ZASADA MEMORIAŁOWA

Ujęcie w księgach ogółu operacji, wpływających na wynik finansowy roku obrotowego niezależnie od terminu ich zapłaty czy stopnia uregulowania rozrachunków.

Innymi słowy w wyniku stosowania zasady memoriału do ksiąg rachunkowych jednostki winny wprowadzać nie tylko te operacje gospodarcze, które związane są z wypłatą lub otrzymaniem środków pieniężnych, ale również te, które powodują powstanie zobowiązań i należności płatnych w przyszłości.

(czyli koszty poniesione w luty księgujemy w lutym)

Efektem tej zasady jest powstanie należności i zobowiązań.

ZASADA KASOWA

Polega na zaliczeniu do przychodów danego okresu tylko tych przychodów, które nastąpiły w wyniku rzeczywistego wpływu środków pieniężnych do kasy lub na rachunek bankowy przedsiębiorstwa. Zgodnie z nią o przypisaniu przychodów i kosztów danemu okresowi decyduje moment faktycznego uzyskania wpływu lub poniesienia wydatku. Pamiętać należy, że nie jest ona stosowana w rachunkowości. Natomiast w prawie podatkowym, w zależności od rodzaju przychodu, występuje zarówno zasada memoriałowa jak i kasowa.

(czyli księgujemy z chwilą kiedy pieniądz wpłynął)

ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI

Mówi o powiązaniu przychodów i kosztów z okresem, którego dotyczą (tzn. powiązanie przychodów z kosztami ich uzyskania w danym okresie itd. ).

Innymi słowy w myśl zasady współmierności przychodów ze sprzedaży produktów oraz towarów, a także operacji finansowych i związanych z nimi kosztów, na wynik finansowy jednostki winny wpływać zrealizowane w danym roku obrotowym odpowiednie przychody i związane z ich uzyskaniem, a więc współmierne do nich - koszty, zarówno rzeczywiście poniesione, jak i przypadające na rok, choć nie opłacone lub nawet nie notyfikowane.

Nie spełniające tych warunków przychody lub koszty, gdyż nie dotyczą danego roku obrotowego, nie wpływają na wynik finansowy tego roku. Jako czynne lub bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów lub przychodów stanowią składnik aktywów lub pasywów bilansu. Mówi o tym przepis art. 39 ustawy o rachunkowości, w myśl którego jednostki są zobowiązane do:

- dokonywania czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów (tzw. kosztów przyszłych okresów), jeżeli wydatki lub zużycie składników majątkowych dotyczą miesięcy następujących po miesiącu, w którym je poniesiono; wtedy aktualne ich stany znajdują swe odzwierciedlenie w aktywach bilansu,

- dokonywanie biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów ( tzw. rezerw na wydatki przyszłych okresów) w wysokości przypadających na bieżący miesiąc:

a) ściśle oznaczonych świadczeń wykonanych na rzecz jednostki, lecz jeszcze nie stanowiących zobowiązania,

b) prawdopodobnych kosztów ( w wysokości uzasadnionej ryzykiem gospodarczym i zwyczajami handlowymi), których kwota bądź data powstania zobowiązania z ich tytułu nie są jeszcze znane, a w szczególności z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane, złożone produkty długotrwałego użytku;

wtedy aktualnie ich stany znajdują odzwierciedlenie w pasywach bilansu.

Przykład: Spółka X zapłaciła w styczniu podatek od nieruchomości za cały rok w wysokości 12.000 zł. Nie jest to jednak koszt współmierny z przychodami bieżącego okresu (stycznia). W związku z czym przy ustalaniu wyniku finansowego za m.-c styczeń do kosztów powinniśmy zaliczyć tylko 1/12 zapłaconego podatku, a pozostałą część zaliczyć do aktywów jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Do kosztów współmiernych z przychodami zostaną one zaliczone stopniowo w ciągu kolejnych 11 miesięcy.

ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁALNOŚCI (in. ciągłości działania)

Jest to domniemanie, że jednostka będzie kontynuować działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie w przyszłości.

ZASADA REALIZACJI

Zakłada uznanie powstania zysków dopiero w momencie sprzedaży (lub czynności z nią związanej).

ZASADA OSTROŻNEJ WYCENY

Zakłada taką bieżącą wycenę majątku i kapitału, która nie zniekształca wyniku finansowego. Z zasady tej wynika nakaz aktualizacji – tzn. obniżenia cen faktycznie zapłaconych lub poniesionych kosztów do ich wartości „możliwej do uzyskania”.

Przykład: Spółka X sprzedała swoje produkty odbiorcy A, rejestrując należność w wysokości 10.000 zł. Zanim odbiorca uregulował należność, spółka otrzymała informację, że został on postawiony w stan likwidacji. Oznacza to, że należność spółki X stała się wątpliwa i należy na nią utworzyć rezerwę w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Rezerwę tworzy się do wysokości należności niepokrytej gwarancją lub zabezpieczeniem. Jeżeli takich nie ma to tworzy się rezerwę na całość należności, czyli 10.000 zł.

ZASADA ISTOTNOŚCI

Zakłada potrzebę wyodrębnienia w ewidencji i sprawozdawczości finansowej tych operacji gospodarczych składników majątku i źródeł ich pochodzenia, które stanowią wartości znaczące, tzn. istotne dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności podmiotu gospodarczego przy równoczesnym zachowaniu prawa tego podmiotu do pomijania lub stosowania uproszczeń w stosunku do operacji i składników mających mniejsze znaczenie.

Oznacza to, że jeśli wartość operacji jest nieznaczna, wówczas możemy stosować ujęcie uproszczone.

Praktyczne stosowanie zasady istotności pozwala np. na:

-rezygnację z aktywowania kosztów zakupu,

-pomijanie w sprawozdaniu rocznym niewielkiej wartości produkcji nie zakończonej,

ZASADA CIĄGŁOŚCI ( PORÓWNYWALNOŚCI )

Zgodnie z nią jednostki zobowiązane są do zachowania w kolejnych latach obrotowych i okresach sprawozdawczych jednolitych metod, zasad i rozwiązań, w celu zapewnienia porównywalności danych.

Dotyczy to:

-ewidencji i grupowania na kontach realizowanych operacji gospodarczych,

-wyceny składników majątku i źródeł ich pochodzenia (aktywów i pasywów)

-ustalenia wyniku finansowego

-opracowania sprawozdawczości finansowej

ZASADA INDYWIDUALNEJ WYCENY

Zakłada, że dokonuje się oddzielnej wyceny każdego poszczególnego składnika aktywów, pasywów, przychodów i kosztów, zysków i strat. Inaczej rzecz ujmując, zgodnie z tą zasadą nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju.

ZASADA WYMIERNOŚCI PIENIĘŻNEJ

Zgodnie z tą zasadą przedmiotem rachunkowości są te operacje, które można wyrazić w jednostce pieniężnej.

ZASADA KOSZTU HISTORYCZNEGO

Zgodnie z tą zasadą, aktywa są ujmowane w księgach rachunkowych według ich wartości początkowej (nabycia).