| PYTANIE | ODPOWIEDŹ | DODATKOWE |
| 1. Teoria w naukach realnych dotyczy zawsze | Zjawisk i procesów | |
| 2. Dobór jednostek do badań za pomocą tzw. Kuli śnieżnej | Przeznaczony jest do badania specyficznych populacji/ nietypowe środowisko/ gdy trudno jest odszukać członków specyficznej populacji; reprezentatywność jest wątpliwa | |
| 3. Praxis to: | Koncepcja prawdy – prawdziwe jest to, co potwierdza praktyka społeczna | |
| 4. Wskaźnik w badaniach empirycznych to/ pojęcie wskaźnika: | Pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie którego zajścia wnioskujemy z pewnością bądź określonych prawdopodobieństwem bądź wreszcie z prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego , iż zachodzi zjawisko takie jakie nas interesuje (wg. Nowaka) | |
| 5. Standaryzacja ora kategoryzacja to pojęcia, które wiążą się z: | Porównywalnością procesu poznawczego | |
| 6. Konfirmacja to: | Jeden z rezultatów kontroli twierdzeń | |
| 7. Rodzaje ludzkiej osobowości, np. w teorii Znanieckiego to: | Typologia | |
| 8. Wzajemny wpływ czynników to | Definicja związków | |
| 9. Scjentyzm jako opcja widzenia świata oraz sposobów jego poznania opowiada się za: | Tzw. Teorią średniego zasięgu, czyli oświetleniem twierdzeń danymi empirycznymi | |
| 10. Pilotaż narzędzi w badaniu empirycznym powinien objąć: | Innych badanych niż w pomiarze właściwym | |
| 11. Metoda badawcza to sposób rozwiązywania problemu naukowego, który zawiera dodatkowo | Założenia ontologiczne i epistemologiczne ?????? | |
| 12. Nauki realne to m.in.: | Pedagogika, psychologia, socjologia, biologia | |
| 13. Rozwój nauko postępujący rewolucyjnie to: | Antykumulatywizm | Rozwój nauki postępujący ewolucyjnie -> kumulatywizm |
| 14. Schemat eksperymentalny Salomona: | Składa się z dwóch grup eksperymentalnych i dwóch kontrolnych (razem 4) | Schemat klasyczny -> składa się z 2 (kontrolna + eksperymantalna) |
| 15. Badanie efektu więcej niż jednej zmiennej niezależnej wymaga dużej liczby grup eksperymentalnych oraz wprowadzania: | Planu czynnikowego | |
| 16. Humanistyczny nurt w rozpatrywaniu prawdy w nauce oparty jest na: | m.in. historiozofii | Na czym jeszcze? Metoda rozumienia |
| 17. Wyróżniamy dwa rodzaje wyjaśniania: | Wyjaśnianie prawa w znaczeniu szerokim (ew. prawidłowości) oraz wyjaśnianie faktu szczegółowego | |
| 18. Metodologia normatywna: | Formułuje dyrektywy postępowania naukowego pozwalające zrealizować cel poznawczy -kontrol | |
| 19. Prognoza samounicestwiająca się oznacza m.in., że: | Sformułowanie prognozy, iż jakieś zjawisko zajdzie, zmienia układ warunków wyjściowych w taki sposób (wpływa na ludzkie postawy i zachowania), że zjawisko nie zachodzi | |
| 20. Celowy dobór jednostek do badań jest: | Rodzajem doboru nieprobablistycznego | |
| 21. W przypadku badania na temat „wielkopolscy nauczyciele a projektowanie zmiany w systemie oświaty”, które zakłada losowy dobór próby: | Populacją badaną są niektórzy np. wylosowani nauczyciele w Wielkopolsce | |
| 22. Jednym z ważniejszych warunków wyjaśniania faktu szczegółowego jest: | By dane empiryczne potwierdzające eksplanandum były inne od tych, które potwierdzają eksplanans | + w eksplanansie musi występować w sposób istotny co najmniej jedno prawo 3) w eksplanansie, prócz prawa, muszą występować tzw. warunki początkowe, tj. przynajmniej jedno zdanie atoniczne lub molekularne |
