11.04.2012

Temat: Ucho.

Ucho jest wrażliwe na dźwięki o częstotliwości 16Hz-20000Hz.

Ucho znajduje się w większości w piramidzie kości skroniowej, z tym że za słuch odpowiedzialne są ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne, a za równowagę jedynie ucho wewnętrzne.

W skład ucha zewnętrznego wchodzi małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny, zakończony błoną bębenkową. Wyniosłości na małżowinie usznej nie są ważne :D. W małżowinie jest jedna chrząstka włóknisto-sprężysta, która modeluje małżowinę. Małżowiną uszną w całości poruszają jej mięsnie zewnętrzne, czyli uszny przedni, górny i tylny. Natomiast mięśnie wewnętrzne troszkę modelują małżowinę. Na powierzchni zewnętrznej są takie 4 mięśnie: obrąbkowy mniejszy i większy, skrawka i przeciwskrawka. Zaś na powierzchni wewnętrznej jest mięsień skośny i mięsień poprzeczny. Wszystkie mięśnie małżowiny usznej i zewnętrzne i wewnętrzne są unerwione przez nerw twarzowy (nerw uszny tylny).

Unerwienie czuciowe małżowiny usznej: błonę bębenkową i przewód słuchowy zewnętrzny oraz tzw. muszlę małżowiny jest unerwiona przez gałąź uszną nerwu błędnego. Natomiast obszar między grobelką a skrawkiem jest unerwiony przez nerw uszno-skroniowy od nerwu piątego. Powierzchnia wewnętrzna małżowiny jest unerwiona przez splot szyjny, nerw uszny wielki i potyliczny mniejszy.

Przewód słuchowy zewnętrzny o długości około 2,5 cm w 1/3 bocznej jest chrzęstny a w 2/3 przyśrodkowych jest kostny Przewód słuchowy zewnętrzny ma na przekroju poprzecznym kształt esowaty a błona bębenkowa jest ustawiona skośnie tak że na dole jest kąt ostry 55 stopni a na górze otwarty. Stąd ściana dolna i przednia są największe. Małżowinę uszną pociąga się ku górze, tyłowi i na zewnątrz aby uwidoczni błonę bębenkową. W przewodzie słuchowym zewnętrznym znajduje się skóra ze specjalnie zmodyfikowanymi gruczołami potowymi, które nazywają się woskowinowymi. Unerwione przez układ sympatyczny jak gruczoły potowe. W części chrzęstnej chrząstka przewodu ma ubytek w części tylno-górnej uzupełniona przez kolagen. Na błonie bębenkowej odzwierciedlają się wyniosłości młoteczka. Rękojeśc młoteczka wytwarza prążek młoteczka a samo zakończenie nazywa się pępkiem. Wyrostek boczny młoteczka napina część górna błony bębenkowej tworząc 2 fałdy: młoteczkowy przedni i tylny. Nad nimi jest część wiotka błony bębenkowej (pars flaxida membranea tympani). Cała pozostała część błony jest napięta (pars tensa).

Ucho środkowe na przekroju czołowym ma kształt dwuwklęsłej soczewki. Jamę bębenkową dzieli się na 3 części: mesotympanum na poziomie błony bębenkowej. Powyżej epitympanum albo recessus epitympanicus mieści największe części kosteczek słuchowych. Z zachyłka nadbębenkowego jest wejście do zatoki sutkowej (antrum mastoideum). Częśc dolna czyli hypotympanum przedłuża się w trąbkę słuchową, która wyrównuje ciśnienie powietrza między jamą gardła a uchem środkowym.

Jama bębennkowa ma 6 ścian. Górna to paries tegmentalis, od strony dołu środkowego czaszki tegmen tympani. Ściana dolna to paries jugularis, jest wypukła i jest negatywem fossa jugularis. W ścianie dolnej jest otwór dolny kanalika bębenkowego, ten sam otwór który jest w przedłużeniu fossula petrosa. Na ścianie przedniej w części dolnej są otwory szyjno-bębenkowe (foramina caroticotympanici) a powyżej znajduje się ujście kanału mięśniowo-trąbkowego. Kanał ten składa się z 2 półkanałów: dolny dla trąbki słuchowej a górny dla napinacza błony bębenkowej. Na ścianie tylnej znajduje się wejście do jamy sutkowej, a niżej wyniosłośc kanału nerwu twarzowego. Z eminentia pyramidalis wychodzi mięśień strzemiączkowy. Jeszcze niżej znajduje się miejsce w którym struna bębenkowa wchodzi do apertura tympanica chorda tympani dp jamy bębenkowej. Ściana przyśrodkowa, błednikowa (paries labyrinthus). Na niej jest wzgórek (promontorium) i 2 okienka: przedsionka czyli owalne i ślimak, czyli okrągłe. Nad okienkiem owalnym jest wyniosłośc nerwu twarzowego a wyżej wyniosłośc kanału półkolistego bocznego.

