ukł krwoi

Układ krwionośny (układ sercowo-naczyniowy)

W naczyniach włosowatych pomiędzy komórkami występują w ścianie luźne przestrzenie – pory, przez któ®e może przechodzić osocze.

Tkanki usiane są naczyniami krwionośnymi włosowatymi i naczyniami limfatycznymi – zapewnia to możliwość utrzymywania homeostazy.Osocze z krwi wraca przez tkanki do krwioobiegu przez naczynia limfatyczne

Ciśnienie i prędkość przepływu krwi największe są w tętnicach a najmniejsze w naczyniach włosowatych.

Baroreceptory w ścianach naczyń, ośrodek regulacji zynności serca w rdzeniu przedłużonym i hormony regulują ciśnienie krwi.

BUDOWA SERCA

Pełna przegroda (między przedsionkowa i międzykomorowa)

Liczne zastawki zapewniają jednokierunkowość przepływu krwi:

Czynność elektryczna serca

Krwioobieg mały- krążenie między sercem i płucami. Odpowiada za wymianę gazową w płucach

KRĄŻENIE USTROJOWE (OBIEG DUŻY)

Krążenie ustrojowe łączy serce z narządami i tkankami.

Krew wychodząca do krążenia ustrojowego pochodzi z lewej komory, pompowana jest do aorty, stąd tętnice odchodzące od aorty doprowadzają krew do wszystkich części ciała:

Krew powraca do prawego przedsionka żyłąmi:

KRĄŻENIE PŁUCNE (KRWIOOBIEG MAŁY)

Krążenie płucne łączy serce z płucami.

Z tkanek i narządów krew powraca do prawego przedsionka. Skurcze prawej komory pompują krew do obiegu płucnego. Pień tętniczy płucny rozgałęzia się na dwie tętnice płucne, które transportują krew ubogą w tlen. Tętnicze naczynia włosowate transportują krew do pęcherzyków płucnych. Natpenowana krew zbiera się w żyłach płucnych prowadzących do lewego przedsionka.

Tętnice płucne to jedyne tętnice niosące krew odtlenowaną, żyły płucne niosą krew dotlenowaną.

KRĄŻENIE WIEŃCOWE

Obieg serce-serce, krążenie obsługujące wyłącznie serce

Tęnice wieńcowe odchodzą od aorty w miejscu, w którym opuszcza ona serce, przechodzą w mniejsze tętnice i sieć naczyń włosowatych w ścianie serca. Krew z naczyń włosowatych zbierana jest w żyły wieńcowe , te łączą się w jedną żyłę wieńcową, która doprowadza krew bezpośrednio do prawego przedsionka.

UKŁAD KRWIONOŚNY WĄTROBY

Krew utlenowana dostarczana jest do wątroby tętnicą wątrobową. Z układu pokarmowego dostarczane są także do wątroby substancje toksyczne.

Zatoki w wątrobei są tworzone przez komórki wątroby, do nich krew wlewa się (prawie jak w układzie otwartym brak jest połączenia naczyń włosowatych)

Do jelita cienkiego krew doprowadzana jest górną tętnicą krezkową.W systemie naczyń wsłosowatych do krwi dostają się substancje odżywcze.Dalej krew jest transportowana do żyły kreskowej, stąd do żyły wrotnej wątroby.Żyła wrotna wątroby rozgałęzia się w wątrobie w sieć żyłek, które tworzą system zatok.W zatokach komórki zlewają się w żyłę wątrobową, która doprowadza krew do żyły czczej dolnej.

ŚLEDZIONA – narząd krwiolimfatyczny

Podstawowe funkcje śledziony:

Udział krwi i limfy w transporcie substancji pochodzących ze środowiska zewnętrznego:

W rezultacie transportu układem krwionośnym i limfatycznym obce cząstki znajdą się w końcu we wszystkich tkankach ciała (w różnej ilości i różnym składzie.

KOMÓRKI KRWI

Elementy morfotyczne krwi: leukocyty, erytrocyty, płytki krwi.

Leukocyty: - granulocyty ( neutrofile, eozynofile, bazofile)

- limfocyty (T, B, NK)

- monocyty

Komórki żerne

Występują w płucach , wątrobie, tkankach poza układem limfatycznym.

Ich zadaniem jest fagocytoza patogenów. Do tej grupy należą makrofagi, monocyty i neutrofile. Makrofagi po strawieniu bakterii są zdolne do dalszej fagocytozy, neutrofile zaś obumierają po wykonaniu swojego zadania i przyczyniają się tym do powstawania i poszerzania stanu zapalnego.

Eozynofile

Uczestniczą w obronie przeciwpasożytniczej. W czasie odpowiedzi produkują przeciwciała przeciw pasożytom (IgE). Wykrycie robaka skutkuje wydzieleniem enzymów litycznych i białek tworzących pory w osłonie robaka.

Bazofile

(jak i eozynofili jest ich mało, liczba zwiększa się przy infekcjach pasożytniczych i alergiach). W narządach generalnie nie występują, są to komórki tkankowe. Ich granule mają dużo czynnych biologicznie związków jak np. histamina. Są produkowane konstytutywnie. Histamina powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, ułatwiając przepływ neutrofilom.

Komórki NK (należą do limfocytów)

Mają aktywność cytotoksyczną. Rozpoznają białka HHCI zdrowych komórek organicmu i dzięki czemu są w stanie się zorientować, które komórki należą do ciała. Funkcja bójcza uruchamiana jest przez receptory, które wiążą się z ligandem na komórkach.

Limfocyty

Heterogenna populacja- limfocyty B produkują przeciwciała Th- wspomagające funkcje odpornościowe innych komórek, Tc – zabijają komórki docelowe, Treg- hamują aktywność limfocytów T

Komórki dendrytyczne

Jest ich niewiele , mają małą zdolność do fagocytozy. Ich funkcją jest prezentacja antygenu. Bez nich nie rozwinie się prawidłowa reakcja odpornościowa (jest kluczowa w rozwoju odporności, w której biorą udział limfocyty T)

Hematogeneza

Proces powstawania erytrocytów, płytek krwi i leukocytów z komórek macierzystych szpiku kostnego (hematopoetyczne komórki macierzyste)

Miejsca hematogenezy

Hematopoetyczne komórki macierzyste (0,05% w szpiku kostnym)

Limfoidalne komórki macierzyste mieloidalne kom. macierzyste

-kom. progenitorowe - kom. progenitorowe

komórki dendrytyczne eozynofile, makrofagi, monocyty, płytki,

UKŁAD KRĄŻENIA

Składa się on z dwóch układów: zawierającego krew (sanguis) i c h ł o n k ę (lympha).

Krew krąży w zamkniętym systemie rur, wprawiana w ruch przez serce.

Chłonka .płynie od tkanek i narządów do układu krwionośnego.

Serce (cór) stanowi główny narząd układu krążenia, przyjmujący i tłoczący krew do naczyń.

Serce leży w klatce piersiowej w worku osierdziowym.

Worek osierdziowy (pericardium) ma dwie warstwy zewnętrzną włóknistą (pericardium fibrosum) i wewnętrzną surowiczą (pericardium serosum).

Blasz ka surowicza przechodzi nieprzerwanie na powierzchnię serca i okrywa je, tworząc nasierdzie (epicardium).

Nasierdzie określamy też mianem blaszki t r z e - w n e j (tarnina yisceralis), a blaszkę zewnętrzną osierdzia blaszką ścienną (lamina parietalis).

Między obu blaszkami osierdzia znajduje się jama osier dzia (cavum pericardii), zawierająca nieco płynu surowiczego.

Serce jest zbudowane z mięśnia sercowego, wewnątrz wyścielone wsierdziem.

Składa się wiec z: wsierdzia (endocardium), mięśnia (myocardium), i nasierdzia (epicardium).

Serce osoby dorosłej jest podzielone przegrodami na dwie części, z których każda zawiera przedsionek i komorę.

Serce prawe jest wypełnione krwią żylną, składa się z prawego przedsionka (atrium.

dextrum) iż prawej komory (ventriculus dexter).

Przedsionek jest połączony z komorą ujściem przedsionkowo-k o morowym (ostium atrioyentriculare), które jest zaopatrzone w zastawkę trójdzielną (valva tricuspldalis).

Do prawego przedsionka spływa krew żylna z całego ciała żyłą główną górną i dolną (vena cava superior et inferior) oraz ze ściany samego serca zatoką, wieńcową (sinus coronarius).