| 23. W badaniach społecznych opartych na indukcji statystycznej rozróżnia się: | Parametr (odnosi się do cech w populacji) oraz statystykę (odnosi się do rozkładu zmiennej w próbie) | |
| 24. Definicja eksplanacyjnego ujęcia teorii | to zespół zdań sprawdzalnych, potwierdzonych w sposób uniemożliwiający powtórzenie kontroli przez innych badaczy, które to zdania wyjaśniają jakąś klasę faktów i pozwalają adekwatniej rozumieć świat bądź efektywniej działać praktycznie | |
| 25. Historyzm jako stanowisko ontologiczne przyjmuje, że: | Nawet zjawiska i procesy o tej samej strukturze są inne, gdy realizują się w innym otoczeniu społeczno-kulturowym | |
| 26. Która z poniższych hipotez jest sformułowana prawidłowo: | Poziom wykształcenia dzieci wykazuje zależność z poziomem wykształcenia rodziców | |
| 27. Kim są sędziowie w skali Likerta | Ekspertami, którzy sprawdzają twierdzenia ???/ sędziowie kompetentni | Skala Liktera ( 5-punktowa, |
| 28. Jakie są zarzuty wobec metody monograficznej? | - brak esencjalizacji czyli brak istotnościowania, brak gradacji pewnych problemów, wszystkie traktuje równo, w założeniach metody jest badanie wielowymiarowe a przeważnie polega to na tym że nie stosuje się wag, nie oznacza się istotności pewnych wymiarów badanego obiektu - subiektywizm jako niekompetencja badawcza – - hermetyczność metody monograficznej – badanie określonej struktury a co z czynnikami zewnętrznymi – szerszym kontekstem - niemożność holistycznego, całościowego poznania (antynomia antyindywidualizm -holizm) |
|
| 29. Pytanie odnośnie Znanieckiego i Milla w metodzie monograficznej (co mają wspólnego?) | ? Postrzeganie na to metodę (?) | |
| 30. Jakie są etapy w weryfikacji materiału? | To jest analiza wstępna i pogłębiona | |
| 31. Nauki społeczne to nauki: | Historyczne(?) lub historyczno-porównawcze i dynamiczne Podział nauk realnych: a)nauki przyrodnicze: fizyka, biologia, chemia, geologia… b)nauki społeczne: socjologia, pedagogika, ekonomia, etnologia, psychologia, historia, prawo( nie jest nauką), filozofia (??) c)nauki humanistyczne: filologie, nauki o sztuce i muzyce |
|
| 32. Wymóg wyrażania problemu badawczego w języku naukowym oznacza, że: | Zawiera pojęcia i terminy naukowe | Zawsze problem badawczy formujemy jako pytanie(czy jak dlaczego?) |
| 33. Metodologiczne kryterium selekcji pytań i problemów szczegółowych: | Wiąże się z możliwością udzielenia na nie odpowiedzi | |
| 34. Hipoteza to: | Propozycja twierdzenia naukowego | |
| 35. Samorealizująca się prognoza jest związana z tym, że: | Ludzie opisują pewne sytuacje jako realne i stają się one realne w swoich następstwach (wg. Literatury: to prognoza ta w momencie formułowania musi być FAŁSZYWA) |
Prognoza samounicestwiająca się: stwierdza się iż w przyszłości dojdzie do jakiegoś zdarzenia i w ten sposób przyczynia się do niezajścia tego zdarzenia. |
| 36. O wielkości próby badawczej decyduje m.in.: | Stopień jednorodności zbiorowości | + Oczekiwana dokładność wyników Stopień błędu przy uogólnianiu wyników 1 – alfa, d-błąd szacunku Rodzaj, typ doboru jednostek Liczba i charakter zmiennych Metoda i techniki badań |
| 37. Operacjonalizacja problematyki badawczej obejmuje: | Wybór zbiorowości, dobór metod i technik badawczych, wybór bazy źródłowej | |
