Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: doświadczeniu i rozumowaniu

Diagnozowanie jest czynnością poznawczą, integrowaniem informacji, podejmowaniem decyzji, wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia, rozumowaniem, wnioskowaniem, uzasadnianiem

(Paluchowski, 2006, s.13).

Warunkiem koniecznym dla przeprowadzenia diagnozy jest zaistnienie kontaktu. Kontaktu, którego istotą jest doświadczenie rozumienia.

Co to jest? Diagnoza klasyfikacyjna

•Jakie są tego źródła? Diagnoza genetyczna

•Po co to jest? Dlaczego jest ważne? Diagnoza funkcjonalna

•Na jakim jest etapie? Diagnoza fazy rozwoju

•Jak będzie? Diagnoza prognostyczna (Ziemski,1973).

41

Podejście aktuarialne	Podejście kliniczne
Intensywne badanie kilku cech	Ekstensywne badanie wielu cech
Informacje dotyczą grup	Wykorzystuje się informacje o jednostce i grupie
Przewidywanie oparte na teorii prawdopodobieostwa	Przewidywanie oparte na znajomości teorii
Przewidywanie –formalna konsekwencja obserwacji	Przewidywanie –akt twórczy musi byd dziełem eksperta
Nie można wykorzystad rzadkich wydarzen	Można wykorzystad rzadkie wydarzenia

Brzezioski,Kowalik(2005)

•1. diagnoza różnicowa (nozologiczna)

•2. diagnoza funkcjonalna

•3. diagnoza psychospołeczna (interakcyjna

Metoda naukowa

•1. zdefiniowany problem

•2. problem znajduje odniesienie w istniejącej teorii i znanymi empirycznymi faktami

•3. sformułowana hipoteza, możliwa do weryfikacji

•4. ustalona procedura badawcza

•5. dane są gromadzone

•6. hipoteza jest weryfikowana

•7. istniejąca wiedza naukowa zostaje tak przekształcona aby włączyd nowe odkrycie

Istota różnicy pomiędzy badaniem naukowym a badaniem dla celów praktycznych nie leży w odmienności procedury, ale w rodzaju zmiennych uznanych za ważne dla danego zjawiska

Badanie podstawowe- podejmuje się je bez celu praktycznego, dla wyjaśnienia zjawisk jeszcze nie zbadanych i odkrycia nowych praw naukowych stąd też badania naukowe podstawowe nazywa się również teoretycznymi, bądź czystymi (Pieter,1967);

Badanie stosowane- są zazwyczaj rozumiane jako zmierzające do wykorzystania w praktyce wyników badań podstawowych; ich rezultatem są nowe prototypy, modele itp., które powstają i są sprawdzane w laboratoriach i instytucjach doświadczalnych pod względem efektywności, walorów technicznych i użyteczności (Pieter,1967);

Badania mające intencję ogólną to badania generalizujące, odkrywające i uzasadniające tendencje ogólne. Badania mające intencję jednostkową to badania diagnostyczne –jako, że rozpoznawanie indywidualnych przedmiotów, ich opis i wyjaśnienie ma charakter diagnozy. Ustalenie nowej ogólnej prawidłowości –wiedza o zjawisku- jest podstawą rozpoznania indywidualnych właściwości określonej osoby –diagnoza indywidualna. Wiedza ogólna, stanowi zatem, oprócz danych z obserwacji i eksperymentów, jedną z podstaw stawiania diagnozy

Celem badań weryfikacyjnych sprawdzenie jednego lub całego systemu twierdzeo ogólnych o związkach między klasami zjawisk. zjawisko jest skomplikowane

•przedmiot trudny do rozpoznania

•Wykluczenie pomyłki

•Początek badao po sformułowaniu diagnozy

•Weryfikacja i krytyczna ocena diagnozy –terapia

•Towarzyszą oddziaływaniu na przedmiot diagnozowany -organizm ludzki lub psychikę osoby

Celem badao diagnostycznych ustalenie cech i zasad funkcjonowania pewnego wycinka rzeczywistości. W naukach praktycznych badania diagnostyczne stanowią cykle zamknięte. Początek –sformułowanie hipotez dotyczących natury badanego zjawiska, uwarunkowao genetycznych i rozwojowych-posłużenie się metodami badania pozwalającymi na weryfikację –analiza wyników

