Wpływ społeczny i zachowania prospołeczne

Wpływ społeczny to proces, w wyniku którego dochodzi do zmiany zachowania, opinii lub uczuć człowieka wskutek tego, co robią, myślą lub czują inni ludzie.

Przejawy wpływu społecznego
Trzy przypadki wpływu społecznego:
•       Naśladownictwo- kopiowanie cudzych zachowań we własnym działaniu
•       Konformizm- uleganie rzeczywistemu, czy tylko wyobrażonemu naciskowi ze strony innym ludzi stanowiących większość w danej sytuacji.
•       Posłuszeństwo wobec autorytetu- podporządkowywanie się poleceniom bądź sugestiom ludzi mających władzę czy autorytet
Naśladownictwo
( ziewanie- wszyscy ziewają, gdy matka karmi dziecko też otwiera buzie)
Obserwowanie modeli sprawnie sobie radzących z odpowiednimi problemami wywiera podobnie pozytywny wpływ na zachowanie i uczucia osób cierpiących na lęki( np. przed kontaktami seksualnymi) i wiele innych zaburzeń zachowania. Zjawisko to zwane jest modelowaniem.
Teoria społecznego uczenia się zakłada, ze modelowanie jest mechanizmem świadomej zmiany własnego zachowania pod wpływem obserwacji cudzego zachowania i jego skutków.
Naśladownictwo przebiega w dużym stopniu na podstawie prostego, automatycznego procesu przejmowania cudzych reakcji behawioralnych:. Ktoś się drapie druga osoba robi to samo.
Konformizm
Jeśli na 20 osób 19 ma odmienne zdanie niż ta jedna, to ta jedna ulega i przechodzi na ich stronę( doświadczenie Ascha).
Siła jednomyślnej większości bierze się z dwóch źródeł, zwanych wpływem normatywnym i wpływem informacyjnym.
Wpływ normatywny- polega na uleganiu jednostki temu, co uważa ona za normę społeczną, a w szczególności za normę wyznawaną przez grupę odniesienia. Jeśli odrzucamy normę większości – jesteśmy skazani na śmieszność, potępienie czy wykluczenie z grupy. Właśnie to zachowanie motywuje nas do konformizmu zewnętrznego. – Jednak nikt nie lubi myśleć o sobie, że jest uległa, więc przeradza się to w konformizm wewnętrzny- podporządkujemy się i uznajemy, że mają rację. Wpływ informacyjny- opiera się na dążeniu człowieka do tego by mieć słuszność
Wpływ normatywny- dąży do tego by być lubianym i akceptowanym przez innych.
Zagrożeniem dla konformizmu jest rozbicie jednomyślności-, jeśli pojawia się kolejna osoba w grupie, która ma odmienne zdanie.
•       Ulegamy częściej, gdy niejasne nam jest zadanie i gdy słabo znamy się na sprawie.
Natężenie konformizmu bardziej zależy od czynników sytuacyjnych( charakter presji i okoliczności, w jakich jest wywierana), niż od cech osobowości osób poddanych presji.
Posłuszeństwo autorytetom
Posłuszeństwo autorytetom- oprócz tego, ze ma negatywne cechy niesie również pozytywne. Jest tez postępowaniem rozsądnym, ponieważ autorytety zwykle lepiej się znają na rzeczy, oraz wygodnym, ponieważ posłuszeństwo autorytetom zwalnia nas z podejmowania licznych decyzji, których podjąć nie chcemy lub nie potrafimy, a także zwalnia nas z odpowiedzialności za realizację owych nie swoich decyzji.
Cechami sytuacyjnymi nasilającymi uległość są:
•       Wielkość autorytetu
•       Stopień nadzorowanie przezeń wypełniania poleceń
•       Brak sygnałów cierpienia ofiary;
•       Tytuły
•       Ubranie
Natomiast uległość spada najbardziej wskutek obserwowania innych, nieuległych osób, a także wtedy, gdy występuje sprzeczność między poleceniami różnych autorytetów lub poddany presji człowiek nie może się wyrzec odpowiedzialności za losy ofiary.
Polecenia przełożonego czy autorytetu działają wiec, jako automatyczne wyzwalacze posłuszeństwa-, ponieważ zwykle im ulegamy, ulegamy im także gdy są bezzasadne, błędne czy nawet niebezpieczne.

