1.Opisz trzy pierwsze stadia (ćwiczenie odruchów, rozwój schematów, odkrywanie procedur) okresu sensoryczno-motorycznego J. Piageta.

Stadium 1. Ćwiczenie odruchów (od urodzenia do 1 miesiąca) Noworodek ssie, kiedy sutek dotyka jego warg, chwyta, kiedy jakiś przedmiot dotyka jego dłoni ,odwraca się, kiedy pojawia się odpowiedni bodziec wzrokowy. Te wzorce zachowania są widziane jako automatyczne reakcje na dane bodźce pochodzące ze środowiska, ulegające jedynie niewielkim zmianom w pierwszym miesiącu życia. Piaget sądził ,że zachowania te stanowią podstawę dalszego rozwoju. Rozwój zachodzi, gdy te zachowania są stosowane

wobec coraz większej liczby obiektów i zdarzeń (w terminologii Piageta - w miarę jak niemowlęta

dokonują asymilacji coraz większej liczby danych) oraz gdy zaczynają zmieniać się w odpowiedzi

na te nowe doświadczenia (w terminologii Piageta - podlegać akomodacji). Gdy pierwotnie

niezmienne zachowania zaczynają być modyfikowane przez doświadczenie, niemowlę wchodzi w

stadium 2

Stadium 2. Rozwijanie schematów (1-4 miesiące) Można na przykład mówić o "schemacie ssania" w tym znaczeniu, że

niemowlę posiada zorganizowany wzorzec ssania, który daje się zastosować do bardzo wielu różnych bodźców. Oczywiście mogą być ssane sutki, ale także grzechotka, pluszowe zabawki i palce. Niemowlę poznaje świat poprzez takie czynności, jak ssanie, chwytanie, patrzenie i manipulowanie. W stadium 2. schematy podlegają dwojakiego rodzaju rozwojowi. Po pierwsze, indywidualne

schematy stają się stopniowo coraz precyzyjniejsze. Chwytanie u jednomiesięcznego dziecka jest

raczej mało zróżnicowane; twarda, cienka grzechotka i miękka, wypchana zabawka mogą być chwytane zasadniczo w taki sam sposób. Chwytanie u dziecka czteromiesięcznego jest

zdecydowanie lepiej wyćwiczone i dostosowane do zróżnicowania istniejącego w otoczeniu

Druga zmiana polega na tym, że zamiast stosowania pojedynczo mogą być łączone tak, aby tworzyć większe jednostki. Szczególnie ważne jest to, że schematy angażujące różne modalności zmysłowe - wzrok, słuch, dotyk - zaczynają być wiązane ze sobą. Słysząc jakiś dźwięk, dziecko zwraca się w kierunku źródła tego dźwięku - jest to przykład koordynacji słuchu i wzroku. Dziecko patrzy na jakiś przedmiot, a następnie sięga w jego kierunku, chwyta go i manipuluje nim - to

przykład koordynacji wzroku i dotyku.

Stadium 3. Odkrywanie procedur (4-8 miesięcy) Jedną z cech charakterystycznych dla stadium 3. jest to, że dziecko zaczyna wyraźnie wykazywać zainteresowanie światem zewnętrznym.

Schematy zaczynają być skierowane na zewnątrz własnego ciała dziecka, ku eksploracji otoczenia.

Tak więc gdy dziecko manipuluje zabawką, czyni to z powodu zainteresowania

badaniem tego przedmiotu.

Jednym z przejawów wzrostu świadomości otoczenia u dziecka jest odkrywanie różnych procedur pozwalających na odtwarzanie interesujących zdarzeń. Dziecko będące w stadium 3. Może przypadkowo uderzyć lalkę zawieszoną nad łóżeczkiem, sprawiając, że podskoczy ona, i spędzić następne 10 min na uderzaniu jej i śmianiu się. U

dziecka zaczyna rozwijać się ważny rodzaj wiedzy: co można robić, aby osiągnąć pożądane skutki. Dziecko będące w tym stadium. Wykazuje rodzaj rozumienia przyczynowości - rozumie ją po fakcie.