Weryfikacja słuszności postępowania

•Trafnośd wyjściowej diagnozy

Błędy diagnostyczne

•pochodzące z niepostrzegania pewnych istniejących objawów,

•pochodzące z niezbadania czy istnieją pewne oznaki lub objawy przy ich wywoływaniu,

Błędy pomiaru:

a. błędy orzekania–przypisanie jednostce diagnostycznej cechy, której nie posiada –np. błędne zaliczenia do gatunku albo typu,

b. błędy pominięcia–opuszczanie pewnego przypadku

c. błędy etyczne–np. wynikające z braku umiejętności badacza co wyraża się w nieprawidłowo skonstruowanej procedurze badawczej

„Metody jakościowe i ilościowe mogą współwystępowad i wzajemnie się uzupełniad. Jednocześnie ich wybór, a co za tym idzie -wybór procedury badao, wyznaczony jest głównie przyjmowanym przez badacza paradygmatem i jego ontologicznymi i epistemologicznymi założeniami. Jeżeli przyjąd, że mówimy o różnych metodach badao, to przeciwstawianie badao jakościowych i ilościowych jest nieuzasadnione, gdyż w obu wykorzystuje się metody empiryczne.

Jeżeli natomiast przyjąd, że mówimy o różnych paradygmatach badawczych (wraz z założeniami ontologicznymi i epistemologicznymi), to rzeczywiście wymienione podejścia można traktowad jako przeciwstawne” (Paluchowski,2006, s.21).

Paradygmat badawczy

•matryca porządkująca preferencje badaczy w danej dyscyplinie. Powinna ona zawierad: założenia filozoficzne (w danym paradygmacie istnieją one zawsze, chociaż może się zdarzyd, że badacz ich sobie nie uświadamia): -ontologiczne –(jaka jest natura rzeczy?). Przykładem może tu byd skrajny behawioryzm zakładający, że stany mentalne jako takie nie istnieją; istnieje jedynie zachowanie. -epistemologiczne –(jak przebiega poznanie naukowe?). To podejście jest ściśle związane z metodologią.

•założenie psychologiczne: określanie dziedziny badawczej, metod badania i reguł interpretacji wyników (te założenia powinien zawierad paradygmat).

Zasady etyczne APA (1992)

•A. Badacz przed przystąpieniem do prowadzenia badania musi dokonad jego całościowej oceny z etycznego punktu widzenia

•B. Badacz przed przystąpieniem do badania i przeprowadzenia badania musi ustalid czy udział w nim stanowi minimalne znaczące zagrożenie dla uczestników i stosownie do dokonanego rozpoznania postępowad.

C. Badacz ponosi pełną odpowiedzialnośd za etycznośd całego badania, w tym postępowanie jego współpracowników-ich też obowiązują –te same zasady etycznego postępowania w stosunku do uczestników badania.

•D. Udział uczestników badania musi się na jasno określonym porozumieniu. Niedopuszczalne są różnorodne formy nacisku wywieranego na nich przez badacza.

Zasada E. Jeżeli ze względów metodologicznych badacz musi przeprowadzid badanie z utajnieniem jakichś elementów jego procedury, to przed przystąpieniem do jego realizacji powinien rozważyd alternatywne sposoby postępowania. Badacz powinien unikad utajnienia (deception) przed uczestnikami badania prawdziwego celu i posługiwad się tą procedurą tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach -wówczas powinien również zadbad o to, aby wyjaśnione zostały powody, dla których zostały wprowadzone w błąd.

Zasada F.

Badacz powinien respektowad prawo uczestników badania do odmowy udziału albo do wycofania się w trakcie bada-nia. Zasada ta nabiera szczególnego znaczenia wówczas, gdy uczestnicy badania pozostają w jakiejś zależności od badacza, na przykład wykładowca -studenci, nauczyciel -uczniowie.

Zasada G. Badacz musi chronid uczestników badania przed różnorakimi formami psychicznego i fizycznego dyskomfortu; nie może ich narażad na doznawanie lęku, wstydu, bólu itp.