Zachowanie prospołeczne[/b] to każde ludzkie działanie ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie. Brak jest jednej, kompleksowej teorii naukowej wyjaśniającej powody, dla których niektórzy z nas decydują się na przejawianie takich postaw. Trudne jest zrozumienie motywacji powodującej ludźmi w chwili gdy udzielają pomocy.

Zwolennicy socjobiologii ( perspektywa w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się stosując prawa teorii ewolucji) uważają, że wiele naszych zachowań ma swoje korzenie w wyposażeniu genetycznym, co oznacza że ludzie posiadający określone geny będą bardziej skłonni do przejawiania takich właśnie zachowań. W ramach tego poglądu wypracowano koncepcję doboru krewniaczego i normy wzajemności. Zgodnie z pierwszą z nich - zachowania jednostki mające na celu ochronę życia spokrewnionych z nią osób są utrwalone poprzez mechanizm naturalnej selekcji. Innymi słowy człowiek może zwiększyć prawdopodobieństwo przekazania swoich genów następnym pokoleniom nie tylko przez posiadanie dzieci, ale także dzięki przeżyciu spokrewnionych z nim osób. Natomiast ‚norma wzajemności dotyczy założenia, że inni będą nas traktować w ten sam sposób, w jaki my ich traktujemy. Ponieważ norma wzajemności nabrała znaczenia dla przetrwania człowieka -została uwarunkowana genetycznie.

Inne podejście do problemu prezentują badacze wyznający teorię wymiany społecznej. Jest to przekonanie, w którym przyjmuje się, że dwie zasady: zasada maksymalizacji zysków i zasada minimalizacji kosztów najlepiej wyjaśniają społeczne relacje. Podstawową właściwością człowieka jest troska o własny interes. Tylko wtedy zdecydujemy się na udzielenie pomocy, gdy oczekiwane zyski będą przewyższać oczekiwane koszty. Dodatkowo przyjście komuś z pomocą łagodzi dyskomfort związany z przyglądaniem się cudzemu nieszczęściu.

Niektórzy psychologowie i socjologowie skłonni są jednak opowiadać się za istnieniem prawdziwego altruizmu (każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu, często człowiek angażując się w takie działania ponosi określone koszty). D. Batson, autor hipotezy empatii - altruizmu, przekonany jest, że empatia (zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz przeżywania podobnych emocji) odczuwana względem drugiego człowieka skłania do udzielania jej pomocy bez względu na konsekwencje podjętych działań.

Ciekawą koncepcję przedstawił polski badacz - Jerzy Karyłowski, Dotyczy ona odróżniania w naszych działaniach, skierowanych do drugiego człowieka, motywów altruistycznych od egoistycznych. Nawet po odrzuceniu motywów zewnętrznych (tj. np. nagród materialnych, pochwał itd., itp.) to i tak wśród pozostałych motywów wewnętrznych można doszukać się elementów egoistycznych. Są jednak przypadki, gdzie przeważają bodźce czysto altruistyczne. Jak tego dowieść ? Służy do tego technika rozpoznawania motywacji - badany musi ustosunkować się do 12 stwierdzeń (osoba stawiana jest w sytuacji dylematu moralnego). Z jego odpowiedzi wynika czy jednostka ta w określonej sytuacji myśli w kategoriach własnych czy cudzych. Jeśli człowiek pomaga innym, po to żeby było im lepiej - to mówimy o motywacji egzocentrycznej (pozaosobistej) - nie ma nadrzędnego celu własnego. Jeśli zaś decyduje o moje pomocy interes zewnętrzny (bardziej myślimy o sobie) to mamy do czynienia z motywacją endocentryczną (egoistyczną).