| 38. Klasyczny plan eksperymentalny składa się z: | Grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej | |
| 39. Do nieprobablistycznych metod doboru próby zaliczamy m.in.: | Dobór kwotowy i celowy | + dobór oparty na dostępności badanych; dobór arbitralny; metoda kuli śnieżnej |
| 40. Antynaturalizm postuluje: | Badanie rzeczywistości społecznej za pomocą metoda jakościowych, uwzględniających wolę działających podmiotów | |
| 41. Holizm to WERSJA: | antyindywidualizmu | Holizm to podejście: ewolucjonistyczne |
| 42. Osłabienie uzasadnienia twierdzenia to: | Dyskonfirmacja | Pozostałe rezultaty kontroli twierdzeń: +falsyfikacja(obalenie) + konfirmacja (wzmocnienie) + weryfikacja (potwierdzenie) |
| 43. Arystotelowska koncepcja prawdy głosi, że: | Prawda to zgodność myśli z rzeczywistością | |
| 44. Twierdzenia teoretyczne: | Orzekają o związkach, są maksymalnie generalne, ogólne oraz zawierają terminy teoretyczne | |
| 43. Teoria w świecie społecznym jest m.in. instrumentem: | Pozwalającym orzekać o twierdzeniach teoretycznych | |
| 44. Antykumulatywistyczny paradygmat rozwoju nauki mówi, że: | Nauka rozwija się w wyniku rewolucji naukowych | Podlega rewolucjom, które kwestionują jej dotychczasowy stan wiedzy. |
| 45. Intersubiektywna komunikowalność i intersubiektywna kontrolowalność to cechy: | Naukowego poznania rzeczywistości | Intersubiektywna sprawdzalność nakazuje formułowanie twierdzeń naukowych, które umożliwiają sprawdzenie ich zgodności z rzeczywistością: |
| 46. Do koncepcji, które stronią od prawdy można zaliczyć: | Konwencjonalistyczne ujęcie prawdy – ustalenia naukowe to wynik umowy | + instrumentalizm + kalendarzowe koncepcje prawdy |
| 47. Metodologia normatywna to taka nauka, która: | Bada czy i w jakim miejscu praktyka uczonych odbiega od wzorców | |
| 48. Przedmiotem metodologii są: | Czynności poznawcze uczonych i ich rezultaty | |
| 49. Socjologia jako nauka zaliczana jest do: | Nauk realnych | |
| 50. Indukcja analityczna charakteryzuje isę: | Tym, że na podstawie przebadania niewielkiej liczby obiektów generalizuje się wnioski na całą klasę obiektów. | + Definicje eliminacyjne – Mill + Indukcja analityczna, trzeci rodzaj wnioskowania naukowego, uznawana za konieczną, ale nie wystarczającą procedurę badań, |
| 51. Semantyczne ujęcie teorii uznaję za teorię: | Zespół twierdzeń teoretycznych połączonych relacjami znaczeniowymi, a więc mających wspólne odniesienia przedmiotowe | + Ujęcie syntaktyczne- za teorie uznaje się tu zespól twierdzeń teoretycznych powiązanych ze sobą relacjami wynikania logicznego |
| 52. Antynomie to: | Główne kategorie interpretacyjno-metodologiczne, alternatywnie ułożone opcje widzenia świata i jego poznania | |
| 53. Antynaturalizm, w warstwie epistemologicznej, postuluje poznawanie kultury m.in. za pomocą metody: | monograficznej | + typologicznej + hist.-porównawczej |
| 54. Holizm to podejście: | Ewolucjonistyczne (?) | zjawiska społeczne stanowią układy podlegające zasadom niedającym się wywnioskować z prawidłowości rządzących ich składnikami. |
| 55. W socjologii i – szerzej – w naukach społecznych dominuje podejście | Historyzm (?) | |
| 56. Strukturalizm zakłada, że: | Każda całość i każde zjawisko oraz proces posiadają strukturę | |
