POLITYKA SPOŁECZNA

POLITYKA:

• JPII – roztropna troska o dobro wspólne – sens polityki od strony etyki

• Sztuka rządzenia państwem

• Treścią polityki jest panowanie, rządzenie, władza

• Termin ten odnosi się do stosunków międzyludzkich

• Z greckiego politea – republika, polis – kraj/miasto/ojczyzna/wspólnota wolnych obywateli

• Wymiar dobra wspólnego ograniczony do przedmioty polityki społecznej

OBYWATEL:

• Troszczy się o dobro ojczyzny

• Ma swoje obowiązki i przywileje

CELE POLITYKI

1. Specyficzny pokój (cel wyjściowy)

• Żeby był pokój musi być wolność

• Zapewnienie prawa do wolności

• Musi być jeszcze sprawiedliwość

1. Główny dobro wspólne

• Dobro wspólne:

• Suma wszystkich dóbr osobowych ludzi tworzących wspólnotę

• Ma element instytucjonalny – instytucje, które budują to dobro wspólne (szkoły, szpitale), determinują rozwój osobowy

• Dobro osoby ludzkiej jest treścią dobra wspólnego, bezpośrednim uzasadnieniem

• By zasługiwało na swoje miano musi odpowiadać pewnym warunkom:

• Implikować redyspozycje dóbr (rodzaje dobra między obywateli)

• Musi zakładać stworzenie ładu społecznego

• Musi odznaczać się godziwością tzn. musi być dobre, także w znaczeniu moralnym

• JP2 – Dobro wspólne musi spełniać wymogi sprawiedliwości

• Sprawiedliwość społeczna – godziwe dobro wspólne

REALIZACJA CELÓW POLITYKI SPOŁECZNEJ W PRAKTYCE

1. Zasada solidarności:

• Miłość społeczeństwa

• Jednostki czują się odpowiedzialne za dobro społeczności, a społeczeństwa za dobro jednostki

1. Zasada pomocniczości (subsydzielności):

• Pomagamy tam, gdzie jest to konieczne, a zostawiamy wolność tam gdzie tylko można

• Pomoc dla pomocy

ŚRODKI POLITYKI SPOŁECZNEJ

Ustrój polityczny, porządek polityczny dobre instytucje, dobre ustawy, dobry potencjał władzy

DZIAŁANIA POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Kompetencja

2. Racjonalność :

• Cnoty racjonalności politycznej: roztropność, sprawiedliwość, odwaga, umiar

• Cnoty chrześcijańskie (teologiczne – dane od Boga): wiara, nadzieja, miłość

PRZEDMIOT POLITYKI SPOEŁCZNEJ

• Nie tylko sprawy socjalne, ale też struktury, projekty, działania jakie się w państwie podejmuje po to aby się ludziom coraz lepiej żyło (działanie bezpośrednie) są obrazem polityki społecznej

POLITYKA SPOŁECZNA JAKO NAUKA

• Teoria

• System idei

• Zmierza do polepszenia warunków życia ludzi

• Nauka o praktycznej polityce ludzi

• Aby ją zrozumieć trzeba znać praktyczną politykę społeczną

PRAKTYCZNA DZIAŁALNOŚC POLITYKI SPOŁECZNEJ:

Schubert

• Celowe oddziaływanie państwa, związków i innych organizacji na istniejący układ stosunków społecznych, zmierzających do:

• Poprawy warunków bytu i pracy szerokich warstw ludności

• Usuwanie nierówności społecznych

• Podnoszenie kultury życia

Julian Auleter

Działalność państwa, samorządów, organizacji pozarządowych i innych organizacji społecznych, której celem jest:

1. Wyrównywanie drastycznych różnic socjalnych między obywatelami

2. Dawanie obywatelom równych szans

3. Asekurowanie obywateli przed skutkami ryzyka socjalnego

RYZYKA SOCJALNE – zdarzenia i sytuacje, które grożą obniżeniem poziomu życia i są dotkliwe życiowo, np. powódź

RÓWNOŚC SZANS

• Prawo wykonywania wolności

• Nie ma klas, np. klasa robotnicza

• Np. parady równości organizowane są na całym świecie (idea marksistowska)

• Np. feminizm (teoretycznie – równość między kobietą i mężczyzną, praktycznie – kłoci się ze sobą)

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

• Organizacja obywatelska, która działa z własnej inicjatywy, realizuje interes publiczny, nie działa dla osiągnięcia zysku

