie do wola - całkiem jak małe dziecko... Jako, że Kropa jest dużym (tak ze 2,5 kg) łakomczuchem - uwielbia to co dla króliczków jest niezdrowe, tuczące lub niewskazane - to, niestety z naszej winy, doszło do rozregulowania układu trawiennego i problemem były miękkie i cuchnące, już raczej nie bobki, a gluty lub coś w tym rodzaju.

Kropa bardzo lubi rodzynki, orzechy we wszystkich odmianach, kandyzowane i suszone owoce, suszone pieczywo (ale nie ciasta) - najbardziej bułki grahamki ze słonecznikiem, łuskany słonecznik i łuskaną dynię (co oczywiście nie znaczy, że tylko tym ją karmiliśmy!). Sianko jest na marginesie. Taka dieta musiała skończyć się zachwianiem równowagi flory bakteryjnej w jej przewodzie pokarmowym, co skutkowało tym, o czym pisałem wyżej. Dopiero kuracja za pomocą Probiotyku Provita z laboratorium dr Seidla przywróciła jako taką równowagę tejże flory. Na przedwiośniu kurację powtórzymy, aby móc bezpiecznie zacząć podawać młodą zieleninkę (oczywiście stopniowo i w małych ilościach). Probiotyk podaje się strzykawką dopyszczkowo, przez 7 kolejnych dni. Jako, że oryginalna strzykawa jest zbyt duża - porcję preparatu /1 ml/ wyciskamy do małej strzykawki i tak podajemy królicy - o rany!!! jak ona tego "paskudztwa" nie lubi... (styczeń 2004 rok.)

Analizując przebieg choroby u Trunia, opisy chorób w otrzymywanych listach czy też jak wynika z opisu choroby Kropki, mogę wysnuć jeden wniosek, zapadalność na tę chorobę u obu królików pojawiła się w jednym wieku, około 4 - 4,5 roku życia, jeden i drugi nie jest zwolennikiem siana - czy aby właśnie to nie jest przyczyną powstawania tych dolegliwości?

Ditrivet 120 Tabletki 120 mg do podawania doustnego dla psów, kotów, zwierząt futerkowych.

Właściwości i działanie: Preparat sulfonamidowy o przedłużonym, spotęgowanym przez trimetoprim działaniu na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne oraz pierwotniaki (Toxoplasma) wywołujące choroby zwierząt gospodarskich i futerkowych. Z przewodu pokarmowego wchłania się szybko i łatwo, osiągając po 4 godz. maksymalne stężenie w ustroju. Po siedmiodniowym podawaniu, preparat wydalany jest całkowicie z organizmu w ciągu 7 dni.

Dawkowanie: Podawać po rozpuszczeniu w wodzie do picia lub w mleku. Lepsze efekty terapeutyczne uzyskuje się stosując preparat w dawkach podzielonych co 12 godzin. Preparat stosować przez 5-7 dni. Podawać jeszcze przez 2 dni po ustąpieniu objawów chorobowych. 1 tabletka DITRIVET 120 na 4 kg m.c. na dobę.

Producent - DERMAPHARM     PROVITA PROBIOTYK

Provita Probiotyk jest profilaktycznym preparatem probiotycznym przeznaczonym dla małych zwierząt: psów, kotów i królików. Stabilizuje mikroflorę bakteryjną, poprawia przemianę materii, zwiększa łaknienie i zabezpiecza przed wieloma chorobami przewodu pokarmowego. Preparat ten jest polecany w przypadkach zaburzeń apetytu i przemiany materii, w tym spowodowanych stresem, zmianą pożywienia czy przebytymi chorobami. Jest też polecany w profilaktyce przeciwbiegunkowej. Ma sprawdzone działanie profilaktyczne w stosunku do młodych zwierząt.

Provita Probiotyk zawiera żywe szczepy bakterii saprofitycznych: Lactobacillus Acidophilus i Streptococcus Faecium oraz substancje odżywcze pozwalające im na przeżycie i namnażanie się. Podawane w dużych ilościach niepatogenne bakterie saprofityczne mają antagonistyczne działanie w stosunku do bakterii patogennych. Produkowany jest w wygodnych w użyciu strzykawkach dozujących.

Zaparcie

Zaparcia - przyczyną choroby może być brak wody do picia, duże ilości suchej paszy, zwierzę ma kłopoty z wydalaniem kału. Odchody są wydalane rzadko i zlepione w duże grudki. Zwierzę przestaje jeść i niechętnie porusza się. Obmacywanie powłok brzusznych sprawia mu ból.

Domowe leczenie

Podajemy kilka razy dziennie po kilka kropel oleju parafinowego. Można podać rozpuszczoną w wodzie sól glauberską, lub kilka kropel oleju rycynowego. Po wypróżnieniu, przez 2 do 3 dni stosujemy lekkostrawną dietę: latem - delikatną zielona trawę i siano, wiosną - sałatę, jesienią - liście buraków. Zwiększamy ilość ruchu.

Zaparcie ma bardzo podobny objaw jak zatory jelitowe. W przypadku zatoru głównym objawem jest to,że królik nie robi bobków, niechętnie je, niektóre króliki chętnie piją inne odmawiają pobierania wody. Wzdęcie oznacza zbieranie się dużej ilości gazów w żołądku i jelitach, może ono towarzyszyć zatorowi, ale może też wynikać z podawania nieodpowiedniej karmy wywołującej wzdęcia. Jeśli królik nie je i nie pije trzeba dokarmiać i poić go siłą. Najlepiej co 2-3 godziny. Podawanie płynów jest niezwykle istotne w przypadku zatoru! Ważne, żeby królik nie głodował. Zwrócić należy również uwagę na to czy królik ostatnio liniał? Jeśli tak zator może być spowodowany nadmiernym gromadzeniem sierści w jelitach. W takim przypadku trzeba by podawać sok ze świeżego ananasa, lub papai. Zawierają one enzymy proteolityczne (bromelinę, papainę) które ułatwiają rozkładanie i transport kulek włosowych w jelicie. Zaleca się 10 ml soku z ananasa 2-3x dziennie. Zarówno na wzdęcia jak i w przypadku zatoru można stosować przeciwwzdęciowy napar z rumianku lub kopru włoskiego, ale najbardziej skuteczne byłyby preparaty zawierające Simeticon (np.Espumisan- kapsułki lub emulsja, Bobotic- krople, infacon-zawiesina) lub Dimeticon (np. Esputicon- kaps. granulat. krople). Zmniejszają one napięcie powierzchniowe i ułatwiają wydalanie gazów, likwidują wzdęcia. Przy zatorze polecane są także : metoclopramid i coordinax które pobudzają i regulują motorykę przewodu pokarmowego ( wzrost aktywności perystaltycznej zwieracza przełyku, ułatwienie opróżniania żołądka, pobudzenie perystaltyki jelit.) Pomocnym jest również masaż brzuszka.

Ananas to wartościowy owoc

Spotkałem się z opinią, że ma za dużo cukru i jest szkodliwy dla królika. Znam osobiście kilka przypadków gdy został sok z ananasa podany przez opiekuna, wszystkie króliki są obecnie zdrowe i sok pomógł im pokonać kłopoty z zatorem w jelitach.

Ananas ma niepowtarzalny smak i intensywny zapach. Karaibskie słowo anaana, od którego pochodzi nazwa rośliny, znaczy "aromat aromatów". Świeży owoc jest bogaty w cenne dla naszego organizmu składniki odżywcze, a przy tym mało kaloryczny. Dostarcza sporo błonnika, który, pęczniejąc w żołądku, tłumi uczucie głodu. Duży plaster ananasa zawiera 30 mg witaminy C - czyli prawie połowę zalecanej dziennej dawki (dla człowieka) - a także witaminy A, B, PP oraz wapń i bromelinę - enzym rozkładający białko i ułatwiający trawienie. To ona powoduje, że roztwór żelatyny zmieszany z kawałkami świeżych owoców się nie ścina. Ananasy konserwowane w zalewie są słodsze i nie mają tych właściwości.

