Filozofia

Substancja = materia ( czynność, potencjał, jednostkowe, zmienne, przypadkowe; ukazuje z czego rzecz jest; przypadłość, niekonieczne, przypadkowe) = stawanie się, zmiana = forma ( efekt, niezmienne, istotne = ukazuje czym rzecz jest; to co konieczne) = istota ( to jest to co jest właściwym przedmiotem definicji, w zakres wchodzi to co jest materia i formą, to jest to co jest konieczne w bycie; konieczność).

Materia pierwsza nie posiada żadnej formy i może przyjąć dowolna formę, jest składnikiem buty, ale sama w sobie nie jest bytem, jest tylko dzięki rzeczy które ja posiada, nie może być tak że materii pierwszej nie ma, jest niepoznawalna.

Arystoteles twierdzi ze substancja jest połączeniem materii i formy. Do przyczyn się odnosił. Mówił ze każda rzecz istnieje dzięki 4 przyczynom. Pierwszymi przyczynami są:

• Przyczyna materialna

• przyczyna formalna

• przyczyna sprawcza – to jest ktoś lub coś co powoduje przejście z możności do aktu

• przyczyna celowa – każde działanie jest czymś celowym, nawet jeżeli mamy do czynienia z działaniami przypadkowymi; sprowadza się do przyczyny formalnej;

Cel to jest co jest na końcu działania, a na końcu działania jest forma. Przyczyna celowa da się sprowadzić do przyczyny formalnej. Przyczyna formalna i celowa to jest niemal to samo. Nie ma i nie może być rzeczy skore są niemożliwe. Wszystko to co istnieje to jest możliwe. Substancja to jest każda realne rzecz która istnieje. Nie ma żadnego świata idei w którym istnieją niematerialne idee. Pojęcia są niezmienne, a rzeczy są zmienne. Do formy odnoszą się pojęcia. Nie ma bytu idealnego. Nie ma bytu który byłby czysta formą. Substancja jest cos co posiada w sobie tylko formę a nie ma w sobie żadnego elementu materialnego.

Pierwszy poruszyciel = czysty akt – niema w sobie materii ; czysta forma; jest niezmienny; jest nieruchomy; jest niezłożony; jest niematerialny; jest duchowy; jest rozumem; jest celem dla świata; jedynym jego działaniem jest myślenie jego samego; później chrześcijaństwo próbuje uczynić go Bogiem; poznaje tylko i wyłącznie samego siebie. Nie może się opiekować światem; jest tylko jeden; nie może mieć czegoś czym by się różnił od innego bytu; byt konieczny; nie może nieistnień; istniej od zawsze; nie mógł powstać; jest to byt doskonały; wieczny; Tomasz z Akwinu wykorzystuje go jako Boga; to jest byt który sprawia że rzeczy zaczynają istnieć, powoduje ruch polegający na powstawaniu się; jest poruszycielem ale sam w sobie jest nieruchomy; jest możliwe istnienie bytu który będąc nieruchomy powoduje ruch innych, gdyż jest doskonały; rzeczy same z siebie pragną dojść do jego doskonałości.

Stosunek duszy do ciała – dusza jest forma substancjalna ciała, dusza jest forma, człowiek jest człowiekiem dlatego ze posiada dusze rozumną, dusze posiada wszystko co jest ożywione .

Trzy rodzaje duszy:

• Dusza wegetatywna – roślinna, ta dusza pozwala na spełnianie funkcji biologicznych, niepozwana na poznanie, ale pozwala na rozwój

• Dusza zmysłowa- zwierzęca , pozwala zwierzęciu poznawać, jest w stanie spełniać wszystkie funkcje duszy wegetatywnej, spełnia poznanie , kojarzenie, pamiętanie, możliwość uczenia się pewnych rzeczy i kojarzenie uczuć niższego rodzaju, np. przywiązanie, w pewnym stopniu myśli

• Dusza rozumna – najdoskonalsza, spełnia funkcje poprzednich, wyższy rodzaj duszy, dusza człowieka, myślenie abstrakcyjne, twórcze, odczuwanie uczuć wyższego rodzaju.

Etyka

Dobra które istnieją stanowią w świecie hierarchie. Najwyższe dobro jest podstawowym celem działania człowieka.

Najwyższe szczęście = najwyższe dobro.

Wszyscy bez wyjątku pragniemy być szczęśliwi. Nie ma zgody w tym co daje szczęście. Niewykształcony ogół dąży do zdobywania dóbr materialnych, ale nie jest to słuszne i właściwe działanie. Ogół społeczny chce zaszczytów i pochwal, zyskanie poważania oraz uznania – to tez nie jest dobrem najwyższym. Dobrem najwyższym jest to co jest najbardziej ludzkie, sprawność w najbardziej ludzkiej czynności – myślenie. Rozum jest celem najwyższym.

Postępowanie w określonych okolicznościach. W jaki sposób żyć aby żyć rozumnie. W każdym działanie może występować nadmiar jak i niedostatek. Właściwa jest odwaga. Niedostatek i nadmiar są elementami krańcowymi. Odwaga stanowi środek , czyli ”złoty środek”. Niewłaściwe jest też dobro i rozrzutność, złotym środkiem byłaby hojność.

Epikur (-eizm)

System epikurejski i stoicki są schyłkowe. Stoikami byli np. niektórzy cesarze rzymscy. Nazwa epikureizmu pochodzi od Epikura. Zarówno stoicyzm i epikureizm są kojarzone ze stanowiskami etycznymi. Etyka Epikura jest etyka hedonistyczną. Hedonizm tj. stanowisko wg którego szczęście polega na doznawaniu przyjemności i unikaniu cierpienia. Do szczęścia wystarczy już sam brak cierpienia, to ze człowiek żyje i ze nie cierpi. Jak nieodczuwany bólu to jest nam przyjemnie, dobrze. Taki stan jest naturalnym stanem człowieka. Życie które jest niezakluczone poprzez cierpienie to życie szczęśliwe. „Epikurejski kult życia”. Życiem trzeba się cieszyć i trzeba korzystać. Epikur jest przekonany je jak człowiek umiera to umiera w całości. Epikur staje po stronie tradycji. Śmierć jest absolutnym końcem. Epikur twierdzi ze trzeba mieć podstawowe potrzeby cielesne muszą być spełnione. Człowiek jest bardziej szczęśliwy kiedy ma mniej potrzeb.