| 57. Eksplikacja służy do zmniejszenia wieloznaczności wyrażenia. W pewnej mierze uzyskujemy to poprzez: | Skonstruowanie znaczenia podobnie wyeksplikowanego (?) Lub Skonstruowanie nowego znaczenia (?) |
W celu zmniejszenia wieloznaczności stosuje się również eksplikację. W przypadku eksplikacji nie pozostajemy (jak w przypadku definicji regulującej) przy niektórych dotychczasowych znaczeniach eksplikowanego wyrażenia, lecz respektujemy te znaczenia tylko w pewnej mierze, a ponadto konstruujemy znaczenia nowe. |
| 58. Definicja to: | Wypowiedź określająca znaczenie pewnego terminu | |
| 59. Teologizm przyjmuje, że | Np. społeczna rzeczywistość rozwija się w dającym się wskazać kierunku | |
| 60. Sędziowie kompetentni to: | Osoby posiadające bardzo dużą wiedzę na temat przedmiotu badania, które dokonują oceny stwierdzeń | |
| 61. Metoda typologiczna | 2 rodzaje met. Typologicznej w naukach społecznych: 1. Oparty jest na indukcji analitycznej Floriana Znanieckiego 2. Oparty na indukcji eliminacyjnej Johna S. Milla – modus ponedo ponens |
|
| 62. Pilotaż: | Zaznaczyć odp. Przedział 5-15% a NIE od 5 do 15% | |
| 63. Sędziowie kompetentni to: | Eksperci którzy sprawdzają twierdzenia | |
| 64. Na gruncie metody ekologicznej najistotniejsze jest: | ??? | |
| 65. Definicja związku: | Wzajemny wpływ czynników | |
| 66. Twierdzenie teoretyczne: | to takie zdanie, które orzeka o związkach gdzie związek to wzajemny wpływ czynników Pytanie o związek = wpływ czynników |
|
| 67. Pilotaż narzędzi w badaniu empirycznym powinien objąć: | Innych badanych niż w pomiarze właściwym | |
| 68. Metoda badawcza to sposób rozwiązywania problemu naukowego, który zawiera dodatkowo: | Założenia ontologiczne i metodologiczne | |
| 69. Możliwe procedury badawcze to: | Badania terenowe, sondaż, badania panelowe | |
| 70. Metoda monograficzna może być krytykowana za: | Subiektywizm i hermeneutyczny charakter | |
| 71. Kodowanie to etap następujący PO: | Weryfikacji materiału empirycznego | |
| 72. Indukcja eliminacyjna oraz indukcja analityczna to: | Związane z Millem i Znanieckim/ 2 rodzaje met. typologicznej w naukach społecznych | |
| 73. Badanie efektu więcej niż jednej zmiennej niezależnej wymaga dużej liczby grup eksperymentalnych oraz wprowadzania: | Planu czynnikowego | |
| 74. Weryfikacja materiału empirycznego to etap, który składa się z m.in.: | Weryfikacji wstępnej i pogłębionej | |
| 75. Skala Likerta: | 5 skal, 200 twierdzeń (???!!!) | 5-stopniowa, + wykorzystywana mierzenia postaw wobec konkretnych problemów czy opinii |
| 76. Wskaźnik (dobór def.) | Wskaźnik to cecha, zjawisko lub proces na podstawie której wnioskujemy o występowaniu innej cechy, zjawiska lub procesu (a które są niemierzalne) Def. Wskaźnika według S. Nowaka – Pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością bądź określonym prawdopodobieństwem bądź wreszcie z prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko jakie nas interesuje |
|
| 77. Eksperyment EX POST FACTUM | nie ma w nim pomiaru początkowego, bodziec jakiś zadziałał , w jakimś czasie, ale nie ma pomiaru początkowego i eksperyment taki polega na rekonstruowaniu tego stanu początkowego. | |
| 78. Eksplikacja problematyki badawczej | To uszczegółowienie tematu/ Wyjaśnienie problematyki badawczej |
|