Świeże owoce zaleca się osobom cierpiącym na niestrawność i słabe wydzielanie soków trawiennych. Poprawiają też one między innymi funkcjonowanie nerek, pracę wątroby i naczyń wieńcowych. Ananas ma również działanie przeciwzapalne i likwidujące obrzęki. Okłady z jego świeżych plastrów pomagają przy stłuczeniach, ropiejących krostach i opuchliźnie. Obecnie ananasa używa się do produkcji niektórych preparatów odchudzających i kremów przeciwko cellulitowi. Z liści wierzchołkowych uzyskuje się przędzę do produkcji koronek i przewiewnych tkanin.

Ananas właściwy (Ananas comosus) Rodzina: ananasowate (zapylcowate) Bromeliaceae)
Atlas owoców egzotycznych.

Miąższ ananasów zawiera około 10 - 15% cukrów (połowę stanowi sacharoza, resztę - glukoza i fruktoza). Po wysuszeniu ilość cukru wynosi 70%. W świeżym ananasie znajduje się 12 - 40 mg/ 100 g witaminy C, w suszonym występują tylko jej śladowe ilości. Owoc zawiera także witaminę A, B, PP wapń, żelazo oraz bromelinę - enzym rozkładający białko (ułatwia trawienie pokarmu), posiadający działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe (używany w kosmetyce w kremach przeciwko cellulitis). Ze względu na obecność tego enzymu ananas dodany do galaretki uniemożliwi jej zestalenie się. Intensywny zapach ananasa pochodzi od estru metylowego kwasu masłowego.

Świeże owoce i nie konserwowany sok ananasowy posiadają znaczenie lecznicze przy niestrawnościach i słabym wydzielaniu soków trawiennych. Korzystnie też działają na nerki, naczynia wieńcowe i serce. Pomocne także może być spożywanie ananasa przez osoby ze schorzeniami wątroby. Działanie przeciwzapalne i likwidujące obrzęki powoduje, że można ananasa przykładać na miejsca stłuczone, opuchnięte, na ropiejące krosty, wypryski skórne. Niedojrzałe owoce i sok z liści (posiadający działanie przecirobacze) są zakazane dla kobiet ciężarnych, bowiem mogą spowodować poronienie.

Biegunki

Biegunka - jest ona najczęstszym zaburzeniem pokarmowym u królików. Objawia się bardzo miękkim, wręcz płynnym kałem, czasem z domieszką krwi. Ma on nieprzyjemny zapach. Biegunka najczęściej wywołana jest błędami popełnionymi w trakcie żywienia. Najczęstszą przyczyną to nieświeża lub niewłaściwa karma. Także przeciągi i wilgotne pomieszczenie nie są tutaj bez winy.

Domowe leczenie

Pierwszą rzeczą jaką powinno się zrobić w takiej sytuacji to zapewnienie zwierzęciu ciepłego i suchego lokum. Należy także natychmiast zaprzestać podawania pasz soczystych, a zwiększyć ilość siana. Do picia podajemy wyłącznie rumianek ze szczyptą soli. Uwaga! Biegunka może być objawem bardzo groźnej choroby: kokcydiozy! Dlatego nigdy nie należy jej lekceważyć - jeśli trwa dłużej niż jeden dzień lub dotyczy młodego króliczka - skontaktujmy się natychmiast z lekarzem weterynarii

Wzdęcia

Wzdęcie może się rozwijać bardzo szybko i doprowadzić do śmierci królika. Przyczyną może być zjedzenie świeżej koniczyny przed kwitnieniem, zagrzanej zielonki lub siana, dużej ilości chleba, ziemniaków, grochu, kapusty, kukurydzy. Pasożyty wewnętrzne jelit. Objawia się z zwiększoną objętością brzucha, przy opukiwaniu daje dźwięk bębenka. Pojawiają się duszności. Może dojść do pęknięć jelit lub żołądka.

Leczenie domowe

Podajemy węgiel leczniczy lub drzewny. Lekko masujemy brzuch. Węgiel podajemy również po ustąpieniu objawów.

Zakażne zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Jest to choroba wirusowa, w przebiegu której powstają pęcherzyki na błonie śluzowej jamy ustnej. Choroba występuje częściej u młodych królików niż u dorosłych. Zakażenie przenosi się od innych zwierząt lub wirusy przedostają się z pokarmem. Pierwsze objawy występują od 3 do 17 dni po zakażeniu. Początkowo występuje gorączka, posmutnienie i brak apetytu. Następnie na wargach, języku i podniebieniu powstają pęcherzyki wypełnione wodnistym płynem, które następnie pękają. W miejscach pęknięcia powstają owrzodzenia. Dolegliwość jest bolesna, wskutek tego z pyszczka wypływa obficie ślina. Zwierzę bierze w pyszczek jedzenie i rozmyśla się, zostawia kęs nie zjedzony. Wypływ śliny skleja okolice pyszczka.

Domowe leczenie

Podajemy do picia napar rumianku. Przepłukujemy jamę ustną słabym roztworem szałwii, 0,1% nadmaganianu potasu lub 1% kwasem borowym, roztworem riwanolu (1 tabletka na 1/2 l wody) Sprawdzamy uzębienie, przy wadach uzębienia musimy udać się do lekarza weterynarii w celu korekcji źle wyrośniętych zębów. Chorym królikom podajemy pasze miękkie, papkowate, co ułatwia im połykanie i szybszy powrót do zdrowia (moczenie granulatu)

Niezakaźny katar

Lekkie przeziębienie, wdychanie pyłów, wdychanie szkodliwych gazów czy też pyłków kwiatowych może doprowadzić do wzmożonego wyciekania płynu surowiczego z nosa. Świszczące dźwięki przy oddychaniu, prychanie i kichanie, okresowa ospałość i brak apetytu.

Domowe leczenie

Należy usunąć przyczynę przeciągów i wilgoci. Położyć zwierzątko w wygrzanym miejscu. Do nosa wkraplamy zakraplaczem olej parafinowy z 1% mentolem. Smarujemy uszy "Amolem". Jednak należy zdawać sobie sprawę, że nasza ocena dolegliwości może być nieprawidłowa, wyciek z nosa to również objawy poważnego zagrożenia dla królika. Jako przykład podam jak przyjaciel Trunia mając takie objawy trafił do weterynarza, po przeprowadzonym badaniu laboratoryjnym okazało się że w organiźmie króliczka jest gronkowiec, niebezpieczna bakteria. Lekarz zastosował antybiotyk. Wniosek jaki się nasuwa to nie lekceważmy żadnego sygnału, warunkiem ustalenia przyczyny dolegliwości jest wizyta lekarska.

Zatrucia pokarmowe

Przeazotowanie, zatrucia środkami chemicznymi, spalinami.

Przyczyny - źle nawożone rośliny, owadobójcze opryski, nie uwzględniające karencji preparatów chemicznych. Siano zbierane na poboczach szos i w pobliżu fabryk.
Objawy - ślinienie się, wymioty lub odruchy wymiotne, biegunka, bolesne skurcze jelit i żołądka, zaparcia i kolki. Osłabienie pracy serca, zaburzenia w krążeniu krwi. Porażenia mięśni. Spadek temperatury i śmierć.
Leczenie - Usunięcie zatrutej karmy. Podawanie węgla leczniczego, dużej ilości wody, podawanie surowego białka kurzego, rozgotowanego siemienia lnianego.

Zatrucia roślinami

Zatrucie sporyszem (Secale comutuiri)

Przyczyny - spożycie zboża zakażonego sporyszem, jest to przetrwalnik grzyba Claviceps purpurea porastającego ziarno żyta (czasami innych zbóż). Zawiera liczne alkaloidy ; ergotaminę, ergozynę, ergotoksynę, ergometynę i inne. U królików zatrucie sporyszem występuje bardzo rzadko.
Objawy - ślinotok. zapalenie błony śluzowej (pęcherze). Skurcze macicy, poronienia. Śpiączka, zataczanie się, brak czucia skórnego, porażenia, skurcze mięśni, biegunka. Zaciskanie naczyń krwionośnych powoduje gorsze ukrwienie pazurów i uszu, początkowo występuje obrzęk, potem wysuszenie i odpadanie. Objawy zatrucia mogą trwać tygodniami.
Leczenie - Tylko według wskazań lekarza weterynarii. Chorym królikom podaje się środki przeczyszczające i pobudzające krążenie. Przy nadmiernym pobudzeniu nerwowym podaje się środki uspokajające.

