Psychologia – wykład 1

Temat: Procesy poznawcze i emocje oraz ich wzajemne zależności

Procesy poznawcze:

• Spostrzeganie

• Uwaga

• Pamięć

• Wyobraźnia

• Myślenie i rozwiązywanie problemów

Psychologia spostrzegania

• Percepcja
  Proces aktywnego odbioru, analizy i interpretacji bodźców zmysłowych w którym nadchodzące informacje są wykorzystywane zgodnie z wiedzą i doświadczeniem wytworzonym w procesie uczenia się

• Wrażenie
  proces psychiczny, będący odzwierciedleniem jednej cechy zmysłowej zarejestrowanej podczas odbioru danych sensorycznych, niezależnie od innych cech np. wrażenie kształtu, jest niezależnie od wrażenia barwy

• Spostrzeżenie
  Reprezentacja całego przedmiotu, wszystkich jego cech rejestrowanych za pośrednictwem różnych zmysłów w danym momencie.

W procesie postrzegania można wyróżnić następujące fazy:

• Rejestracja sensoryczna – narządy zmysłowe

• Ocena emocjonalna (Lubię to) – wzgórze i ciało migdałowate

• Rozpoznawanie (Jest to róża chińska) – kora mózgu

• Ocena znaczenia metaforycznego (Róża bez kolców ?) – kora mózgu

Ilość sygnałów	Mała	Optymalna	Duża
Faza obciążenia zmysłów	Deprywacja sensoryczna	Percepcja	Redundancja

Deprywacja sensoryczna – stan psychiczny będący doraźnym ograniczeniem dostępu do procesów orientacyjnych i poznawczych

Redundancja – stan psychiczny polegający na przeciążaniu procesów orientacyjnych i poznawczych.

Obronność percepcyjna – obniżenie progu rozpoznawania materiału zagrażającego jednostce (np. czas ekspozycji potrzebny do rozpoznawania słów jest nieprzyzwoity jest znacznie dłuższy, niż czas ekspozycji potrzebnej do rozpoznawania słów neutralnych emocjonalnie). Zjawisko występujące na poziomie postrzegania, a nie relacji, co jest postrzegane.

Habituacja – centralny mechanizm przystosowanie okresowe obniżenie wrażliwości analizatora na sygnał ze względu na długotrwały lub monotonny charakter.

Reguły psychologii percepcji

• Reguła rzutu oka – przekaz musi być zorganizowany w taki sposób, aby przyciągnąć uwagę, ważne informacje umieszczane w prawym górnym rogu, wykorzystywana zasada równowagi.

• Reguła równowagi – wyraźne oddzielenie od siebie części obrazu np. linia przebiegająca w poprzek bądź połowy różniący się kolorem, oczy zatrzymują się najdłużej w tzw. Optycznym punkcie centralnym (1/3 odległości od górnej krawędzi strony)

• Reguła ruchu – wywoływanie ruchu oczu w pożądanym przez nadawcę komunikatu kierunku.

Uwaga – jest mechanizmem, dzięki któremu spostrzegamy tylko część bodźców docierających do organów zmysłowych przypominamy tylko część informacji zakodowanych w pamięci, uruchamiamy tylko jeden z wielu możliwych do wykonania reakcji.

Funkcje uwagi:

• Selektywność uwagi

• Czujność, detekcja sygnałów

• Przeszukiwanie

• Kontrola procesów poznawczych – podzielność uwagi

Cechy uwagi:

• Zakres

• Natężenie i trwałość – to raczej siła i intensywność uwagi oraz zdolność do skupienia na danym obiekcie przez długi czas

• Przerzutność – to zdolność do szybkiego skupienia uwagi i przenoszenia jej z jednego obiektu na drugi lub z jednej czynności na drugą. Jest to zdolność która rozwija się w trakcie ogólnego rozwoju człowieka

• Podzielność – zdolność do skupiania uwagi jednocześnie na kilku przedmiotach lub czynnościach.