Z prawej komory wychodzi pień płucny [truncus pulmonalis), a przy jego początku znajduje się zastawka (valva trunci pulmonalis).

Serce lewe zawiera krew tętniczą, składa się, podobnie jak prawe, z przed sionka (atrium sinistrum) i k o m o r y (ventriculus sinister).

Przedsionek łączy się z komorą ujściem przedsionkowo-komorowym (ostium atrioventriculare), zaopatrzonym w zastawkę dwudzielną (valva bicuspidalls s.

mitralis).

Do lewego przedsionka spływa krew tętnicza żyłami płuc nymi (venae pulmonales).

Z lewej komory wychodzi aorta (aorta), mająca u swego początku zastawkę (valva aortae).

Mm. pectinati

Crista terminalisSinus yenarum cava r u m

Limbus fossae- - oyalis

V. cava inf.

Septum interatriale,"

fossa oyalis Valvula v.

cavae inf. Ostium sinus-coronarii A.

coronar/a dext.

Anulus fibrosus

Cuspis ant.

valvae

tricuspidalis Cuspis post.

valvae tricuspidalis

Septum atrioventricularie

Tr. pulmonalis tostium)

Nodulus valvulae i semilunaris (valvae -tr.

pulmonalis} Lunula valvulae semilunaris {pars flaccida Pars tensa valvulae semilunaris

- -Cuspis septalis valvae tricuspidalis

- Trabecula septomargina/is M.

papillaris ant.

Mm. papillares posterior et septalis

Trabeculae carneae

Ryć. 31.

Prawy przedsionek i prawa komora serca (wg K-issa-Szen.tagothaia),

37 .

Atrium sinistrum Vv.

pulmonales sinn.

Auricula sin.f-M.

papillaris ant."

Ventncutus sinister

" Valvula foraminis ovalis ffa/x septil

,, - V.

corclis magna

Cuspis ant.

valvae atrioyentricularis sin.

{valvae mitra/isf

M. papillaris post.

Septum inten/entriculare

Trabeculae carneae

Apex cordis Ryć.

32. Lewy przedsionek i lewa komora serca (wg Kissa-Szentagothaia).

Zastawki serca regulują kierunek przepływu krwi; zastawki ujść przedsionkowo-komorowych z przedsionków do komór, ujść tętniczych z komór do naczyń.

NACZYNIA KRWIONOŚNE

Krew jest rozprowadzana po całym organizmie systemem rur, naczyń krwio nośnych (vosa sanguinea).

Są, to tętnice i żyły.

Tętnicą (arteria) nazywa się to naczynie, które prowadzi krew z serca.

Żyłą (vena) płynie krew do serca.

Między tętnicami i żyłami znajdują się naczynia włosowate (vasa capillaria).

W naczyniach tętniczych panuje wyższe ciśnienie niż w naczyniach żylnych i wło sowatych.

Rozróżnia się dwa zamknięte układy krążenia: duży i mały.

Krwiobieg duży zaczyna się w lewej komorze serca, a kończy w jego prawym przedsionku.

Z lewej komory wychodzi tętnica główna, czyli aorta, która szere giem rozgałęzień dostarcza krew tętniczą do tkanek i narządów, z łożyska kapilarów wypływają drobne żyłki, które przechodzą w coraz większe i ostatecznie do prawego przedsionka uchodzą dwie żyły główne górna i dolna (vena cava superior et infcrior).

Krwiobieg mały zaczyna się w prawej komor/c serca i kończy w lewym przed sionku, Z prawej komory wychodzi pień płucny (truncus pulmonalls), dzieli się na -.iwie tętnice płucne, które wchodzą do płuc i tu rozgałęziają się aż do utwo rzeni;!

włośniczek otaczających pęcherzyki płucne.

Między pęcherzykami i włośniczkami /achodzi wymiana gazowa, krew oddaje dwutlenek węgla, a pobiera tlen

38 .

V. subclawa

,A. subclayia StettA. , Tr.

pulmonalis

-V. pulmonalis

- Ventriculus sin.

- Ventriculus c/ext.

- A.

mesentenca

A. iliaca comm.

-" A.

iifaca ext.

Ryć. 33.

Schemat układu krążenia (wg Kissa-Szentagothaia).

i żyłami płucnymi wraca do lewego przedsionka.

Krążenie małe nosi też nazwę krążenia płucnego.

W krążeniu dużym serce przyjmuje krew z całego układu żylnego i tłoczy ją do układu tętniczego.

Między obu układami znajduje się sieć naczyń włosowatych.

W naczyniach tętniczych panuje ciśnienie wysokie, zależne od pracy lewej komory serca i oporu letniczek obwodowych.

W czasie skurczu serca wynosi ono około 16,0 kPa ( słupa rtęci).

Ciśnienie rozkurczowe jest odpowiednio niższe, wynosi około 10,7 kPa ( słupa rtęci).

Ciśnienie nie jest jednakowe w całym układzie tętniczym, spada w miarę przepływu krwi do mniejszych tętnic i do ło żyska kapilarów.

Suma przekrojów letniczek jest większa niż tętnic.

W łożysku kapilarów następuje dalszy spadek ciśnienia i zwolnienie prądu krwi przeptywają.

cej.

W naczyniach żylnych ciśnienie krwi jest niskie, a w dużych żyłach blisko serca ujemne.

Budowa ścian naczyń jest dostosowana do ich zadań i do panującego w nich ciśnienia.

Ściana tętnicy powinna być bardziej wytrzymała niż ściana żyły.

ściany naczyń włosowatych muszą umożliwiać wymianę krwi z otoczeniem, podczas gdy przez letniczki, tętnice, żyłki i żyły krew jedynie przepływa.

Wszystkie naczynia krwionośne są zbudowane według pewnego schematu: ścia na składa się z trzech warstw.

Idąc od wewnątrz jest to błona wewnętrzna (tunica intima lub krótko intima), błona środkowa (tunica media lub media) i błona zew nętrzna (tunica externa lub adventitia).

Błona wewnętrzna (tunica intima) składa się z płaskich komórek na błonkowych wyścielających światło naczynia i spoczywających na delikatnej błonie łącznotkankowej podnabłonkowej.

Powierzchnia nabłonka jest idealnie gładka, co ułatwia przepływ krwi i zapobiega tworzeniu się przyściennych zakrzepów powsta jących w miejscu nierówności ścian.

Błona środkowa (tunica media) zawiera włókna mięsne gładkie i włókna sprężyste.

Ilościowy stosunek obu składników jest różny w różnych naczyniach.

Obecność komórek mięsnych umożliwia zmianę szerokości światła i przepływ krwi.

Błona środkowa jest najbardziej oporną warstwą ściany naczynia.

Błona zewnętrzna (tunica externa) ma wiele włókien kolagenowych.

Służy ona do umocowania nac/ynia do otoczenia, umożliwia rozciąganie naczynia na długość, ale przeciwdziała nadmiernemu rozciągnięciu.

BUDOWA TĘTNIC

W zależności od budowy ścian, głównie od stosunku elementów mięśniowych i sprężystych, dzieli się tętnice na typ sprężysty i mięśniowy.

Do sprężystego należą tętnice duże, leżące blisko serca, o wysokim ciśnieniu.

Są to: aorta i jej główne rozgałęzienia zmierzające w kierunku głowy, kończyn górnych i dolnych oraz pień płucny i tętnice płucne.

Do typu mięśniowego należą tętnice średniego kalibru i mniejsze.

Tętnica typu sprężystego przechodzi w tętnicę typu mięśniowego.

Tęt Endotheliuin

Membrana eiastica interna .

-Tunica media

Membrana elastica externa Tunice externa

W"

k

Ryć. 34.

Budowa tętnicy (wg Sylwanowicza).

40 .

nice takie znajdują się w narządach wewnętrznych, w rozgałęzieniach pnia trzewnego i w kończynach, np.

tętnica udowa, promieniowa.

Cechą charakterystyczną tętnicy sprężystej jest obecność dużej liczby włókien sprężystych w błonie środkowej, które układają się w specjalne blaszki.

Ściana taka jest elastyczna, wytrzymała na ciśnienie.

W tętnicach tych zmienia się przerywany, kierowany skurczami serca przepływ krwi na przepływ ciągły.

Tętnice typu mięśniowego mają obfitszą warstwę włókien mięśniowych w błonie środkowej, dzięki czemu jest możliwa regulacja pojemności naczynia i zmienność ukrwienia narządu, np.

śledziony.