Zatrucie łubinem gorzkim czyli łubinem żółtym.

Przyczyny - spożycie roślin, które zawierają liczne alkaloidy ; lupinina, lupanina, hydroksylupinina.
Objawy - zmiany w wątrobie (zwyrodnienie), zażółcenie skóry, błon śluzowych, wychudzenie.
Leczenie - Tylko według wskazań lekarza weterynarii. Ponieważ przy silnym zatruciu zmiany wątrobie są rozległe, rokowania są wątpliwe. Nie wolno stosować soli glauberskiej ani środków zasadowych (ułatwiają wchłanianie alkaloidów). Można stosować olej rycynowy, węgiel lekarski i środki nasercowe.

Zatrucie szalejem jadowitym.

Przyczyny - spożycie rośliny, rośnie on na terenach podmokłych i jest podobny do selera. Zawiera jad skurczowy - cykutotoksyne. Podaje się że jest to najbardziej trująca roślina z występujących u nas roślin. Objawy - po zjedzeniu objawy występują w ciągu godziny. Stwierdza się ślinienie, przyspieszenie oddechu, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne, obniżenie temperatury ciała. Duża dawka cykutotoksyny powoduje natychmiastową śmierć.
Leczenie - tylko lekarz weterynarii, płukanie żołądka 0,1% roztworem nadmanganianu potasu i podanie środków nasercowych.

Nie sposób przytoczyć i omówić wszystkie przypadki zatruć szkodliwymi roślinami. W jadłospisie wymieniłem rośliny, które mogą wywołać zatrucia.

Ogólne zasady w postępowaniu przy zatruciach to:

- nie obciążanie uszkodzonych narządów,

- ochranianie wątroby i nerek,

- dieta lekkostrawna,

Ogólnie możemy powiedzieć, że króliki miniaturowe są nieodporne na choroby i wrażliwe na niedogodności warunków bytowych. Chorób inwazyjnych i zakaźnych czyhających na króliki jest bardzo dużo i nie sposób bodaj pobieżnie je omówić. Na szczęście w domu nie hodujemy króliczków miniaturowych masowo, lecz pojedynczo lub w parach, co pozwala uniknąć wzajemnego zarażania się pasożytami, grzybicami, bakteriami czy wirusami. Pocieszające też jest że choroby królików są dokładnie poznane i medycyna weterynaryjna ma na nie skuteczne leki. Polecam więc wizyty z chorymi zwierzętami w lecznicach weterynaryjnych, gdzie, mam taką nadzieję, każdy uzyska skuteczną pomoc.

Niebezpieczne rośliny - wykaz

Pchły i robaki

Pchły - mogą dręczyć nie tylko zwierzęta ale również nas zasiedlając dywany, szpary w podłodze meble itp. oczekują na swoją ofiarę nawet przez kilka lat. Pamiętajmy zatem że tylko 1/10 populacji pcheł bytuje na żywicielu, reszta zaś czeka na następny posiłek w postaci naszego ulubieńca. Niestety nasi pupile mają bardzo małe szanse na uniknięcie kontaktu z pchłami ponieważ gatunki takie jak np. pchła kocia są kosmopolityczne i atakują każdy gatunek ssaka wybierając na jadłodajnie tego najcieplejszego w okolicy.

Co może zagrażać naszemu zwierzakowi ze strony pcheł:

Pchły są żywicielem pośrednim tasiemca "pchlego" i jeżeli nasz królik lub my sami zjemy taką pchłę możemy dorobić się takiego lokatora. Wiele zwierząt jest uczulonych na jad pcheł co objawia się zapaleniem skóry, czasem właściciele myślą że jest to grzybica. Przy bardzo dużych inwazjach mogą bardzo osłabić organizm naszego zwierzaka. Mogą przenosić choroby zakaźne - myksomatoza.

Jak zapobiegać:

Obroże przeciwpchelne - dobre ale ich jakość jest niestety wprost proporcjonalna do ceny, godne uwagi są produkty oparte na preparatach nowoczesnych np Bolfo, obroże tzw ekologiczne raczej nie działają.
Preparaty w aerosolu - te możemy podzielić na tańsze działające krótko i bardziej toksyczne lub droższe o działaniu długotrwałym tu występuje często lek Frontline lub FIPRex dostępny w lecznicach weterynarii które stanowią śmiertelne zagrożenie dla królika i nie powinno się ich stosować.
skonsultuj ze swoim lekarzem weterynarii.

Spotkałem opinie że powyższe specyfiki są szkodliwe dla królika. Na forum Trunia jest opisany przypadek jak po podaniu kropli FIPRex na kark po kilku dniach królika nie dało się odratować.


Wszystkie podane tu środki można stosować w zwalczaniu innych pasożytów zewnętrznych n.p. wszoły. I jeszcze ważna rzecz wszystkie środki które tutaj są wymienione stosuje się najczęściej dla psów i kotów, jednak waga tych zwierząt przekracza kilkakrotnie wagę królika i dlatego ważne aby lekarz który zapisuje taki środek miał pełną świadomość, że nie zaszkodzi to naszemu królikowi.

Dr Wojtyś zaleca środki sprawdzone na królikach są to następujące preparaty: Pularyl - zasypka, Insectin - zasypka, Biocyd - płyn.

Pamiętajmy że musimy rozpocząć eliminację pcheł ze środowiska przez wysprzątanie i odkurzenie solidne domu. Należy wybić lub usunąć pchły z otoczenia zwierzęcia.

Kleszcze

Kleszcze - jak wyglądają większość z nas widziała je wczepione w skórę psa czy kota w postaci brązowego woreczka napełnionego krwią, jednak nie ich wygląd ale to co mogą wstrzyknąć naszemu pieszczoszkowi wraz ze śliną interesuje nas najbardziej a mogą to być bardzo przykre choroby często śmiertelne.

Pierwsze wzmianki ona temat "kleszczowej gorączki" u ludzi i zwierząt odnajdujemy już w egipskich papirusach z XVI w.p.n.e i w greckim oryginale "Odysei" Homera z IX w.p.n.e. Uwiecznił on psa Odyseusza, Argosa, zaatakowanego przez kleszcze. Kleszcze występują niemal na całym świecie z wyjątkiem pustyń i obszarów skutych lodem. Cykl życiowy kleszcza składa się z trzech faz, które mogą w zależności od klimatu trwać nawet do 5 lat. Larwa wylęga się z jaja i podobnie jak dojrzała forma wędruje w poszukiwaniu krwi gryzoni, najczęściej nornic i myszy.

Po napiciu się krwi swej ofiary zamienia się w tzw. ninfę, która by dojrzeć musi ponownie pożywić się krwią innego zwierzęcia. W ciągu kolejnych dwu trzech tygodni dorosła samica, aby rozmnożyć się musi napić się krwi dużego zwierzęcia lub człowieka. Wprawdzie średnio tylko jedno na 10 - 50 ukąszeń kleszcza kończy się zakażeniem, ale mimo to na całym świecie liczba przypadków chorób przenoszonych przez te pajęczaki zwiększa się.

Na terenie Polski występują kleszcze głównie z rodzaju Ixodes. Najczęstszym miejscem ich bytowania są tereny leśne. Kleszcze stanowią źródło dwóch niebezpiecznych chorób : kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego zakażeniem wirusowym oraz boreliozy (krętkowicy kleszczowej) - choroby wywołanej przez bakterie (krętki Borrelia burgdorfieri). Choroba przebiega w trzech etapach. W pierwszym okresie choroby charakterystyczne jest wystąpienie zmian w miejscu, w którym doszło do ukąszenia przez kleszcza. Powstaje wtedy grudka, później plamka, która rozszerza się na kształt pierścienia (dlatego mówimy o tzw. rumieniu wędrującym). Zmianom skórnym towarzyszą objawy: gorączka, osłabienie, bóle mięśniowo-stawowe.

