ETYKA

t e m a t y k a w y k ł a d ów

___________________________________________________________

(wykład nr 1 oraz wykład nr 2, 27.02.2011)

I. Miejsce etyki w filozofii - etyka jest składowa filozofii

1. Cztery wyróżniki, aspekty poszczególnych dziedzin wiedzy:

przedmiot, cele i metody (czyli czym jedna nauka różni się od drugiej, odróżnia jedną dziedzinę wiedzy od innej), wyniki (czyli czym nauka różni się od pseudonauki, odróżnia naukę od pseudonauki).

Przedmiot pedagogiki: nauczanie i wychowanie

Cele: pedagogika opisowa –( opisuje, informuje jak się wychowuje i naucza,
opisać jak ludzie nauczają i wychowują i wyjaśnić)

normatywna (poucza) jak należy uczyć, pouczać

etyka opisowa, opisać jakie wartości ludzie cenią i wyjaśnić ale to
wkracza w filozofię

normatywna, wskazać sposoby jak wychowywać jak uczyć

Metody: w pedagogice jest obserwacja i spekulacja (wnioskowania), nie ma eksperymentu i nie ma rachunku – metody są podobne w etyce i filozofii

(poucza i stwierdza)

Wyniki: pedagogika normatywna tradycyjna

Opisowa(In współczesna

twierdzenia udowodnione i uzasadnione – to jest sfera nauki

kwazinauka to niby nauka i w pedagogice jest dużo kwazi (niby) nauki bo jest dużo gadaniny nie udowodnionej

1. Empiryczny obraz filozofii, czyli powszechna niezgodność poglądów. Filozofia a nauka.

F nad wieloma sprawami się zastanawiają, udzielają na nie odpowiedzi i swoje odpowiedzi czyli twierdzenia uzasadniają. Wygłaszają pewne stwierdzenia o świecie, a więc F jest rodzajem działalności poznawczej podobnie jak nauka ale nauką nie jest bo w F dominuje nie zgodność poglądów

1. Źródła filozofii, czyli kiedy i dlaczego ludzie filozofują.

Dlaczego się zajmują filozofia, etyką, czyli mędrkują?

LUDZIE FILOZOFUJĄ:

- jedni czasem bo się tacy urodzili niektórzy nigdy)

- inni zawsze są to prawdziwi filozofowie prawdziwi zawodowi, akademiccy

Filozofujemy, kiedy mamy kłopoty życiowe, problemy .kiedy sens życia jest zagrożony to zwracamy się do filozofów, wtedy filozofujemy, gdy problem zniknie to sens wróci i filozofia idzie w odstawkę. F łączy się z zaburzeniami sensu życia( to chwilowa ucieczka od problemów)

1. Cztery podstawowe pytania człowieka i cztery działy filozofii.

Cztery podstawowe pytania człowieka:

1. Jaki jest świat? - pytanie metafizyczne

2. Jak go poznać? - pytanie epistemologiczne

3. Jak go ocenić? - pytanie aksjologiczne

4. Jak świat zmienić ulepszyć?- pytanie praktyczne prakseologiczne

I to są główne działy filozofii.

1. Działy filozofii: główne (metafizyka i aksjologia) i pomocnicze (epistemologia i prakseologia) - oraz ich składowe.

Cztery działy filozofii:

FILOZOFIA:

1. EPISTEMOLOGIA – gnozeologia, polski odpowiednik to teoria poznania, odpowiada na pytanie jak świat poznać?

2. METAFIZYKA: odpowiada na pytanie jaki świat jest?

- filozofia przyrody to jest w zaniku bo nauki przejęły przyrodę

- filozofia człowieka zwana również antropologia filozoficzną (antropologia- nauka o człowieku)

- filozofia kultury też trochę w zaniku

1. AKSJOLOGIA: odpowiada na pytanie jak go ocenić?

- etyka- teoretyczna

- estetyka- praktyczna, życiowa

1. PRAKSEOLOGIA - odpowiada na pytanie jak świat zmienić?

M i A to główne działy

E i P to pomocnicze działy

LOGIKA – Logika i Filozofia są różne ale sobie bliskie środki ciężkości leżą poza obszarem wspólnym chodzi o Logikę i Filozofię

ŚWIAT: człowiek, przyroda, kultura wytwory człowieka

ETYKA:

W epistemologii – centralnym terminem jest prawda, przeciwieństwo fałsz

opisowa- jak ludzie dochodzą do prawdy?, ona dominuje

normatywna- jak powinni czynić, naprawić bo może robią źle

W metafizyce – jest istnienie nazywane bytem, przeciwieństwo to nie istnienie, nie byt

opisowa – opisuje nam jaki świat jest

normatywna –jak świat zmienić

W aksjologii – jest wartość, to co cenne (etyka: dobro-przeciwieństwo zło i estetyka: piękno-przeciwieństwo brzydota)

opisowa - i normatywna (Aksjologia centralnym ogniwem jest wartość)

Etyka: opisowa – co ludzie uważają za wartość, cenne, dobre

normatywna – jakie wartości powinni uważać za dobre i cenne

Estetyka: opisowa – co ludzie cenią, co jest piękne

normatywna – jakie wartości powinni uważać za piękne

W prakseologii –

1. Filozofia akademicka, czyli trzy części składowe nauk filozoficznych: historia filozofii (antykwaryczna i teoretyczna), filozofia problemowa („właściwa”), metafilozofia.

Filozofia akademicka – ci którzy pracują na etatach, w katedrach

Czym zajmują się filozofowie akademiccy?