T ę t n i c z k i przedwłosowate (arteriolae) mają w błonie środkowej po jedynczą lub podwójną warstwę włókien mięsnych.

Regulują one przepływ krwi przez łożysko naczyń włosowatych i tkanki.

Są to naczynia oporowe, ponieważ mają ścianę grubą w stosunku do szerokości światła i stanowią dość duży opór dla przepływu krwi.

NACZYNIA WŁOSOWATE

Naczynia włosowate mają ścianę najcieńszą, zbudowaną ze śródbłonka, błony podnabłonkowej i perycytów.

Długość naczynia wynosi przeciętnie około , szerokość, zależnie od wypełnienia krwią, od 5 do 15 nm.

Naczynia włosowate tworzą w narządach mniej lub bardziej gęste sieci, co zwiększa znacznie powierz chnię kontaktu naczynia z otoczeniem, ściana naczyń włosowatych jest przepusz czalna dla elementów komórkowych krwi, wydostają się z nich krwinki białe, ponadto przez ich ściany odbywa się dyfuzja, filtracja i resorpcja, które są pod stawą wymiany związków między krwią i otoczeniem.

W niektórych narządach naczynia włosowate są rozszerzone.

Są to naczynia zatokowate (sinusoidy).

Znajdują się one w narządach o specjalnej czynności, jak wątroba i nerka.

W naczyniach włosowatych zwalnia się tempo przepływu krwi i spada ciśnienie,.

co przy obecności porowatych ścian umożliwia wymianę płynów i komórek.

Przy zaleganiu krwi wydostaje sig z nich płyn, który przepaja otaczające tkanki i w ten sposób powstają obrzęki.

Naczynia włosowate zachowują przez całe życie zdolność tworzenia nowych naczyń.

Ma to znaczenie przy gojeniu się ran, umożliwia jednak również powstawanie procesów nowotworowych, których rozwój jest uwarunko wany obecnością naczyń i dopływem krwi potrzebnym każdej żyjącej tkance.

BUDOWA ŻYŁ

Budowa ścian naczyń żylnych nie różni się w zasadzie od budowy ścian tętnic.

Ogólnie biorąc żyły mają większe światło, ściany cieńsze i bardziej wiotkie, co.

powoduje zapadanie się żył widoczne przy preparowaniu zwłok.

W błonie środ kowej jest mniej włókien mięśniowych, w błonie zewnętrznej jest natomiast więcej składników sprężystych.

Dotyczy to zwłaszcza dużych żył.

Krew płynie w żyłach pod niskim ciśnieniem, a w żyłach głównych, biegnących w klatce piersiowej jest ono ujemne.

Jest to wywołane ujemnym ciśnieniem panują cym w klatce piersiowej, działa ono rozciągające na ściany naczyń żylnych i prze ciwdziała zapadaniu się ich.

Przy uszkodzeniu ściany naczynia może w odpowied nich warunkach dojść do wessania do światła żyły powietrza.

Ze względu na roz41 .

ciągliwość ścian żył mogą one pomieścić znaczną ilość krwi, stają się jej zbiorni kami obok takich narządów, jak śledziona i wątroba.

W wielu naczyniach żylnych krew płynie w kierunku od dołu ku górze, zmie rzając do serca.

Opadaniu krwi ku dołowi przeciwdziałają zastawki żylne (valvulae venosae).

Są to fałdy błony wewnętrznej w postaci kieszonek o brzegach półksiężycowatych, najczęściej w liczbie dwóch.

Znajdują się one w żyłach tułowia i kończyn, najliczniej zaś w żyłach kończyn dolnych.

W żyłach biegnących między mięśniami czynnikiem przesuwającym krew są skurcze mięśni, w żyłach przebie gających w tkance podskórnej brak tego czynnika.

Przy zwolnio nym przepływie krwi i zaleganiu jej w naczyniach żylnych, ścia ny ulegają nadmiernemu rozciągnięciu, zastawki stają się nie szczelne, co powoduje dalsze zaleganie krwi i przez długotrwałe rozciąganie ścian żył dochodzi do tworzenia się żylaków (varices).

Ściany naczyń krwionośnych są unerwione.

Do włókien mięs nych gładkich dochodzą włókna nerwowe współczulne.

Są to włókna naczynioruchowe.

Ich obecność wywołuje stan napięcia ściany, a ich bodźce powodują skurcz są to vasoconstrictwes.

Oprócz włókien ruchowych w ścianach naczyń występują włókna czuciowe.

Usunięcie włókien współczulnych, a zabieg taki nosi nazwę sympatektomii, powoduje trwałe rozszerzenie ściany na czynia, stąd jest stosowane jako jeden ze sposobów leczenia nie dokrwienia, np.

kończyn dolnych w chorobie Buergera.

Ściany naczyń krwionośnych są ukrwione zależnie od grubości.

Warstwa wewnętrzna jest ukrwiona przez przepływający przez naczynie strumień krwi, do warstwy środkowej dochodzą rozga łęzienia własnych naczyń zwane naczyniami naczyń (vasa vasorum), które znajdują się w warstwie zewnętrznej.

Ryć. 35.

Zastaw ki żylne (wg Sylwanowicza).

KRĄŻENIE OBOCZNE

Naczynia tętnicze łączą się między sobą rozgałęzieniami.

Mogą one należeć do jednego większego naczynia lub są to gałęzie kilku naczyń.

Dotyczy to zarówno tętnic, jak i żył.

Zespolenia tętnicze zabezpieczają dopływ krwi do narządu, któ rego czynność wymaga stałego dopływu tlenu i substancji odżywczych, np.

mózgo wie, na którego podstawie istnieje połączenie kilku naczyń pełnym światłem pod nazwą koła tętniczego lub pętle jelita cienkiego, do których dochodzą rozgałęzienia tętnicy krezkowej górnej, łączące się w kilka szeregów łuków, arkad tętniczych.

Oprócz stałego zabezpieczenia dopływu krwi istnienie zespoleń zapewnia ukrwienie w przypadku zamknięcia światła któregoś z rozgałęzień, stwarzając możliwości dostarczenia krwi z innego rozgałęzienia tego samego naczynia lub z łożyska inne go naczynia.

Przy trwałym zamknięciu światła naczynia powstają nowe drogi do pływu krwi, omijające miejsce zamknięte, tworzy się krążenie oboczne.

Zespolenia tętnicze znajdują się poza narządami, w ich sąsiedztwie i wewnątrz narządów.

Tęt nice nie mające zespoleń z naczyniami sąsiednimi, stanowiące jedyne źródło do pływu krwi do łożyska naczyń włosowatych określa się mianem tętnic koń cowych.

Zamknięcie światła takiej tętnicy wywołuje miejscową śmierć nic unaczynioncj części narządu, jest to zawał (infwcfus).

Niektóre tętnice mają co praw42 .

da zespolenia, ale są one niewystarczające w przypadku zamknięcia światła na czynia, nie stwarzają bowiem warunków do powstania krążenia bocznego.

Są to tętnice czynnościowe, fizjologicznie końcowe.

Typowym przykładem takich tętnic są naczynia wieńcowe serca i powstające wskutek zatkania światła drobnych ich gałązek zawały serca.

Zespolenia istnieją również w układzie żylnym.

żyły podskórne zaczynają się zazwyczaj gęstą siecią żylną, z której w miarę zwiększania się kalibru naczyń po wstają pojedyncze żyły, a sieć staje się bardzo rzadka.

Odpływ krwi z niektórych narządów może być utrudniony i wówczas obecność zespoleń żylnych umożliwia odpływ krwi innymi niż zazwyczaj drogami.

Przykładem jest krążenie oboczne w przypadku marskości wątroby, kiedy to krew nie może przepływać przez wą trobę i odpływać żyłami wątrobowymi, a dostaje się do żył przełykowych i płynie wstecz do żył dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Zabezpieczeniem odpły wu krwi z czaszki są żyły wypustowe (venae cmissariae), przechodzące przez kości czaszki i łączące żyły wewnątrzczaszkowc z zewnątrzczaszkowymi.

W niektórych narządach istnieją naczynia tętnicze i żylne mające specjalne urzą dzenia, pozwalające na okresowe zamykanie światła i wyłączanie naczyń włosowa tych w przypadku zamknięcia tętnicy lub zatrzymania krwi w naczyniach włoso watych w przypadku zamknięcia żyły.

Są to tętnicze i żylne naczynia zaporowe.