Zasada H. Po zakończeniu badania i opracowaniu jego rezultatów badacz musi wyjaśnid uczestnikom badania jego naturę oraz odpowiedzied na wszystkie pytania i wątpliwości, jakie nasunęły się w trakcie badania. –

Zasada I. Jeżeli udział w badaniu może za sobą pociągnąd wystąpienie niepożądanych dla uczestników badania skutków, to badacz jest zobowiązany do tego, by zrobid wszystko, co w efekcie zniosłoby (albo wręcz zablokowało możliwośd ich wystąpienia) owe przykre skutki udziału w badaniu.

•Wymagania: PROCEDURA ODREAGOWANIA

Sytuacje nie wymagające zgody osoby badanej dla zastosowania testu diagnostycznego

•(1) gdy badanie stanowi element postępowania regulowanego odpowiednimi przepisami prawnymi (przykładem jest udział w badaniu przeprowadzanym przez biegłego sądowego działającego na zlecenie sądu);

•(2) gdy jest ono przewidziane jako stały element organizacji edukacji (przykładem są sprawdziany testowe wiadomości; w tej kategorii nie mieszczą się jednak sprawdziany, których wyniki będą wykorzystywane w pracy niepozostającej w bezpośrednim związku z nauczaniem, na przykład w pracy magisterskiej);

•(3) gdy zgoda na poddanie się testowi jest jednoznacznie założona w postępowaniu danej instytucji (przykładem jest egzamin testowy czy badanie kwalifikujące).

przecenianie właściwości indywidualnych osoby jako czynników wyjaśniających jej zachowanie, przy jednoczesnym niedocenianiu czynników sytuacyjnych –podstawowy błąd atrybucji –w diagnozie błąd minimalizacji kontekstu

Reifikacja–uprzedmiotowienie osoby, której dotyczy diagnoza

Ekstremalność myślenia o pacjencie –rozpoznanie konkretnego zaburzenia powoduje, że pacjent jest uważany za chorego, dopóki to nie nastąpi jest uważany za zdrowego

Etykietowanie–czyli pozorne wyjaśnienie przez nazwanie

EBP Evidence–BasedPractice-praktyka bazująca na dowodach empirycznych –wszelkie działania praktyczne oparte na dowodach empirycznych

•Wymaganie stosowania metod, które pomyślnie przeszły weryfikację empiryczną (APA, od 2005)

•Promowanie skutecznych praktyk psychologicznych

Biegłośd praktyczna - Kompetencje, dzięki którym psycholog osiąga pozytywne efekty swoich interwencji

•Umiejętnośd przeprowadzania badao i formułowania sądów diagnostycznych

•Konceptualizacja przypadku

•Umiejętności interpersonalne –budowanie przymierza

•Umiejętnośd analizy wyników

•Poszukiwanie wiedzy

•Korzystanie z konsultacji i diagnozowania zespołowego (Stemplewska-Żakowicz,2009)

Procedura pięciu pytań Teresy Szustrowej - Zaproponowana do planowania wywiadu swobodnego

1.Określenie celu badania

2.Wybór orientacji teoretycznej

3.Sformułowanie pytao i hipotez diagnostycznych

4.Dobór wskaźników

5.Operacjonalizacjawskaźników za pomocą konkretnych procedur diagnostycznych

Model GAP (Guidelinesfor AssessmentProcess,2001).

•CAŁOŚCIOWY SCHEMAT POSTĘPOWANIA DIAGNOSTY OPISUJĄCY CAŁOŚD PRZEBIEGU JEGO KONTAKTU Z KLIENTEM

•INTEGRACJA PODEJŚć

•Diagnoza jako proces rozpoznania i interwencji

POCZĄTEK PROCESU. Proces diagnozowania rozpoczyna się z chwilą gdy osoba / instytucja -klient zwraca się z pytaniem / -prośbą o profesjonalną poradę na temat osoby/grupy/ organizacji mającej uczestniczyć w badaniu –podmiot badania. Uwaga: klient a podmiot badania.