Filozofowie: to są części składowe ale filozofii akademickiej

- Historia filozofii – poglądy sławnych filozofów, tematy rozważań

- Filozofia systematyczna, problemowa („właściwa”).- problemy filozofów

- Metafilozofia. – filozofia

To samo przenosi się na aksjologię

1. Aksjologia merytoryczna - opisowa i normatywna. Aksjologia formalna*.

Aksjologia merytoryczna: zastanawiamy się co jest wartością

- opisowa - wg ludzi

- normatywna – tak naprawdę

Aksjologia formalna – zastanawiamy się na czym polegają wartości, to jest analiza wartości

1. Metody filozofii: obserwacja, intuicja, wnioskowania („spekulacja”). Wnioskowania w etyce opisowej oraz normatywnej.

Metody: w pedagogice jest:

- obserwacja

- spekulacja (wnioskowania)

nie ma eksperymentu i nie ma rachunku – metody są podobne w etyce i filozofii

Metody filozofii:

Człowiek dysponuje 4 władzami poznawczymi:

1. zmysły:

zewnętrzne - zimno

wewnętrzne – czucie (boli)

1. władze poznawcze – rozum:

- intelekt – odróżnianie prawdy od fałszu

- sumienie – odróżnienie dobra od zła

- gust – odróżnienie piękna od brzydoty

Wszelkie badanie świata zaczyna się od faktów. Na tym się nie kończy. Nauka to nie spisywanie faktów. Fakty chcemy stwierdzić i opisać, wyjaśnić. Jedne fakty łączą się z innymi faktami. Na podstawie tychże faktów wytwarzamy teorię.

Nauki przyrodnicze

FAKTY

TEORIE

Wszelkie teorie są domysłami. To nie teorie wynikają z faktów, to fakty wynikają z teorii. Wyjaśniamy czyjeś niezrozumiałe zachowanie – stawiamy pewną hipotezę, ona wyjaśnia, ale jej prawdziwość nie jest do końca pewna.

Jeżeli ze zdania p wynika zdanie q i zdanie q jest prawdą bo niestety nie mamy pewności czy to jest zdanie prawdziwe.

Np. jeżeli zostawiłam portmonetkę w domu to nie mamy przy sobie i nie mam jej przy sobie, to nie znaczy że zostawiłam ja w domu, i może być jakieś inne wyjaśnienie tego faktu – mógł ktoś ją wyjąć.

To są wnioskowania dedukcyjne. Wnioskowania dedukcyjne są zawodne.

(pq)λ q-> p=?

Fakty czyli Ludzkie zachowania

Wartości(jakie kto wartości ceni tak się zachowuje).

Jak filozofowie rozwiązują swoje problemy? Odpada doświadczenie, odpada teoria, zostają spekulacje myślowe.

Masz pytanie - bierzesz pod uwagę fakty, intuicję, odczucia, teorie i teraz następuje analiza myślowa czyli wnioskowania i dostajemy z tego jakąś odpowiedź. Wiemy, że to wszystko jest zawodne.

Metody w etyce - jak dotrzeć do owych wartości, które ludzie cenią

• Opisowa: obserwujemy zachowania ludzi- czyny (obserwujemy bezpośrednio), ich oceny, uzasadnienia- poglądy (poprzez rozmowy, ankiety)

• Normatywna: preparujemy nasze osobiste poglądy poprzez:

- dyskusje

- oceny zachowania innych ludzi

Kiedy wiesz co sadzić, gdy ktoś sadzi inaczej.

1. Etyka jako dział filozofii, czyli etyka opisowa i normatywna, historia etyki, metaetyka.

Etyka opisowa, opisać (jakie wartości cenią, i wyjaśnić

normatywna, wskazać sposoby jak wychowywać jak uczyć

Etycy: to są części składowe

-Historia etyki– poglądy sławnych etyków, tematy rozważań:

• Antykwaryczna – co powiedział Sokrates lub Platon

• Merytoryczna (jest bezpośrednio związana z problemową) – czy Sokrates miał rację

- Etyka problemowa („właściwa”) - problemy etyczne

- Metaetyka – etyka

1. Cztery cele zajęć z filozofii (informacyjny, autoteliczny, światopoglądowy i praktyczny, w etyce: umoralniający) oraz ich realność.

Cztery cele zajęć z filozofii:

1. INFORMACYJNY (edukacyjny) – aby poinformować i nauczyć o etyce

edukacyjny – informacyjny (cel realny) ce

- o problemach rozważanych w filozofii, o metodach

- rozwiązywanie tych problemów, propozycje ich rozwiązania

1. SAMOISTNY –czyli AUTOTYLICZNY żeby uczynić z nas etyków, filozofów, żebyśmy umieli rozpoznawać, rozważać problemy

Rozkład normalny -> krzywa Gausa Laplaza; cechy ludzi i osoby są różne, błędy tak się rozkładają są różne- duże, małe, cechy inteligencji tak się rozkładają, zdolności muzyczne też, - to wszystko rozkłada się wg rozkładu normalnego.

Większość z nas to są średniaki, mała część to głupcy , dewianci oraz po drugiej stronie – geniusze.

_________________________________________________

głupcy, dewianci średniaki geniusze

większość

1. ŚWIATOPOGLĄDOWY – czyli SPÓJNY żebyśmy zbudowali swój światopogląd, co ja naprawdę myślę

- obraz świata czyli uświadomienie sobie własnego stanowiska, co jak myślę

- system wartości

Wtedy wiesz co myślisz, gdy inni myślą inaczej.

Uświadamiasz swoje poglądy kiedy stykasz się z poglądem , ewentualnie z zachowaniem, które oceniasz negatywnie

.