| 79. Antykumultywistyczny paradygmat rozwoju nauki mówi, że: | Nauka rozwija się w wyniku rewolucji naukowych | |
| 80. Teologizm przyjmuje, że: | np. społeczna rzeczywistość rozwija się w dającym się… kierunku (?) | Teologizm (przyjmuje istnienie przyczyn celowych w przyrodzie) |
| 81. „Typy” w typologii można niekiedy definiować abstrahując od statystycznej częstotliwości ich występowania: | Tak, to prawda | |
| 82. Postulat nauki wolnej od wartości nie może być utożsamiany: | Z dominacją typów idealnych w teorii (?) | Neutralizm w warstwie epistemologicznej zakłada że wiedza, poznania, badanie empiryczne powinno być wolne od wartości Musi zatem zawierać zdania oznajmujące, pozbawione celów i norm, bo tylko taka wiedza może być kontrolowana. Stanisław Ossowski. |
| 83. Postulat nauki wolnej od wartości jest niemożliwy do spełnienia m.in. dlatego, że: | Powinna obowiązywać tzw. arytmetyczna koncepcja nauki i prawdy, a nie obowiązuje kategoria taka jak równowaga społeczna, przystosowanie…. Mają sens wartościujący (?) | |
| 84. Nauki społeczne to nauki: | historyczne | Historyczno-porównawcze i dynamiczne – TO METODY! |
| 85. Podział ludzi na kategorie wiekowe to: | Klasyfikacja Lub typologizacja |
|
| 86. Kowariancja to inaczej: | Współzmienność dwóch zjawisk | |
| 87. Reprezentatywność próby badawczej to: | Odzwierciedlenie cech charakteryzujących populację wśród osób badanych | |
| 88. Przedmiotem badań są w naukach społecznych: | Zjawiska i procesy społeczne | |
| 89. Konwencjonalizm: | ujmuje on ustalenie naukowe jako wynik umowy. Inaczej można by także nazwać ten nurt arytmetyczna koncepcja prawdy-prawda jest rezultatem glosowania większości | |
| 90. Kodowanie danych to etap postępowania badawczego, który następuje po: | weryfikacji materiału empirycznego | |
| 91. Thurstone/ skala Thurstone’a | grupa ekspertów tzw. kompetentnych sędziów, każde ze stwierdzeń powinno być ocenione przez co najmniej 10 - 15 sędziów (ekspertów) | |
| 92. Scjentyzm: | Średni zasięg, twierdzi że do badania świata społecznego należy stosować metody badań analogicznie jak w naukach przyrodniczych. | Jest teza naturalizmu że żadne wielki teorie nie maja sensu, więc opowiada się za tzw. teoria średniego zasięgu. (nie globalnych spraw, ani mikro). + Wiedzą pewną jest nauka przyrodnicza (przyrodoznawstwo); matematyka ma wartość pomocniczą, humanistyka ma wartość o ile upodabnia się do przyrodoznawstwa |
| 93. Samounicestwiająca się przepowiednia | stwierdza się iż w przyszłości dojdzie do jakiegoś zdarzenia i w ten sposób przyczynia się do niezajścia tego zdarzenia. | |
| 94. Metoda ekologiczna | Związane z przestrzenią (a nie czasem) | |
| 95. Plan z dużą ilością zmiennych | Plan czynnikowy | |
| 96. Wyjaśnienie: | Formułuje odpowiedz na pytanie DLACZEGO | |
| 97. Badania ilościowe i pomiar w pedagogice | Są potrzebne przy badaniu współzależności miedzy zmiennymi niezależnymi i zależnymi, czyli miedzy oddziaływaniami a skutkami. | |
| 98. Czym jest procedura: | Procedura badawcza – w przeciwieństwie do metody nie zawiera ani założeń ontologicznych ani metodologicznych. Oparta jest na kryteriach: czasu, kosztów, wysiłku | |
| 99. Sondaż jest: | procedurą | Procedury np. sondaż (zwykły i pogłębiony) , badanie terenowe, badanie panelowe |
