Mgr Wojtkowski Janusz

KINEZYTERAPIA

Historia rehabilitacji

Wiedza sprzed wielu stuleci, iż ruchem można zastąpić niemal każdy lek, a ruchu nie można zastąpić żadnym lekiem. W dawnej kulturze chińskiej i japońskiej znana była pozytywna wartość ruchu na organizm człowieka. Upowszechnione były ćwiczenia lecznicze oddechowe i relaksacyjne.

W dziełach Hipokratesa znajdują się liczne opisy zniekształceń organizmu człowieka oraz wytyczne do zapobiegania im i ich leczenia. Podaje on, że „ćwiczenia wzmacniają, a nieczynność osłabia człowieka”.

Hipokrates opisał:

• Sposób amputacji kończyn

• Sporządzanie protez, aparatów ortopedycznych i obuwia korygującego zniekształcenia stóp

• Kąpiele lecznicze (balneoterapia)

„Primum non nocere”

Galen (130-199 r.n.e.)

• Opisał dodatni wpływ ćwiczeń na prawidłowy rozwój ciała

• Podał rodzaje ćwiczeń, sposób wykonywania

• Usystematyzował wady postawy i wprowadził stosowane do dziś terminy chorób kręgosłupa: scoliosis, kypchosis, lordosis i inne

Aurelius (210 r.n.e.)

• Podał wskazówki do prowadzenia ćwiczeń biernych u chorych z porażeniami

Francis Glisson (1597-1677)

Anatom i fizjolog, propagował ćwiczenia fizyczne przy leczeniu schorzeń kręgosłupa i zniekształceń klatki piersiowej. Wprowadził urządzenia, które stosuje się po dzień dzisiejszy, do wyciągu mięśni i kręgów szyjnych przy ich zmianach chorobowych – nazywane pętlą Glissona.

Ling (1776-1839)

• Opracował system gimnastyki leczniczej w oparciu o ćwiczenia czynne, które uważał za podstawowe ćwiczenia kształtujące

• Opracował ćwiczenia lecznicze dla dzieci i młodzieży z wadami postawy, zniekształceniami kręgosłupa i innymi schorzeniami narządu ruchu

Zander (1835-1920)

• Wprowadził ćwiczenia z pomocą aparatów i urządzeń

W Polsce po odzyskaniu niepodległości za bardzo ważny problem uznano leczenie zaburzeń narządu ruchu u dzieci i młodzieży, wówczas w wielu miastach powstały zespoły gimnastyki korekcyjnej. Szczególnie szybki rozwój rehabilitacji w Polsce datuje się na lata po II wojnie światowej. Olbrzymia liczba kalek – ofiary wojny – ludzi w różnym wieku, wymagała podjęcia działań na rzecz przywrócenia tych osób społeczeństwu.

Pojęcie rehabilitacja

XX wiek – okres dynamicznego rozwoju rehabilitacji.

Po raz pierwszy nazwy „rehabilitacja” użył w 1918 r Douglas C. McMurtie dyrektor Instytutu Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku.

Paul Pastur (1866-1938)

• Pochodził z Belgii, był prawnikiem, który działał społecznie

• Jeszcze przed I wojną światową przekonał władze miasta Charlerois, że taniej będzie uczyć inwalidów zawodu, niż umieszczać ich w zakładach opiekuńczych

• Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Lyonu, gdzie zorganizował podobną placówkę dla inwalidów wojennych

• Ruch ten szerzył się następnie w Europie i USA

Howard Rudk (1901-1989)

W 1946 r. utworzył w nowojorskim szpitalu 80- łóżkowy oddział rehabilitacji był to pierwszy oddział na świecie rehabilitacji z własnym personelem i łózkami.

Elizabeth Kenny (1880-1952)

• Amerykanka opracowała szczegółowo sposób leczenia usprawniającego chorych po poliomyelitis z porażeniami

• Opracowała dokładnie technikę wykonywania ćwiczeń biernych, stymulacji, ćwiczeń redresyjnych, reedukacji oraz sposób nauki chodzenia w przypadkach porażeń wiotkich

Rudolf Klapp (1873-1949)

• Procesor chirurgii Uniwersytetu w Berlinie

• Opracował nową metodę leczenia skolioz idiopatycznych – wprowadził ćwiczenia w pozycjach niskich (czworonożnej i w czołganiu)

Metoda proprioreceptywnej nerwowo – mięśniowej reedukacji (PNF)

• Została opracowana w roku 1951 w Kalifornii w Instytucja Kabat – Kaiser

• Pionierami i twórcami tej metody byli dr Herman Kabat – neurofizjolog i wybitny fachowiec na polu biomechaniki oraz Margaret Knott.