1. USZLACHETNIENIE (umoralnienie) – jest nierealny, bo przez pogadanki się nie uszlachetnia, a tylko przez zachowania np. jak dziecko powinna kochać babcia-powinna nim się opiekować

Wyniki:

- w nauce dominuje zgodność poglądów, a w filozofii i etyce dominuje nie zgodność poglądów

- filozofia nie jest nauką, bo w nauce mamy zbiór tez przyjętych przez wszystkich, a w filozofii są twierdzenia filozofów

godne uwagi dygresje

a) o roli sprawiedliwości w rozwoju człowieka

b) pedagogika: przedmiot, cele, metody (obserwacja, intuicja i spekulacja, czyli wnioskowania), wyniki

c) sztuka a kicz i pseudosztuka, nauka a kicz naukowy i pseudonauka

d) metoda intuicyjna, metoda empiryczna, metoda rozumowa*

d) nauka a quasi-nauka, quasi-naukowość pedagogiki.

uwaga:

główne wątki poszczególnych zagadnień zostaną przypomniane na kolejnym wykładzie

02.03.2010, JS

(wykład nr 3 oraz wykład nr 4, 06.03.2011)

I. Z historii etyki (etyka opisowa)

1. Etapy rozwoju ludzkości (prehistoria, starożytność, średniowiecze, czasy nowożytne, czasy współczesne, czasy najnowsze)

Etapy:

• Prehistoria – 3500 lat p.n.e

2)Neolit – stara epoko kamienna

1)Paleolit – z wykresu paleolit i neolit tworzą PREHISTORIĘ

• Starożytność - 500 n.e rewolucja, która nadała początek cywilizacji, pojawia się pismo, pojawia się historia

• Średniowiecze - DO 15O

• Czasy nowożytne - 1500

• Czasy współczesne – 1800 -oświecenie 1700 zaczął się kapitalizm

• Czasy najnowsze –

Dzieje etyczne ludzkości (dzieje społeczności zachodnich)

Prehistoria starożytność 500 średniowiecze 1500 czas nowożytny 1800 czasy

współczesne

paleolit 3500pne 600pne 1700

neolit rewolucja oświecenie

udomowienie techniczna kapitalizm

zwierząt rewolucja

pojawia się technologiczna

państwo, pismo

pojawia się historia

wcześniej prehistoria

epoka mitologii epoka filozofii epoka nauki

Bogowie (moc)

To są dzieje zachodnich

Wszelkie badania świata zaczynamy od faktów, fakty wynikają z teorii

1. Epoka magii i mitologii. Magia jako sposób oddziaływania na świat, mitologia jako sposób wyjaśniania świata. Siły bezosobowe (moce) i osobowe (bogowie). Ofiara jako rodzaj praktyki magicznej.

Epoka mitologii : paleolit, neolit – 3500 p.n.e.

Jak wyjaśniano świat, na czym polegała ta rewolucja, jaki był jej produkt, jak ten produkt dzisiaj jest obalany. Epoka mitologii, człowiek pierwotny uważał, że oprócz Świata widzialnego istniał świat nadprzyrodzony. Który tworzą siły natury duchowej – moc, siła, magia.

Świat jest niewidzialny i istnieją siły natury duchownej (moc- robiła rzeczy nadzwyczajne)

Główna moc to siły bezosobowe (moce)to nie był Bóg to była siła, siła losu i osobowe (bogowie) działalności Bogów

Świat nadprzyrodzony liczby, abstrakty

-------------------------- --------------------

Świat widzialny świat widzialny -> siły przyrody

„Złota gałąź” książka przeczytać

1. Epoka religii i filozofii. „Religie” starożytności a religie naszych czasów*. Grecki obraz świata: kosmos i logos. Wkład Talesa, Pitagorasa oraz Platona w konstrukcję greckiego obrazu świata. Chrześcijańska modyfikacja greckiego obrazu świata. Cywilizacja Zachodu a inne cywilizacje.

Epoka religii i filozofii: 600p.n.e – 150 n.e.

Przyszedł Tales- 600 powiedział, że światem nadprzyrodzonym, nie kierują Bogowie tylko siły przyrody, i powstała rewolucja – tak powstała filozofia, on uzasadniał swoje tezy. Zerwał z wyjaśnianiem mitologicznym świata, na tym polegała rewolucja i wtedy powstała filozofia.

Tales uzasadniał swoje tezy.

Pitagoras – 500 dochodzimy do etyki, świat widzialny, obserwowalny wg niego siła działająca od góry, nie jest żaden los, tylko to są liczby, czyli pewne abstrakty

U podłoża musi byś jakiś abstrakt, jakaś idea

Abstrakty

1. świat powstał na skutek odzwierciedlenia świata abstraktu

Grecki obraz świata, który dzielimy na 2 sfery:

1. świat abstrakcyjny o charakterze logicznym nazywany Logosem

2. abstrakty i konkrety – kosmos

Chrześcijaństwo przekształciło to na Bóg i świat nadając temu Bogu Logosowi cechy osobowe jakie są: wola i możliwość działania

Platon- 400

1. Grecki system wartości*. Chrześcijański system wartości .w chrześcijaństwie najwyższa wartością dla człowieka jest chwała Boża

„Rudy orm” – książka do przeczytania

1. Epoka nauki i techniki. Epoka kapitalizmu.

Epoka nauki: 150 n.e. – 1800 i dalej

Epoka kapitalizmu jest w połowie(trochę mniej) czasy nowoczesne do czasów najnowszych czyli rewolucja technologiczna

1. Kultura jako ogół wytworów człowieka, kultura a cywilizacja, kultura jako zbiór wartości naczelnych

Kultura – rozumiemy ogólnie jako wytwory człowieka – to jest szersze rozumienie kultury

Węższe to wytwory kultury, Kultura to zbiór wartości naczelnych, to co realizujemy przed wszystkimi innymi, one się zmieniały i były trzy.