• Mogą mieć organizacje pożytku publicznego np. wolontariat, po uprzednim dostosowaniu się do ustawy

3 SEKTORY

1. Publiczny – organizacje związane z administracją publiczną, państwową, władze terytorialne, organy publiczne

2. Rynkowy:

• Biznes, przedsiębiorczość

• Organizacje działające dla zysku

1. Pozarządowy:

• Nie dla zysku

• Interes publiczny

ZWIĄZKI ZAWODOWE – wywieranie presji na główny podmiot (państwo) i dzięki temu mają wpływ na politykę społeczną

3 OBSZARY POLITYKI SPOŁECZNEJ:

1. Ekonomiczny

• 3 cele do zrealizowania:

• Dobrobyt (potrzeba zaspokojenia gospodarczego)

• Zaspokojenie potrzeb

• Bezpieczeństwo socjalne

1. Socjologiczny:

• Istnienie kwestii społecznych (uciążliwość, długotrwałość)

• Rozwiązanie, złagodzenie kwestii społecznych (przezwyciężenie)

• Kwestie społeczne = problemy społeczeństwa np. bezrobocie

• Integracja społeczna (np. łączenie interesów, wytworzenie harmonii)

• Integracja = spójność (dosłowne tłumaczenie integracji)

1. Normatywny:

• Obszar etyczny, moralny

• Wyczuwanie wrażliwości na sprawiedliwość społeczną

• Uwzględnienie socjalnych praw człowieka, np. prawo do zapłaty)

• Spojrzenie długofalowe i uwrażliwione na postać społeczną

CELE POLITYKI SPOŁECZNEJ

• dawanie szansy do normalnego życia, ale nie rozdawnictwo

• ukierunkowana na przyszłe pokolenia

• polityka prorodzinna i priorytetowa

POLITYKI WCHODZĄCE W SKŁAD POLITYKI SPOŁECZNEJ

• Edukacyjna

• Kulturalna

• Ochrony zdrowia (zdrowotna)

• Mieszkaniowa

• Rynku pracy, zatrudnienia

• Zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej

• Ochrony środowiska naturalnego

• Prewencji i zwalczania zjawisk patologii

• Demograficzna (ludnościowa)

• Rodzinna

• Migracyjna

SPRAWIEDLIWOŚĆ SPOŁECZNA

• Zasadna cnota (sprawiedliwość)

• Nie ma czegoś takiego jak sprawiedliwość społeczna

• Ma na celu porządek społeczny w którym człowiek otrzymuje to co mu się należy

1. Św. Tomasz

• Stała, niezmienna wola, dyspozycja, sprawność oddania każdemu tego co mu się słusznie (zgodnie z prawem naturalnym) należy

1. Marksizm, socjalizm:

   • Zakwestionowanie definicji sprawiedliwości społecznej

   • Każdemu dajemy tyle samo, wszystkim po równo – podstawowa teza marksizmu i socjalizmu

2. XX wiek:

• Dominuje rozumienie zasady sprawiedliwości społecznej jako „dać każdemu równe szanse” – równość szans

1. Jan XXIII Mate et Magistra:

   • Sprawiedliwość społeczna – równość szans wynika z prawa naturalnego i ich (ludzi) równości z Bogiem

2. Współczesne ujęcie:

   • Każdy ma to samo prawo do posiadania pewnych dóbr materialnych (zapewniają godne życie osoby ludzkiej)

3. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka:

   • Art. 1 wszyscy ludzie są wolni i równi pod względem godności i prawa, są obdarzeni rozumem i sumieniem, powinni traktować się w duchu braterstwa

JAK W PRAKTYCE REALIZOWAĆ SPRAWIEDLIWOŚC SPOŁECZNĄ?

Strategiczne działania na rzecz zrównania socjalnego:

• Zrównanie socjalne:

• Zapewnienie obywatelom podobnych szans do standardów życiowych np. urlop, praca

• Wykształcenie klasy średniej (w sensie statusu społecznego i dobrobytów)

• Strategie działania wymagają działań długofalowych

• Niedopuszczanie do ostrych nierówności np. bezrobocie – nie dopuścić do długofalowego bezrobocia

METODY DO REALIZACJI CELÓW:

1. Badania:

• W instytucjach naukowych

• Obiektywne

• Bezstronne

• Otwarte

• Metody: socjologiczne

• Rozpoznanie przedmiotu polityki społecznej, szerokie pole do manewru

• Odkrywają i opisują fakty empiryczne np. stan bezrobocia

• Testowanie hipotez (dokonywanie badań w celu sprawdzenia hipotezy)