| 100. Eksplanandum, eksplanans, eksplandikum KMITA | COKOLWIEK TO ZNACZY :O Wyjaśnieniem – na gruncie systemu wiedzy empirycznej E – nazywamy czynność formułowania odpowiedzi na pytanie kształtu „dlaczego Z?” gdzie Z jest pozalogicznym i pozamatematycznym twierdzeniem należącym do E; ponadto występuje w odpowiedzi „ponieważ Z’” zdanie Z’, będące zawsze mniej lub bardziej rozbudowaną koniunkcją zdań prostszych jest również pozalogicznym i pozamatematycznym twierdzeniem E oraz stanowi rację logiczną – na gruncie języka system E – dla Z. Zdanie Z w tym kontekście nosi miano eksplanandum a zdanie Z’ miano eksplanansu. |
|
| 101. Dobór probablistyczny ? | ||
| 102. Metodę kuli śnieżnej (gdzie się ją wykorzystuje) | Do doboru próby (nieprobablistyczna lub specyficzna) | |
| 103. Ankieta to: | technika | Techniki np. komunikacyjne (ankieta) obserwacyjne (np. analiza dokumentów) |
| 104. Błąd pomiaru obliczyć można dla próby: | każdej | |
| 105. Trafność fasadowa jest rodzajem: | Trafności treściowej | |
| 106. Podstawa doboru próby nazywa się: | operat | |
| 107. Losowy dobór badanych jednostek do grup eksperymentalnych: | Randomizacja | |
| 108. Bogus pipeline służy do | Wymuszania prawdziwych odp (?) | |
| 109. Błąd ekologizmu polega na: | Wnioskowanie o jednostkach na podstawie danych o zbiorowości. | |
| 110. Operacjonalizacja jest wymagana, gdy: | Badane zjawisko nie jest bezpośrednio obserwowalne | |
| 111. Poziom pomiaru wyznacza: | Liczbę operacji statystycznych na danych | |
| 112. Co jest przykładem definicji operacyjnej depresji? | Deficyt motywacyjny | |
| 113. Operacjonalizacji nie podlega: | Terminy pierwotne | |
| 114. Błąd pomiary obliczyć można dla próby: | każdej | |
| 115. Poziom pomiaru wyznacza: | Liczbę operacji statystycznych danych | |
| 116. Populacja to: | Całkowity zbiór badanych obiektów | |
| 117. Badanie panelowe różni się od badania przekrojowego: | Liczbą pomiarów | |
| 118. Która ze skal dopuszcza najwięcej operacji matematycznych? | ilorazowa | |
| 119. O tym, czy udało nam się zmierzyć to, co zamierzaliśmy mówi: | trafność | |
| 120. Jeśli powtórny pomiar daje takie same rezultaty, to świadczy to o: | Dużej rzetelności | |
| 121. Który plan badawczy nie jest planem eksperymentalnym: | Plan z grupami kontrastowymi | |
| 122. Predyktory (zmienne predykcyjne) są: | Zmiennymi niezależnymi Zmiennymi zależnymi (?) |
|
| 123. Autorem badań nad posłuszeństwem (rzekome rażenie prądem elektrycznym) był: | Stanley Milgram | |
| 124. Jaki rodzaj badań daje podstawę do wnioskowania o zależnościach przyczynowo-skutkowych? | obserwacja | |
| 125. Najniższym poziomem myślenia teoretycznego jest: | Klasyfikacja ad hoc |
Koncepcje prawdy:
1. Sofiści (beczka Diogenesa)-nie wierz samym zmysłom kontroluj ich działanie przez umysł
2. Platon - maksymalistyczna teoria poznania: wiedza jest pewna, prawdziwa, bezwzględna, ogólna i generalna, nie musi być użyteczna
3. Arystoteles - Klasyczna koncepcja prawdy – zgodność myśli z rzeczywistością
4. Racjonalna teoria prawdy (Rene Descartes) - rozum stanowi ostateczne narzędzie rozstrzygające o prawdziwości wiedzy. W umyśle dokonuje się dialektyka, czyli usuwanie sprzeczności.
5. Koncepcja jaskini (Roger Bacon) - koncepcja prawdy doświadczalnej, eksperymentalnej. Doświadczenie jedynym sposobem potwierdzenia lub obalenia fragmentów wiedzy.