WARUNKI WSTĘPNE. Przed zaangażowaniem się w diagnozowanie diagnosta rozważa, czy ma dostateczne kwalifikacje, aby spełnid oczekiwania klienta, oraz czy byłoby to zgodne z kryteriami profesjonalnymi i z etycznymi zasadami zawodu. Diagnosta powinien także znad aktualne regulacje prawne w swoim kraju i wziąd je pod uwagę, rozważając warunki wstępne.

Psychologa obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. Ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową może nastąpid jedynie wtedy, gdy poważnie zagrożone jest bezpieczeostwo klienta lub innych osób. Jeśli jest to możliwe, decyzję w tej sprawie należy dokładnie omówid z doświadczonym i bezstronnym kolegą. Materiały poufne powinny byd komisyjnie zniszczone, jeżeli zaistnieją warunki grożące ich ujawnieniem.

Perspektywa psychologa - Sformułowanie hipotez dotyczących diagnozowanych wymiarów psychicznych u Osoby w kategoriach stosowanej teorii psychologicznej

Autoprezentacja ( self –presentation) —proces prezentacji samego siebie w relacji do społecznie i kulturowo akceptowanych sposobów działania. sposób w jaki każdy człowiek poprzez swoje wypowiedzi, zachowania i sygnały niewerbalne komunikuje na zewnątrz kim jest, albo za kogo chciałby byd uważany. Człowiek dokonuje autoprezentacji aby ukształtowad w umyśle partnera interakcji pożądany wizerunek własnej osoby. Podejmuje działania, które prowadzą do dostrzegania realnych lub nie właściwości partnera przy jednoczesnym niedostrzeganiu innych

Projekcja-rzutowanie na świat zewnętrzny wewnętrznych stanów i cech jednostki, co prowadzi do deformacji w spostrzeganiu innych i rzeczywistości zewnętrznej. Zdaniem twórcy pojęcia projekcji, Freuda, jest to spostrzeganie u innych własnych, nieakceptowanych pragnień

Naiwne ukryte teorie osobowości –związki między wyglądem zewnętrznym i zachowaniem ludzi a odpowiednimi cechami osobowości oraz miedzy cechami osobowości a innymi cechami

Otwartość- jest umiejętnością dzielenia się z osobą swoimi uczuciami i myślami ( Sztander, 1999, s. 55) ujawnianie przez człowieka jego sposobu reagowania na bieżącą sytuację i przekazywania takich informacji z przeszłości, które mogą być ważne dla zrozumienia bieżących reakcji ( por. Johnson, 1992, s.240).

•Carl Rogers: Najważniejsza –autentyczność w kontakcie z klientem

•Odejście od powściągliwego stylu diagnozy

Przekonania badacza na temat uczestnika badania mogą spowodowad, że osoba zacznie prezentowad zachowania z nimi zgodne –efekt eksperymentatora

Aktywne słuchanie różnorodne starania psychologa aby empatycznie rozumieć subiektywne doświadczenie klienta, Wiąże się z rozpoznawaniem u klienta uczuć i doznań kryjących się za gestami i słowami klienta

Kompetencje psychologiczne w rozmowie wg Wandy Sztander (1999).

•1.Podążanie za klientem

•2.Empatia

•3. Otwartośd

•4.Akceptacja

•5. Konkretnośd

•6. Koncentracja na tu i teraz.

Wrażliwośd kliniczna - to „ uświadamianie sobie wewnętrznych lub zewnętrznych czynników i zjawisk, które pomagają nam rozumied ludzi” ( Wallen, 1964, s.61). gotowość do uruchomienia wiedzy psychologicznej w celu zrozumienia rzeczywistości psychicznej innej osoby. rejestracja treści wypowiedzi i właściwości zachowania się osoby w toku rozmowy. zwrócenie uwagi na wszelkie zewnętrzne warunki –utrudniające lub ułatwiające

Metody projekcyjne

•Diagnoza sił i procesów dynamicznych –np. potrzeb, motywów, konfliktów, mechanizmów obronnych. L. Frank (1939) wykład na zebraniu Towarzystwa Psychologicznego w Nowym Jorku –metoda projekcyjna

