Wychowanie a inne pojęcia pedagogiczne i pokrewne rodzaje działalności

Kategorie związane z:
Rozwojem umysłowym i osobowościowy	Życiem społecznym
Nauczanie Uczenie się Kształcenie Samokształcenie Edukacja w rozumieniu kształceniowym	Edukacja Socjalizacja inkulturyzacja

Wychowanie, kształcenie i nauczanie różnią się od siebie pod względem celowości

Herbart wydzielił pedagogikę wprowadzoną w celu wychowania i nadał jej naukową postać ”uczenie się nie jest celem życia człowieka, lecz procesem pomocniczym, narzędziem do celów osiąganych przez wychowanie”

Zaczyński- podkreśla że nauczanie jest to „zespół czynności podejmowanych intencjonalnie przez nauczyciela dla realizacji społecznie akceptowanych celów dydaktycznych”

Okoń – mówi że chodzi o „planowa i systematyczną prace nauczyciela z uczniami, polegającą na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości – pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej.”

Uczenie według Okonia „to proces, w toku którego na podstawowe doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulęgają zmianom formy wcześniej nabyte”.

Rodzaje procesów uczenia się i nauczania

Chronologiczne kryterium w kontekście biegu życia człowieka według Kunowskiego:

1 dziecko uczy się samorzutnie (naturalnie)wraz ze wzrostem swoich możliwości i sił

2.Dziecko trzeba specjalnie nauczać, gdy wkracza w wiek szkolny (usystematyzowana nauka jest potrzebna ze względu na rozwój)

3.W okresie dorastania (młodzieńczym) budzi się chęć samodzielnego zdobywania szerszej wiadomości, niż to jest programem szkolnym, kulturowymi otoczeniem.

Uczenie się wpływa na całego człowieka, na jego sferę psychiczna, duchową i łączy się z wychowaniem.

W procesie nauczania mamy trzy elementy

1. Ten, kto uczy (naucza) – nauczyciel, który organizuje proces nauczania.

2. Ten, kto się uczy lub kogo uczymy – uczeń

3. Elementy wiedzy, których uczymy –treści

Uczenie się może być przygodne, niezmierzone i sporadyczne oraz świadome

Wyróżniamy dwie odmiany nauczania

• Uczenie ekstensywne- daje możliwości uczenia się: rola prasy,mediów, kazań i homilii w nauczaniu prawd wiary i zasad życia chrześcijańskiego.

• Uczenie intensywne (nauczanie) – w szkole, na kursach, w kształceniu akademickim, gdzie mamy do czynienia z programem,z kontrolą i z oceną

Uczenie intensywne dzielimy na :

• Nauczanie metodologiczne,

• informujące,

• kształcące,

• wychowujące,

• usprawniające

Różnice i wzajemne relacje między nauczaniem a wychowaniem

Proces wychowawczy kształtuje wnętrze człowieka od momentu narodzenia aż do jego śmierci

Wychowanie zawiera również nauczanie można być wykształconym ale nie wychowanym Lub na odwrót

Według aktualnej podstawy programowej należy człowieka nauczać ale i wychowywać

Nauczanie dotyczy sfery umysłowej człowieka. Owoce nauczania to wiedza, umiejętność, sprawność umysłowa

a wychowanie opiera się na sferze emocjonalnej uczuciowej i dotyczy woli człowieka. Owoce wychowania to dojrzała osobowość, indywidualność, charakter, człowiek dojrzały.

Stosunek nauczania do wychowania możemy rozpatrywać podobnie jak relacje miedzy uczuciami a umysłem, czy między wolą a umysłem

Kunowski uważa ze może przybierać postać:

• stosunku obojętnego, wiemy dużo o danym zjawisku ale nie jesteśmy przekonani o słuszności swojej wiedzy

• opozycyjnego zachodzi gdy ktoś przyswaja sobie wiedze z danej dziedziny ale robi to po to by zwalczać nastawienie na nią u siebie lub innych.