W drugim okresie choroby bakteria przedostaje się drogą krwionośną do różnych narządów ciała, powodując ich stan zapalny. Dochodzi między innymi do stanów zapalnych stawów, oczu, serca oraz do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W trzecim okresie choroby pojawiają się ponownie objawy chorobowe ze strony stawów oraz symptomy charakterystyczne dla zajęcia ośrodkowego układu nerwowego (między innymi paraliż i zaburzenia psychiczne). Jedynym środkiem, który może pomóc po ukąszeniu przez kleszcze, a doszło do zarażenia krętkami, są odpowiednio dobrane antybiotyki. Leczenie boreliozy jest długotrwałe (w pierwszym okresie choroby podawanie antybiotyku trwa 10 dni, a nawet dłużej). Czas leczenia jest uzależniony od efektów kuracji. Jak najszybsze podanie odpowiednio dobranego antybiotyku może zapobiec niebezpiecznym powikłaniom tej choroby.

Borelioza - to bardzo groźna choroba i niestety zazwyczaj zwierzęta nią dotknięte trafiają do weterynarza w stadium bardzo zaawansowanym i trudno takiego pacjenta wyleczyć.

Tularemia - to zakażenie objawijące sie po kilku dniach od ukąszenia, objawy to ; gorączka, dreszcze, osłabienie a w końcu zapalenie płuc.

Erlichioza - jest rozpoznawana dopiero od kilku lat. Choroba często przebiega wraz z boleriozą, ponieważ kleszcze są zakażone dwoma gatunkami bakterii jednocześnie. Jeśli nie zostaną podane odpowiednio wcześniej leki może doprowadzić do niewydolności nerek i zaburzeń oddychania.

Jaki robak może zamieszkać w naszym króliczku:

Skupimy się na dwóch rodzajach pasożytów wewnętrznych to znaczy na robakach płaskich i obłych, które zatruwają naszego zwierzaka produktami swojej przemiany materii, uszkadzają narządy wewnętrzne w czasie migracji , uszkadzają mechanicznie przewód pokarmowy i oczywiście objadają naszego pupila.

Robaki płaskie - tasiemce mogą dostać się do organizmu naszego zwierza zależnie od gatunku różnymi drogami. - Tasiemiec pchli (dypylidium caninum ) jak sama nazwa wskazuje przenoszony jest przez pchły , aby doszło do zarażenia np. królik musiał by zjeść pchłę .
- Inne tasiemce to: Tenia ovis , Tenia pisiformis , Tenia hydatigena , Multiceps multiceps, Mesocystoides sp. mają one mniejsze znaczenie ze względu na rzadsze występowanie.

Robaki obłe czyli różne glisty , tęgoryjce , włosogłówki i owsiki. Najczęstszymi są toxocara canis, toxascaris leonina, ancylostoma caninum, uncinaria stenocephala,trichuris vulpis. Zakażenie robalem może nastąpić przez zjedzenie jaj pasożyta, bądź drogą poprzez łożysko w życiu płodowym lub razem z mlekiem matki przekazywane są inwazyjne stadia larwalne. W ziemi inwazyjne jaja pasożytów potrafią czekać na żywiciela ostatecznego nawet kilka lat. Tęgoryjce mogą aktywnie przechodzić przez skórę łap naszego pupila. Stadia larwalne glist są szczególnie niebezpieczne dla człowieka a w szczególności dla dzieci których tysiące każdego roku ulega zarażeni endopasożytami a około 7 % z nich ma upośledzony wzrok w następstwie uszkodzeń lub otorbienia się larwy w gałce ocznej.

Jak chronić się przed tym zagrożeniem :

1. Odrobaczamy PROFILAKTYCZNIE, a w uzasadnionych przypadkach częściej.
2. Środki przeciwrobacze są bezpieczne.
3. Twój Lekarz weterynarii dobierze lek i tylko po konsultacji możesz stosować jakiś środek.

Mam królika, czy go odrobaczyć ?

Odpowiedź brzmi tak można to zrobić, aby dostać odpowiedni preparat skontaktuj się z twoim lekarzem weterynarii .

Niebezpieczne choroby przenoszone przez komary i kleszcze.

GORĄCZKA GÓR SKALISTYCH

Choroba ta najczęściej występuje na obszarach obydwu Ameryk. W Polsce występuje sporadycznie i to zazwyczaj jedynie jako tzw. choroba z importu.

Czynnik etiologiczny. Za wystąpienie choroby odpowiedzialna jest Rickettsia rickettsii.

Drogi szerzenia się choroby. Rezerwuarem zarazka są gryzonie, zwierzyna płowa i zwierzęta gospodarskie. Wektorem zakażenia są kleszcze.

Objawy i przebieg choroby. Przyjmuje się, że aby zakażony kleszcz mógł przekazać infekcję zwierzęciu, musi żerować na nim od 4 do 6 godzin. Okres inkubacji choroby to następne 5-10 dni. Wtedy to pojawiają się pierwsze niespecyficzne objawy choroby. Początkowo są to stany podgorączkowe i gorączka, nudności i wymioty, bóle mięśniowo - stawowe, spadek i brak apetytu. W późniejszym okresie pojawia się niepokój, bóle brzucha z towarzyszącymi biegunkami. Na kończynach pojawiać się mogą wybroczyny.

Diagnostyka. Immunofluorescencja pośrednia (IFA) jest badaniem rutynowym w diagnostyce tej jednostki chorobowej.

Leczenie. Tetracykliny - doksycyklina 10 mg/kg mc. Leczenie kontynuować przez trzy dni po spadku gorączki. W zależności od szybkości podjętego leczenia powinno być ono kontynuowane przez około 7-10 dni.

Zapobieganie. Unikanie ekspozycji zwierząt na kleszcze w terenie, gdzie endemicznie występują zakażenia. Używanie repelentów przeciwko kleszczom. Stosowanie profilaktycznego podawania niskich dawek tetracyklin psom żyjącym w terenach najbardziej zagrożonych.

HAEMOBARTENELLOZA

Jest to choroba szeroko rozpowszechniona wśród psów i kotów na wielu kontynentach. Za wystąpienie chorobyodpowiedzialne są: - u psów Haemobartonella canis, -u kotów Haemobartonella felis.

Czynnik chorobotwórczy Haemobartonella jest gram-ujemnym drobnoustrojem o śródkomórkowym powinowactwie, zakwalifikowanym do Rickettsiales. Atakuje ona erytrocyty, prowadząc tym samym do ich degradacji.

Drogi szerzenia się choroby. Wektorem zakażenia najprawdopodobniej mogą być pchły, kleszcze, wszy i komary. Częstokroć do zakażenia dochodzi na drodze jatrogennej, np. przez transfuzję krwi lub przeszczepy narządów i tkanek pochodzących od chorych osobników. Choć nie jest to dostatecznie udowodnione, do zakażenia potomstwa suk i kotek może dojść śródmacicznie. Nie wyklucza się także gryzoni jako potencjalnego wektora zakażenia, gdyż wielokrotnie izolowano od nich te drobnoustroje chorobotwórcze.

Objawy choroby. U kotów choroba najczęściej przebiega w sposób łagodny, bez wyraźnych objawów, lub jedynie ze słabo zaznaczoną anemią. Niespecyficzne objawy, jak: utrata apetytu i wagi ciała zwierzęcia, depresja i nierzadko żółtaczka, mogą dopełniać obrazu zakażenia. Jedynie w przypadkach, kiedy koty zakażone są FeLV bądź FIV, chorobą jako zakażenie oportunistyczne staje się bardzo niebezpieczna. W warunkach naturalnych, kiedy wolny od innych zakażeń kot zainfekowany zostaje haemobartonellą, z reguły z opanowaniem choroby nie ma problemów.Koty zdrowieją, jednakże stają się stałym źródłem zakażenia i wszelkie sytuacje immunosupresyjne są w stanie uaktywnić proces chorobowy.

TULAREMIA

Tularemia jest chorobą rozpowszechnioną głównie na półkuli północnej. W naszych warunkach klimatycznych największą liczbę zachorowań obserwuje się od wiosny do jesieni.

