1. OKRES POZYTYWIZMU – JAKO OKRES POCZĄTKU SOCJOLOGI

- odpowiedź na pytanie: czym charakteryzował się pozytywizm

- koncepcja nauki Augusta Comta

- koncepcja społeczeństwa i zasadnicze działania teorii socjologicznych

- kontekst społeczno- ekonomiczno- polityczny rodzenia się socjologii

2. ZASADNICZE TENDENCJE ZMIAN W KONCPECJI NAUKI OD OKRESU POZYTYWIZMU DO CZASÓW WSPÓŁCZENYCH

- koncepcja Wilhema Diltheya – nauk o ……., przełom wieku XIX/XX

- przełom językowy, jego geneza, I. von Herder, W von Humbolat

I

1. Ogólna charakterystyka pozytywizmu:

- Pozytywizm zbudowany był na radykalnej krytyce czasu wcześniejszego. Pozytywiści negatywnie odnosili się do minionych okresów rozwoju człowieka, opisywali rzeczywistość podporządkować pewnym normom, wartościom.

Proces poznania: najpierw pytamy jak jest, a później próbujemy poddawać rzeczywistość jakiemuś osądowi.

- Fenomenalizm – większość reprezentantów pozytywizmu byli przekonani, że rzeczywistość trzeba badać taką jaką jest, a tym samym opisywać zjawiska, to co stanowi rzeczywisty obraz toczących się w świecie procesów.

Hasło pozytywizmu: Badać rzeczywistość taką, jaka jest.

- Traktować rzeczy jak fakty. Pozytywiści byli przekonani, że rozumne poznawanie świata, polega na wypowiadaniu się o rzeczach faktycznie mających miejsce.

Miało to poważne znaczenie, dla metod, które zostały w obrębie tego sposobu myślenia wyeksponowane. Za sprawą przyjęcia, iż wzorcem nauki, która mówi o faktach stawała się FIZYKA. Budowała ona przekonujące teorie wyjaśniające.

- okres pozytywizmu = okres panowania metody. Naturalizm w kwestii metody.

- radykalny opór czy oddzielenie wartościowe w myśleniu racjonalnym od stwierdzania sądów. Nauka zdaniem pozytywistów powinna być wolna od wartości. To co wiąże się z wartością wyklucza naukę. Badacz bada fakty, naukowiec zajmuje się faktami. Nauka jest wolna od wartości!

- stworzenie w tym okresie pewnych przesłanek inżynierii społecznych. Wiedza naukowa może być instrumentem zmieniania świata na lepszy. Zdefiniowano naukę jako instrument zmiany, narzędzie. Pojawiła się racjonalne myślenie o nauce, jako narzędzie do zmiany rzeczywistości.

2. AUGUST COMTE

1837 – wydanie 4 wykładu z filozofii pozytywnej.

Idea wyprowadzana była z przesłanek wymienionych powyżej (7). Kant bowiem był z jednej strony niedokończonym matematykiem, z drugiej strony osobą zdolną do abstrakcyjnego segregowania świata. Jako człowiek był natchnięty ideą porządkowaniem wszelkiej wiedzy ludzkiej.

Po pierwsze pojawił się u Comta pomysł porządkowania nauki, a po drugie pojawiła się ingerencja, żeby temu porządkowi nadawać całościową strukturę. Skoro chce się zrobić porządek musi on dotyczyć jednej rzeczy, jednego fenomenu.

Trzeba dołączyć do tego jakiś cel, bo człowiek działa celowo. Element celu także bardzo wyraźnie się pojawia.

Nauka jest mówiąc inaczej myślą uporządkowaną, mającą swoją strukturę.

Chciał doskonalić rzeczywistość za sprawą użytkowania wiedzy.

Jonaton Turnen – Teorie i ich zastosowania – odwołania z książki

Comte uważał, że świat się zmienia, człowiek ma zdolność do doskonalenia się, a nauka dowodzi swojej doniosłości. Comte miał wizję rozwoju świata, ludzkości.

Comte uważał , że rozum był przez większość czasu nieobecny, czynniki ograniczały jego możliwości.

Przeszedł on przez 3 fazy:

1. Faza teologiczna – człowiek w tym okresie traktował siebie jako igraszkę nierozpoznawalnych rozumowo sił

2. Pojawiła się w momencie, kiedy człowiek był w stanie zakwestionować niepodważalność praw ludzkich, szeroko pojęte. Czyli kiedy pojawiła się refleksja filozoficzna – okres metafizyki. Metafizyka rozwinęła możliwość ludzkiego myślenia, nie była zdolna zająć się rzeczywistością taką, jaką ona jest.

3. Okres pozytywny – dowiódł prawdziwości i wagi poznania rozumowego.

Nauka jest traktowana jako gwarant ludzkiej racjonalności, najdoskonalszy wytwór panujący…………..

Ostatni tom z wykładów z filozofii nosi tytuł: „Nauka jako religia ludności”.

Nauka jako niekwestionowana wiara.

Koncepcja jedności nauki to nie tylko pomysł językowy, czy techniczny, wyrastał z jego sposobu myślenia. Comte w obrębie tej idei włączył socjologię do dziedziny nauki…..