ZESPOLENIA TĘTN1CZO-2YLNE

Zasadniczy schemat przepływu krwi jest następujący: tętnica łożysko naczyń włosowatych żyła.

Od tego schematu istnieją pewne odstępstwa, np.

krążenie żylno-żylne w wątrobie lub możliwość przepływu bez pośredniego krwi z tętnicy do żyły z ominięciem ło żyska naczyń włosowatych przez zespolenie tętniczo-żylne (anastomGsis arterioyenosa).

Zespolenie łączy przedwłosowatą letniczkę z zawłosowatą żyłką.

Ze spolenie takie może wyglądać dwojako.

Typ pierwszy występuje w postaci pojedynczego naczynia łączące go bezpośrednio letniczkę z żyłką, przy czym naczy nie łączące ma budowę częściowo tętnicy, częściowo zaś żyły.

Część tętnicza ma urządzenie zaciskowe, którym są silniej w tym miejscu wykształcone włók na mięsne o przebiegu okrężnym i dodatkowo włók na mięsne podłużne, leżące pod śródblonkiem.

Ze spolenia takie występują w wielu narządach wewnę trznych, nerkach, płucach, jelitach, gruczołach ze wnątrz- i wewnątrzwydzielniczych.

Drugi typ zespoleń jest bardziej skomplikowany.

Między letniczką i żyłką znajduje się kłębek naczy niowy otoczony komórkami nabłonkowymi.

Kłębki znajdują się na zakończeniach części ciała.

Są w ło- Ryć.

36. Połączenia tętniczożyskach paznokci rąk i nóg, na końcu nosa i w na- -żylne, a, b, c typy polai , i .

, czeń objaśnienia w tekście rządach płciowych, g siaubesanda).

43 .

BUDOWA NACZYŃ CHŁONNYCH

Naczynia chłonne włosowate są zbudowane z warstwy śródbłonka bez błony podstawnej.

Przechodzą przez nią płyny tkankowe do światła naczyń.

W ścianie większych naczyń chłonnych występuje niewielka ilość włókien mięsnych gładkich.

Naczynia chłonne mają liczne, gęsto ułożone zastawki, które regulują przepływ chłonki od tkanek do naczyń żylnych.

Chłonka przesuwa się w naczyniach od odcinka do odcinka dzięki skurczom ściany naczynia między zastawkami.

NACZYNIA TĘTNICZE

Aorta wychodzi z lewej komory serca, kieruje się ku stronie prawej i ku górze, tworząc część wstępującą (aorta ascendens), przechodzi w ł u k (arcus aortae).

Łuk biegnie w lewo i ku tyłowi, dochodzi do kręgosłupa i jako aorta zstępująca (aorta descendens) lub aorta piersiowa (aorta thoracalis) przechodzi przez klatkę piersiową, a następnie przez specjalny rozwór w przeponie do jamy brzusznej.

Tu zmienia nazwę na aortę brzuszną (aorta abdoniinalis), biegnie nadal wzdłuż kręgosłupa do IV kręgu lędźwiowego i dzieli się na dwie tętnice biodrowe wspólne (arteria iliaca communis, odpowiednio dextra et sinistra).

Aorta wstępująca u naczynia serce przez dwie tętnice wieńcowe prawą i lewą (arteria coronaria dextra et sinistra).

Od łuku aorty odchodzą trzy naczynia, idąc od strony prawej ku lewej: pień ramienno-głowowy (truncus brachlocephalicus), dzielący się na tętnice szyjną wspólną prawą (a.

carotis communis dextra) \ tętnicę p o d - obojczykową prawą (a.

subclavia dextra), następnie tętnica szyjna wspólna lewa (a.

carotis communis sinistra) \ tętnica podobojczykowa lewa (a.

subclavia sinistra).

Tętnica szyjna wspólna dzieli się obustronnie na tętnicę szyjną ze wnętrzną (a.

carotis externa) i wewnętrzną (a.

carotis interna).

Tętnice szyjne obejmują zakresem unaczynienia głowę i szyję, tętnica podobojczykowa częściowo szyję, klatkę piersiową i kończynę górną.

Aorta piersiowa oddaje gałę zie ścienne, tj.

międzyżebrowe (aa.

intercostales) i przeponowe górne (aa.

phrenicae supeiiores) oraz drobne tętnice trzewne do narządów klatki piersiowej, do płuc, przełyku, worka osierdziowego, tkanki śródpiersia.

Aorta brzuszna, podobnie jak piersiowa, oddaje gałęzie ścienne i trzewne.

Ga łęzie ścienne to tętnice lędźwiowe (aa.

lumbales).

Gałęzie trzewne sto sownie do narządów jamy brzusznej są parzyste i nieparzyste.

Do parzystych na leżą tętnice nadnerczowe środkowe (aa.

suprarenales iwdiae), nerkowe (aa.

renales) i zależnie od płci tętnice jądrowe (aa.

tcsficulares) lub jajnikowe (aa.

ovaricae).

Gałęzie nieparzyste są trzy: pień trzewny (truncus coellacus), tętnica krezkowa górna i dolna (u.

mesenterica superior et inferior).

Pień trzewny unaczynia narządy części górnej jamy brzusznej, tj.

wątrobę, trzustkę, śle dzionę, żołądek i część dwunastnicy.

Tętnica krezkowa górna swoimi rozgałęzie niami, leżącymi między blaszkami krezki, dociera do całego jelita cienkiego, odda je ponadto naczynia do jelita grubego aż do jego zgięcia śledzionowego.

Tętnica krezkowa dolna unaczynia jelito grube po górny odcinek odbytnicy włącznie.

Tętnica biodrowa wspólna dzieli się na tętnicę biodrową wewnętrz ną i zewnętrzną, odpowiednio prawą i lewą (a.

iliaca externa et in44 .

terna dextra et sinistra).

Tętnica biodrowa wewnętrzna oddaje gałęzie ścienne do ścian miednicy i gałęzie trzewne do narządów miednicy mniejszej odpowiednio męskiej i żeńskiej.

Tętnica biodrowa zewnętrzna obejmuje zakres wolnej kończyny dolnej.

NACZYNIA ŻYLNE

Naczynia żylne dzieli się na głębokie i powierzchowne, czyli podskórne.

Żyły głębokie towarzyszą tętnicom, przy czym tętnicom małym i średnim po dwie żyły, z naczyniami większymi biegną żyły pojedyncze.

Nie wszędzie zasada ta jest utrzy mana i tak w miednicy mniejszej tętnicom trzewnym towarzyszą sploty żylne, w jamie czaszki żyły oponowe przekształciły się w zatoki żylne opony twardej.

Żyły powierzchowne biegną niezależnie od tętnic, zaczynają się gęstymi splotami żylnymi, które w miarę zwiększania się żył stają się coraz rzadsze.

Żyły powierz chowne uchodzą do żył głębokich.

Na kończynie górnej są dwie żyły powierzchowne odpromieniowa (v.

cephalica), która uchodzi do żyły pachowej lub podobojczykowej i żyła odłokciowa (v.

basilica) wpadająca do jednej z dwóch żył ramiennych.

Na kończynie dolnej są również tylko dwie żyły powierzchowne odpiszcze1 o w a (v.

saphena magna), wpadająca do żyły udowej i odstrzałkowa {v.

saphena parva), uchodząca do żyły podkolanowej.

Żyły powierzchowne tułowia wpadają do żył głębokich zakresu żyły głównej górnej i żyły głównej dolnej.

Gra nica między tymi zakresami leży na poziomie pępka.

Żyły głębokie odpowiadają mniej więcej układowi tętnic.

Z zakresu głowy i szyi odprowadza krew żylną żyła szyjna wewnętrzna (v.

jugularis interna), która łączy się z żyłą podobojczykową (v.

subclayia), prowadzącą krew z kończyny górnej.

Z połączenia tych żył powstaje żyła ramienno-głow o w a (v.

brachiocephalica), z połączenia zaś żył ramienno-głowowych prawej i lewej tworzy się żyła główna górna (v.

cava superior), wpadająca do prawego przedsionka serca.

Do żyły głównej górnej dochodzą żyły ze ścian i na rządów klatki piersiowej.

Z kończyny dolnej biegnie żyła udowa (v.

femoralis), przechodzi bezpo średnio w żyłę biodrową zewnętrzną f v.

iliaca externa).

Ta łączy się z żyłą biodrową wewnętrzną (v.

iliaca interna), zbierającą krew ze ścian oraz narządów miednicy i powstaje w ten sposób żyła biodrowa wspólna Cv.

iliaca communis), odpowiednio prawa i lewa.