• pozytywnego kształcimy umysł ale również wychowujemy –kształcimy postawę człowieka

Johann Friedrich Herbart wskazuje w swojej koncepcji lekcji wychowującej na ścisłą wieź między wychowaniem a nauczaniem, stwierdzając że nie istnieje wychowanie bez nauczania

Otto Willmann uważa wychowanie i nauczanie za oddziaływanie równorzędne i jednakowo ważne

Georg Kerschensteiner wskazuje na odmienność nauczania i wychowania, ale i na potrzebę ich wzajemnego krzyżowania się

Wszystkie trzy stanowiska uznają wychowanie za odrębne od nauczania zarówno pod względem treściowym jak i sposobu realizowania, ale jednocześnie poszukują ich wzajemnej relacji, ta relacja jest :jednotorowość, dwutorowość i krzyżowanie.

Kształcenie i wykształcenie jako czynniki wywołujące zmianę w osobowości człowieka

Kształcenie jest to nauczanie i uczenie się które ogranicza się do jednej sfery osobowości człowieka do sfery intelektualnej

Kształcenie można ostatecznie sprowadzić do wytwarzania zmian w człowieku i jego życiu biologicznym, społecznym i duchowym

Kształcenie i wykształcenie dzieli się na intencjonalne i nie intencjonalne (spontaniczne)

Wykształcenie może być ogólne i zawodowe

Edukacja występuje często w połączeniu z kształceniem i nauczaniem

I może być określana jako edukacja muzyczna, plastyczna, teatralna itp. Gdy się podkreśli wychowanie przez przeżywanie muzyki, sztuki czy literatury

Można też ja ująć jako edukacja społeczna który wiąże aspekt indywidualny z kontekstem życia wspólnotowego.

WYCHOWANIE A PROCESY WPROWADZENIA CZŁOWIEKA W ŻYCIE SPOŁECZNE I W ŚWIAT KULTURY (SOCJALIZACJA, INKULTURACJA, EDUKACJA)

Socjalizacja a wychowanie

Proces socjalizacji jest rozumiany jako przygotowanie i wprowadzenie jednostki do życia w społeczeństwie

Wyróżniamy :

Socjalizacje pierwotną –taką „którą jednostka przechodzi w dzieciństwie i z której pomocą staje się członkiem społeczeństwa

Socjalizację wtórną – stanowi ją ”każdy następny proces, który wprowadza jednostkę, mającą już za sobą socjalizacje pierwotną, w nowy sektor obiektywnego świata jego społeczeństwa.

Dariusz Zając zauważa że tak rozumiana socjalizacja pozostaje w stosunku podrzędności do wychowania w znaczeniu szerokim i w stosunku nadrzędności do wychowania w znaczeniu wąskim.

Związki socjalizacji z wychowaniem są akcentowane prze trzy ujęcia:

1 wychowanie i socjalizacja są uczeniem się wartości i norm społecznych.

2 wychowanie i socjalizacja przygotowuje do podjęcia i wypełniania ról społecznych

3 wychowanie pełni szczególną role w kształtowaniu świadomości moralnej wychowanka, w formowaniu sumienia.

WPROWADZANIE W ŚWIAT WARTOŚCI KULTURY (INKULTURACJA WYCHOWANIE)

Człowiek jest istota nie tylko społeczna ale również kulturalną.Musi nauczyć się kulturalnego sposobu życia musi poznać kulturę.

Inkulturacja obejmuje naukę wszelkich aspektów kultury, określone sposoby wyrażania uczuć (np. całowanie w rękę kobiety na przywitanie, ustępowanie miejsca w autobusie).
- Inkulturacja -jest selektywna nigdy nie prowadzi do poznania przez
jednostkę całości kultury a jedynie, jej niektórych podkultur określonej
grupy społecznej (np. znamy zwyczaje rodziny, kolegów w klasie czy internacie).