HIERARCHIA NAUK:

1 miejsce – matematyka

2 miejsca – astronomia

3 miejsce - fizyka

4 miejsce – chemia

5 miejsce - biologia

6 miejsce – socjologia

Socjologia wprowadzona do KANONU NAUK!

Społeczeństwo jest zawsze konkretne.

Socjologia stawała się nauką najbardziej użyteczną w życiu, w porównaniu z innymi naukami.

Największa złożoność charakteryzowała socjologię. To nie był tylko przypadek porządkowania socjologii w systemie nauk. To było b. celowe działanie charakteryzujące jej właściwości jako nauki.

Pewne dziedziny myśli w ogóle nie znalazły się w tych dziedzinach – np. psychologia (która była ważna), filozofia.

Wszakże, żeby zrozumieć człowieka do końca trzeba znać matematykę, fizykę , chemię, astronomię, bo one wszystkie ujawniają się w dziedzinie życia człowieka.

Zajmował się znaczeniem prawa, religii. Zwracał znaczenie na język, jako narzędzie tworzenia więzi spójności całości społeczeństwa.

Społeczeństwo stanowiło przedmiot socjologii, ale rozwijane w b. specyficzny sposób. Zakładał, że można je wyjaśniać jako pewną całość. Całość nie koniecznie musi oznaczać dodanie do siebie pewnych elementów składowych.

Socjologia zajmuje się nie tyle społeczeństwem, co ludzkością.

Jakie działy myślenia pojawiają się u Comte? - Dwa.

1. Mówił, że socjologia zajmuje się problemem zmian w społeczeństwie – dynamika społeczna.

2. Tzw. statyka społeczna, która miała dostarczać teorii wyjaśniających to co dzieje się w owym złożonym systemie, w danym momencie czasowym.

Tym samym w obrębie nauki wyodrębnione zostały przez Comte dwa zasadnicze działy myślowe.

Powody społeczne, które spowodowały, że socjologia stała się instytucją akademicką.

Co było znaczące?

1. Dominujące, doświadczone przez uczestników problemy niestabilności sytemu społecznego – władze, organizacje społeczne (Rewolucja Francuska).

2. Ogromna zmienność w sferze obyczajowej ówczesnych państw. Pojawiły się masowe migracje, rewolucja przemysłowa – zmieniła m.in. strukturę rodziny. Społeczeństwo stawało się przedmiotem realnego zagrożenia i manipulacji.

II

Pozytywizm często określany jest jako tzw. pozytywizm romantyczny.

Idea romantyzmu umarła dość szybko.

Co się stało ……………?

Koncept Comteowski – …………………………………….

Dokonały się w tym czasie 2 rewolucje.

Comte wbrew własnej idei zaskutkował bardzo szybkim różnicowaniem się nauki – przedmiotowym, ale także metodologicznym, teologicznym.

XIX/XXw. – Wilhem Dilthey

Nauki mają wspólny przedmiot. To nie jest tak, że one mają wspólny przedmiot. Zestawienie ze sobą nauk o przyrodzie ……… ( chyba z nauka o człowieku to nieporozumienie??)

Nauki o człowieku nie dają się przedmiotowo zestawiać, konfrontować. Dlaczego? Dlatego, że człowiek w przeciwieństwie do całej nieożywionej natury, posiada wartość szczególna – ideę ducha. Chodziło o to, że człowiek o tego ducha potrafi ewaluować. Ten duch to coś , co sprawia, że ludzie potrafią się komunikować, zachowywać w zależności od wartości.

W myśli niemieckiej ten problem spójności on był niezwykle istotny, nie można było się z łatwością zgodzić, że jesteśmy maszynami z rozumem. Pęknięcie przedmiotowe miało b.duże znaczenie dla socjologii.

I podział

1. EMIRYCZNA SOCJOLOGIA.

2. SOCJOLOGIA ROZWIJAJĄCA – instytucje, ideologie, nie w sferze nauk o przyrodzie!

II podział: na nauki humanistyczne i przyrodnicze.

Czym innym jest wyjaśnia rzeczywistość w kategorii praw ogólnych . Teorie są po to, by tworzyć prawa, wyjaśniające rzeczywistość. Taka nauka nie ma zastosowania w świecie człowieka, bowiem człowieka trzeba rozumieć.

W poznawaniu rzeczywistości humanistycznej jest metoda ROZUMNA.

1. Bazująca na porządku – socjologia jako nauka wyjaśniająca, opisująca obiektywny przedmiot

2. Bazująca na rozumieniu, stosować należy metody humanistyczne – rozum

Czym jest dzisiaj nauka?

- Swobodna gra dysfunkcji językowych……

Cytat przypisywany Herderowi i Humbolatowi:

„ jeżeli nie możemy myśleć bez myśli, a uczymy się myśleć przy pomocy slow tzn. ze język wyznacza poszczególne rady granice wszelkiego ludzkiego poznania…” – początek wieku XIX

Cytat ten znikał przez pewien czas. Niektórych typów zachowania nie można zrozumieć jeśli nie da się przełożyć na język.

Niektóre języki są niezwykle rozbudowane, słowa nie mają stosownych odpowiedników.

Przedmiot jest różny wśród różnych nauk.

Definicje to nie są zbiory słów, ale sposoby widzenia obiektów. Jeśli ktoś nie potrafi tego wyrazić, to mówi, że nie wie.