•Zespół celowo skonstruowanych bodźców, których zastosowanie ma na celu uzyskanie wglądu w osobistą,, prywatną i idiosynkretyczną opinię badanego. Powinien on zareagowad odpowiedzią zgodną z jego pojmowaniem ich znaczeo i to w sposób jemu tylko właściwy, tak żeby zachowanie jego było demonstracją własnej osobowości

(Frank ,1939, s. 403, 1948, s.42 , za:

1896 Lightner Witmer założył pierwszą klinikę psychologiczną na Uniwersytecie w Pensylwanii, w Filadelfii.

Zachowanie człowieka jest zaburzone gdy:

•nie zaspakaja potrzeb człowieka, głównie rozwoju

•nie służy wypełnianiu zadań życiowych wynikających z wymagao otoczenia –uspołecznionej kultury (Rosenhan, Seligman,1994)

Elementy nienormalności

1.cierpienie

2.nieprzystosowanie

3.irracjonalnośd

4.nieprzewidywalnośd i brak kontroli

5.rzadkośd i niekonwencjonalnośd

6.dyskomfort obserwatora

7.naruszanie norm ( Seligman, Walker, Rosenhan

Zaburzenie psychiczne

•zespół lub wzorzec zachowania i funkcjonowania psychicznego mający znaczenie kliniczne

przejawia się:

1.dolegliwością;

2. upośledzeniem ( w obszarze przynajmniej jednego ważnego obszaru funkcjonowania: emocjonalnego, intelektualnego, ruchowego;

3. istotnie większym ryzykiem śmierci, bólu, inwalidztwa albo znaczącą utratą swobody działania

Ocena psychodynamiczna–oceniająca istniejące możliwości radzenia sobie z lękiem, opis przyczyn powodujących i utrzymujących stan chorobowy.

Modele rozpatrywania i diagnozy zaburzeo rozwoju:

1.Pasywne dziecko –pasywne środowisko: model deterministyczny, np. psychoanaliza.

2.Pasywne dziecko –aktywne środowisko: teoria uczenia się np. Skinner.

3.Aktywne dziecko –pasywne środowisko: np. teoria rozwoju J. Piaget.

4.Aktywne dziecko –aktywne środowisko: np. podejście interakcyjne, podejście relacyjne.

Oralna ( skutkiem fiksacji mogła być depresja)

•Analna (osobowość obsesyjna)

•Falliczna (osobowość histeryczna)

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Jourard - psycholog humanistyczny całym sercem wspierający teorię Gilesa nad akomodacją komunikacji. Uważa, że potwierdzają one humanistyczną propozycję ujawniania się (self-disclosure) psychologa w trakcie wywiadu (czyli mówienia o sobie). Bo dzęki temu i OB się zacznie ujawniać.

Getzels(model psychospołeczny diagnozy): 4 płaszczyzny organizacji życia społecznego: ideologiczna(kultura), instytucjonalna (role społeczne), psychologiczna, podkulturowa(nieoficjalnie rozwijające się życie społeczne)

Metody sprawdzania wpływu ukrytych wymagań sytuacji badania według Orne'a:

* badanie post eksperymentalne (wywiad)

* Badanie niby-eksperymentalne - jedna grupa się zapoznaje z procedurą badania, a następnie ma sobie wyobrazić co by było, gdyby to ona była badanymi. Efekty porównuje się z zachowaniem oryginalnych badanych.

* symulacja eksperymentalna - podstawione osoby badane udają, że są badanymi znając cel badania. Jeśli prawdziwe osoby badane zachowują się podobnie, istnieje szansa że rozpoznały oczekiwania diagnosty na podstawie ukrytych wymagań badania. Jeśli zachowują się różnie - oznacza, że DC nie miały wpływu na wynik badania.

Orne – na każdą ob. oddziałują dwie grupy zmiennych – z. niezależne kontrolowane, ukryte wymagania sytuacji badania psychologicznego, postrzegane przez ob.

Jak oddzielić te wpływy od siebie?