Czynnik etiologiczny. Za wystąpienie choroby odpowiedzialna jest gram-ujemna pałeczka Francisella tularensis. Jest ona stosunkowo wrażliwa na działanie podstawowych środków dezynfekcyjnych. W temp. 56 stopni Celsjusza ginie po 10 minutach, natomiast jest oporna na działanie niskich temperatur.

Drogi szerzenia się choroby. Głównym wektorem choroby w przypadku zwierząt są owady, kleszcze, gzy i komary. W przypadku człowieka, ale i zwierząt mięsożernych - zając.

Objawy i przebieg choroby. Do zakażenia najczęściej dochodzi na skutek przekazania zakażenia od żerującego i zainfekowanego owada, przez zjedzenie surowego lub wpółsurowego zająca bądź rzadziej poprzez spojówki lub na drodze aerogennej. Jeszcze rzadziej, ale stwierdzono i takie przypadki, do zakażenia dochodziło na skutek spożycia zainfekowanej wody. Chorobotwórcze zarazki namnażają się bezpośrednio w miejscu wniknięcia do organizmu i wraz z kwioobiegiem następuje ich rozsiew do różnych narządów. Okres inkubacji choroby to zwykle 3-6 dni. W zależności od miejsca wtargnięcia zarazka wyróżnia się kilka postaci choroby:

 - Wrzodziejąco-węzłowa to postać tularemii charakterystyczna dla zakażenia skórnego. Znacznemu powiększeniu i bolesności ulegają regionalne węzły chłonne bezpośrednio sąsiadujęce z wrotami zakażenia. Następstwem zakażenia jest ich martwica i ropowica wraz z przetokami na zewnątrz.

 - Oczno-węzłowa najczęściej jest następstwem zakażenia dospojówkowego. Pojawiają się nacieki zapalne spojówek, a następnie ich owrzodzenia. Zakażeniu również towarzyszy powiększenie i bolesność węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych.

 - Węzłowa charakteryzuje się powiększeniem wszystkich węzłów chłonnych. Niekiedy choroba może przybierać nawet formę posocznicy.

 - Anginowa jest następstwem zakażenia doustnego i charakteryzuje się zmianami w migdałkach oraz powiększeniem regionalnych węzłów chłonnych.

 - Trzewna, do której dochodzi na drodze zakażenia alimentarnego i która jest wyjątkowo trudna do rozpoznania.

A co jeszcze może nam zagrażać.

Mieszkają z nami jako współmieszkańcy, lub spotykamy się z nimi na wycieczkach, wakacjach, na strychach ... itp. W okresach letnich, wędrując po lasach i parkach, przebywając na wczasach, możemy natknąć się na dzikie, nietypowo zachowujące się zwierzęta. Pamiętajmy, że jeżeli nie jest ono płochliwe, nie ucieka lub wręcz próbuje nas atakować i kąsać, z dużym prawdopodobieństwem możemy podejrzewać u niego chorobę włącznie z wścieklizną.

Z owadów możemy natknąć się na pszczołę miodną, żyją w naszym kraju, lub słynącą z agresywności pszczołę afrykańską. Trzmiele należące do rodziny pszczół, lub żyjące również gromadnie osy. Może to być również należący do największych owadów żądlących szerszeń, albo atakująca nas podczas kąpieli w otwartych zbiornikach wodnych jusznica deszczowa. Małe, lecz jakże dokuczliwe komary, lub małe pracowite mrówki europejskie. Na terenie USA możemy spotkać ich kuzynki mrówki ogniste. Należy się liczyć z możliwością zaatakowania nas przez pchłę. Powszechnie występują też pajęczaki, zwłaszcza w klimacie ciepłym.

Mały skorpion włoski lub większy skorpion polny. Z pająków możemy natknąć się na krzyżaka ogrodowego,

W wodzie mogą atakować nas pijawki, możemy nadepnąć też na jeżowca. Z płazów możemy zapamiętać spotkanie salamandry plamistej lub salamandry czarnej. Spotkamy też kumaka górskiego, kumaka nizinnego, ropuchę zieloną i ropuchę szarą. Na liściach drzew można spotkać rzekotkę drzewną. Dużo groźniejsze mogą być jaszczurki helodermy, oraz, co oczywiste, żmije zygzakowate, żmije łąkowe, żmije nosorogie. Ich siostry to też żmija żebrowana, żmija iberyjska, żmija pirenejska, żmija bliskowschodnia i żmija kaukaska.

Ssaki atakują człowieka najczęściej w momencie, gdy są niepokojone czy atakowane (lub nadmierne zainteresowanie odbierają jako atak). Należy pamiętać, że lis, czy inny dziko żyjący ssak przedkłada ucieczkę nad zapoznawanie się z człowiekiem. Jeżeli więc podchodzi do nas, nie okazuje lęku, który jest pierwotnym i naturalnym odruchem zwierzęcia dziko żyjącego, zawsze należy podejrzewać u niego chorobę.

Choroby wywołane nieodpowiednią pielęgnacja

Odgniecenia stóp skoków

Przyczyny - odgniecenia występują u dorosłych królików trzy manych w ciasnych klatkach, na źle urządzonej podłodze (zbyt wąskie pręty lub siatka). Czasem odgniecenia mogą wystąpić, gdy zwierzę przebywa na żwirowatym lub żużlowym wybiegu.
Objawy - zwierzę ma trudności z bieganiem, przestępuje z nogi na nogę. Pojawiają się wyłysienia na stopach, rany i ropnie.
Leczenie Królika należy przenieść do pomieszczenia o podłożu nie wywołującym urazów. Odstawić pasze treściwe, karmić zielonką i dobrym sianem, młodymi gałązkami drzew. Rany oczyszczamy i przemywamy 3% roztworem wody utlenionej, zasypujemy Pabiamidem, lub smarujemy wazeliną. Bandażujemy stopy.

Udar cieplny i słoneczny

Przyczyny - pozostawienie królika bez osłony na rozgrzanym balkonie lub w ciasnym pomieszczeniu, dusznej klatce.
Objawy - króliczek jest osłabiony i osowiały, ma silne pragnienie. Leży z wyciągniętymi łapkami, szybko i ciężko oddycha. Występuje wyraźne zaczerwienienie błon śluzowych.
Leczenie Zwierzę szybko przenosimy w chłodne miejsce. Na głowę i okolice serca kładziemy okłady z lodu lub zimnej wody.

Agresja wobec opiekuna

przyczyny - strach i nadpobudliwość, źle zbudowana i zbyt mała klatka.
Objawy - agresywność w stosunku do ludzi, unikanie kontaktów.
Leczenie Błędne jest surowe postępowanie, karanie czy bicie efekt jest wręcz odwrotny! Opiekun powinien zaopatrzyć się w grubą rękawicę i w niej obsługiwać zwierzę. Musi wykazać dużą cierpliwość i łagodność. Ruchy jego powinny być powolne i spokojne. Gdy królik usiłuje ugryźć, nie należy okazywać lęku i cofać ręki, przeczekać złość królika i powoli rękę cofnąć. Przemawiać łagodnie i pieszczotliwie, takie postępowanie uspokaja nawet bardzo nerwowe króliki.

Zjadanie kału dziennego

Przyczyny - klatka bez podwójnego dna, z obfitą ściółką, zwłaszcza z siana lub słomy. Brak odpowiedniej ilości jedzenia.
Objawy - królik chętnie wyjada spod siebie ściółkę, nawet z bobkami kału.
Leczenie Skorygować dzienne dawki paszy, przeanalizować ich skład i ilość. Najłatwiej oduczyć zwierzę przesadzając je do innej klatki, o podwójnym dnie. Smarować 10% nalewką z aloesu te miejsca, w których królik najczęściej oddaje kał.

Kanibalizm

Przyczyny - zmiana klatki tuż przed porodem. Ciężki poród. Gwałtowne podniecenie. Brak wody w czasie porodu i karmienia młodych. Niedobory składników pokarmowych: białka, witamin, mikroelementów. Kanibalizm może też okazać się skłonnością dziedziczną!
Objawy - zjadanie potomstwa.
Leczenie Częste uzupełnianie wody i wszystkich składników domowe pokarmowych. Spokój w okresie porodu i odchowu osesków. Jeśli przy kolejnych porodach powtarza się kanibalizm, samica taka nie nadaje się do rozpłodu i nie należy dopuszczać do jej krycia.