- kultura cywilizacja, zbiór wartości naczelnych

- kultura jako wytwór materialny i duchowy, )wszelkie wytwory człowieka

- kultura jako zbiór wartości podstawowych – jest to system wartości

1. Trzy formy kultury: pierwotna (plemienna), tradycyjna (grecko-chrześcijańska) i współczesna (kapitalizmu) oraz ich hasła naczelne

Trzy formy kultury:

1. pierwotna (plemienna) – celem była pomyślność grupy, przetrwanie grupy

2. tradycyjna (grecko -chrześcijańska) – cel to realizacja ideałów: są to wielkie dzieła i doskonałość osobista

3. współczesna(kapitalizmu) – cel (prestiż) to dobro (życie) człowieka (przyjemność), nazywa się ją nowoczesny humanizm

1. Kultura pierwotna: ksenofobiczna, biologiczna, witalistyczna, kolektywistyczna

Kultura pierwotna:

(-pomyślność grupy)

Ludzi w kulturze pierwotnej dzielimy (jest to podstawowy podział: swoich i obcych

1. ksenofobiczna – ludzie w kulturze pierwotnej dzielimy (jest to podstawowy podział:
   swoich i obcych i to funkcjonuje na poziomie rodziny, narodu, rodzina słabnie, a narody się trzymają tu podział: lepsi i gorsi i wartości były lepsze i gorsze, ci co cenili wartości lepsze byli lepsi, ci co gorsze byli gorsi, a dzisiaj nie ma lepszych, gorszych, swoich, obcych i z wartościami jest podobnie, wszystko dobre co się komu podoba

2. biologiczne – tu wartości biologiczne są cenione, natura oferuje nam życie, przyjemność, pozycja

cel i pożytek

1. witalistyczna – wartością najwyższą jest życie, przetrwanie grupy (kolektywistyczna), przekładała życie nad przyjemność

Hierarchia:

- najpierw grupa, (hierarchia grupy: ja. grupa, obcy)

- potem ja

- inni ludzie

1. kolektywistyczna – komuna (więzi krwi) - człowiek rozwijał się w małych grupach i z tych małych grup powstały plemiona i one się łączyły i powstawały więzi krwi, pobratymstwo

(występują więzi krwi w tych kulturach)

1. Kultura tradycyjna: hierarchiczna, idealistyczna, ascetyczna, kolektywistyczna (komunizm) ora indywidualistyczna (chrześcijaństwo)

Kultura tradycyjna:(realizacja ideałów ; poprzez wielkie dzieła ; doskonałości osobiste

1. hierarchiczna – zagrożenie dla sprzedaży, zagrożenie rewolucji

Ludzi: lepsi i gorsi

1. idealistyczna – jest zagrożeniem dla państwa bo szerzy rewolucje

2. ascetyczna – asceza (dobrowolna rezygnacja z przyjemności, naturalnych skłonności), dzięki niej można ideały realizować

Stworzyła dwie odmiany:

-indywidualistyczna (chrześcijaństwo) jednostki, więzi duchowe,
chrześcijaństwo, przed Bogiem stajemy sami

- kolektywistyczna (komunizm) narody, grupy, więzi duchowe

1. Kultura współczesna: egalitarna, utylitarna, hedonistyczna, autoteliczna

Kultura współczesna: dobro człowiek można rozumieć jako życie, przyjemność i prestiż

1. egalitarna (relatywistyczna) – wzmacnia państwo, zwiększa sprzedaż dóbr, wszystko dobre co można dobrze sprzedać, zarobić, nie ma ludzi lepszych i gorszych

2. utylitarna – ceni porządek (mam cel i porządek)

3. hedonistyczna – celem najwyższym jest przyjemność, jest indywidualistyczna – autocentryczna,(zajmuje się sobą), więzi interesu, plemiona i rodziny
   są nośnikiem, zakony, sitwy

Paleoid -

godne uwagi dygresje

1. rozkład normalny i jego zastosowanie do opisu populacji ludzkich

2. zróżnicowanie statystyczne w populacji kobiet i populacji mężczyzn („kobiety mają lepszą średnia, rekordzistami są mężczyźni”)

3. egoizm a auto(ego)centryzm

uwaga:

główne wątki poszczególnych zagadnień zostaną przypomniane na kolejnym wykładzie

(wykład nr 5 oraz wykład nr 6, 26.03.2011)

II. Z historii etyki (etyka opisowa)

1. Mitologia współczesnego humanizmu (metafizyczny obraz świata, wspierający kulturę współczesną): zastąpienie Boga przyrodą (wersja XIII-wieczna), ludzkością (wersja XIX-wieczna, człowiekiem (jednostką; wersja najnowsza)

Światopogląd – to pogląd na świat

Trzy światopoglądy: pogląd na świat ma dwie składowe: obraz świata i poznania (metafizyka) i układ wartości (aksjiologia0

MOCE --------------------- BÓG --------------------------------- siły przyrody + człowiek

ŚWIAT REALNY ------- ŚWIAT ------------------------------ przyroda + życie społeczne

Humanizm – Boga zastępuje się człowiekiem, ale w tym ujęciu w człowieku tkwiły by boskie moce.

Jedni sadzili, że te boskie moce tkwią:

Boskie moce tkwią:

- w przyrodzie –XIII w ona jest mało popularna, każde dobre jest okupione trudem lub cierpieniem, a w przyrodzie to ona nas czyni wielkimi, bo ona taka jest, dzięki temu że jest przychylna to my jesteśmy kreatywni i przychylni

- człowiek (jednostka) anarchiści XX w – dziś to wszyscy dewiacy, że te moce tkwią w człowieku ta kreatywność, że człowiek jest dobry i wielki z natury, w nas tkwią wszystkie moce

- ludzkość Conte socjaliści XIX w – (demokraci)

Mocna wiara zmienia świat

III. Z antropologii filozoficznej

1. Czy ludzie rodzą się tacy sami: ujęcie tradycyjne (ludzie rodzą się różni, źródło różnic: geny wsparte o doświadczenia życiowe i wychowanie) a ujęcie współczesne (ludzie rodzą się tacy sami, różnicują ich doświadczenie życiowe i wychowanie)

Koncepcja różnic kulturowych

Ludzie rodzą się:

- różni:(źródło) geny, wsparte o doświadczenia życiowe i wychowanie, w człowieku są różne skłonności

- tacy sami: życie (wychowanie), różnicują ich doświadczenie życiowe i wychowanie, gdyby wychowanie było prawidłowe, a doświadczenia pozytywne to wszyscy bylibyśmy dobrzy, kreatywni. Ruso twierdzi, że był źle wychowany i ma negatywne doświadczenia życiowe i dlatego zachowujemy się nie prawidłowo, jakbyśmy byli dobrze wychowani to wszyscy bylibyśmy dobrzy.