Zlew tych żył z kolei daje żyłę główną dolną (v.

cava inferior).

Dopływami żyły głównej dolnej są żyły ścian jamy brzusznej i narządów pa rzystych.

Z nieparzystych narządów jamy brzusznej płynie krew żyłą wrotną (v.

portae) do wątroby i po przejściu przez nią żyłami wątrobowymi (w.

hepaticae) dopływa do żyły głównej dolnej.

Żyła ta, podobnie jak górna, ucho dzi do prawego przedsionka serca.

KREW

W naczyniach krwionośnych płynie krew (sanguis).

Zawiera ona dwa składniki:

płynne osocze i komórki.

W skład osocza wchodzi surowica (serum) i roz puszczony włóknik fibrynogen.

Ponadto osocze składa się z 92 wody

45 .

i 8 białek albumin i globulin.

W osoczu znajdują się substancje odżywcze pobierane z przewodu pokarmowego i transportowane do tkanek, produkty prze miany tkankowej, wydzieliny gruczołów dokrewnych, z krwinkami czerwonymi zaś jest związany tlen konieczny do procesu oddychania.

Po wydostaniu się krwi poza naczynia krwionośne i umieszczeniu jej w probówce strąca się włóknik i ele menty komórkowe w postaci skrzepu, ponad którym znajduje się surowica.

Składniki upostaciowane krwi są to: krwinki czerwone erytrocyty, krwinki białe leukocyty, które dzieli się na granulocyty, limfocyty i monocyty, oraz płyt ki krwi trombocyty.

Liczba wymienionych komórek jest zmienna, jednak zachowane są stałe pro porcje między poszczególnymi ich rodzajami.

Liczbę komórek oblicza się w l mm sześciennym krwi.

Krwinki czerwone erytrocyty, są to komórki najliczniejsze (45 milio nów), w postaci dojrzałej bezjądrzaste.

Średnica ich wynosi około 7,5 nm.

Mają one zdolność nietrwałego łączenia się z gazami, ich barwnik hemoglobina za wiera żelazo.

Ten właśnie barwnik krwi jest transporterem gazów.

Żyją około 100 dni, są więc stale odnawiane, począwszy od drugiej połowy życia płodowego i przez cały dalszy okres życia rozwijają się w czerwonym szpiku kostnym.

Rozpadłe erytrocyty są pochłaniane przez komórki układu siateczkowego, produkty rozpadu hemoglobiny stanowią materiał do produkcji żółci w wątrobie, żelazo zostaje wykorzystane do rozwoju nowych erytrocytów.

Zmniejszenie liczby ery trocytów określa się jako niedokrwistość.

Krwinki białe leukocyty.

Ich liczba wynosi około 7000 (50008000), przy czym zmienia się ona nie tylko w warunkach chorobowych, ale i w stanach fizjologicznych w ciągu dnia, zależnie od stanu głodu czy nasycenia, ponadto w okresie ciąży.

Zwiększenie liczby krwinek białych nazywa się leukocytozą, zmniejszenie leukopenią.

Czas życia tych komórek jest różny i zmienny.

Część ich znajduje się we krwi płynącej, część zaś jest poza naczyniami w tkankach.

Mogą one przechodzić przez ściany naczyń włosowatych.

Zależnie od rodzaju rozwijają się w szpiku kostnym i w układzie chłonnym.

Granulocyty zawdzięczają swoją nazwę obecności w cytoplazmie ziarenek (granula).

W zależności od pochłaniania przez te ziarenka barwników rozróżnia się leukocyty zasadochłonne, kwasochłonne i obojętnochłonne.

Stosunek procentowy poszczególnych rodzajów granulocytów jest dosyć stały i wynosi:

obojętnochłonne neutrofile 5565 (średnio 60) kwasochłonne eozynofile 24 (średnio 3,5) zasadochłonnebazofile 0,51 (średnio 0,5).

Cechą charakterystyczną leukocytów jest obecność rozczłonkowanego jądra.

W typowym barwieniu hematoksyliną i eozyną ziarnistości leukocytów obojętnochłonnych są bladoniebieskie, kwasochłonnych czerwone, zasadochłonnych zaś intensywnie niebieskie (krwinki białe mają zdolności pochłaniania mikroorganiz mów, rozpadłych cząstek komórkowych, są więc fagocytami, ponieważ zdolność pochłaniania nazywa się fagocytozą).

Cytoplazma limfocytów nic zawiera ziarnistości, stąd ich nazwa agranulocyty.

Jądro icli jest owalne lub okrągłe.

Limfocyty są duże i małe.

Powstają w narzą dach limfatycznych i dostają się do krwi przez naczynia chłonne.

Stanowią one około 30 (2540) ogółu krwinek białych.

Monocyty są największymi krwinkami białymi, o jądrze zwykle rozczłonkowa nym.

Wydostają się poza naczynia do otaczających tkanek i stają się makrofagami, czyli komórkami żernymi różnych typów.

Stanowią one około 4,7, średnio 6 krwinek białych.

Trombocyty, czyli płytki krwi, są to małe twory nie zawierające jądra, powsta jące w szpiku kostnym jako fragmenty komórek.

Liczba ich we krwi wynosi 200 000300000.

Są one konieczne do powstawania procesu krzepnięcia krwi dzięki temu, iż zawierają specyficzny enzym zapoczątkowujący skomplikowany proces krzepnięcia.

Ryć. 37.

Elementy morfotyczne krwi.

a erytrocyty, b limfocyty, c leukocyty obojętnochtonne, d leukocyty kwasochłonne, e płytki krwi (wg Sylwanowicza).

NACZYNIA ŚCIAN TUŁOWIA

Tętnice ścian tułowia odchodzą głównie bezpośrednio od aorty.

Są to metameryczne gałęzie ścienne (rr.

parietales).

W obrębie klatki piersiowej należą do nich tętnice międzyżebrowe tylne, w obrębie brzucha zaś tętnice lędźwiowe.

Tętnice międzyżebrowe tylne łączą się z gałęziami międzyżebrowymi przednimi, które odchodzą od tętnic piersiowych wewnętrznych, stanowiących odgałęzienia tętnicy podobojczykowej.

Ich zakończenia, tętnice nabrzuszne górne, łączą się z tętnicami nabrzusznymi dolnymi, stanowiącymi odgałęzienia tętnic biodrowych zewnętrznych.

Do ścian klatki piersiowej dochodzą też gałęzie tętnicy pachowej.

Należy tu również rozpatrzyć tętnice przepony, zaopatrujące ją zarówno ze strony górnej, jak i dolnej.

Żyły na ogół odpowiadają tętnicom, poza tym tworzą powierzchowną sieć żył skórnych.

TĘTNICE ŚCIAN KLATKI PIERSIOWEJ

Tętnice ścian klatki piersiowej pochodzą z kilku źródeł.

Odchodzą one: a) od aorty, b) od tętnicy podobojczykowej, c) od tętnicy pachowej.

Od aorty piersiowej do ścian klatki piersiowej odchodzą: l) tętnice międzyże browe tylne i 2) tętnice przeponowe górne.

Tętnice międzyżebrowe tylne (aa.

intercostales posteriores) występują w liczbie około dwunastu par.

Tętnica pierwsza i druga odchodzą przeważnie od t.

pod obojczykowej.

Od III do XI są one parzystymi gałęziami aorty piersiowej.

Ostat nia para XII nosi nazwę tętnic podżebrowych (aa.

subcostales), gdyż przebiegają one pod ostatnimi żebrami.

Tętnica międzyżebrowa najwyższa (a.

intercostalis suprema) odchodzi od t.

podobojczykowej, za pośrednictwem pnia żebrowo-szyjnego (p.

Szy ja).

Czasami dzieli się ona na dwie gałęzie, kierujące się do międzyżebrza I i II, w innych przypadkach t.

międzyżebrowa druga odchodzi od aorty.

Z wyjątkiem więc t.

międzyżebrowej najwyższej wszystkie tętnice międzyżebro we tylne odchodzą od ściany tylnej aorty i układają się na kręgach, przebiegając ku tyłowi od przełyku i przewodu piersiowego.

Dalej, biegnąc między mięśniami międzyżebrowymi, układają się w rowkach żeber wchodząc w skład pęczka naczyniowo-nerwowego.

W pęczku tym przebiegają w środku między leżącą powy żej żyłą międzyżebrową i położonym niżej nerwem międzyżebrowym.

