*CEBULOWE*

Rodzina: Alliaceae Czosnkowate

Rodzaj: Allium

Gatunek: Cebula zwyczajna Allium cepa L. Cebula kartoflanka Allium cepa var. Aggregatum; Cebula wielopiętrowa Allium cepa var. Proliferum; Cebula perłowa Allium ampeloprasum L.; Szalotka Allium fistulosum; Czosnek Allium sativum; Por Allium ampeloprasum ssp. porrum; Szczypiorek Allium schoenprasum; Czosnek liściowy (chiński) Allium tuberosum.

Cebulowe warzywa to wolno rosnące byliny, uprawiane jako roś dwuletnie (z wyjątkiem szczypiorku, siedmiolatki i c. wielopiętrowej- rośliny wieloletnie). I roku urp tworzą cebulę. Cebula skł. się ze skróconej łodygi (piętki) i mięsistych oraz suchych pochew liściowych (łusek). Z obwodowej części piętki wyrastają korzenie z górnej liście. Kształt cebuli jest cylindryczny (por) lub zbliżony do kulistego. Część jadalna może skł się z kilku cebulek tw gniazda (kartoflanka, szalotka, c perłowej i wielopiętrowa) bądź z ząbków tw główkę(czosnek). Liście są rurkowate, długie, puste w środku (tzw. Szczypior), u pora i czosnku są równowąskie i płaskie). W II roku Uro wytwarzane są pędy kwiatostanowe i nasiona. System korzeniowy w warzyw cebulowych z wyj pora jest płytki. Cebulowe warzywa mają nie wielkie wymagania klimatyczne, ale duże wymagania glebowe. Nie są wrażliwe na niskie temperatury. Siedmiolatka, por szczypiorek i c. wielopiętrowa mogą zimować w gruncie. Największe wymaganie wodne mają por i czosnek podczas intensywnego wzrostu.

Choroby: fuzaryjna zgnilizna cebuli(g), bakterioza(b), różowa zgnilizna korzeni cebuli(g), sucha zgnilizna cebuli, szara pleśń, zgnilizna szyjki, mączniak rzekomy, biała zgnilizna, alternarioza cebuli, antraktoza, zółtaczka ostra cebuli; Szkodnik: rolnice, chowacz szczypinarek, wciornastki, poskrzypka cebulowa, wgryzka szczypiorka, błotnisza Czosnówka, udnica cebulówka, niszczyk zjadliwy, węgorek niszczyk.

*Cebula zwyczajna Allium cepa L.

Roś dwuletnia, słaby system korzeniowy, korzenie przybyszowe wyrastają z piętki. Liście cebuli skł się z blaszki liściowej (szczypior) i pochwy liściowej, starsze liście obejmują młodsze tworząc tzw. łodygę rzekomą., która określana jest jako szyjka liściowa. Pochwy pierwszych 5-6 liści są cienkie, blaszkowate i zawsze odpadają, kolejnych 7-10 lisci tw suche łuski a dalsze są mięsiste i grube. Dalsze to łuski zamknięte. Grubienie cebuli odbywa się poprzez odkładanie skł zapasowych w mięsistych pochwach normalnych liści z blaszkami oraz wykształcanie się i grubienie pochew zamkniętych. Blaszki liściowe cebuli są rurkowate, wewnątrz puste. W ciągu wegetacji roś wytwarza 25-30 liści o barwie jasnozielonej do ciemnozielone. Pod koniec wegetacji szczypior załamuje się a cebula zwiększa nadal wieją masę. W kątach liści na pietce wytarzane są pąki śpiące. W drugim roku ze wierzchołków wzrostu wyrastają pędy generatywne. Kwiatostanem jest baldach (zaw 50-1000 kwiatów)otulony błoniastą okrywa która podczas kwitnienia rozrywa się. Owocem jest torebka( z 6 nasionami). Nasiona SA czarne, trójgroniaste, pomarszczona, zdolność kiełkowaniea 2-3 lat. W 1g 220-250 nasion; mtz 4-4,7g; wschody po 15-18 dniach; czystość 98 %.