Źródło różnic: geny wsparte o doświadczenia życiowe i wychowanie

- różnicuje nas; doświadczenie życiowe(negatywne)

- wychowanie (złe)

1. Wyposażenie dziedziczne człowieka (zróżnicowane – jak zróżnicowane jest oprogramowanie nowoczesnego komputera). Wychowanie jako wzmocnienie/wytłumienie skłonności naturalnych.

W człowieku są różne skłonności i dobre i złe i nie wiemy jak się zachowamy, człowiek to jak oprogramowanie komputera i zależy co się włączy czy to dobre czy złe, ale w każdym człowieku to tkwi, a wychowanie polega na tym, żeby uaktywnić te dobre, pozytywne.

Wszystkie te warunki były kiedyś warunkiem przetrwania ale przetrwania genetycznego.
Egoista i jego potomstwo maja większe szanse przetrwania, ludzkość żyła w grupach i to w małych grupach, sobie wrogich, później w plemiona, dlatego jesteśmy pro do grupy, rodziny itd., różne fazy rozwoju gatunkowego pozostawiły ślad.

A więc rodzimy się ukierunkowani ale wielosektorowo, jedni słabsze wektory potrzebują inni wzmocnienie.

IV. Moralność

ETYKA:

- opisowa to moralność –co ludzie uważają za dobre, co za złe

- normatywna

PODZIAŁ PRACY + NAUKA (TECHNIKA) = TO JEST POTĘGA CZŁOWIEKA

Moralność –zespól norm i sankcji wzajemnie oddziaływujących na siebie.

Ludzie żyją w grupach i pojawiają się konflikty i jest to destrukcyjne dla grupy i wykształciły się trzy systemy normatywne:

1. Trzy systemy regulacji zachowań człowieka: prawo, moralność, obyczaje. Różnica pomiędzy prawem a moralnością. Różnica pomiędzy moralnością a obyczajami.

Trzy systemy regulacji zachowań człowieka: one regulują zachowania się człowieka

- prawo: zachowania, gdzie musi być użyta siła, prawo mówi, kiedy możemy użyć przemocy fizycznej, jest to sfera, która reguluje przemoc fizyczną, gdy moralność gaśnie to ilość przepisów rośnie

• zwyczajowe ono się samo wykształca

• stanowione (przepisy) to wykształca się przez grupy, przez przepisy

Jeśli prawo stanowione idzie za prawem zwyczajowym to sankcja nie jest potrzebna, a gdy popada w konflikt potrzebna jest przemoc od aparatu państwa.

W szkole jest też:

- prawo zwyczajowe

- prawo stanowione

- moralność: człowiek-człowiek i tym się różni od obyczajów, że obyczaje tej sfery nie

Podejmują, to są zachowania bez użycia siły

A człowiek-zierze obecnie tak, a czy powinna to już etyka normatywna, w XX w zaczyna funkcjonować odniesienie człowiek-zwierze, bo ból tak samo boli, nawet zwierze bardziej, bo człowiek potrafi sobie wytłumaczyć dlaczego boli

Człowiek tym się różni od zwierzęcia że dla niego ważna jest przeszłość nie mniej niż teraźniejszość czy przyszłość.

- obyczaje – inne zachowania np. jak się ubrać, jak przywitać gościa

1. Składowe zjawiska jakim jest moralność (wartości, normy, oceny, sankcje, wzorce osobowe). Składowe prawa oraz obyczajów.

Składowe zjawiska moralności:

Wartości: z nich wynikają normy( są nakazy i zakazy) i oceny, a z norm i ocen wynikają sankcje (są to pochwały albo nagrody) i te wartości są w postaci jako wzorce osobowe( te w naturze)

Moralność stoi na straży wartości cenionych przez daną grupę

Obyczaje: regulują, integrują i edukują – moralność w mniejszym stopniu

1. Postać logiczna prawa nauki a postać logiczna normy prawnej i normy moralnej.

Postać logiczna normy: norma moralna czy prawna ma taki sam kształt

- postać prawa nauki

Najpierw określamy zakres obowiązywania prawa tj. zakres tych obiektów o których będzie mowa Potem cecha obiektu pierwotna, Cecha wtórna z tamtą związana

- postać prawa moralnego

Najpierw warunek –jeśli jesteś uczniem masz wykonywać polecenia nauczyciela

1. Sankcje moralne, sankcje prawne, sankcje obyczajowe

Oceny są pozytywne i negatywne- zależy na jaką normę się powołamy jaka będzie nasza ocena to wtedy uruchamiamy sankcje

Postać normy jest podobna do nauki prawa.

Prawo nauki:

(Zakres obiektu)1xU, (cecha obiektu) P(x),---(cecha z tamtą związana) Q(x)

Np. strażak na służbie---wezwanie do pożaru---gaszenie pożaru

Różnice między prawem, a moralnością w postaci sankcji

Sankcje:

- obyczajowe: krytyka, wyśmianie, za tym idzie odsunięcie ale to jest moralne

- prawne ma postać prawa, w prawie sankcją jest kara, która ma postać fizyczną albo finansową, teraz kara wiezienia

- moralne to potępienie, które przechodzi ostracyzm czyli odsunięcie się do osoby potępionej, formą skrajną jest zerwanie kontaktów (w przypadku grupy banicja – wypędzenie)

Wzorce osobowe –konstruowane są fikcyjne postacie, które maja stanowić wzorzec osobowy, maja pokazywać jak należy się zachowywać i te wzorce osobowe realizowałby wartości chronione przez grupę w sposób doskonały.