Gałęzie tętnic międzyżebrowych dolnych zespalają się z tętnicami przeponowymi i nabrzusznymł oraz zaopatrują mięśnie i skórę tułowia.

Tętnice międzyżebrowe tylne oddają drobne gałązki do trzonów kręgów oraz l) gałąź grzbietową, 2) gałąź poboczną i 3) gałąź skórną boczną.

Gałąź grzbietowa (r.

dorsalis) odchodzi na poziomie głowy żebra i biegnąc ku tyłowi oddaje gałęzie: rdzeniową, skórną przyśrodkową i skórną bocz ną.

Gałąź rdzeniowa (r.

spinalis) kieruje się przez otwór międzykręgowy do kanału kręgowego i odżywia kręg, opony rdzeniowe i rdzeń.

Gałęzie skórne przyśrodkową i boczna zaopatrują skórę i mięśnie grzbietu.

Gałąź poboczna (ramus collateralis) odchodzi od t.

międzyżebrowej bocznie od kąta żebra i biegnie ku dołowi i przodowi do brzegu górnego żebra niżej leżącego.

197 .

Gałąź skórna boczna (r.

cutaneus lateralis) przebija mięśnie w pobliżu linii pachowej, oddając gałązki do mięśni i skóry.

W 46 przestrzeni międzyże browej oddaje gałązki do sutka (rr.

mammarii).

Tętnice przeponowe górne (aa.

phrenicae superiores) biegną do części lędźwio wej przepony.

Od tętnicy podobojczykowej do ścian klatki piersiowej odchodzą: l) tętnica pier siowa wewnętrzna i 2) tętnica poprzeczna szyi.

Tętnica piersiowa wewnętrzna (a.

thoracica interna), parzysta, odchodzi od po wierzchni dolnej t.

podobojczykowej i wchodzi do jamy klatki piersiowej, przebie gając nad osklepkiem opłucnej.

Układając się na wewnętrznej powierzchni ściany przedniej klatki piersiowej biegnie równolegle do brzegu mostka w odległości około l cm, oddzielona od opłucnej powięzią wewnątrzpiersiową, a na pewnym odcinku również mięśniem poprzecznym klatki piersiowej.

Tętnica biegnie do wysokości szóstego międzyżebrza, gdzie dzieli się na dwie gałęzie końcowe: t.

mięśniowo-przeponową i t.

nabrzuszną górną.

Tętnica piersiowa wewnętrzna oddaje szereg gałęzi do narządów klatki piersio wej, leżących w jej sąsiedztwie.

Należą do nich gałęzie śródpiersiowe, gałęzie grasicze, gałęzie oskrzelowe, tętnica osierdziowo-przeponowa.

Zostaną one omówione przy opisie tych narządów (p.

Klatka piersiowa).

-A. csrotis communis sin.

A. subclavia sin.

M.

scalenus anterior

Aorta ascendens Bronchus principalis sin/ster

Arcus aortae

Aa. intercostales post.

VIII

Ryć. 158.

Tętnice międzyżebrowe.

198 .

Aortfi A.

iumbalis Ryć.

159.

Gałęzie tętnic lędźwiowych (wg Corninga).

-R. anterior

/?. cutaneus lat.

A. ait.illaris t,anii A.

thoracica latera/is \ A.

thoracics im.

cutanei R.

pectoralis a.

thoracoacromialis

A. epigaslnca interior

M. transyersus abdominis

A. epigastrica sup

M. pectoralis major

M. latissimus dorsi M.

serratus anterior

M. obliguus eKternus abdominis

y l. circumflexa ilium profunda / Nodulus \ A.

epigastrica superficialis A.

circumflexa ilium superf/c.

lymphaticus \

Vasa femoratia Funicufus spermaticus

Ryć. 160.

Tętnice ściany przedniej tułowia (wg Tiedemanna).

Do ścian tułowia t.

piersiowa wewnętrzna oddaje następujące gałęzie:

a) gałęzie mostkowe (rr.

sternales), dochodzące do sieci tętniczej na po wierzchni tylnej mostka, która zaopatruje okostną i sąsiednie części miękkie;

b) gałęzie przeszywające (rr.

perforantes) w liczbie 67.

wycho dzące w przestrzeniach międzyżebrowych na powierzchnię przednią klatki pier siowej.

Oddają one gałązki do mostka i części miękkich oraz do gruczołu sutko wego.

Te ostatnie rozszerzają się znacznie w czasie laktacji;

c) gałęzie międzyżebrowe przednie (rr.

intercostalcs anteriores), odchodzące w górnych 67 międzyżebrzach, najczęściej po dwie.

Biegną one wzdłuż górnego i dolnego brzegu żebra.

Gałęzie te zespalają się z tętnicami mię dzyżebrowymi tylnymi, tworząc połączenia tętnicze między aortą piersiową i tęt nicą piersiową wewnętrzną.

Zaopatrują one przednie odcinki mięśni międzyżebro wych i opłucną ścienną;

d) tętnicę mięśniowo-przeponową (a.

rnusculophrenica), boczną gałąź końcową t.

piersiowej wewnętrznej, która zaopatruje dolne międzyżebrza w gałęzie międzyżebrowe przednie, zespalające się z tętnicami międzyżebrowymi tylnymi.

Oddaje również gałęzie do przepony.

e) tętnicę nabrzuszną górną (a.

epigastrica superior) przyśrodkową gałąź końcową, biegnącą ku dołowi w przedłużeniu tętnicy piersiowej wewnętrznej.

Przechodzi przez przeponę w szczelinie między częścią mostkową i żebrową, unaczynia ją i wchodzi do pochewki m.

prostego brzucha, kierując się na jego tylną powierzchnię.

Gałęzie tętnicy przechodzą przez mięsień i jego pochewkę, unaczyniają również inne mięśnie ściany przedniej brzucha oraz skórę tej okolicy.

Na wysokości pępka tętnica zespala się z t.

nabrzuszną dolną, odchodzącą od t.

biodro wej zewnętrznej.

Tętnica poprzeczna szyi (a.

transyersa colli) odchodzi od t.

podobojczykowej bezpośrednio lub czasami za pośrednictwem pnia tarczowo-szyjnego.

Biegnie po przecznie przez okolicę boczną szyi, przebija splot ramienny nad mięśniem pochy łym środkowym i dochodzi do brzegu m.

czworobocznego, gdzie dzieli się na gałąź powierzchową i głęboką.

Pierwsza rozgałęzia się w mięśniu czworobocznym, druga w mięśniach równoległobocznych i sąsiednich powierzchownych.

Tętnica pachowa (a.

axillaris), poza gałęziami do kończyny (p.

niżej) oddaje gałęzie do ścian klatki piersiowej.

Należą do nich: l) t.

piersiowa najwyższa, 2) t.

piersiowo-barkowa, 3) t.

piersiowa boczna, 4) t.

podłopatkowa.

Tętnica piersiowa najwyższa (a.

thoracica suprema) zaopatruje pierwsze międzyżebrze, m.

podobojczykowy i część górną m.

zębatego przedniego.

Tętnica piersiowo-barkowa (a.

thoracoacromialis), po odejściu od tętnicy pachowej powyżej m.

piersiowego mniejszego, oddaje:

a) gałęzie piersiowe (rr.

pectorales), które biegną między mięśniami piersiowymi i zaopatrując je dochodzą do m.

zębatego przedniego oraz zespalają się z tętni cami międzyżebrowymi i t.

piersiową boczną;

b) gałąź barkową (r.

acromialis), która oddaje gałęzie do m.

piersiowego więk szego oraz m.

naramiennego i sieci barkowej;

c) gałąź obojczykową (r.

clavicularis), która biegnie do mięśnia podobojczykowego i stawu mostkowo-obojczykowego;

d) gałąź naramienną (r.

deltoldeus), która biegnie w bruździe naramienno-picrsiowcj, zaopatrując ograniczające ją mięśnie.

Tętnica piersiowa boczna (a.

thoracica latcralis) po odejściu od t.

pachowej biegnie ku dołowi po bocznej ścianie klatki piersiowej, na m.

zębatym

200 .

A. thoracoacromialis

V, subclayia

R. deltoldeus , R.

acromialis

A. axillaris

R. muscularis

-s, A.

thoracica suprema.

I-. A.

thoracica lateralis

3N. ulnaris

A. subscapularls

f-i

N. medianus A.

circumflexa hiimeri anterior A.

circnmfłexa humeri posterior

A. brachialis

N. radialis

l l

A. circumflexa scapulae A.

thoracodorsalis

Ryć. 161.