• Synteza, która kojarzy ze sobą fakty, które można odnotować ze sobą na danym obszarze

1. Ewaluacja:

• Wyniki, ocena badań

• Ocena wartości i jakości przedmiotu dociekań

• Ważna aksjologia (odpowiednio przyjęty system wartości)

1. Analiza:

• Formułowanie wniosków odnośnie tego co zostało badane

• Konkret

• Dokonują również fachowcy, profesjonaliści

• Głównie eksperci dokonują analizy

STRATEGIA

• Kierunki działań

• Ogólne cele

• Misja polityczna

• Np. strategia walki z bezrobociem jak najwięcej miejsc pracy

• Rozkład

PROGRAM

• Rozkład celów na cele szczegółowe, operacyjne

• Określa sposób działania

PROJEKT

• Szczegółowy plan realizacji

• Szczegółowe wskazania narzędzi np. personel, budżet, harmonogram

PROPEDEUTYKA POLITYKI SPOŁECZNEJ

• Niedogodność społeczna (ludzie zachowują się nie tak jak powinni; nie wybierają tego co pożądane; nie zachowują się we właściwy sposób) interwencja polityki społecznej

STYLE POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Wyzwalający:

• Wtedy gdy dany problem społeczny pojawi się bo ludzie nie mogą uniknąć go ze względu na uwarunkowania społeczne, chcieli, ale nie byli w stanie

• Bariery życiowe, gospodarcze, polityczne

• Np. alkoholizm – przyczyny natury lokalnej: dużo sklepów monopolowych

• Stworzenie takich projektów, które wyzwolą społeczność lokalną z zagrożeń

1. Opiekuńczy:

• Wtedy gdy ludzie nie potrafią zachować się prawidłowo, bo mają niedostateczną wiedzę, możliwości, ale chcą

• Potrzebują opieki ze strony władz państwowych

• Powinno być do momentu wyjścia na prostą

1. Bodźcowy:

• Wtedy gdy ludzie potrafią i mogą postępować właściwie, ale nie chcą

• Pokazanie, że warto, bo się opłaca

• Charakter negatywny i pozytywny

• Np. wypadki drogowe – pijani kierowcy wysokie kary, mandaty

1. Rygorystyczny:

• Wtedy gdy ludzie doświadczyli danego problemu, potrafią i mogą, ale nie chcą wyjść z danego problemu

• Wstrzymanie jednostek od danego zachowania

• Np. nielegalny handel zamknięcie stoiska

• Styl stosowany w ostateczności

INSTRUMENTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

• Narzędzia, dzięki którym możemy coś zrobić, poruszyć

• Nie są odizolowane od siebie

• Decyzje w polityce społecznej są wielowymiarowe, trzeba korzystać z różnych instrumentów naraz

1. Ekonomiczny:

• Polityka konsumpcyjna (kształtowanie dostępu do dóbr)

• Polityka własnościowa (kształtowanie dostępu do własności majątku dóbr); ochrona form własności

• w/w należą do polityki społecznej i ekonomicznej

• powinny być zharmonizowane

1. Prawne:

• Ustawy, inne regulacje składają się na państwowy system prawny, który określa postawy i uprawnienia obywateli odnośnie zaspokajania ich potrzeb

• Prawa socjalne; ustawy; akty prawne

• Mogą być zgrupowane w sektorach np. prawo pracy, prawo rodzinne

1. Informacyjne:

• Informacje, które ludzie przyswajają, rozumieją i akceptują, które są warunkiem realizacji celów polityki społecznej

• Informacją dysponują podmioty polityki społecznej – np. państwo

• Np. przekazywanie przez prawo systemu szkolnego, publikowanie za pomocą mass mediów informacji, przekazywanie za pomocą poradnictwa

1. Kadrowe:

• Ludzie, którzy mają decydujący wpływ na realizację celów polityki społecznej

• Kapitał ludzki: posłowie, politycy, parlamentarzyści, liderzy organizacji pozarządowych, pracownicy socjalni, kuratorzy, pielęgniarki, doradcy, wolontariusze

1. Kształtowania przestrzeni:

• Kojarzenie z infrastrukturą społeczną (efekt procesów inwestycyjnych do zaspokojenie ludzkich potrzeb, np. szkoły, szpitale, koleje, sieć internetowa)

• Trwałe lub nietrwałe

1. Gospodarowania czasem:

• Zagospodarowanie przestrzeni

• Efekt polityki społecznej: odpowiednio zagospodarowanie przestrzeni może dawać lub zabrać czas wolny

• Decyzje społeczne (lokalna polityka społeczna)

PO CO JEST POLITYKA SPOŁECZNA?

