System edukacyjny w Szwecji

Szwedzki system edukacji należy do jednych z lepiej funkcjonujących w Europie. Potwierdzeniem tego są dane statystyczne. Ponad 25 proc. Szwedów -w przedziale wiekowym od 25-64 - legitymuje się jakąś formą studiów wyższych.

Nauczanie obowiÄ…zkowe

W Szwecji organizacją kształcenia zajmuje się państwo. System zarządzania oświatą jest scentralizowany, dlatego o większości spraw szkolnych decyduje rząd i parlament. Natomiast Ministerstwo Edukacji czuwa na poprawnością realizacji rządowych dyrektyw. Sektor prywatny w szwedzkim szkolnictwie ma charakter incydentalny, a udział tego typu placówek w cały systemie edukacji nie przekracza 1,5 proc. W Królestwie Szwecji obowiązek szkolny wprowadzono już w 1842 r. i nieprzerwanie istnieje on po dziś dzień. Obejmuje swym zakresem dzieci w wieku od 7 do 16 lat. Aczkolwiek rodzice mają prawo posłać swoje dziecko do szkoły o rok wcześniej lub później. Pierwszym etapem edukacji w Szwecji jest trwająca 9 lat szkoła podstawowa.Rok szkolny w Szwecji zaczyna się zazwyczaj pod koniec sierpnia i kończy na początku czerwca, łącznie trwa około 40 tygodni. Dzieli się na dwa semestry. Dokładne terminy rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego ustalają gminy.Intensywna praca nad kształceniem dzieci rozpoczyna się w zasadzie już od pierwszej klasy. W czasie kolejnych lat nauki uczniowie poddawani są różnym nieobowiązkowym testom kompetencyjnym. Szkoła podstawowa kończy się egzaminem, który obejmuje język szwedzki i język angielski oraz matematykę. Na świadectwie końcowym zamieszczone są wyniki ze wszystkich przedmiotów oraz oceny zdobyte na egzaminie. Na tym poziomie edukacji obowiązuje trzystopniowa skala ocen tj. "G" - promującą, "VG" - promującą z wyróżnieniem i "MGV" - promującą ze specjalnym wyróżnieniem.

Szkoła średnia

Kolejnym szczeblem edukacji w Szwecji jest szkoła średnia, do której uczęszcza ponad 95% młodzieży. Nauka w gimnazjum zaczyna przybierać bardziej indywidualny charakter. Szkoła taka generalnie trwa trzy lata, jednakże okres ten można skrócić lub przedłużyć w zależności od zdolności danego ucznia. Na tym etapie nauczania obowiązuje kilkanaście programów profilowanych, większość z nich przygotowuje do zawodu, ale są też takie, które stanowią niejako fundament do podjęcia studiów uniwersyteckich. Obok ocen znanych z niższych szczebli edukacji w szkole średniej pojawia się czwarta ocena "IG" będąca odpowiednikiem polskiej oceny niedostatecznej. Dlatego w przeciwieństwie do podstawówki nie każdy kończy szkołę średnią.Świadectwo ukończenia nauki zawiera oceny ze wszystkich przedmiotów kończących się zaliczeniami. Warunkiem jego otrzymania jest też zdanie testów z języka szwedzkiego, angielskiego i matematyki.Do szkoły średniej można uczęszczać aż do czasu ukończenia dwudziestego roku życia. Potem pozostają już tylko różne formy szkolnictwa dla dorosłych, które najczęściej przybierają charakter zaoczny lub nawet korespondencyjny. Wszyscy uczniowie w wieku od 16 do 20 lat uczący się w szkole średniej korzystają z państwowego stypendium naukowego.

Szkoły wyższe

W ciągu trzech lat po ukończeniu szkoły średniej przeszło 30% absolwentów podejmuje dalszą naukę. Rekrutacja na studia odbywa się na podstawie konkursów świadectw oraz w oparciu o krajowe testy przydatności uniwersyteckiej. Wyniki takich testów ważne są przez pięć lat.

Szwecja posiada bogate tradycje w zakresie szkolnictwa wyższego. Obecnie w jego w ramach działa 49 wyższych uczelni, w tym 12 prywatnych. W skład uczelni nadzorowanych przez rząd wchodziło 13 uniwersytetów, 7 niezależnych kolegiów sztuki oraz 16 kolegiów uniwersyteckich, w tym Sztokholmski Instytut Edukacji i Sztokholmskie Kolegium Uniwersyteckie Wychowania Fizycznego i Sportu. Funkcjonuje także jedno kolegium kształcące w dziedzinie nauk zdrowotnych. Najstarszą i zarazem największą państwową uczelnią jest Uniwersytet w Uppsali, założony w 1477 r. Natomiast wśród uczelni prywatnych prym wiodą przede wszystkim Uniwersytet Techniczny AB w Chalmer oraz Sztokholmską Szkoła Ekonomii i Kolegium Uniwersyteckie w Jönköping.

Tytuły za punkty

W czasie studiów za naukę przyznawane są punkty. Za każdy tydzień nauki student otrzymuje jeden punkt. Najniższym stopniem akademickim w Szwecji jest dyplom kolegium uniwersyteckiego przyznawany za 80 punktów. Za 40 więcej otrzymuje się tytuł bachelora. Natomiast, aby stać się magistrem trzeba mieć zgromadzonych minimum 160 punktów. Prawo nadawania doktoratu mają wszystkie uniwersytety, natomiast kolegia uniwersyteckie muszą się ubiegać o takie uprawnienia dla danej dziedziny wiedzy. Ponadto, funkcjonują też stopnie zawodowe. Otrzymują je absolwenci studiów inżynierskich, medycyny, stomatologii czy też sztuk pięknych. Czas trwania studiów prowadzących do przyznania kwalifikacji zawodowych uzależniony jest od charakteru danego kierunku.

Kadra akademicka

Od 1986 r. w szkolnictwie wyższym Szwecji istnieją 4 podstawowe stanowiska akademickie: profesor, starszy wykładowca, asystent badawczy i młodszy wykładowca. Od trzech pierwszych wymaga się, co najmniej doktoratu, a od młodszych wykładowców minimum stopnia bachelor. Od 1 stycznia 2002 r. ustanowiono stanowisko starszego wykładowcy pomocniczego. Uczelnie mogą także zatrudniać na etacie studentów-doktorantów. Wewnętrzna struktura organizacyjna należy do decyzji samych uczelni. W większości przypadków uniwersytety i kolegia uniwersyteckie mają strukturę wydziałową. Rektora wybiera społeczność akademicka, a formalnie powołuje rząd na 6-letnią kadencję