Gałęzie tętnicy pachowej (wg Benninghoffa).

przednim.

Zaopatruje ten mięsień głównie w górnej połowie i oddaje gałęzie sut kowe boczne (rr.

mammarii laterales), kierujące się do sutka poprzez m.

piersiowy większy.

Gałęzie te zespalają się z innymi gałęziami sutkowymi i gałązkami tętnic zaopatrujących ścianę klatki piersiowej.

Tętnica podłopatkowa (a.

subscapularis) dzieli się na t.

okalającą ło patkę i t.

piersiowo-grzbietową (a.

thoracodorsalis).

Ta ostatnia biegnie między mięśniem najszerszym grzbietu i zębatym przednim, oddając do nich gałęzie mięś niowe.

Tętnice ścian klatki piersiowej mają liczne zespolenia.

Gałęzie skórne tych tętnic tworzą sieci, dzięki którym łatwo powstaje krążenie oboczne.

TĘTNICE ŚCIAN BRZUCHA

Niektóre tętnice klatki piersiowej, jak wspomniano wyżej, biegną też do ścian brzucha, zaopatrywanych również przez tętnice własne, do których zalicza się:

a) metameryczne tętnice lędźwiowe, następnie b) t, nabrzuszną dolną, dochodzącą głównie do mięśni brzucha, c) t.

nabrzuszną powierzchowną, unaczyniającą po włoki brzuszne i d) tętnice przeponowe dolne.

Tętnice lędźwiowe (aa.

lumbales) stanowią cztery pary pni tętniczych, odcho dzących od ściany tylnej aorty brzusznej.

Biegnąc ku bokom po powierzchni krę gów, układają się one do tyłu od m.

lędźwiowo-udowego i biegną między mięśnia mi ściany brzucha, które zaopatrują.

Zespalają się u góry z tętnicami międzyżebro wymi tylnymi, z przodu z t.

nabrzuszną dolną.

Tętnica nabrzuszną dolna (a.

eplgastrica inferior) odchodzi od t.

biodrowej ze wnętrznej w pobliżu więzadła pachwinowego.

Biegnie skośnie w kierunku linii pośrodkowej i przyśrodkowo od pierścienia pachwinowego głębokiego krzyżuje się .

z nasieniowodem.

W dalszym ciągu biegnie ku górze, leżąc na powierzchni tylnej m.

prostego brzucha, i tworzy fałd nabrzuszny, oddzielający dół pachwinowy bocz ny od przyśrodkowego.

Następnie wnika do m.

prostego brzucha i nieco powyżej pępka zespala się z t.

nabrzuszną górną.

Tętnica oddaje gałąź łonową, biegnącą do spojenia łonowego, tętnicę m.

dźwigacza jądra i t.

wigzadła obłego macicy, która biegnie z tym więzadłem do warg sromowych większych.

Tętnica nabrzuszną powierzchowna (a.

epigastrica superficialis) odchodzi od t.

udowej i wychodząc przez otwór odpiszczelowy biegnie ku górze, do przodu od więzadła pachwinowego.

Oddaje gałęzie skórne do węzłów pachwinowych i do mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha.

W okolicy pępka zespala się z t.

nabrzusz ną dolną.

Podobnie jak w ścianie klatki piersiowej, również i w ścianie brzucha gałęzie skórne tworzą liczne zespolenia.

Tętnice przeponowe dolne (aa.

phrenicae inferiores) są pierwszymi gałęziami aorty brzusznej.

Odchodzą one tuż po wyjściu aorty z rozworu i biegną na po wierzchnię dolną przepony, odchodzą często od pnia trzewnego (truncus celiacus).

Zespalają się z gałązkami tt.

międzyżebrowych i z t.

osierdziowo-przeponową.

Tętnice przeponowe dolne wysyłają do nadnerczy 11.

nadnerczowe górne.

ŻYŁY ŚCIAN TUŁOWIA

Wśród żył ścian tułowia rozróżniamy: l) żyły powierzchowne, które przebiegają w tkance podskórnej, między skórą a powięzią powierzchowną i które z reguły nie towarzyszą tętnicom oraz 2) żyły głębokie, leżące pod powięzią powierzchow ną, które przeważnie biegną obok odpowiednich tętnic.

Żyły powierzchowne tułowia

Większe żyły powierzchowne tułowia znajdują się głównie na przedniej i bocznej ścianie klatki piersiowej oraz brzucha.

Tworzą tu obfitą sieć naczyń, z której krew odpływa przede wszystkim w trzech kierunkach: l) w kierunku szyi, 2) w kierunku jamy pachowej (do żyły pachowej) i 3) w kierunku rozworu odpiszczelowego.

W kierunku szyi odprowadzają krew drobne żyły gałęzie przeszywa jące (rami perforantes) i gałęzie mostkowe (rami sternales), uchodzące do żyły piersiowej wewnętrznej, żyły nabrzusznej górnej i żył międzyżebrowych przednich.

Drobne żyły uchodzą do żyły szyjnej zewnętrznej.

Do żyły podobojczykowej za pośrednictwem żyły piersiowej bocz nej (v.

thoracica lateralis) uchodzi krew częściowo ze splotu otoczki brodawki sutkowej, częściowo zaś z żyły piersiowo-nabrzusznej (v.

thoracoepigastrica).

W kierunku rozworu odpiszczelowego prowadzi krew żyła nabrzuszną powierzchowna (v.

epigastrica superficialis), a także wyżej wspomniana żyła piersiowo-nabrzuszna.

O ile prąd krwi w górnej jej części jest kierowany do żyły piersiowej bocznej, o tyle w dolnej do żyły udowej w rozworze odpiszczelowym.

202 .

Ponadto drobne żyły powierzchowne ze ściany przedniej klatki piersiowej i brzu cha kierują się bezpośrednio do obu żył nabrzusznych (w.

epigastrica superior et inferior), do żył międzyżebrowych przednich (w.

intercostales anteriores) oraz przez żyły przypępkowe (w.

paraumbilicales) do żyły wrotnej (p.

Jama brzuszna).

Żyły głębokie ścian tułowia

Krew żylną ze ścian tułowia zbierają metamerycznie ułożone, podobnie jak jednoimienne tętnice, żyły międzyżebrowe (w.

intercostales), w liczbie 12 par, żyły lędźwiowe (w.

lumbales), w liczbie 4 (czasem 3 lub 5) par oraz żyły przeponowe górne i dolne.

Żyły międzyżebrowe są połączone pniami, przebiegającymi podłużnie na przed niej i tylnej ścianie klatki piersiowej.

Do pierwszych należą symetrycznie biegnące żyły piersiowe wewnętrzne, które są dopływami żył ramienno-głowowych.

Do dru gich asymetrycznie przebiegające w śródpiersiu tylnym żyły nieparzy ste (p.

śródpiersie).

Żyły lędźwiowe obustronnie uchodzą do żyły głównej dolnej (y.

cava inferior; p.

Przestrzeń zaotrzewnowa).

Nadto połączone są ze sobą przez podłużne zespolenia, które w sumie tworzą żyłę lędźwiową wstępującą (v.

lumbalis ascendens).

Ta pionowo biegnąca na tylnej ścianie jamy brzusznej żyła u dołu łączy się z żyłą biodrowo-lędźwiową (v.

iliolumbalis) dopływem żyły biodrowej wewnętrznej, u góry przedłuża się po stronie prawej w żyłę nieparzystą, po stronie lewej w żyłę nieparzystą krótką.

Żyły ścian klatki piersiowej

Żyła piersiowa wewnętrzna (v.

thoracica interna) obustronnie to warzyszy odpowiedniej tętnicy.

Powstaje ze zlania się ż.

mięśniowo-przeponowej z ż.

nabrzuszną górną.

Każda z żył piersiowych wewnętrznych początkowo jest po dwójna tętnica biegnie między dwiema żyłami.

Na poziomie chrząstki III żebra obie żyły łączą się w jeden pień, leżący przyśrodkowo od tętnicy i uchodzący do odpowiedniej żyły ramienno-głowowej.

Do ż.

piersiowej wewnętrznej uchodzą: żż.

międzyżebrowe przednie, gałęzie prze szywające odprowadzające krew z tkanki podskórnej klatki piersiowej oraz gałęzie mostkowe.

Żyły przeponowe górne (w.

phrenicae superiores) zbierające krew z górnej powierzchni przepony uchodzą do żyły nieparzystej i nieparzystej krótkiej.