1. Geneza moralności. Kwestia uniwersalności norm moralnych, czyli istnienia prawa naturalnego. Wyniki poszukiwań norm moralnych wspólnych wszystkim społecznościom żyjących dawniej i dziś. Komentarz do wyników poszukiwania: wspólne normy, czy wspólne wartości?

Geneza moralności -stopniowe te normy moralne wykształcały się w ewolucji homosapiens, już moralność w genach została zapisana w postaci skłonności naturalnych, odraza jest silniejsza od potępienia- moralność to zjawisko kulturowe, to w mózgu tkwi

- pewne moralne zalecenia zostały zgenowane,

- uniwersalne normy moralne czyli takie normy, które były by przyjmowane we wszystkich czasach i społecznościach, one tworzą prawo naturalne, które tkwią w sercu każdego z nas i się z tym rodzimy

- ludzie żyją w różnych sytuacjach

1. Zróżnicowanie moralności jako efekt zmienności warunków życiowych oraz zróżnicowania społecznego (moralność „bogatych” inna niż moralność „biednych”)

Powody zróżnicowania moralności:

1. odmienne warunki życiowe, odmienne sytuacje

2. zróżnicowanie społeczne, pojawiły się grupy o różnym statusie i moralność zaczęła się różnicować, były różne moralności w odrąbie tej samej społeczności

1. Moralność (etyka) deklarowana a moralność (etyka) realizowana (rzeczywista)

Etyka deklarowana, a etyka rzeczywista

- co innego głosimy, a co innego robimy

- im warunki życia są łagodniejsze tym bliżsi jesteśmy etyce deklarowanej, gdy się pogorszą to rzeczywistej

- deklarowana podnosi poprzeczkę etyce rzeczywistej

- na kazaniach głoszą etykę deklarowaną

V. Współczesna rewolucja moralno-obyczajowa (wprowadzenie)

1. Konserwatyzm człowieka: źródła. Zmienność norm moralnych i obyczajowych. Współczesne przyspieszenie zmian

2. Spór o źródła zmienności norm moralnych: postęp moralny („ludzie zrozumieli, że…”) czy okoliczności zewnętrzne („coś ich do tego skłoniło”). Koncepcja Marksowska (główne źródło zmian: zmiany w procesie wytwarzania dóbr materialnych)

Normy moralno obyczajowe (życia społecznego) ulegają zmianom i co jest tego przyczyną, że się zmieniają?

Źródło zmian w normach moralności:

- wzrost świadomości

- czynniki zewnętrzne:

• ludzie zrozumieli, że coś w ich życiu się zmieniło – jest to idealizm społeczny

• coś ich do tego skłoniło, że zrozumieli, że coś w ich życiu się zmieniło – materializm społeczny

Człowieka jest w naturze konserwatywny, bo widocznie był biologicznie przydatny i ta skłonność utrwaliła się w ludzkich mózgach genetycznie. Dzisiaj cenimy nowe, bo dzisiaj nowe nam życie ulepsza pod warunkiem, że pochodzi od nauki a nie pseudonauki.

28.03.2010, JS

(wykład nr 7 oraz wykład nr 8, 16.04.2011)

VI. Z etyki formalnej)

1. Definicja wartości i próbka problemów, jakie się z nią łączą.

Wartość – to co cenne, to stan rzeczy, w jest wartością dla ucznia wtedy gdy osoba X ceni stan rzeczy, dąży do urzeczywistnienia stanu rzeczy) problemy teoretyczne, zasugerowane stany rzeczy, sytuacje:” ciepło jest wartością, zimno wartością nie jest.

Ciepło jest wartością dla ‘x’ wtedy i tylko wtedy kiedy on ceni stan rzeczy że jest ciepło. To nie jest jedyne rozwiązanie, są inne koncepcje, że wartości to nie są stany rzeczy, tylko pewne przedmioty osoby.

1. Hierarchia wartości. Porządek liniowy a porządek częściowy. Natura hierarchii wartości (porządek częściowy). Wartości naczelne, wartość najwyższa. Kandydaci na wartość najwyższą („chwała Boża”. „miłość bliźniego”, „życie ludzkie”). Fanatyzm. Konflikty wartości.

1. wartość wartości nierówna – nie wszystkie stany rzeczy cenimy tak samo. jedno cenimy bardziej, inne mniej

Wartości:

- wyższe

- niższe

I tworzą pewną hierarchię

W logice hierarchia nosi nazwę porządku.

PORZĄDEK (uporządkowanie)

-„pełny” liniowy

(jeden za drugim)o każdych dowolnych dwóch możemy powiedzieć, który jest bliżej lub wyżej. Wszystkie elementy są porównywalne.

-„niepełny” uporządkowany częściowo (kolejka realna) Hierarchia wartości realna tkwiąca w ludzkich duszach jest porządkiem częściowym. W hierarchii wartości są wartości nieporównywalne. Nie możemy rozstrzygnąć co cenię wyżej.

Wartości tworzą porządek częściowy, skutkiem czego często nie wiem co przedłożyć . np. małżeństwo z rozsądku, czy stan panieński.

Im wartości są niższe tym ich wybieranie, porównywanie sprawia mniejszy kłopot, problem.

Im wartości są wyższe tym ich wybieranie, porównywanie sprawia większy problem, kłopot.

Dochodzimy do wierzchołka hierarchii wartości. Jak teraz te wierzchołki nazwać. Pierwsze pytanie, czy hierarchia wartości ma jeden wierzchołek , czy kilka. Zwykle ma kilka wierzchołków hierarchii wartości.

Ważne

/Wartość NAJWYŻSZA – gdy jest jedna wartość (fanatyzm). Fanatyk to osoba która potrafi przedłożyć jedną wartość nad wszelkie inne. Fundamentalizm.

Wartości NACZELNE byłyby wtedy gdy

„n” = liczba wierzchołków w hierarchii wartości

wartość najwyższa n = 1 - fanatyzm (jedna wartość)

wartość naczelna n > 1 - następstwo-> konflikt naczelny wartości naczelnych „honor czy życie”, eutanazja „życie czy śmierć”

n > 1 -> liczba wartości więcej niż 1 to wtedy są wartości naczelne, czego następstwem jest konflikt wartości.