Metoda NDT- Bobath

• Twórcami tej koncepcji byli dr Berta i Karel Bobath – Czesi mieszkający w Londynie

• Metoda NDT Bobath została stworzona w latach 40 XX w. od tego czasu jest stosowana na całym świecie, zarówno dla dzieci jak i dorosłych

• Jest to metoda o charakterze neurorozwojowym

W Polsce historia rehabilitacji sięga XVI wieku, kiedy to nadworny lekarz Stefana Batorego, Wojciech Oczko, wzorując się na Galenie, propaguje leczenie ruchem. Rozwój rehabilitacji w naszym kraju łączy się ściśle z powstaniem i rozwojem ortopedii oraz organizacją zakładów gimnastyczno – ortopedycznych.

Jędrzej Śniadecki (1768-1838)

Podkreśla rolę aktywności w kształtowaniu młodego organizmu. Brak ruchu – powstają wady.

Inicjatorem rehabilitacji ruchowej w Polsce był chirurg Ludwik Bierkowski (1801-1860). W 1837 r. w Krakowie zorganizował on zakład gimnastyczno – ortopedyczny, w którym prowadził gimnastykę leczniczą.

Helena Kuczalska (1892)

• Otwiera w Warszawie Zakład Gimnastyki Szwedzkiej, prowadząc w niej ćwiczenia lecznicze według systemu Linga

• Otwiera w Warszawie szkołę gimnastyki zdrowotnej i leczniczej oraz kurs masażu (kształcono tu pierwszych fachowców z dziedziny kinezyterapii w Polsce).

Ireneusz Wierzejewski (1913)

• Obejmuje kierownictwo Zakładu Ortopedycznego im. B.S.Gąsiorowskiego

• Był zwolennikiem systemu gimnastyki leczniczej Linga

• Założyciel sieci szpitali rehabilitacyjnych dla dzieci

Wiktor Dega (1896-1995)

Uznany za pioniera i twórcę rehabilitacji w Polsce.

Wniósł duży wkład do teorii, filozofii i praktyki rehabilitacji. Twierdził, że rehabilitacja jako złożony proces medyczno – społeczny urzeczywistnia zasadę leczenia człowieka, a nie jego choroby.

• Po odzyskaniu Niepodległości w Poznaniu organizował i prowadził zespoły gimnastyki wyrównawczej dla dzieci z wadami postawy i bocznymi skrzywieniami kręgosłupa

• Prowadził zajęcia z teorii i praktyki gimnastyki leczniczej oraz masażu w Wyższej Uczelni Wychowania Fizycznego w Poznaniu

• 1930 organizuje pierwszy kurs gimnastyki wyrównawczej dla dzieci szkół poznańskich

• Od 1930 roku w klinice Chirurgii Uniwersytetu Warszawskiego wprowadzono zajęcia z gimnastyki leczniczej pod kierownictwem prof. A. Wojciechowskiego

• Doceniał znaczenie usprawniania chorych po zabiegach operacyjnych, uważał iż bezruch często doprowadza do powikłań pooperacyjnych. Zalecał chorym opracowane przez siebie ćwiczenia często połączone z muzyką

• W 1948 roku prof. Wiktor Dega utworzył oddział rehabilitacji w Poznaniu

• W 1950 roku zostaje mianowany Krajowym Specjalistą ds. Rehabilitacji.

• W 1951 roku po epidemii choroby Heinego-Medina (ofiarami epidemii padło ponad 6 tysięcy osób, w większości dzieci), utworzono wiele zakładów leczniczo – wychowawczych, które stały się zalążkami specjalistycznych ośrodków rehabilitacyjnych

• W 1960 roku została utworzona w Poznaniu Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej (kierownik doc. Dr J. Tomaszewski)

• W 1960 powstało Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, którego pierwszym prezesem został prof. W. Dega

• Rok później została utworzona w Warszawie Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej (Konstancik, kierownik prof. dr M. Weiss)

Metoda Vojty – 1964 r

Vaclav Vojta (1917-2000) – czeski neurolog dziecięcy. Głównym celem tej terapii jest przywrócenie wrodzonych fizjologicznych wzorców ruchowych.

W 1964 powstaje w Polsce pierwszy szpitalny oddział rehabilitacji w Wojewódzkim Szpitalu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Białymstoku.

W 1968 zostały ustalone wytyczne przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej odnośnie rozwoju rehabilitacji w Polsce, pod kierownictwem prof. W. Degi.

Metoda Mc Kenzi 1980 r. Robina McKenziego

Przeznaczona do badania, leczenia i profilaktyki bólów kręgosłupa.

• W 1989 powstało Polskie towarzystwo rehabilitacji

• Pierwszym prezesem został profesor Jan Haftek

• Towarzystwo zrzesza około 3000 osób – lekarzy, fizjoterapeutów i innych pracowników rehabilitacji

• Towarzystwo rehabilitacji ma charakter naukowy, organizuje raz w roku sympozja, co trzy lata kongresy

Specjalistami krajowymi do spraw rehabilitacji medycznej kolejno byli:

• Prof. W. Dega

• Prof. Jan Haftek

• Prf. Kazimiera Milanowska

• Prof. Andrzej Kwolek

• Prof. Jerzy Kiwerski

Obecnie dr n. med. Marek Krasurski