Dziecko nie jest jeszcze zdolne do wyobrażenia sobie wcześniej, jak mogłoby wywołać interesujące skutki.

Rozwinięte procedury mogą czasami

być niewłaściwie zastosowane, tak jakby dziecko sądziło, iż określone zachowanie zawsze może wywołać jakiś interesujący skutek.

2. Opisz stadia 4-6 (intencjonalne zachowanie, nowość i eksploracja, reprezentacje umysłowe) okresu sensoryczno-motorycznego J. Piageta

Stadium 4. Intencjonalne zachowanie (8-12 miesięcy) Dziecko będące w stadium 3. potrafi

odtwarzać interesujące skutki pod warunkiem, że trafi na nie przez przypadek. W stadium 4. To ograniczenie znika. Najpierw dziecko dostrzega jakiś pożądany cel, a następnie zastanawia się, jak

mogłoby go osiągnąć. Według Piageta intencjonalne zachowanie zakłada umiejętność oddzielania środków od celów. Dziecko musi być zdolne do zastosowania jednego schematu jako środka prowadzącego do jakiegoś innego schematu, który wówczas staje się celem. Typową sytuacją dla badania zachowań intencjonalnych jest reakcja na przeszkody. Na przykład dziecko akurat sięga

po zabawkę, a my kładziemy poduszkę pomiędzy jego ręką a zabawką. Młodsze dziecko może bezskutecznie uderzać w poduszkę lub natychmiast uaktywnić

schemat celu, czyli zrobić z poduszką to, co miało zamiar zrobić z zabawką. Dzieci w stadium 3., w przeciwieństwie do dzieci w stadium 4., nie wykonują następującego działania: odsunięcie poduszki i

sięgnięcie po zabawkę. Ten rodzaj adaptacyjnego rozwiązywania problemów wymaga oddzielenia środków od celów. Dziecko musi zastosować schemat odsuwania jako środek do osiągnięcia schematu sięgania i zabawy - pożądanego skutku.

Stadium 5. Nowość i eksploracja (12-18 miesięcy) Dziecko będące w stadium 5. -

zaczyna świadomie i systematycznie zmieniać swoje zachowania, tworząc w ten sposób

zarówno nowe schematy, jak nowe skutki.

Postęp dokonujący się w tym stadium ujawnia się wyraźnie w przypadku problemu do rozwiązania. Potrafi odkrywać zupełnie nowe rozwiązania poprzez aktywne działanie metodą prób i błędów. Piaget opisał na przykład, jak dzieci dochodzą do

odkrycia, że oddalony cel może być uzyskany za pomocą sznurka i że patyczek może być użyty do

popychania, przyciągania lub innego oddziaływania na oddalony obiekt. W tym okresie dziecko potrafi eksperymentować dla przyjemności eksperymentowania. Na przykład roczne dziecko wychyla się ze swojego wysokiego krzesła i rzuca łyżeczkę na podłogę, obserwując, jak spada. Rodzice podnoszą i podają dziecku łyżeczkę, a ono wychyla się z drugiej strony krzesła i znowu rzuca przedmiot, tym razem może nawet silniej. Rodzice znowu podnoszą łyżeczkę, a dziecko rzuca nią tym razem przez cały pokój. Dzięki takiemu aktywnemu eksperymentowaniu dziecko zdobywa wiedzę o świecie.

Stadium 6. Reprezentacje umysłowe (18-24 miesiące)

Postęp dokonujący się w stadium 6. polega na tym, że dziecko po raz

pierwszy staje się zdolne do tworzenia reprezentacji - do myślenia o czymś i działania

wobec świata w sposób wewnętrzny, a nie tylko zewnętrzny. Umysłowe rozwiązywanie problemów zaczyna zastępować metodę prób i błędów.