Moczenie gniazda

Przyczyny - przeziębienie i podrażnienie układu moczowego.
Objawy - samica nie wytrzymuje i oddaje mocz do gniazda podczas karmienia młodych.
Leczenie - Wstawienie wygodnych, suchych, wolnych od przeciągów kotników, wymoszczonych obficie ściółką.

Wygryzanie włosów

Przyczyny - nuda, mała klatka, niedobory paszowe, głównie białka i pierwiastków mineralnych. Złe warunki mokra ściółka, sierść zabrudzona sfilcowana. Występowanie pasożytów zewnętrznych: sierściojadów, świerzbu, wszy, pcheł.
Objawy - wygryzanie, wyjadanie włosów. Świąd skóry przy występowaniu pasożytów pobudza do lizania i gryzienia sierści.
Leczenie Szczotkowanie sierści, mycie i wycinanie zbitych włosów. Usunięcie ze skóry pasożytów

Choroby spowodowane brakami pokarmowymi

Najczęściej występują braki witamin i związków mineralnych. Braki witamin powodują powstawanie chorób zwanych awitaminozami.

Awitaminoza - witamina A

Przyczyny - niedobór w paszy witaminy A lub prowitamimy A. Zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy.
Objawy - uszkodzenie komórek nabłonkowych, zwłaszcza błon śluzowych układu oddechowego i pokarmowego. Katar u młodych królików. Zapalenie spojówek i, w następstwie, zapalenie rogówki, kurza ślepota, całkowity zanik widzenia. Zmiany w błonie śluzowej nerek, moczowodów i pęcherza moczowego i, w następstwie odkładanie soli moczanowych w postaci piasku i kamieni moczowych. U samic bezpłodność, poronienia i rodzenie martwych płodów. U młodych wolny wzrost, słaby rozwój, zaburzenia w przewodzie pokarmowym. Niedobór witaminy A może powodować drgawki i porażenia mięśni.
Leczenie - Od wiosny do jesieni podawać między innymi paszę zieloną, a zimą - marchew, zawierającą karoten. (prowitaminę A). Podawać dobre siano.

Awitaminoza - witaminy z grupy B

Przyczyny - u zdrowych królików witaminy B są wytwarzane w przewodzie pokarmowym, zwłaszcza w jelicie ślepym. Brak tych witamin może powstać w okresie stosowania antybiotyków i sulfonamidów.
Objawy - brak witaminy B: osłabiony apetyt, zmniejszenie wydzielania soków trawiennych, zaburzenia w wytwarzaniu moczu, wzrastająca wodnica, drgawki i porażenia jeśli dojdzie do uszkodzenia układu nerwowego. Młode króliki przestają rosnąć. Brak witaminy B: zaburzenia wzrostu (brak witaminy B występuje bardzo rzadko). W hodowli królików nie zauważono braków: wit. Bg, wit. B, kwasu pantotenowego, kwasu foliowego.
Brak witaminy H: zaburzenia wzrostu (do całkowitego zahamowania), zapalenia skóry, gruczołów łojowych, wypadanie włosów.
Leczenie Podawanie osłonowe i w celu przyspieszenia odnowy mikroorganizmów witaminy B-compositum należy stosować zawsze w okresie stosowania antybiotyków.
Niedobór kobaltu (Co)

Przyczyny - braki żywieniowe.
Objawy - zaburzenia w tworzeniu krwi, brak apetytu i lizawość, osłabienie pokrywy włosowej, wychudzenie, zmniejszenie mikroflory w przewodzie pokarmowym.
Leczenie - Podawanie mieszanek mineralnych zawierających kobalt.

Niedobór jodu (J)

Przyczyny - braki żywieniowe.
Objawy - zaburzenia w pracy tarczycy, nadmierny rozrost wola i bezdech, powodowany uciskiem na tarczycę. Zwolnienie przemiany materii, zaburzenia w okresie ciąży. Chore i słabe potomstwo, rodzące się już z wolem tarczycznym. Uszkodzenia okrywy włosowej.
LeczeniePodawanie lizawek z soli jodowanej.

Niedobór żelaza (Fe)

Przyczyny - braki żywieniowe.
Objawy - anemia, blada i obwisła skóra, porcelanowo białe spojówki, senność, brak apetytu, zaburzenia trawienia.
Leczenie Podawanie w paszy preparatów: Ferrodeit-Polfa, Biodomowe ferron.

WIRUSOWE

Myksomatoza - przez pasożyty zewnętrzne: komary, pchły, muchy

Wścieklizna - pokąsanie przez wściekłego psa

Choroba bomarsica - (wirusowe zapalenie mózgu i opon mózgowych) ze śliną i katarem - od królicy

CHOROBY BAKTERYJNE

Tularemia - przez kleszcze, wszy, muchy

Rodentioza - przez myszy, szczury, króliki

Gruźlica - od mleka grużlicznych krów i od innych chorych królików

Pastereloza - nosówka - królików od myszy, szczurów i od chorych zakatarzonych królików

Nekrobacyloza - od chorych królików

Salmonelloza - od innych zwierząt (gołębi, kur, myszy, szczurów itp.)

Listerioza - (monocytoza) od szczurów i nowo zakupionych królików

Kolibakterioza - od saprofitycznych bakterii coli, przy zaburzeniach odporności.

GRZYBICE

Strupień woszczynowy - od psów myszy ludzi

Liszaj strzygący - od wszystkich zwierząt

Grzybica drobnoziarnikowa - od kotów, psów, świnek morskich, chomików, owiec, świń - przenoszona przez pchły i roztocza

Aspergiloza - z zapleśnialego chleba, źle składowanego wilgotnego siana i słomy

Pleśniawka - od saprofitycznych mikroorganizmów bytujących w przewodzie pokarmowym, przy obniżeniu odporności osobnika

CHOROBY KTÓRYMI MOŻEMY SIĘ ZARAZIĆ OD KRÓLIKA I ODWROTNIE

Wścieklizna
Tularemia
Gruźlica
Pasteleroza - nosówka
  Salmonelloza
       Listerioza
        Grzybica - drobnoziarkowa

Króliki mogą cierpieć na wiele chorób.

Wykaz ten na pewno nie jest w pełni wyczerpujący , ale może pomagać przy identyfikacji problemów ze zdrowiem Twojego królika.

Tłumaczenie ze strony www.konijnem.be

Ropień : zgrubienie na skórze królika które jest wypełniane ropą. Ropień to symptom zakażania, które może rozwijać się w przecięciu lub zadraśnięcie na skórze. Ropień to poważny stan z powodu grubej, spoistej z natury rzeczy ropy, stan który może być trudny do usunięciu. W tych przypadkach jest to symptom bakteryjnego zakażanie takiego jak Pastereloza. Najlepiej udać się po pomoc do lekarza.
( O takich ropieniach pisałem wcześniej gdy występują w pyszczku futrzaka.)

Czerwony mocz : mocz który zawiera krew. Mocz taki może mieć " świeżą " krew - jedne lub więcej pasemek krwi. Krwawy mocz może to być symptom zakażanie pęcherza moczowego lub dróg moczowych. Często kolor moczu może mieć związek z żywieniem królika, n.p przy podaniu dużej ilości marchwi (Beta karoten) lub wapnia.

Rak : choroba w której rozmnażanie chorych komórek rośnie niepowstrzymanie, często kształtujące się guzy i rozciągające się na ciało przerzuty. Rak ogólnie prowadzi do śmierci, wcześnie wykryty daje duże szanse na wyleczenie. Symptomy raka mogą się zmieniać w zależności od osobnika, może wystąpić apatia, strata apetytu , znaczna strata wagi ciała.

Zakażenie kokcydiami : pierwotniak powodujący zakażanie u królika, atakuje obszar żołądkowo-jelitowy. Jednym z pierwszych symptomów zakażenia kokcydiami jest silna biegunka ( jest to często forma miękkich kupek ), może ona doprowadzić do odwodnienia organizmu , utraty wagi ciała. Zakażenie kokcydiami jest powodowane przez coccidia, pierwotniak pasożyt, który zwykle jest przenoszony od jednego królika na inne, poprzez odchody albo przez zabrudzoną żywność.