Kandydaci na wartość najwyższą - chrześcijanie - chwała Boża najwyższa wartość.

1. 5/ Wartości samoistne (autoteliczne) i niesamoistne. Przyjemność jako przykład wartości samoistnej. Definicja wartości samoistnej oraz wartości niesamoistnej. Wartości użytkowe.

Wartości samoistne: autoteliczne - to takie wartości, które są cenne dzięki sobie, ich cenność nie wymaga żadnego podparcia skłonności naturalnych

(przykład wartości samoistnych; matka, ojczyzna , przyjemność)

Trzy klasyczne przykłady wartości samoistnych:

- przyjemność – bo jest przyjemnie

- matka

- ojczyzna

Wartości niesamoistne (użytkowe –> wartość użytkowa)-cenne są dzięki sobie. Ich cenność nie wymaga żadnego podparcia (np. przyjemność – dlaczego lubisz przyjemności)

Wartość użytkowa może być służebna (służy realizacji innej wartości) lub służy do realizacji skłonności naturalnych, służące zaspokojeniu potrzeb

VII. Formy dobra i zła

1. Trzy postaci dobra: metafizyczne (doskonałość fizyczna), fizyczna (przyjemność), moralne (dobra wola), i trzy postaci zła.

   • Metafizyczne:
     dobro (sprawny) - to doskonałość (przyjemność)

zło ( zepsuty) - ułomność

Nie ukaranie zła jest złem metafizycznym.

• Fizyczna -
  1.cierpienie (negatywne) cierpienie samo w sobie , ból, trud, jest fizyczny i psychiczny, przykrość, znużenie

2.przyjemność (pozytywne) brak cierpienia, wystarczże, że nie boli, radość dobra i zła

- fizyczną: pozytywna negatywna - Ukojenie głodu, przyjemności seks
- duchową: pozytywna negatywna

Wrażliwość na cierpienie rośnie z pokolenia na pokolenie.

Zachwyt trwa 2,5 minuty

• Moralne
  dobra wola ( radość) - dobro moralne: dobra wola to świadoma chęć czynienia dobra.

zła wola ( zło moralne ) - zło moralne: zła wola to świadoma chęć czynienia zła

WOLA: świadoma chęć czynienia dobra, zła

dobra - bezinteresowna, interesowna

zła – bezinteresowna, interesowna (szatańska)

- czyny wykonane z poczucia obowiązku

- działanie na chwałę

Bardzo ważny przykład: W czyim interesie – nagraliśmy przyjacielowi piękną (wg nas) melodię, aby jej słuchał od rana do wieczora.

-w interesie przyjaciela

-w interesie naszym ŹLE

-w interesie kompozytora

Działanie na chwałę tej melodii, bo jest tak wspaniała, że przyjaciel powinien jej słuchać i zachwycić się.

Działanie czysto bezinteresowne, my osobiście nie zyskujemy na tym nic.

IDEALIZM bezinteresowna chęć realizacji ideałów.

Ideowość – skłonność do realizacji zasad.

Nowoczesny idealizm jest rozumiany jako altruizm (troska o innych)

Ale w tej trosce, w tym altruizmie dbamy o dobro fizyczne, po to, aby w miejsce cierpienia pojawiła się radość. Na tym polega dobro człowieka, że człowiekowi ujmuje się cierpienia a dodaje przyjemności, radości duchowej. Naszym celem jest dobro człowieka .

Tradycyjny idealizm – przyjmowałby postać metafizyczną i moralną.

Są trzy rodzaje idealizmu. Jedni chcieliby realizować dobro metafizyczne, inni dobro fizyczne, a jeszcze inni dobro moralne.

IDEALIZM:

Metafizyczny – doskonałość, osoba grupa, fizyczna i duchowa, doskonałość indywidualistyczna (osobista)
Fizyczny – altruizm, max. Przyjemności, minimum cierpienia
Moralny – zbawienie max. woli dobrej, minimum woli złej

W kulturze tradycyjnej uważano, iż nie da się jednocześnie maksymalizować dobra fizycznego i dobra moralnego. Nie da się osiągnąć na pewno tych dwóch doskonałości. Doskonałości fizycznej nie uzyskamy bez treningu , a trening łączy się z wysiłkiem, z trudem.

W kulturze tradycyjnej uważano iż, do doskonałości moralnej możemy dojść jedynie poprzez cierpienie.(przez cierpienie do gwiazd) . Jedynym źródłem doskonałości moralnej jest cierpienie.

Dlaczego kultura tradycyjna ustępuje miejsca kulturze nowoczesnej?

Przemiany dziejowe: zachodzą wszelkie przemiany moralności w dziejach, przemiany obyczajowe. Co jest tego przyczyną? Są dwie odpowiedzi:

1/Idealistyczną (nazwaną za Karolem Marksem)

Źródłem przemian moralnych i obyczajowych jest samoistny postęp moralny. On się bierze sam z siebie. To się wyraża w powiedzeniu: „Ludzie zrozumieli, że…” np. kobieta w niczym nie ustępuje mężczyźnie, albo, że dziecko to taki sam człowiek jak dorosły.

Siłą napędową przemian moralnych i obyczajowych jest tzw. wzrost świadomości.

2/Materialistyczną (realistyczną)

Źródłem przemian są okoliczności zewnętrzne względem człowieka, zmiana warunków życia.

Źródła przemian dziejowych (moralnych obyczajowych): zmiany w świadomości (zmiany warunków życia)i i zmiany w bycie materialny (zmiany sposobów wytwarzania)

Przemiany obyczajowe, często przemiany w ogóle, dziejowe, to jest dygresja godna uwagi. Wiele się rzeczy dzieje w sposób wykładniczy.