6. Empiryzm angielski (John Lock i David Hume) – indukcjonizm wychodzi się od danych empirycznych uogólnia oraz dedukcjonizm wychodzenie z całokształtu
Metoda eksperymentalna
Założenia:
- z rzeczywistości społecznej da się wydzielić względnie izolowane układy przeważnie małe – do 30 osób.
- w odniesieniu do tego układu, każdego , który sobie wyizolujemy, jesteśmy w stanie wszystkie istotne wymiary objąć kontrolą.
- do każdego ukł. potrafimy wprowadzić stan rzeczy bądź czynnik, który jest wyraźny, jednoznaczny i kontrolowany – BODZIEC
- bodziec wprowadzony przez badacza i działający w tym względnie izolowanym układzie wpływa w sposób rzeczywisty tzn taki jak w warunkach naturalnych
- badacz potrafi wykreować układ tzn. dobrać elementy z których on powstaje i losowo dobrać przynajmniej 2 grupy
Eksperyment zakłada, że wszystko co najistotniejsze dzieje się na poziomie małych grup i daje się interpretować statystycznie
Etapy postępowania eksperymentalnego:
- dobieramy w sposób losowy dwa układy które będziemy porównywać - losowy podział na grupy (losowo rozstrzygamy która jest gr. kontrolną a która eksperymentalną - przeprowadzamy pomiar pierwotny, w czasie T1 w obu grupach - w czasie T2 wprowadzamy bodziec, którym działamy na grupę eksperymentalną - w czasie T3 (po bodźcu) dokonujemy pomiaru wtórnego(końcowego) w obu grupach
Schemat z 2 grupami jest schematem klasycznym, pełnym nieklasycznym schematem eksperymentalnym jest schemat Salomona ( 2 grupy każdego typu)
Uwagi
Schemat eksperymentu jest możliwy do wykorzystania, również przy stosowaniu innych metod badawczych. Eksperyment potwierdza rolę bodźca (cel). Pomiar końcowy w grupie kontrolnej musi być równoważny z pomiarem początkowym. Pomiar końcowy w grupie eksperymentalnej musi się statystycznie istotnie różnić od pomiaru
początkowego. Pomiar końcowy, w grupie kontrolnej musi się statystycznie różnić od pomiaru końcowego w grupie eksperymentalnej.
Ułomne schematy eksperymentalne:
1. Brak grupy kontrolnej
2. Nie znamy poziomu pierwotnego – rekonstruujemy w oparciu o pomiar wtórny
3. Znamy wszystkie elementy prócz bodźca, który ma charakter naturalny (coś się wydarzyło)
4. Grupa eksperymentalna nie chce kontynuować badania, więc musimy działać bodźcem na grupę kontrolną
2 rodzaje eksperymentów w pedagogice, socjologii i innych naukach społecznych: a) „eksperyment terenowy”, w którym bodziec ma charakter naturalny b) Eksperyment EX POST FACTUM – nie ma w nim pomiaru początkowego, bodziec jakiś zadziałał , w jakimś czasie, ale nie ma pomiaru początkowego i eksperyment taki polega na rekonstruowaniu tego stanu początkowego.
Ograniczenia i możliwości metody eksperymentalnej: - ponieważ metoda eksperymentalna dotyczy małych grup (30 osób) to odnosi się tym samym do fragmentu społecznej rzeczywistości czyli do mikrostruktur nie można generalizować na większe struktury - bodziec ma zawsze w mniejszym lub większym stopniu sztuczny charakter i zaburza pomiar - warunkiem eksperymentu jest jego pełna kontrolowalność, której jednak nie jesteśmy w pełni spełnić (w warunkach społecznych
Struktura procesu badawczego
1)Wstępne sformułowanie problemu.
2)Eksplikacja problematyki badawczej.
3)Operacjonalizacja problematyki badawczej
4)Przygotowanie narzędzi badawczych
5)Pilotaż narzędzi
6)Dobór jednostek do badań (dobór próby)
7)Realizacja pomiaru
-8)Weryfikacja materiału empirycznego
-9)Kodowanie danych
-10)Analiza materiału empirycznego
-11)Testowanie hipotez i uogólnianie wyników badań
-12)Sporządzenie raportu z badań