33. Typologie elit

1. Elita sfragmentaryzowana (konkurująca)- w tym wypadku nie istnieje możliwość porozumienia i consensusu. Elity promując swoje własne, sprzeczne interesy nie są w stanie dojść do porozumienia. Konsekwencją braku zgody co do reguł gry politycznej jest niestabilność systemu politycznego, bez względu na to, czy posiada on cechy systemu autorytarnego, czy też demokratycznego. W związku z brakiem możliwości komunikacji, niektóre frakcje nie mają zadowalających możliwości wpływu na rządy i wyrażania dezaprobaty wobec istniejącego systemu politycznego, dlatego też postrzegają obowiązujący porządek społeczny jako narzędzie realizacji interesów frakcji dominującej. Pragnąc zrealizować swoje interesy, muszą obalić lub zachwiać instytucjonalne status quo i frakcje, które za nim stoją.

2. Elita zintegrowana normatywnie (zunifikowana)- stanowi przeciwieństwo elity sfragmentaryzowanej. W tym typie elity politycznej czynnikiem dominującym jest pozytywna, konstruktywna rywalizacja, w której znaczną rolę przypisuje się mechanizmom kooperacji i negocjacji. Politykę traktuje się jako sferę przetargów, które maja służyć minimalizacji znaczenia rozstrzygnięć konfrontacyjnych. Taki styl uprawiania polityki staje się możliwy tylko wówczas, gdy wszystkie istotne elity polityczne akceptują zasady gry politycznej i nie kwestionują systemu politycznego i jego instytucji. Systemy polityczne, w których dominuje ten typ elit politycznych, są stabilne i mają przynajmniej nominalnie demokratyczny charakter.

3. Elita zintegrowana ideologicznie- w przypadku tej elity podstawą jest bardzo silne porozumienie dotyczące wartości. Wszystkie podgrupy elity są ściśle scentralizowane i kontrolowane przez jedną z nich silniejszą, bardziej zdecydowaną i zorganizowaną. Dominująca frakcja monopolizuje procesy decyzyjne, a zwłaszcza wszystkie instytucje władzy państwowej. Istnieje powszechna akceptacja reguł narzuconych przez frakcję kontrolującą system polityczny i ideologiczne przywiązanie do narzuconych wartości ( które często są tylko deklarowane). Instytucje władzy politycznej mogą być formalnie demokratyczne, jednak brak konkurencji politycznej, opartej na walce o masowe poparcie elektoratu powoduje, że są spełnione. Wyżej przedstawione cechy elity zintegrowanej ideologicznie sprawiają, iż funkcjonuje ona w systemach totalitarnych.

36. Typologie przywództwa politycznego

Przywództwo polityczne – jest to sztuka pozyskiwania zwolenników i minimalizowania wpływu przeciwników, w warunkach istnienia zewnętrznego wroga

Typ przywództwa politycznego – wyraża charakter potrzeby, jaką przejawia wspólnota polityczna na danym etapie rozwoju bądź osiągniętego efektu

Styl przywództwa politycznego – jest to sposób komunikowania się przywódcy ze zwolennikami i przeciwnikami

Typy przywództwa politycznego:

1. Wg. J. MacGregora Burnsa

 przywództwo transformacyjne – wywołujące zmianę wspólnoty i podnoszące na wyższy poziom zachowania

 przywództwo transakcyjne – obopólna wymiana korzyści między stronami

1. Wg. Philipa Cerny

 przywództwo rutynowe – połączenie pasywności, reprezentatywności i legalizmu (pożądane w wysoce ustabilizowanej sytuacji ekonomicznej i politycznej, ma charakter adaptacyjny)

 przywództwo transformatywne - aktywność, autonomiczność, autorytatywność (wykazuje swoją przydatność w warunkach kryzysu, jest w najwyższym stopniu kreatywne i innowacyjne)

 przywództwo integratywne – różniące się od rutynowego poziomem aktywności (ujawnia swoje walory w liberalnych demokracjach o jasno zdefiniowanych konfliktach społecznych)

 przywództwo katalityczne – różniące się od transformatywnego jedynie legalizmem (jest pożądane w warunkach konsolidacji zmian lub wprowadzania reform)

1. Wg. U Jakubowskiej (wyodrębnione z uwagi na predyspozycje psychiczne)

 przywództwo ekstrawertyczne - wiąże się z chwiejnością zachowań, koncentracją na własnej osobie

 Drugi typ przywództwa ujawnia neurotyczną wrogość, skłonność do agresji

1. Wg. Maxa Webera

 Przywództwo charyzmatyczne – wynikające z osobistych predyspozycji jednostki, takich jak np. demagogia, autorytet

Trzy typy przywództwa politycznego ze względu na nacisk na to, z kim przede wszystkim komunikuje się przywódca:

 Przywództwo defensywne – zorientowane na utrzymanie poziomu poparcia zwolenników

 Przywództwo ofensywne – skierowane na redukcję zagrożenia ze strony przeciwników

 Przywództwo technokratyczne – przyznające większe znaczenie stosunkom z ekspertami niż ze zwolennikami lub przeciwnikami

Przywództwo prospektywne (umiarkowane bądź radykalne) – kładzie nacisk na indywidualizm oraz jest nastawione nie tylko na utrzymanie poziomu poparcia, ale głównie na pozyskiwanie nowych.

Przywództwo retrospektywne (umiarkowane bądź radykalne) – kładzie nacisk na elementy integrujące wspólnotę polityczną np. narodowość, wyznanie.