Katar : choroba górnych dróg oddechowych albo zatok z symptomami takimi jak kichanie i cieknący nos . Czasami, jednak co wydaje się ważne jest to poważna choroba prowadząca do zatkanie nosa albo Pasterelozy.

Biegunka : u królika , biegunka często bierze formę miękkiego kału, który skleja futerko w okolicy odbytu. Przyczyną biegunki może być zapalenie jelit i zakażenie kokcydiami.

Ucho: świerzb, drobny pasożyt który zakaża wnętrze ucha królika. Królik z chorym uchem często potrząsa głową i drapie swoje ucho. Wnętrze ucha posiada ciemną skorupę. Gdy nie jest leczone, będzie stawać się czerwone i powstanie w jego wnętrzu owrzodzenie.

E . Cuniculi : encephalitozoon cuniculi ( ecuniculi ). Pierwotniakowy pasożyt który może powodować ciężką chorobę u królika. Symptomy E. Cuniculi; chory króliczek może mieć z krzywioną szyję ( nachylanie głowy do jednej strony ), rozbiegane oczy ( oczopląs ), chodzenie w koło, utrata równowagi, paraliż tylnych nóg. Często, E. Cuniculi kończy się śmiercią. Uważa się E. Cuniculi jest oddawany {transmitowany} w moczu którego opary są wdychane, lub jest to choroba przenoszona od matki do potomka przy urodzeniu.

Zapalenie jelit : zapalanie jelita , należy do bakteryjnego zakażania. Symptomy tej choroby to zaparcie albo biegunka, ospałość, brak apetytu i bolesny napięty brzuszek. Królik ma odwodniony organizm, choroba osłabia go i zwalnia ruchliwość trawiennego systemu. Przypuszcza się że przyczyną jest wirus E. Coli, jest on właśnie pierwotną przyczyną zapalenie jelit.

Muchy : muchy kładą swoje jajka w otwartych owrzodzeniach na króliku albo na skórze wilgotnej z kału albo moczu. Larwa w ciele produkuje toksyny które mogą doprowadzić do wstrząsu u króliku. Symptomy to apatyczność i swędzenie.
(Sądzę że nikt z naszych hodowców nie dopuszcza do tego aby króliczek miał jakiekolwiek rany, nie mówiąc już o tym, że są one nie zabezpieczone opatrunkiem i muchy miałyby do nich dostęp. Ciężkie jest życie króliczków na zachodzie. Całe szczęście że Unia przyłączy się do Polski i będą miały gdzie uciec.)

Włosy : blokada w trawiennym systemie królika. Potocznie nazywany jest blokiem wełny lub kamień włosowy żołądka albo po prostu zator. Innymi słowy jest to blokada jelita która jest powodowana przez resztki sierści. Włosy w przewodzie pokarmowym mogą doprowadzić do spowolnienia lub zatrzymanie ruchu w jelitach królika, dobra rada to szczotkowanie futerka.

Udar cieplny : stan kiedy królik jest przegrzewany, zwykle spowodowany przez pogodę. Królik który cierpi od udaru cieplnego, często będzie dyszeć i ma wilgotny nos. Jeżeli królik nie jest wcześniej ochłodzony, to pozostawienie go w wysokiej temperaturze może doprowadzić do jego śmierci. Króliki ogólnie czują się lepiej w temperaturze do 20 stopni. Króliki, rasy Angory , oraz starsze króliki jak również bardzo młode, są najbardziej wrażliwe na ciepło.
(Unikajmy wystawiania klatki z króliczkiem na balkon oraz nie stawiajmy jej przy kaloryferze) pamiętajmy również, że klatka ma być miejscem do spoczynku królika a nie do całodziennego przebywania w niej.

Nieprawidłowy zgryz : to stan uzębienia gdzie zęby nie rosną w szeregu. Często, królik ze zgryzem nieprawidłowym będzie się " ślinił", będzie miał zbite futro dookoła pyszczka albo na dole pod pyszczkiem , ponieważ nie może wtedy zamykać pyszczka. Z uwagi na to że królika zęby nieustannie rosną, jeżeli zęby nie ustawią się w równym rzędzie, to wtedy królik będzie miał kłopoty z prawidłowym ścieraniem tak jak ma to miejsce u zdrowego królika. Jeżeli zęby będą za długie, królik może być niezdolny do otwierania swojej szczęki i będzie miał kłopoty z jedzeniem. Nieprawidłowy zgryz może być powodowany urazem głowy, albo może to być wynik dziedziczności.
( I tutaj muszę się zgodzić z autorką tekstu, mój Trunio nigdy nie dostawał specjalnych środków do ścierania zębów, nie podawałem mu gałązek do gryzienia, nie miał żadnej korekcji uzębienia, ściera zęby w sposób naturalny a ma już ponad dziewięć lat i oby był z nami jak najdłużej (pisze ten teks w listopadzie 2004) czyli jest to prawdopodobne że u królików krzywe rośnięcie zębów jest to wynik dziedziczenia tej wady).

Śluzowaty zapalenie jelit : jest to zapalenie jelit w którym odchody są pokrywane grubą warstwą śluzu. Inny symptomy to apatyczność, szorstkie futro, wytrzeszczone oczy, nadęty brzuch, głośne dźwięki w jelitach, występuje brak łaknienia, strata wagi ciała, zgrzytanie zębami, zgarbioną pozycja, odwodnienie i intensywne pragnienie. Często, śluzowate zapalenie jelit prowadzi do śmierci. Choroba najczęściej atakuje młodsze króliki, choć znane są przypadki choroby u starszych osobników.

Paraliż : niezdolność do poruszania. Czasami nazywany "starczą chorobą " ponieważ paraliż występuje najczęściej pośród starych królików.

Pastereloza : wysoce zaraźliwa choroba powodowana przez bakteryjne zakażanie, które może szybko doprowadzić do śmierci królika. Symptomy to białe albo żółte wydzieliny z nosa, cieknące oczy, częste kichanie , kaszel i trudności z oddychaniem. Często królik z Pasterelozą będzie mieć zbite , kruche futro na przednich łapach od próbowania wycierania i czyszczenia nosa. Pastereloza zwykle zaczyna się jak zakażanie w zatokach i może rozciągać się na oczy albo inne organy, często występuje zapalenie płuc, przyczyną mogą być ropnie, szczególnie w głowie lub w szczęce, ewentualnie zakażenie wewnętrzne ucha. Pastereloza jest powodowana przez Pasteurella Multocid bakterie, które są najczęściej usadowione zatokach, gdzie mogą mnożyć się pod pewnymi warunkami. Też jest nazywana Pasteurella albo Sapie.

Owsiki : małe pasożyty które mogą nawiedzać królika, znajdują się w jelicie grubym. Jeżeli królik ma owsiki, cienkie białe robaki czasami mogą być widziane u królika w odchodach albo dookoła odbytnicy. Króliki z owsikami mogą tracić wagę albo mają kłopoty z jej uzyskaniem. Jest to zaraźliwe pośród królików.

Królika kiła : weneryczna choroba która tworzy pęcherze , uszkodzenia, albo strupy na genitaliów i na odbytnicy królika. Choroba jest zaraźliwa i może być przechodzona w czasie łączenia zwierzęt a następnie z matki na jej potomstwo.

Obleniec : jelitowy pasożyt . Typ najbardziej częstej plagi u królików są nicienie , które są przewożone przez szopy pracze . Obleniec może być przenoszony na inne gatunki zwierząt , takie jak króliki, przez szopa pracza. Raz spożyte jajka pasożyta wylęgają się w jelicie gospodarza i wędrują przez ciało. Często, larwy będą wędrować do organu, n.p. do wątroby, mózgu, lub rdzenia kręgowego, i uczynią duże szkody. Symptomy nawiedzenia mogą ukazać się utratą równowagi, paraliżu, krzywej szyi, i ślepoty, często stan taki prowadzi do śmierci. Jednak są przypadki gdzie królik posiadający nicienie, nie będzie wykazywać żadnych oznak. Używane nazwy: nicień albo baylisascaris procyonis lub b. Procyonis.