Cechy odmianowe:

Kształt cebuli: kulisty, kulistospłaszczony, kulistoromboidalny, płaski; wierzchołki: spłaszczone, niecowgłebiony, silnie wgłębiony, zniezysty, silnie zbieżysty; piękti: płaskie, lekko wysunięte, wciągnięte, wysunięte; zabarwienie łusek: białe, żółte, brązowe, czerwone, fioletowe; Zabarwienie żółte i czerwone związane jest z zaw. Kwertycyny; Łuski mięsiste: białe, białe z odcieniami zielonymi lub żółtymi. Ścisłość przylegania łusek świadczy o jej twardości. Smak: ostry lub łagodny( zależy od lości kwasu pirogronowego). Odm wczesne są mniej ostre niż poźniejsze, odm fioletowe i czerwone mniej ostre od białych. Małe cebule są twarde o ostrym smaku, wieksze łagodniejsze. Długość okresu wegetacji: wczesna- dojrzałość użytkowa do 120 dni od wysiewu nasion, średniowczesne 120-130dni, średnio późne 130-140 dni, późna pow 140 dni. Odmiany późne mają wiekszą skłonność do tw cebul bączastych( z niezasychającym szczypiorem). Cebula z rozsady dale wieksze i bardziej kształtne zgrubienia niż cebula z siewu. Najwieksze śr maja cebule upr z dymki.

Do przetwórstwa: duża zaw Sm. Intensywny zapach i smak, nie ciemniejący miąższ pod wpływem wys. Temperatury. Do mrożenia cebule duże o łagodnym smaku, nie ciemniejące; do suszenia używa się cebula białe.

*Cebula kartoflanka Allium cepa var. Aggregatum; odm botaniczna c. zwyczajnej. Tworzy gniazda złożone z 6-15 cebulek średniej wielkości. Kształt ich jest kulisty lekko spłaszczony z jednego boku, łatwo oddzielają się. Łuski okrywające żółte, brązowe lub czerwono-brązowe. Liście rurkowate, puste w środku. Łuski mięsiste mają ostry smak i zapach. Rzadko wytwarza pędy kwiatostanowe i słabo zawiązujae nasiona. Rozmnażana wyłącznie wegetatywnie. Ma mniejsze wymagania glebowe i klimatyczne od cebuli zwyczajnej.

*Cebula wielopiętrowa Allium cepa var. Proliferum; roślina iwleoletnia, tworząca w glebie gniazda małych, niekształtnyh cebulek o zabarwieniu czerwonym lub fioletowym. Szczypior jest gruby ciemnozielony. Wytwarza pędy kwiatostanowe na szczycie z kwiatami i małymi cebulkami. Z cebulek tych mogą wyrastać pędy kwiatostanowe (do 3 pieter, przy sprzyjających warunkach).

* Cebula perłowa Allium ampeloprasum L.; wys 30-60 cm; liście równowąskie, Tworzy kilka małych cebulek przybyszowych o zew łskach barwy białej lub srebrzystej. Nie posiada suchych łusek i nie nadale się do przechowywania. Pęd kwiatostanowy zakończony baldachem z różowo białymi płatkami korony. Niewytwarzaja nasion. Ma delikatny smak.

*Szalotka Allium fistulosum L.; roślina trwała,urawiana jako jednoroczna; liście stojące rurkowate, puste wew. Zasychające pod koniec okresy wegetacyjnego. Tworzy gniazda cebul podłużnie jajowatych (wys.3-5 cm). Barwa fioletowa, brązowa lub zółta, miąż biały z różnymi odcieniami. Rozmnaża się przez małe cebulki o wys 1-2 cm które sadzi się wiosną lub jesienią. Najbardziej delikatny smak ze wszystkich cebulowych.