3.Zdefiniuj pojęcie „stałości przedmiotu” i opisz kolejne ograniczenia z nim związane, występujące w ciągu całego okresu sensoryczno-motorycznego.

Pojęcie stałości przedmiotu odnosi się do naszej wiedzy o tym, że przedmioty istnieją stale, niezależnie od tego, czy je spostrzegamy. Jest to świadomość tego, że na przykład zabawka nie przestaje istnieć, gdy jej nie dotykamy. Małe dzieci początkowo nie rozumieją stałości przedmiotu i rozumienie to rozwija się stopniowo przez cały okres wczesnego dzieciństwa. W dwóch pierwszych stadiach, to znaczy w ciągu 3-4 pierwszych miesięcy życia, dzieci nie wykazują żadnych oznak rozumienia stałości przedmiotu. Gdy na przykład zabawka znika sprzed oczu dwumiesięcznego dziecka, zachowuje

się ono tak, jakby już nie istniała.

Dopiero w stadium 3. (w wieku 4-8 miesięcy) dzieci zaczynają poszukiwać przedmiotu, który

zniknął. Dziecko dokonuje poszukiwań, jeśli przedmiot jest częściowo ukryty, a nie gdy jest całkowicie schowany. Podjęcie poszukiwań może również zależeć od tego, co spowodowało zniknięcie przedmiotu: działanie dziecka czy inne przyczyny. Dziecko, które samo zrzuca przedmiot z krzesła, będzie patrzeć na podłogę, aby go znaleźć; gdy przedmiot zostanie zrzucony przez kogoś innego, podjęcie poszukiwań będzie mniej prawdopodobne. W stadium 4 pojawia się zachowanie, które zostało nazwane przez Piageta błędem AB, oznacza to, że dzieci szukają przedmiotu w lokalizacji pierwotnej, w której znajdowały je uprzednio, a nie w późniejszym miejscu.

4.Opisz przykładowe badania obrazujące pojawianie się u dziecka kolejnych „niezmienników”: stałości masy, stałości objętości i stałości liczby.

-niezmienniki- aspekty świata, które pozostają takie same pomimo zmiany innych aspektów. Wg teorii Piageta

Różne niezmienniki podlegają zrozumieniu w różnych stadiach rozwoju.

-liczby

Jeśli poprosimy dziecko w wieku 4-5 lat, aby ułożyło rząd żetonów (po uprzednim pokazaniu mu wzoru) aby ułożyło taki w którym będzie tyle samo żetonów, to najpierw ułoży rząd tej samej długości, lecz liczba elementów może być zmieniona. Zazwyczaj odbywa się to poprzez ułożenie dwóch żetonów na wysokości końców pierwotnego rzędu, a następnie dołożeniu między nimi pewnej liczby żetonów bez zwracania uwagi na to czy liczba się zgadza (gdy się zgadza, to jest to przypadek). Dziecko w wieku 5-6 lat poproszone o wykonanie tego samego zadania zachowuje zgodność elementów, korespondują one ze sobą „jeden na jeden” i układa taki sam rząd. 1) Gdy wydłużymy jeden rząd nie zmieniając ilości elementów dziecko uważa że dłuższy zawiera ich więcej, nawet gdy dziecko potrafi już policzyć ilość elementów. Dziecko uważa ,że liczba się zgadza gdy rzędy są tej samej długości.

-objętość, ilość cieczy

Pokazujemy dziecku dwa naczynia takiej samej wysokości i kształtu, dziecko ma pokazać gdzie jest więcej wody( ma być tyle samo ,jeśli trzeba ,dolewamy kilka kropel wody).1) Następnie na oczach dziecka przelewamy wodę do wysokiego, wąskiego naczynia( lub niższego, szerszego) i prosimy aby dziecko ponownie porównało ilość wody. Dziecko uważa (zazwyczaj), że w wysokim naczyniu jest więcej wody. 2)Gdy przelejemy wodę do stanu poprzedniego 1) dziecko będzie teraz uważało, że wody jest tyle samo.