Łzawiące oczy : stan w którym u królika jedno albo oba oczy ciągle łzawią. Futro na policzku poniżej łzawiącego oka często będzie zbite . Czasami to nie jest znak choroby, królik może mieć oczy podrażnione przez silny rozpuszczalnik w jego klatce, taki jak amoniak. W kilku przypadkach, ten stan jest spowodowany blokowaniem kanału, co może być spowodowane przez zanieczyszczenie a może to być dziedziczne. W innych przypadkach, łzawijące oko jest symptomem alergii. Może też być to znak bakteryjnejnego zakażania, takiego jak Pastereloza. Stan ten nazywany jest również: zapalenie spojówek, epiphora,lub weepy oko.

Zwyrodnienie kręgosłupa : choroba w której kręgi kręgosłupa zmniejszają elastyczność i powodują ból. W wyniku czego mogą być trudności w skakaniu i niezdolność do poruszania się. To schorzenie występuje najczęściej u królików powyżej czwartego roku życia. Szczególnie często występuje u samic.

Moczowe kamienie : kamienie które u króliku występują w pęcherzyku moczowym albo drogach moczowych, i przyczyniają się do bólu oraz trudności podczas oddawania moczu, mogąc doprowadzić do blokady moczu. Symptomy moczowych kamieni mogą doprowadzić do utraty apetytu, natężanie się przy oddawaniu moczu, twardego brzucha, niechęci do poruszania się, zgarbiona pozycja. Kamienie, nazywamy też "calci" są kształtowane z piasku albo kryształów i sięgają w rozmiarze od drobnego ( rozmiar ziarna piasku ) do wielkiego ( więcej niż dwa cm ). Przypuszcza się że kamienie moczowe może to być wynik wysokiej diety wapniowej, zakażanie dróg moczowych, lub ciągłych trudności przy opróżnianiu pęcherza (wada wrodzona).

Vhd : wirusowa krwotoczna choroba królików. Infekcyjna wirusowa choroba która atakuje wewnętrzne organy oswojonych królików domowych, szczególnie atakuje wątrobę. Najczęściej króliki zakażane przez Vhd umierają w przeciągu 24 godzin. Symptomy to gorączka, utrata apetytu, wyciek z nozdrzy, śpiączka, nierówny oddech i krwawienie z jednego lub z więcej otworów. Vhd też jest nazywany króliczą Calcivirus choroba (Czerwona ) po calcivirus, który jest przypuszczalnie wirusem powodującym tę chorobę. Vhd panuje w Australii, Nowej Zelandii, Chiny, i w kilku europejskich krajach, takich jak Anglia, Hiszpania, Polska i Włochy, ma on ograniczaną obecność w Stanach Zjednoczonyc

Odchudzanie - odtłuszczanie

U naszych królików występują takie same problemy jak u wielu innych zwierząt, jest to nadwaga. Otyłość królika jest wywołana nie dostosowaniem jego zapotrzebowania energetycznego i poziomu aktywności do stosowanej diety, czyli inaczej mówiąc dajemy mu za dużo pokarmu a on nie umie sobie odmówić przyjemności jedzenia. A jeśli jeszcze podkładamy mu różne smakołyki no to o inny wynik trudno. Co robić aby pomóc naszemu tłuścioszkowi? Po pierwsze jeśli ważymy królika, o tym pisze na stronie jest to ważne i należy robić to regularnie, wtedy wiemy czy królik zwiększa wagę czy też nie. Jeśli jest cięższy i to znacznie niż przy poprzednim ważeniu musimy zredukować w dawce pokarmowej zawartość białka i węglowodanów. Nie można jednak gwałtownie wprowadzać królikowi diety odchudzającej. Stanowi to dla niego zagrożenie, ponieważ może spowodować utratę zdolności do syntetyzowania niezbędnych do życia witamin. Lepiej stopniowo ograniczać ilość podawanego pokarmu i starać się wydłużać czas w którym królik może się swobodnie wybiegać - jest to istotny czynnik w walce z nadwagą. Trzeba pamiętać, że paszą wysokokaloryczną jest granulat, ziarno oraz nasiona. Zwiększamy udział zieleniny w codziennej diecie oraz siano i woda bez przerwy.

Stosowanie leków

Z wielu przyczyn uważa się, że podawanie leków z paszą jest lepsze, podawanie leków drogą doustną wykonuje się też rozpuszczając je w wodzie pitnej. Króliki jednak bardzo łatwo wyczuwają zmiany w smaku wody pitnej. Z kolei zielonka oraz inne karmy o dużej wilgotności, niezależnie od tego, czy są zmieszane z paszą granulowaną, powodują z kolei spadek w spożyciu wody. Można lek podawać w karmie granulowanej. Często stosuje się taką metodę w leczeniu kokcydiozy sulfonamidami. Dawkę określa się według masy ciała królika. W przypadku samodzielnego podawanie zawiesiny leku czy też syropu można wykonać z pomocą strzykawki doustnie

Pośrednia toksyczność antybiotyków

Niektóre antybiotyki są przyczyną wysokiej śmiertelności królików, z kolei u gryzoni takich jak świnka morska i chomik mogą spowodować jeszcze większe upadki. Śmiertelność może wynosić nawet 100%. Dlatego korzystajmy z pomocy z doświadczonego lekarza weterynarii w leczeniu królików. Pośrednia toksyczność antybiotyków zawsze objawia się w postaci zaburzeń żołądkowo - jelitowych. Objawy występują 1 -14 dni po pierwszej dawce antybiotyku; zwierzęta stają się apatyczne, nie chcą jeść, tracą na wadze, występuje u nich biegunka. Tylko w rzadkich przypadkach dochodzi do wyleczenia. Sekcja zwłok wykazuje zmiany krwotocznego zapalenia jelita ślepego.

Jest wiele hipotez, które tłumaczą podstawę tych zaburzeń. Należy przyjąć, że po zniszczeniu prawidłowej flory przewodu pokarmowego, rozwija się odporna szkodliwa flora. Ustalono, ze przyczyną efektu patogenicznego jest toksyna wytwarzana przez jeden z dwóch gatunków Clostridium. U królików jest to C. spiroforme; u chomików i zajęcy - C. difficile. Nie wiadomo, jak i dlaczego bakterie, obecne w jelitach przed podaniem antybiotyku, zaczynają się nagle rozmnażać. Efekt toksyczny niektórych antybiotyków jest często nie rozpoznany, ponieważ śmierć nie następuje natychmiast, lecz po zmiennym okresie ostrej choroby, która może trwać od kilku dni do 3 tygodni. Ponadto, dla jednego antybiotyku śmiertelność nie zawsze jest taka sama. Np. antybiotyki z grupy penicylin często nie wywołują żadnych objawów ujemnych, jednak w niektórych przypadkach ponad 50% leczonych zwierząt pada.

Rokowanie jest złe dla królików chorujących po otrzymaniu toksycznego antybiotyku. Można stosować żywicę cholestyraminową, ponieważ wiąże toksyny bakteryjne; zalecana dawka wynosi 2 g w 20 ml wody na dzień, podawana strzykawka ze zgłębnikiem. Najlepszy obecnie efekt przynosi tylko wankomycyna i jest to efektywne antidotum w przypadku negatywnego efektu stosowania antybiotyków. Inne środki antybakteryjne, takie jak potencjonowane sulfonamidy oraz neomycyna dają mierne efekty.

Toksyczne antybiotyki

Linkomycyna i klindamycyna są bardzo toksyczne dla królików. Nawet małe dawki, podane drogą doustną lub parenteralną, mogą spowodować ich śmierć w 100%.
Antybiotyki z grupy penicylin prowadzą do śmiertelności 0 - 100%. Szczególnie ampicylina wykazuje wysoką toksyczność, z reguły 40 - 80% śmiertelności. W przypadku makrolidów (spiramycyna, tylozyna, arytromycyna, oleandomycyna) największe niebezpieczństwo występuje przy ich doustnym podawaniu.