Pamięć

Jako właściwość	Jako proces
Zdolność układu nerwowego do tworzenia śladów	Proces układu nerwowego, którego konsekwentnie ujawniają się w zachowaniu jednostki
Element psychicznego wyposażenia jednostki wykazuje duże różnice indywidualne	Uniwersalne fazy procesu identyczne u wszystkich ludzi
Pamięć to składnik inteligencji zdeterminowany w dużym stopniu czynnikami genetycznymi	Pamięć to faza przetwarzania informacji
Możliwe jest doskonalenie lub ćwiczenie pamięci	Możliwe jest ćwiczenie poszczególnych faz procesu pamięciowego.

Cechy pamięci

• Szybkość zapamiętywania – mierzy się ją czasem lub liczbą powtórzeń koniecznych do przyswojenia nowego materiału. Zależy ona od zmiennych właściwości składnika i rodzaju zapamiętywanego materiału

• Zakres – objętość materiału jaką możemy zapamiętać po pierwszej i jednorazowej ekspozycji

• Trwałość pamięci – jest zdolnością do długotrwałego przechowywania informacji wskaźnikiem trwałości jest czas, w którym materiał zapamiętywany przechowuje się w pamięci.

• Wierność pamięci – dokładność odtwarzania zapamiętywanej partii materiału

• Gotowość pamięci

Fazy pamięci:

• Zapamiętywanie

• Przechowywanie

• Przypominanie

Asymilacja – włączanie nowych informacji w struktury już istniejące

Akomodacja – modyfikacja starych struktur w celu włączenia nowych informacji

RS – rejestr sensoryczny, pamięć sensoryczna

• Krótki czas przechowywania (ok. 0,5s do 20s)

• Ma stosunkową dużą objętość

• Zapominanie spontaniczne

STM

• Czas przechowywania to kilkanaście sekund

• Pojemność 7 do 2 elementów

• Informacje są łatwo dostępne

LTM – stanowi trwały magazyn śladów pamięciowych o teoretycznie nieograniczonej pojemności i w czasie przechowywania. LTM określa się jako pamięć trwałą lub wtórną.

Myślenie

• Jest to proces wyższego rzędu wykraczający poza informacje dostarczone przez zmysły.

• Jedną z podstawowych umiejętności człowieka jest kategoryzowane doświadczeń jednostkowych. Tworzy pojęcie (jak cegiełki) identyfikujące te właściwości, które są wspólne klasie obiektów lub idei. W ten sposób szybciej reagujemy na typowe sytuacje.

Rozumowanie dedukcyjne – wyciąganie wniosków wynikających z przesłanek na podstawie reguł logicznych

Rozumowanie indukcyjne – wnioskowanie „od szczegółu do ogółu”. Wnioskowanie z prawdziwości racji (wniosków w szerokim znaczeniu tego słowa) po czym bardziej złożona niż prosta indukcja enumeracyjna niezupełna. Typu indukcji przy pewnych interpretacjach stanowią rozumowania dedukcyjne.

Wyobrażenia:

• To pole, w którym pojawiają się wyobrażenia

• To umysłowa reprezentacja rzeczy (obiektów, zdarzeń, miejsc, relacji przestrzennych), które nie są w danym momencie odbierane przez zmysły

Sfera afektywna:

• Temperament – podstawowe względnie stałe czasowo cechy osoby, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania (parametrach energetycznych lub czasowych)

• Nastrój

• Emocje

I prawo Yerkesa-Dodsona

Funkcje Afektu:

• Funkcja orientacyjna – informacje

• Funkcja aktywacyjna – energia

• Funkcja „modulacyjna” – optymalizacja

• Funkcja metapoznawcza – dobór procesów poznawczych

Sfera afektywna a poznawcza:

• Co przychodzi na myśl

• Jak przetwarzamy informację

• Jakie decyzje podejmujemy

Zarażanie afektem