Unaczynienie jamy bębenkowej: rami caroticotympanici do jamy bębenkowej przez foramina caroticotympanici przez ścianę przednią od tętnicy szyjnej wewnętrznej. Tętnica bębenkowa przednia (a. tympanica ant.) odchodzi z pierwszego odcinka tętnicy szczękowej i wnika do jamy bębenkowej przez fissura petrotympanica razem ze struną bębenkową. Tętnica bębenkowa tylna jest gałęzią usznej tylnej albo potylicznej (rzadziej), wnika do kanału nerwu twarzowego przez foramen stylomastoideum i razem ze struną bębenkową wchodzi do jamy bębenkowej. Tętnica bębenkowa dolna wnika razem z nerwem bębenkowym, gałąź tętnicy gardłowej wstępującej i przez dołek skalisty z nerwem bębenkowym wchodzi do jamy. Tętnica bębenkowa górna, gałąź tętnicy oponowej środkowej i wchodzi do jamy bębenkowej przez rozwór nerwu skalistego mniejszego.

3 kosteczki słuchowe łączą się ze sobą 2 stawami: kowadełkowo-młoteczkowym, który jest siodełkowaty i kowadełkowo strzemiączkowy, który jest kulisty. Głowa młoteczka i trzon kowadełka są w epitympanum, a rękojeśc młoteczka jest równoległa do odnogi długiej kowadełka.Odnoga długa kowadełka zagina się prawie o 90 stopni tworząc wyrostek soczewkowaty, który łączy się z głową strzemiączka. Podstawa strzemiączka zamyka okienko przedsionka.

Ucho wewnętrzne składa się z błędnika kostnego, w którym spoczywa błędnik błoniasty. Błędnik błoniasty jest wypełniony śródchlonką (endolympha) a między błędnikiem błoniastym a kostnym jest perilympha. W niej są liczne więzadła które utrzymują błędnik błoniasty. Błędnik kostny składa się z przedsionka (vestibulum), ślimaka (cochlea) i 3 kanałów półkolistych (canales semicirculares ant. (=sup.), post., lateralis).

Przedsionek ma kształt elipsoidy albo owoidu. Ściana tylno-przyśrodkowa przedsionka to dno przewodu słuchowego wewnętrznego i do tej ściany przyklejają się do środka łagiewka i woreczek (struktury błędnika błoniastego). Powodują zachyłki: recessus elipticus dla łagiewki i recessus sphericus dla woreczka. Ściana przednio-boczna jest jednocześnie ścianą przyśrodkową w jamie bębenkowej.

2 piramidy kości skroniowej są zbieżne i tworzy się kąt prosty otwarty do tylu. Każda piramida z płaszczyzną strzałkową tworzy kąt 45 stopni. Kanał półkolisty tylny leży w osi piramidy. Całkowicie chowają pod krawędzią górną i się nie wypuklają. Kanały półkoliste przednie biegną w płaszczyźnie prostopadłej do osi piramidy. Tworzą one eminentia arcuata na przedniej ścianie piramidy. Kanał półkolisty boczny leży prawie poziomo odchylając się od poziomu o 28 stopni. Kanał półkolisty tylny prawy leży równolegle do przedniego lewego (piramidy tworzą kąt 90 stopni). Każdy z 3 kanałów rozpoczyna się odnogą bańkową (crus ampullare), opasuje około 2/3 obwodu okręgu i kończy się odnogą prostą (crus simplex). W widoku od przodu widoczne są wszystkie 3 odnogi bańkowe. 3 odnogi bańkowe wchodzą do przedsionka 3 niezależnymi otworami. Tylko odnoga prosta kanału bocznego uchodzi niezależnie, podczas gdy dwie odnogi proste kanałów przedniego i tylnego łączą się razem tworząc odnogę wspólną (cus commune). Stąd kanały półkoliste wchodzą do przedsionka 5 otworami.

Ślimak kostny ma kształt stożka, którego osią jest wrzecionko , którego podstawa to pole ślimaka w dnie przewodu słuchowego wewnętrznego. Wokół wrzecionka owija się kanał spiralny ślimaka, który wytwarza od 2 i pół do 2 i ¾ zakrętów. Jest on przedzielony niekompletnie przez blaszkę spiralną kostną. Kiedy kanał się kończy blaszka spiralna kostna staje się haczykiem. Zakończenie blaszki spiralnej kostnej nie dochodzi do osklepka. Między osklepkiem ślimaka a zakończeniem blaszki spiralnej kostnej znajduje się szparka osklepka (helicotrema). Tędy przechodzi fala głosowa. Od podstawy wrzecionka podążają kanały podłużne wrzecionka. Kanał spiralny wrzecionka przebiega po jego powierzchni u przyczepu blaszki spiralnej kostnej. Znajduje się w nim zwój spiralny wrzecionka. Do obwodu blaszki spiralnej kostnej przyczepia się ślimak błoniasty, czyli przewód ślimakowy. Kanał spiralny podzielony na 3 przedziały przez przewód błoniasty: górny to schody przedsionka, środkowy to schody środkowe albo przewód ślimakowy a dolny to schody bębenka.