• Promocja dobrobytu

• Promocja postępu społecznego

• Rozwój

KANON CECH IDEALNEGO SPOŁECZEŃSTWA

1. Składa się z ludzi przezornych:

• Działania polityki społecznej mają sprzyjać tworzeniu przezorności przygotowanie na każdą sytuację

• Im więcej przezorności tym społeczeństwo: stabilniejsze, łatwiejsze, dobre, rozumne

1. Wzajemna pomoc:

• Dobry znak

• Chce się w nim żyć

1. Wzgląd na dobro wspólne:

• Wrażliwość na dobro wspólne dobre funkcjonowanie społeczeństwa, np. dbanie o wizerunek szkoły

1. Partycypacja – uczestnictwo w życiu społecznym:

• Ludzie potrafią się zorganizować

1. Samorządność:

• Wyższy stopień partycypacji

• Udział w wyborach

• Pilnowanie zasad

1. Gotowość do aktywności i współpracy w instytucjach różnego typu:

• Dojrzałość społeczna

• Np. Radio Maryja – sam fakt zaangażowania innych ludzi

ZASADY POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Przezorność:

• Odnosi się do polityków

• Motywacja do przezorności

• Jak motywuje polityk: ubezpieczenia, oszczędności

1. Samopomoc:

• Polityka społeczna ma motywować ludzi do samopomocy (jak sami sobie nie pomożemy, to każda inna pomoc jest mało skuteczna)

1. Solidarność:

• 1 za wszystkich, wszyscy za 1

1. Pomocniczość:

• Polityk społeczny winien nie tylko motywować do zasady pomocniczości, ale i sam ich przestrzegać

• Tyle pomocy ile trzeba, tyle wolności ile można

1. Partycypacja:

• Uczestnictwo

• Utożsamienie się ze społeczeństwem

1. Samorządność:

• Tak organizować życie obywateli by zrozumieli że są podmiotem własnego losu

1. Dobro wspólne:

• Wpisane w instynkt samozachowawczy

• Jak przepadnie to my przepadniemy

1. Wielosektorowość:

1. Publiczny – państwo, samorządy

2. Prywatny – działalność komercyjna (własny zysk)

3. Społeczny (pozarządowy) (organizacje działające społecznie)

Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej (PTPS), 1925:

• Historia polityki społecznej w Polsce i na świecie

Polityka społeczna a dobrobyt (zainteresowania):

1. Postęp społeczny – dobre funkcjonowanie społeczeństwa:

   • Pozytywne cechy (zgodność społeczna)

   • Przybywa zrealizowanych wartości sprawiających, że ludzie są coraz bardziej zadowoleni, lepsza świadomość społeczna

   • Rozwój:

• Czegoś nie było i coś jest

PRIORYTETY W POLITYCE SPOŁECZNEJ

1. Pomoc by przywrócić do normalnego życia a nie zwykłe poradnictwo

2. Polityka prorodzinna

3. Ukierunkowanie na przyszłe pokolenie

ZAWÓD POLITYKA SPOŁECZNEGO

• Dziś – oddzielna dyscyplina

• Realizuje najwięcej celów polityki społecznej

• Zaczyna od stawiania pytań, np. dlaczego ludzie masowo wpadają w problemy finansowe

• Proponowanie działań do postawionych pytań

• Jakie postawy wspierać, inicjować, eliminować, wyczekiwać

• Odpowiada na pytania

• Ocenia sytuację

• Ocena zależy od jego systemu wartości

• Powinien mieć podejście chrześcijańskie, a nie ateistyczne

Ojciec Piotr Piere:

• Francuz

• Budował tanie ośrodki dla bezdomnych

• Pieniądze pozyskiwał z kwest publicznych

• Pasjonat człowieka

• Pomoc bezdomnym

• „Pomóż mi pomagać innym”:

• Inicjatywa bezdomnego

• Zbieranie funduszy

• Załatwianie spraw z budową mieszkań

Polityka rynku pracy:

• Wyzwanie: walka z bezrobociem, działania na rzecz pełnego zatrudnienia

• Aby przezwyciężyć bezrobocie trzeba wygenerować nowe, realne miejsca pracy

• Podejmuje działania osłonowe na rzecz aktywizacji bezrobotnych, cel: zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego

• Zasiłek (obligatoryjny, powszechny, okresowy) -> specjalna forma zasiłku: świadczenia przedemerytalne

• Dodatki szkoleniowe, stypendia dla bezrobotnych poniżej 25 roku życia

• Pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, staże, pożyczki, dopłaty dla pracodawców

• Usługi rynku pracy-postulaty:

1. Ustalony katalog usług podstawowych (dostępny dla każdego):

2. Polityka społeczna powinna wyodrębnić drugi katalog, dla bezrobotnych będących w szczególnych potrzebach

3. Pakiet usług zachęcających do korzystania z podstawowej oferty

4. Tworzenie projektów i programów lokalnych na rzecz zatrudnienia

• Podstawowym miernikiem sytuacji na rynku pracy jest stopa bezrobocia

• Ilość bezrobotnych do ilości pracujących w gospodarce rynkowej+ bezrobotni razy 100%

• B- bezrobotni, PR- pracujący w gospodarce rynkowej

• Stopa bezrobocia w Polsce jest mierzona co miesiąc (średnio ok. 13-14%)

PROBLEM UBÓSTWA

• jeżeli dotyczy większej liczby społeczeństwa to stało się kwestią społeczną

• jest wyzwaniem dla polityki społecznej

• linia ubóstwa – wyznacza ją koszyk dóbr

  • dobra, usługi uznawane przez ekspertów za niezbędne dla jednostki i rodziny, podany w walucie

  • jeżeli zaspokaja on tylko fizyczną egzystencję to mówimy o minimum egzystencjalnym (ubóstwo bezwzględne)

  • jeżeli pozwala przeżyć i uczestniczyć w pewnym standardzie życia społecznego (wydaje mniej niż średnia krajowa) – minimum socjalne (ubóstwo względne)

  • minimum socjalne ubezpiecza przed ubóstwem

• stopa ubóstwa – ubodzy bezwzględnie/liczba populacji x100%

• cechy marginalizacji:

  • pozbawienie władzy i dostępu do podejmowania decyzji

  • mniej praw a więcej obowiązków

  • mniej możliwości wyboru, a więcej ograniczeń

  • mniej możliwości ekonomicznych i niższa pozycja

  • mniej możliwości edukacyjnych, rekreacyjnych, kulturalnych

  • większe narażenie na skutki społecznych nacisków i kryzysów gospodarczych

  • dyskryminacja prawna

  • społeczne napiętnowanie i praktyki dyskryminacyjne

• wykluczenie społeczne

  • ma swoją genezę w społecznym zamykaniu się grup w zderzeniu z prawami jednostki (grupa może wykluczać jednostkę)

  • wypadnięcie poza typowe ramy życia społecznego/grupowego

  • przyczyny:

    • krótkotrwałe/długotrwałe

    • własny wybór/wymuszone

    • cechy osobowościowe, indywidualne

    • trudności natury prawnej np. cudzoziemcy

Marginalizacja:

• Zdominowanie i peryferyzacja grupy społecznej

• Społeczna pozycja tych grup które zostały zdegradowane do peryferyjnego statusu przez grupy centralne

• Istota marginalizacji: poczucie obcości

• Cechy:

1. Pozbawienie władzy i dostępu do podejmowania decyzji

2. Grupa ma mniej praw a więcej obowiązków niż inni

3. Mniej możliwości wyboru a więcej ograniczeń

4. Mniej możliwości ekonomicznych i niższa pozycja ekonomiczna

5. Ograniczone możliwości edukacyjne, zawodowe, rekreacyjne, kulturowe etc.

6. Większe narażenie na skutki społeczne kryzysu gospodarczego

7. Dyskryminacja prawna

8. Społeczne napiętnowanie

Wykluczenie społeczne:

• Wypadnięcie poza ramy typowe dla grupy

• Może być długotrwałe, przypadkowe, poprzez swoje cechy

• Czasem decydują o tym względy życiowe

• Geneza wynika ze zjawiska zderzenia się praw jednostki z prawami grupy

• Jeżeli polityka społeczna sobie z tym nie poradzi oznacza to jej porażkę (programy nie działają)

• Co zrobić?

• Pracownik uliczny- sam udaje się do środowiska lokalnego i poszukuje potrzebujących