Krew z górnej powierzchni przepony odpływa ponadto do żył przeponowo-osierdziowych (w.

pericardiacophrenicae), które są dopływami żył ramienno-głowowych, żył międzyżebrowych dolnych międzyżebrzy oraz mięśniowoprzeponowych (dopływów żyły piersiowej wewnętrznej).

Żyły ścian brzucha

W obrębie przedniej ściany brzucha przebiegają żyły nabrzuszne górne i dolne.

Żyły nabrzuszne górne (w.

epigastricae superiores), prawa i lewa to warzyszą odpowiednim tętnicom.

Razem z nimi wnikają do pochewek mięśni pro203 .

stych brzucha.

Powyżej pępka w mięśniach prostych brzucha zespalają się z żyła mi nabrzusznymi dolnymi.

Żyły nabrzuszne dolne (w.

epigastricae inferiores), prawa i lewa, to warzyszą tętnicy nabrzusznej dolnej.

Biegną początkowo w mięśniach prostych brzucha ku dołowi i nieco ku bokom, następnie wychodzą z pochewek mięśni pro stych, tworzą fałd otrzewnej zwany fałdem nabrzusznym.

Fałd ten od dziela dół pachwinowy boczny od przyśrodkowego.

Na poziomie więzadła pachwi nowego uchodzą do żył biodrowych zewnętrznych.

Żyły nabrzuszne, górne i dolne, stanowią zespolenie między układem żyły głów nej górnej i dolnej.

Łączą się również z żyłami powierzchownymi przedniej ściany tułowia i z żyłami jamy brzusznej.

Toteż mogą tworzyć drogi krążenia obocznego żyły wrotnej.

Żyły tylnej ściany brzucha oraz dolnej powierzchni przepony opisano w rozdzia le pt.

Narządy przestrzeni zaotrzewnowej Żyła główna dolna.

NACZYNIA l WĘZŁY CHŁONNE ŚCIAN TUŁOWIA

Do powierzchownych węzłów ścian klatki piersiowej należą węzły chłonne pa chowe piersiowe i piersiowo-nabrzuszne.

Węzły chłonne pachowe piersiowe (nodl lyinphatici axillares thoraclci) ciągną się wzdłuż wolnego brzegu m.

piersiowego większego i zbierająchłonkę z bocznej części gruczołu sutkowego oraz przednio-bocznej powierzchni klatki piersiowej.

Węzły chłonne piersiowo-nabrzuszne (nodl lymphatici thoracoepigastrici) leżą na powięzi pokrywającej m.

zębaty przedni.

Dopływa do nich chłonka z bocznej ściany tułowia oraz z dolnych części gruczołu sutkowego.

Na czynia odprowadzające z nich chłonkę uchodzą przeważnie do węzłów pachowych środkowych, podobnie, jak z węzłów pachowych piersiowych.

Z dolnej części brzucha naczynia chłonne powierzchowne prowadzą do węz łów chłonnych pachwinowych powierzchownych (nodi lymphatici inguinales superficiales) i uchodzą do bocznego pasma pozio mego (tractus horizontalis).

Węzły chłonne pachwinowe powierzchowne leżą poniżej więzadła pachwinowe go w okolicy rozworu odpiszczelowego, na powięzi.

Zbierają one chłonkę ze skóry brzucha poniżej pępka, zewnętrznych narządów płciowych, odbytu i cewki moczo wej.

Droga odpływu chłonki z nich prowadzi do węzłów biodrowych zewnętrz nych lub pachwinowych głębokich.

Naczynia chłonne powierzchowne górnej części grzbietu kierują się ku przodo wi i do boku uchodząc do węzłów pachowych podłopatkowych, a następnie do węzłów pachowych środkowych.

Z dolnej części grzbietu chłonka odpływa ku dołowi do bocznego pasma poziomego węzłów pachwinowych powierz chownych.

Na uwagę zasługuje, że naczynia chłonne powierzchowne grzbietu przekraczają linię pośrodkową.

204 .

Głębokie naczynia i węzły chłonne ścian klatki piersiowej i jamy brzusznej

Do głębokich węzłów chłonnych klatki piersiowej należą: węzły chłonne mię-dzypiersiowe, międzyżebrowe, przymostkowe.

Węzły chłonne międzypiersiowe [mdi lymphatici interpectorales) leżą między mięśniem piersiowym większym a mięśniem piersiowym mniej szym.

Uchodzą do nich naczynia chłonne z obu mięśni piersiowych oraz z gór nych części gruczołu sutkowego.

Ich naczynia odprowadzające biegną w dwóch kierunkach: do węzłów pachowych środkowych, z nich zaś do węzłów pachowych szczytowych oraz bezpośrednio do węzłów pachowych szczytowych.

Węzły chłonne międzyżebrowe (nodi lymphatici intercostales) le żą w przestrzeniach międzyżebrowych, ku tyłowi od linii pachowej.

Przyjmują one naczynia chłonne, towarzyszące żyłom międzyżebrowym.

Naczynia te zbierają

-chłonkę z tylnej i bocznej części klatki piersiowej oraz z gruczołu sutkowego.

Łącząc się z sąsiednimi naczyniami, w 45 dolnych międzyżebrzach tworzą one

-zstępujący pień, który dochodzi do zbiornika mleczu albo do początku przewodu piersiowego.

Naczynia odprowadzające chłonkę z wyżej leżących węzłów między żebrowych uchodzą zależnie od strony klatki piersiowej do przewodu piersio wego lub do przewodu chłonnego prawego, częściowo zaś do węzłów śródpiersiowych tylnych.

Węzły chłonne przymostkowe (nodi lymphatici parasternales) leżą w przestrzeniach międzyżebrowych przy mostku, bocznie od tętnicy piersiowej we wnętrznej.

Tworzą one łańcuch połączony biegnącymi równolegle do mostka pnia mi chłonnymi.

Zbierają one chłonkę z przyśrodkowej części gruczołu sutkowego, ze ściany przedniej klatki piersiowej, z powierzchni górnej wątroby i z części ściany jamy brzusznej, leżącej powyżej pępka.

Naczynia prowadzące chłonkę z wątroby i ściany jamy brzusznej przechodzą przez węzły leżące za wyrostkiem mieczykowatym.

Chłonka z węzłów przymostkowych odpływa do węzłów nadobojczykowych tej samej lub przeciwnej strony albo też za pośrednictwem pnia podobojczykowego do przewodu piersiowego i przewodu chłonnego prawego, a czasami wprost do odpowiednich kątów żylnych.

Naczynia i węzły chłonne przepony

Węzły chłonne przeponowe (nodi lymphatici phrenici) tworzą trzy grupy: przednią, środkową i boczną.

Grupa przednia, składająca się z 23 ma łych węzłów, leży za wyrostkiem mieczykowatym.

Do nich płynie chłonka z po wierzchni przeponowej wątroby.

Do tej grupy należą również l2 węzły, leżące w miejscu połączenia części przepony.

Z węzłów tych chłonka płynie do węzłów przymostkowych.

Grupa środkowa zawiera 23 węzły, leżące w pobliżu wejścia nerwów przepo nowych do przepony.

Naczynia doprowadzają do tych węzłów chłonkę ze środko wej części przepony, po stronie prawej również z wątroby.

Naczynia odprowadza jące biegną do węzłów śródpiersiowych tylnych.

Grupę tylną węzłów przeponowych stanowią nieliczne węzły, leżące na powierz chni tylnej odnóg przepony i łączące się z węzłami lędźwiowymi i śródpiersiowymi tylnymi.

205 .


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
choroby wirus i bakter ukł odd Bo
APD 9 ukł synchroniczne
PA2 4 podstawy ukł sekw
Zaburzenia ukł pozapiramidowego (1)
ukł kostny KD
Stres a ukł krąż Sałabun Sękowska
Obw ukł nerw
PIELĘGNOWANIE CHORYCH w schorz ukł moczowego
ukl wspolczulny zapis 2003
Rozwoj ukl‚adu pokarmowego
Wyklad V Ukl moczowy
BF ukł nerw
Dgn Ukł Krąż
ukł sercowo naczyniowy
4 Słup jednokier przykład NS ukl o wezl nieprzes
Badanie ukł ochrony p p przez zastosowanie samoczynnego wyłączania zasilania
Wnioski do spr z elektry 3, PW SiMR, Inżynierskie, Semestr V, syf, laborki, Lab. Ukł. Napędowych

więcej podobnych podstron