Błędnik błoniasty w przedsionku jest utworzony przez łagiewkę (utriculus), która jest wyżej w zachyłku eliptycznym. Woreczek (sacculus), który jest niżej w zachyłku kolistym. Do łagiewki uchodzą 5 otworami przewody półkoliste. Uchodzą bezpośrednio. Do woreczka uchodzi przewód ślimakowy, czyli ślimak błoniasty i łączy się z nim przez specjalny przewód łączący (ductus re…?) z wytworzeniem kątnicy przedsionkowej. Od woreczka odchodzi przewód śródchłonki, który biegnie przez wodociąg przedsionka kończąc się na powierzchni tylnej piramidy. Kawałek łączący łagiewkę i przewód śródchłonki to przewód łagiewkowo-woreczkowy. W plamce łagiewki i woreczka znajdują się receptory równowagi statycznej, które informują o ułożeniu głowy w spoczynku. W bańkach przewodów półkolistych są receptory równowagi kinetycznej, które informują o przyspieszeniach liniowych, kątowych, opóźnieniach głowy. W obu typach receptorów znajdują się specjalne komórki włoskowate z których każda ma 40 do 100 włosków o ułożeniu heksagonalnym (sześciokąt foremny). Włoski kąpią się w glikoproteinie. W plamce łagiewki i woreczka występują jeszcze specjalne kamyczki, które tworzą błonę kamyczkową. Przewód ślimakowy rozpoczyna się kątnicą przedsionkową a kończy kątnicą osklepkową. Przewód ślimakowy jest dużo mniejszy od kanału spiralnego ślimaka bo to są tylko jego schody środkowe. Schody środkowe wypełnione są śróchłonką a pozostałe przychłonką. Przewód ślimakowy na przekroju czołowym jest trójkątny. Ściana górna to przedsionkowa (vestibularis) bo graniczy ze schodami przedsionka. Ściana dolna to bębenkowa bo graniczy ze schodami bębenka. Jest ona najważniejsza bo na niej spoczywa narząd słuchu Cortiego, dlatego nazywa się inaczej ścianą podstawną. W narządzie Cortiego znajdują się komórki słuchowe nazywające się komórkami włoskowatymi wewnętrznymi i zewnętrznymi. Do nich podłączone są dendryty przewodu ślimakowego. Rozpoczynają się one w zwoju spiralnym i od tego zwoju biegną aksony nerwu ślimakowego wytwarzając nerw ślimakowy. Wszystkie nerwy czuciowe biorą włókna ze zwojów czuciowych. Ten ze zwoju spiralnego wrzecionka. Do komórek włoskowatych dociera fala mechaniczna w postaci drogi dźwięku a wychodzą impulsy nerwowe w postaci drogi nerwowej słuchowej.

Fale dźwięku są wyłapywane przez małżowinę uszną. Fala ta ma wysoką amplitudę ale małą siłę. Wprawia w drgania błonę bębenkową, a potem układ kosteczek słuchowych, a w końcu podstawę strzemiączka. W przypadku nadmiernego hałasu ulegają skurczowi 2 mięśnie: naprężacz błony bębenkowej, który przyczepia się do rękojeści młoteczka i odciąga ją od błony bębenkowej; mięsień strzemiączkowy, przyczepia się do szyjki strzemiączka i odciąga od otworu owalnego. 20-krotnie mniejsza powierzchnia okienka przedsionka sprawia że fala dźwiękowa nabiera dużej siły ale małej amplitudy. Okienko przedsionka to połączenie jamy bębenkowej ze schodami przedsionka, w którym jest przychłonka. Fala przemieszcza się schodami przedsionka w kierunku osklepka ślimaka, gdzie przez helicotrema dostaje się do schodów bębenka. Helicotrema to jedyne połączenie schodów przedsionka ze schodami bębenka. Fala dźwiękowa obija się o błonę bębenkową wtórną, która zamyka okienko ślimaka. Odbita fala uderza rykoszetem o błonę podstawną przewodu ślimakowego na której jest narząd Cortiego i wprawia go w drgania.

Narząd słuchu i narząd przedsionkowy to zupełnie 2 różne narządy, które łączy tylko miejsce pobytu. Narząd słuchu jest młody filogenetycznie a równowagi stary.

Włókna statyczne zapoczątkowane w receptorach równowagi statycznej i kinetycznej wytwarzają 2 nerwy: łagiewkowo-bańkowy i woreczkowo-bańkowy. Nerw łagiewkowo-bańkowy powstaje z następujących nerwów: łagiewkowego, oraz 2 bańkowych przedniego i bocznego, które zaczynają się w grzebieniach bańkowych. Nerw woreczkowo-bańkowy powstaje z nerwu woreczkowego i bańkowego tylnego. Nerw łagiewkowo-bańkowy wychodzi przez pole przedsionkowe górne, nerw woreczkowy przez pole przedsionkowe dolne, a nerw bańkowy tylny przez otwór pojedynczy. Zwój czuciowy dla nerwu przedsionkowego to zwój przedsionka (ganglion vestibuli), który leży na dnie przewodu słuchowego wewnętrznego od strony przedsionka.