-masa

Prosimy dziecko, żeby zrobiło z plasteliny dwie jednakowe kulki, tak aby ich waga była identyczna. Sprawdzamy to na wadze szalkowej, aby dziecko potwierdziło, że waży tyle samo. Następnie rozpłaszczamy jedną z kulek i prosimy dziecko żeby wskazało kulkę, która mniej waży. Dziecko wskaże płaską.

5. Teoria psychospołeczna E. Eriksona: opisz pierwsze stadium (podstawowa ufność a podstawowa nieufność)

(0-1) Przyszliśmy na świat przygotowani do tworzenia więzi, mieliśmy zdolność do poznawania świata, głównie ustami. Nasze ciało było przygotowane do przytulania. Zostaliśmy wyposażeni w postawy mimiczne ,najsilniejszym narzędziem do nawiązywania kontaktów był płacz Zadaniem tego okresu jest osiągnięcie zaufania do opiekuna, tzn że niemowlę ma doświadczyć ciągłości zaspokajaniu potrzeb. Jeśli przejawy ufności są, to wtedy dziecko spokojnie śpi. Kiedy dziecko spokojnie przyjmuje pokarm, oznacza to, że ma pogodny nastrój. W okresie ząbkowania dziecko uczy się ufać sobie, ponieważ czuje dyskomfort. Jeśli wysyła sygnały i matka go rozumie, to wie że jego sygnały są odbierane i że ma wpływ na środowisko. Gdy wszystko jest zaspokojone ,to u dziecka powstaje nadzieja. Jeśli doświadczenia są negatywne, pojawiają się tendencję do izolowania, lęk i brak zaufania do siebie.

6. Teoria psychospołeczna E. Eriksona: opisz piąte stadium (tożsamość a pomieszanie tożsamości)

Adolescencja, dorastanie (13-18). Człowiek eksperymentuje ze swoim ciałem, formułuje tożsamość, patrzy na co go stać. Pojawia się pomieszanie tożsamości, stan ten może spowodować, że będą się czuli izolowani, niespokojni czy niezdecydowani. Są ogromnei zainteresowani tym co inni o nich myślą i z tego powodu mogą przejawiać dużą nieśmiałość i zakłopotanie. Kryzys tożsamości – konieczność uporania się z przejściowym niepowodzeniem w kształtowaniu stabilnej tożsamości, czyli z pomieszaniem ról. Niepokojące jest także pojawienie się negatywnej tożsamości- poczucia posiadania wielu bezwartościowych lub negatywnych cech. Rozwija się także cnota wierności- równowaga ego zostaje zagrożona : z jednej strony oczekuje się od młodego człowieka, że dostosuje się do dorosłego sposobu życia, a z drugiej strony musi sobie odmawiać swobody seksualnej, jaką ma dorosła osoba. W tym trudnym okresie dąży do poznania i zrozumienia siebie samego a także stara się sformułować zbiór wartości.

7. Teoria psychospołeczna E. Eriksona: opisz siódme stadium (produktywność a stagnacja)

To stadium charakteryzuje się tym co się tworzy- potomstwem, produktami, ideami itd., oraz formułowaniem wskazówek dla przyszłych pokoleń. Rozwija się cnota opiekuńczości. Realizuje się to w wychowywaniu dzieci, nauczaniu, pokazywaniu i nadzorowaniu. Nauczanie wpaja między innymi poczucie, że ludzie są komuś potrzebni. Dla tego stadium charakterystyczna jest rytualizacja generacyjna- rytualizacja rodzicielstwa, wytwarzania, nauczania, uzdrawiania, itd. Wypaczenia rytualizacji generacyjnej przejawiają się w postaci autorytaryzmu- przejęcia lub nadużycia władzy.