Cel badania musi być jasny dla ob., ale z drugiej strony ob. w pełni świaodome hipotez mogą postępować przekornie

Trzy rodzaje procedur kontrolnych:

badanie posteksperymentalne – wywiad po badaniu nt stosunku do procedury, cale – zbadanie stopnia głębokości wpływu postrzeganych DC na zm. zależną. Trudność w werbalizowaniu odczuć lub niechęć do tego, badacz może unikać zadawania niektórych pytań, samo bp może być źródłem DC

niby-eksperyment – wylosowanie 2 równoważnych grup z 1 populacji. A-normalna instrukcja maskująca; B – mają sobie wyobrazić jak zachowują się ci z A. Jeśli wyniki są identyczne – badanie nie jest obiektywne

symulacja eksperymentalna – symulowanie rzeczywistego zachowania osób poddanych działaniu zm niezależnych, kontrolowanych przez badacza. Inny badacz planuje, inny przeprowadza. 2 nie wie, że wśród badanych są symulanci. To w jakim stopniu symulanci kopiują prawdziwych – wskaźnik udziału DC

Kleespies i Dettmer -> badania nad samobójstwem, tabelka czynników występowania samobójstw

anhedonia - utrata zdolności odczuwania przyjemności

narzędzia opracowane w zgodzie z EBA - kwestionariusz temperamentu wg Strelaua i pomiar motywacji wg McClellanda

konsekwencje przyjmowania danej perspektywy teoretycznej – metafora kalejdoskopu-w zależności od zmiany perspektywy te same elementy tworzą zupełnie inną kombinację ich układu wyjściowego

Zasada nieoznaczoności Heisenberga - obiekt zmienia się podczas obserwacji przez sam akt jego obserwacji.

"Co zatem jest testem w praktyce? Oczywiście może nim być procedura obserwacyjna lub procedura wywiadu, JEŚLI TYLKO jest wystandaryzowana, zobiektywizowana, ma określone normy i znane są jej trafność i rzetelność." --> podejście Segala i Coolidge'a

Wywiad poznawczy - metoda wywiadu opracowana na podstawie badań psychologii poznawczej nad aktywacją systemu refleksyjnego i afektywnego w kontakcie z osobą badaną.

Test Apercepcji Tematycznej nie spełnia wymogów testu psychologicznego . Instrukcja dla ograniczonych umysłowo w TAT, to instrukcja, która jest lepiej przystosowana do badania niż ta dla zdrowych. Tej dla zdrowych nie powinno się używać, gdyż aktywuje lęk przed oceną i aprobatę społeczną. Pierwsza tablica TAT z reguły mówi o stosunku OB do sytaucji testowania. Teza ta jest potwierdzona empirycznie.

Ekspertyzę można określić jako rozpoznanie zdarzeń lub sytuacji społecznych ze względu na ich wagę, dotkliwość i potrzebę zmian. Jest więc diagnozą biorącą pod uwagę problem społeczny z uwzględnieniem kontekstu społecznego i jednostkowego. Ekspertyzę poprzedza badanie złożonego problemu (problemów), co wymaga specjalnej wiedzy i umiejętności.

Osoby otyłe mają tendencję do tłumienia przezywanych emocji, zwłaszcza agresji. Mają skłonności do aleksytymii - niezdolność do rozumienia lub identyfikowania emocji oraz ich nazywania i wyrażania. Doprowadza to do braku rozładowania napięć i niepokoju.

System CAVE (Content Analysis of Verbatim Explanations), stworzony przez Martina E.P. Seligmana i współpracowników, był stosowany do analizowania tekstów politycznych (przemówień, konferencji prasowych itp), między innymi do diagnozowania optymistycznego vs pesymistycznego stylu wyjaśniania u kandydatów na prezydentów Stanów Zjednoczonych. Jednak zasadniczo CAVE został stworzony z myślą o diagnozowaniu pacjentów w psychoterapii, gdzie sprawdził się jako rzetelne narzędzie przewidywania nastroju. analiza CAVE jest stosowana nawet 50 lat wstecz; przewiduje ryzyko depresji i innych zaburzeń

Kryteria Dauberta:

* czy jest sprawdzalny?

* czy został sprawdzony?

* czy został poddany ślepej recenzji?

* jaka jest szansa na błędność teorii? Jaki jest błąd pomiaru?