Postęp z początku jest bardzo powolny, trwa bardzo długo. Trwa dziesiątki, może setki lat, nie zauważamy go. Ale w momencie gdy przejdzie punkt „0” , zaczyna wspinać się prawie pionowo do góry. Na tym to polega, że bardzo długo ten wzrost wykładniczy jest niezauważalny. W momencie przekroczenia pewnego punktu, ta krzywa jak to mówią „staje dęba” , faza pionowa.

Istoty zmian.

Rewolucja moralno – obyczajowa

- rygoryzm obyczajowy przekształcił sięw swobodę obyczajową

- wysokie wymagania przekształciły sięw przyzwolenie

- surowe kary i konsekwencje wymagańwyrozumiałość i miłosierdzie

- szkoła tradycyjnaw szkołę nowoczesną

Szkoła najlepiej obrazuje zmiany jakie zaszły w społeczeństwie.

Dlaczego zmiany:

1/- zmiana warunków życia, życie stało się łatwiejsze (błędy stały się odwracalne) medycyna, choroby stały się wyleczalne, np. kiedyś panna z dzieckiem była przedmiotem pogardy, dzisiaj to coś normalnego, dostaje jeszcze pieniądze od państwa.

- wzrósł dobrobyt

- rozwija się medycyna

- surowe obyczaje przestały być warunkiem przetrwania

2/ zmiany w sposobie wytwarzania (produkcji), do XIXw. pracy dla kobiet w mieście nie było, ciężka fiz.praca była tylko dla mężczyzn. Później zmienił się zakres produkcji – powstał przemysł tekstylny i kobiety mogły już znaleźć pracę.

3/ interes kapitalizmu.

Wątek uboczny: jesteśmy do tego zachęcani, wykładowca mówi o propagandzie kultury współczesnej, propagandzie rewolucji obyczajowej . Jak się ta propaganda odbywa ? Ta propaganda posługuje się jednym tylko hasłem, hasłem „T”. Dlaczego mielibyśmy przyzwalać, być wyrozumiałym i miłosiernym? Dlatego, że powinniśmy być tolerancyjni.

TOLERANCJA hasło „T”

rozumiana: w sensie tradycyjnym - przyzwolenie na coś co nam się nie podoba, złe zachowanie

w sensie nowoczesnym - aprobata tego co inne wg nas negatywne

Pozwalamy na zło, bo przedkładamy tolerancję nad walkę ze złem.

Tolerancja zło (wg nas) są granice tolerancji.

Są granice tolerancji, które to granice jak zło przekroczy to tolerancja, zniknie. Na tym polega ta tradycyjna tolerancja, że ona jest do pewnego momentu .

Niższą formą tolerancji jest przyzwolenie, wyższą aprobata, a jeszcze wyższą pochwała. Ci wszyscy głosiciele tolerancji głoszą pochwałę tego co inne.

Tak nas się obezwładnia tym hasłem tolerancji.

skutki nietolerancji: wojny i zniewolenie skutkiem jest zło

następstwa tolerancji: pokój i wyzwolenie

Obraz człowieka mitologicznego, tradycyjnego – to było, nie było o współczesnym. Jest teraz.

Współczesny obraz człowieka

Jedną z dominujących odmian współczesnego obrazu człowieka jest - Humanistyczny obraz człowieka – człowiek rodzi się dobry i twórczy, wolny, a umiera zły i otępiały. W człowieku tkwią siły dobra i kreacji. W owym humanistycznym obrazie człowieka przymioty Boga przenosi się na człowieka. Przymioty Boga : dobro, kreatywność, wielkość – odpowiednikiem tej wielkości jest godność.

człowiek dusza

ciało to są siły dobra i kreacji.

Człowieka spaczyła cywilizacja. Jest to teza Jana Jakuba Russou . Teza ta jest dzisiaj podstawową tezą współczesnej pedagogiki a i części psychologii, nazwanej psychologią humanistyczną.

Człowiek rodzi się dobry i kreatywny – to dlaczego te cechy traci w ciągu życia? – Powody to nieodpowiednie warunki życia, nieodpowiednie, niewłaściwe wychowanie.

Tradycyjny obraz człowieka

Wedle tradycyjnej koncepcji człowieka , człowiek rodzi się z wyraźną skłonnością do zła. Którą to skłonność można utemperować u większości z nas odpowiednim oddziaływaniem wychowawczym. Prawdopodobnie to jest tak jak większość rzeczy w rozkładzie normalnym, rodzą się jakieś anioły (jakiś procent może 3%) , rodzą się jakieś diabły (jakiś procent może 3%), a pozostałe 96% to rodzą się tacy normalni i nas trzeba utempetować i my możemy przejąć na stronę aniołów, a nieodpowiednio puszczeni pójdziemy na stronę diabłów. Każdego można zdemoralizować.

Nietolerancja to siła, która zabija w człowieku dobro, czyli nas zmyli. A skutkiem są wojny, zniewolenia i wszelkie okrucieństwa jakiego dopuszcza się człowiek w swoim życiu.

Ewangelia – dobra nowina. - ta pierwsza ewangelia chrześcijańska –że co prawda świat jest pełen zła, ale po śmierci czeka nas świat pełen dobra - niebo

- druga ewangelia socjalistyczna – idea, że źródłem zła jest nierozumne postępowanie człowieka

- trzecia Nowa ewangelia – główna idea pełna obietnica coś czego nie było w tamtych dwóch, tamte obie uważały, że wychowanie jest rzeczą niezbędną, czyli że nie da się uzyskać doskonałości ani fizycznej, ani moralnej bez stosownej porcji trudu i cierpienia. Nowa ewangelia głosi, że te wszystkie oczekiwania człowieka na życie po śmierci, na królestwo Boże, można uzyskać bez cierpienia, im więcej dostarczysz wychowankowi przyjemności i radości życiowych, a im mniej cierpienia dozna w życiu, tym w życiu będzie lepszy. To jest ta wspaniała Dobra Nowina.