Zachowanie prospołeczne jest uwarunkowane zarówno czynnikami osobowościowymi jak i sytuacyjnymi. Czynniki te mogą zahamować lub nasilić tendencję do niesienia pomocy. Do grupy zmiennych indywidualnych zaliczamy osobowość altruistyczną- osobowość, którą charakteryzuje tendencja do udzielania pomocy innym osobom. Można sprzyjać rozwojowi takiego typu osobowości u dzieci przez nagradzanie, gdy okazują innym pomoc i wskazywanie na przykłady zachowań pomocnych, które mogłyby stanowić wzór do naśladowania. Należy jednak ostrożnie dawkować nagrody, gdyż mogą one stłumić wewnętrzną motywację dziecka do pomagania, wywołując efekt nadmiernego uzasadnienia.
Innym ważnym czynnikiem jest płeć. Chociaż kobiety i mężczyźni nie różnią się pod względem stopnia altruizmu, to jednak preferują inne formy pomagania. Mężczyźni są bardziej skłonni pomagać w sposób heroiczny i rycerski, kobiety wybierają formy pomocy, Do podjęcia decyzji o przyjściu z pomocą konieczne jest spełnienie pięciu warunków (Latane, Darley, 1970):
1. Potencjalny wybawca musi zauważyć zdarzenie
2. Musi zinterpretować je jako nagły wypadek.
Jednak w tym momencie może pojawić się zjawisko skumulowanej ignorancji (Latane, Darley, 1970)- fenomen polegający na tym, że świadkowie nagłego wypadku wzajemnie obserwując swoją obojętność, interpretują zdarzenie jako niegroźne i nie wymagające interwencji. To zjawisko zostało zademonstrowane w eksperymencie Latanego i Darleya. Osoby badane, przybywając na umówione badanie, dotyczące postaw ludzi wobec problemów związanych z miejskim życiem, czekały na rozpoczęcie eksperymentu i wypełniały formularz. Nagle z otworu wentylacyjnego wydobywał się biały dym, wypełniając cały pokój. Jak się spodziewano, gdy badani przebywali sami w pokoju, 75% z nich zaczęło szukać eksperymentatora by powiadomić go o dymie. W przypadku, gdy w pokoju przebywały trzy osoby badane, tylko 12% uczestkików podjęło interwencję w ciągu pierwszej minuty. Do szóstej minuty, procent ten wzrósł do 38.
3. Musi zaakceptować swoją odpowiedzialność za dalszy rozwój sytuacji.
W tym momencie może nastąpić zjawisko rozproszenia odpowiedzialności- fenomen polegający na tym, że wraz ze wzrostem liczby przygodnych świadków zmniejsza się poczucie odpowiedzialności za rozwój wypadków.
4. Musi wiedzieć jak pomóc
5. Musi zrealizować zamierzoną pomoc.

Do społecznych uwarunkowań działań zaliczamy również cechy ofiary. Bardziej skłonni jesteśmy pomagać osobom podobnym do nas. Dzieje się tak, ponieważ podobieństwo warunkuje sympatię, z kolei chętniej pomagamy osobom, które lubimy. To zjawisko zostało odkryte w eksperymencie Tima Emswillera (1971). W klubie studenckim znajdowali się pomocnicy eksperymentatora, znacznie różniący się wyglądem zewnętrznym, którzy zaczepiali wybrane osoby i prosili o pożyczenie monety na telefon. Okazało się, że bywalcy klubu chętniej pomagali osobie podobnej do siebie.

Pomaganie może przynieść zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki osobie, która pomoc otrzymuje. Ważne jest, aby oferta pomocy nie stanowiła zagrożenia dla czyjejś samooceny. Otrzymanie pomocy nie zawsze ma wydźwięk pozytywny. Jeśli osoba pomagające jest podobna do osoby, której pomaga (jej umiejętności są na tym samym poziomie), może to wywołać poczucie niekompetencji i stanowić zagrożenie dla osoby, której usiłuje się pomóc wymagające długotrwałych poświęceń i wyrzeczeń.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poznawcze, emocjonalne i społeczne?terminanty zachowań prospołecznych
9- zachowania prospołeczne(1), Psychologia społeczna
Psychologia społeczna Zachowania społeczne Cielecki wykład 5 Wpływ mniejszości
Społeczne i osobowościowe uwarunkowania zachowań agresywnych i zachowań prospołecznych
Mechanizm konkurencji rynkowej i jego wpływ na zachowania społeczne
Psychologia społeczna Wprowadzenie do psychologii społecznej Kwiatkowska wykład 16 Zachowania pr
Wpływ społeczny na zachowania konsumenckie
zachowania prospołeczne 4
Opor jako reakcja na wplyw spoleczny
Modul 2 Wplyw spoleczny
Normatywny i informacyjny wpływ społeczny, PDF i , SOCJOLOGIA I PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
Sciagi, Socjalizacja, Role społeczne a zachowanie jednostki w grupie
7 Zmiana postaw oraz 8 Wpływ społeczny
Psychologia społeczna wpływ społeczny, notatki
Zachowania prospołeczne
Sciagi, Osobowosc nowoczesna, Role społeczne a zachowanie jednostki w grupie

więcej podobnych podstron