* czy jest wystandaryzowany?

* czy jest akceptowany w środowkisu naukowym?

Idee Wygotskiego stały się inspiracją dla rozwijającego się dziś intensywnie nurtu diagnozy dynamicznej, skoncentrowanej na odkrywaniu UKRYTEGO POTENCJAŁU ROZWOJOWEGO DZIECKA, nie zaś na jego już zrealizowanych osiągnięciach, którymi zajmuje się diagnoza statyczna Podczas badania dynamicznego diagnosta rozmawia z dzieckiem, dostarcza mu wskazówek i informacji zwrotnych, pyta o uzasadnienie wybranych rozwiązań,

WYWIAD AKTYWNY HOLSTEINA I GUBRIUMA - przedmiot badania powstaje dopiero w chwili pomiaru, w wyniku spotkania: badający-OB. Informacje od OB nie są uzyskiwane w trakcie wywiadu, ale są aktywnie WSPÓŁKONSTRUŁOWANE przez obie strony badań.

SOAS-R (obserwacja agresji u pacjentów psychiatrycznych) - przykład strukturyzacji obserwacji

McCelland – Wielka Trójka, czyli potrzeba osiągnięć, afiliacji i władzy.

Test Roschach - ok jako narzędzie pomiaru różnych wymiarów funkcjonowania poznawczego - zaburzenia myślenia/ogólna sprawność intelektualna. NIE - do diagnozy osobowości

Q-SORT: Cel – badanie danych subiektywnych – ocen/preferencji ludzi, a nie danych obiektywnych. pierwszy test Q-sort -> Kalifornijski Test Q-Sort Jacka Blocka.

MMPI ma wersję polską o zadowalających właściwościach psychometrycznych, ale wydawca skali nie zezwolił na upowszechnienie skali (można jej używać tylko do celów naukowych).

Analiza Rapleya – wynik wywiadu nie może być „prawdą” na temat przedmiotu, którego dotyczył wywiad, to raczej „sprawozdanie respondenta”

Psychologia pozytywna (Synder, Ritschel) 4 głowne elementy opisu:

1. silne strony klienta

2. zasoby w środowisku klienta

3. słabe strony klienta

4. ograniczenia tkwiące w środowisku klienta

Elizabeth Koppitz - pierwsza badaczka, która posługiwała się podejściem całościowym do testów projekcyjnych (zrobiła do nich jakieś normy)

Nadawanie struktury wnioskowaniu diagnostycznemu za pomocą procedury 5 pytań Tereski Szustrowej.

1) Określenie celu badania

2) Wybór orientacji teoretycznej

3)Sformułowanie pytań i/lub hipotez diagnostycznych

4) Dobór wskaźników

5) Operacjonalizacja wskaźników za pomocą konkretnych procedur diagnostycznych

Hall – istota przestrzeni osobistej. Trzeba odpowiednio ustawić meble w gabinecie. Zero wsparcia „dotykowego”, zero jakickolwiek prywatnych związków z klientami.

Zgodnie z modelem Lindy Tickle-Degnen i Roberta Rosenthala na zjawisko DOBREGO kontaktu składają się trzy niezależne procesy interpersonalne: wzajemna uwaga, pozytywne nastawienie i koordynacja. Ważność koordynacji wraz z długością kontaktu rośnie, pozytywnego nastawienia maleje, a uwagi wciąż jest taka sama .

idea eksperymentu diagnostycznego polega na zastosowaniu procedury eksperymentalnej do weryfikacji hipotez diagnostycznych dotyczących pojedynczej osoby. Eksperyment stawia tę osobę kolejno w sytuacjach różniących się poziomem interesującego diagnostę czynnika, po czym dokonywany jest pomiar zmiennej zależnej w obu warunkach eksperymentalnych."

Antonovsky - teoria salutogenezy, czyli przyczyn i uwarunkowań zdrowia. Zdrowie ważniejsze w diagnozowaniu niż zaburzenia i problemy.

Kompetencja fachowa psychologa wyraża się w: umiejętności formułowania parafrazy, umiejętności zadania pytania właściwego dla momentu diagnozy i stanu badanego.