 | Pobierz cały dokument Wstęp do językoznawstwa X 11.docx Rozmiar 100 KB |
językoznawstwo (lingwistyka) – dziedzina nauk humanistycznych, której przedmiotem jest badanie istoty, budowy i rozwoju języka
Językoznawstwo:
ogólne - bada grupy języków
historyczne (diachroniczne) - bada historię języka i jego zmiany na przestrzeni czasu
typologiczne -zajmuje się językami ze względu na ich cechy, dokonuje porównania języków w celu wykrycia podobieństw (typologia ogólna) bądź różnic (typologia kontrastywna) między nimi
teoretyczne - bada funkcjonowanie, strukturę języków
szczegółowe - bada konkretny język
Językoznawstwo:
wewnętrzne (teoretyczne) - buduje modele służące opisywaniu poszczególnych języków oraz teorie dotyczące uniwersalnych aspektów języka
zewnętrzne (stosowane) – zajmuje się zagadnieniami związanymi z językiem w powiązaniu z innymi dziedzinami nauki i wykorzystuje ich osiągnięcia do badań językoznawczych, m.in.
psycholingwistyka – psychologiczne podstawy funkcjonowania języka (tzn. jak jest przyswajany, przetwarzany i wykorzystywany przez ludzki umysł)
neurolingwistyka – mechanizmy zachodzące w obrębie mózgu oraz jego dysfunkcje podczas używania języka
glottodydaktyka – nauczanie języków obcych
socjolingwistyka – społeczne znaczenie systemów językowych i użycia języka
Językoznawstwo:
diachroniczne – bada ewolucję języka
synchroniczne – zajmuję się językiem w danym momencie
Językoznawstwo:
opisowe – opis języka na różnych jego poziomach
normatywne – czystość i poprawność językowa
język – system znaków prymarnie dźwiękowych, wtórnie pisanych (ale są wyjątki znaków tylko pisanych), służący do porozumiewania się w obrębie danej społeczności (wspólnoty językowej)
Języki:
etniczne – stanowią język pierwszy, rodowy, ojczysty dla jakieś społeczności
martwe –nie będące już dla żadnej społeczności językami ojczystymi, w niektórych przypadkach mogą być stosowane w mowie lub piśmie
wegetujące – nie używane już jako języki ojczyste, mające jednak ciągłą tradycję w danej kulturze, niewygasłe w pewnych środowiskach, ale nie używane w życiu codziennym, mogące się wciąż rozwijać
odcyfrowane – zanikłe, odtworzone na podstawie tekstów pisanych
rekonstruowane – wygasłe, po których nie pozostały zabytki piśmienne, o ich istnieniu wiemy jedynie dlatego, że stanowiły podstawę do powstania innych języków, dzięki którym są teraz odtwarzane
żywe – używane współcześnie jako języki ojczyste przez jakąś społeczność
pomocnicze – stworzone z zamiarem używania ich przez ludzi do komunikacji
międzyetniczne – powstałe w celu umożliwienia komunikacji między ludźmi o różnych językach etnicznych, bazują na językach etnicznych
naturalne – powstały w drodze historycznego rozwoju określonych grup etnicznych czy narodowych
pidginy (pidżiny) – utworzone na bazie dwóch lub więcej języków etnicznych, powstawały najczęściej w momencie kolonizacji czy nawiązywania kontaktów handlowych, na styku różnych społeczności, mają uproszczone struktury gramatyczne oparte na językach europejskich i słownictwo pochodzące z języka tubylców; a) pidżiny właściwe – bazują na języku angielskim b) sabiry – bazują na językach romańskich; lingua franca – język pidżinowy używany do końca XIX wieku w portach śródziemnomorskich, mieszanka języków romańskich i arabskiego
języki kreolskie – języki mieszane, które rozwinęły się na bazie języków etnicznych europejskich kolonizatorów i ludności miejscowej, o uproszczonej strukturze, z czasem stawały się językami ojczystymi, etnicznymi dla danych społeczności (np. dla potomków kolonizatorów)
sztuczne – świadomie wymyślone przez jednostkę indywidualną bądź grupę osób, np. esperanto Ludwika Zamenhofa
tajne – stosowane obok języka ojczystego w środowiskach zamkniętych, stworzone po to, aby nie rozumiał ich nikt spoza danej społeczności
Język a dialekt
Szacuje się, że istnieje 3 – 6 tys. języków. Nie kryteria lingwistyczne, a społeczno-historyczno-kulturowe czy polityczne są często kryteriami podstawowymi w klasyfikacji języków i dlatego bardzo trudno jest odróżnić język od dialektu
język jest znormalizowany, dialekt natomiast najczęściej nie ma żadnych przyjętych norm
język musi mieć tradycję literacką, słownik, gramatykę
język musi być funkcjonalny, czyli musi posiadać rozbudowane słownictwo dotyczące wielu dziedzin
Znaki:
naturalne (ikoniczne) – przypominają to, co oznaczają, istnieje związek formy z treścią
symptomy (objawy) – oparte na relacji przyczynowo-skutkowej, nie ma świadomego, celowego nadawania
obrazy (ikony) – oparte na relacji podobieństwa
konwencjonalne (arbitralne) – oparte na konwencjach, nie ma związku formy z treścią, w niczym nie przypominają tego, co oznaczają, żeby to wiedzieć trzeba znać konwencję, czyli sposób w jaki przypisuje się im znaczenie
| Pobierz cały dokument Wstęp do językoznawstwa X 11.docx |