I. Czym jest psychologia spo艂eczna?
Definicja psychologii spo艂ecznej:
Jest to nauka badaj膮ca sposoby, w jakie na ludzkie my艣li, uczucia i zachowania wp艂ywa rzeczywista lub wyobra偶ona obecno艣膰 innych.
Bezpo艣rednie pr贸by wywarcia wp艂ywu na zachowania ludzi stanowi膮 g艂贸wny przedmiot zainteresowa艅 psychologii spo艂ecznej.
Nie tylko nasze zachowanie lecz r贸wnie偶 nasze my艣li i uczucia s膮 spowodowane przez innych, wp艂yw spo艂eczny przybiera wiele form.
Nawet, kiedy ludzie nie s膮 fizycznie obecni po艣r贸d nas ci膮gle wywieraj膮 sw贸j wp艂yw.
Psychologia spo艂eczna bada to jak i dlaczego nasze my艣li, uczucia i zachowania s膮 kszta艂towane przez zewn臋trzne 艣rodowiska spo艂eczne i co si臋 dzieje gdy jedno z tych oddzia艂ywa艅 pozostaje w konflikcie z innym np. m艂odzi ludzie rozpoczynaj膮cy nauk臋 stoj膮 przed wyborem (dylematem) czy s艂ucha膰 racji rodzic贸w czy przekona艅 innych (r贸wie艣nicy, nauczyciele). Gdy tak si臋 stanie, jak ja sobie z tym poradz臋?
II. Jakie s膮 przejawy i mechanizmy wp艂ywu spo艂ecznego?
1. Wp艂yw spo艂eczny - jest to jakakolwiek zmiana wywo艂ana rzeczywist膮, b膮d藕 wyobra偶on膮 obecno艣ci膮 innych ludzi.
2. Wp艂yw obecno艣ci innych ludzi (przejawy, mechanizmy).
a) facylitacja spo艂eczna - jest to napi臋cie wynikaj膮ce z obecno艣ci innych os贸b i mo偶liwo艣ci oceny naszego dzia艂ania, czego rezultatem jest lepsze wykonanie zada艅 opanowanych lecz gorsze wykonanie zada艅, kt贸rych dopiero si臋 uczymy.
b) zahamowanie spo艂eczne - spowolnienie uczenia si臋, obni偶enie poziomu wykonywania zada艅 w obecno艣ci innych, kt贸rzy s膮 obecni przy wykonywaniu zadania.
3. Mechanizm facylitacji spo艂ecznej:
obecno艣膰 innych --> pobudzenie --> aktywacja reakcji dominuj膮cej --> *gorsze wykonywanie zada艅 z艂o偶onych, nowych *lepsze wykonywanie zada艅 prostych, znanych.
4. 殴r贸d艂a konflikt贸w facylitacji i zahamowania spo艂ecznego:
- skupienie uwagi na wykonywanym zadaniu
- zwracanie uwagi na innych, kt贸rzy s膮 obecni przy wykonywanych zadaniach
facylitacja - przyk艂ad - biegi prze艂ajowe, wydawanie ksi膮偶ek z wydawnictwa
zahamowanie - przyk艂ad - wyst膮pienie publiczne (recytacja wiersza itp.)
5. Samospe艂niaj膮ce si臋 proroctwo:
Jest to zjawisko, kt贸re polega na tym, 偶e okre艣lone oczekiwania w stosunku do innych os贸b, samych z siebie lub przysz艂ych zdarze艅 wp艂ywaj膮 na zachowanie innych, b膮d藕 nas samych, co powoduje spe艂nienie oczekiwa艅.
Samospe艂niaj膮ce si臋 proroctwo jest zjawiskiem nie艣wiadomym i pojawia si臋 w spos贸b mimowolny.
Ludzie maj膮 okre艣lone oczekiwania dotycz膮ce tej osoby, wp艂ywa na ich post臋powanie wzgl臋dem tej osoby.
III. Poznanie spo艂eczne - w jaki spos贸b my艣limy o 艣wiecie spo艂ecznym.
1. Poznanie spo艂eczne - spos贸b, w jaki ludzie my艣l膮 o sobie samych, 艣wiecie spo艂ecznym, czyli jak selekcjonuj膮, interpretuj膮, zapami臋tuj膮 i wykorzystuj膮 informacj臋 spo艂eczn膮 w wydawaniu s膮d贸w i podejmowaniu decyzji.
2. Schematy - s膮 to teorie dotycz膮ce rzeczywisto艣膰, struktury poznawcze za pomoc膮 kt贸rych ludzie organizuj膮 swoj膮 wiedz臋 o 艣wiecie wed艂ug pewnych temat贸w, silnie wp艂ywaj膮 na to, co z otrzymanej informacji zauwa偶yli艣my, o czym my艣limy, a p贸藕niej pami臋tamy.
3. Konformizm - podstawa bezkrytycznego podporz膮dkowania si臋 normom, warto艣ciom, pogl膮dom obowi膮zuj膮cym w danej grupie spo艂ecznej.
4. Informacyjny wp艂yw spo艂eczny - to wp艂yw innych ludzi, kt贸ry prowadzi jednostk臋 do konformizmu, poniewa偶 spostrzega ona te osoby jako 藕r贸d艂o informacji, daj膮ce wskaz贸wki do jej zachowania. Jednostka dostosowuje si臋, poniewa偶 wierzy, 偶e cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardzije poprawna ni偶 jej w艂asna.
* Przyporz膮dkowanie si臋 informacyjnemu wp艂ywowi spo艂ecznemu:
a)kiedy sytuacja jest niejasna.
Je艣li jednostka nie jest pewna poprawnej odpowiedzi, w艂a艣ciwego zachowania lub s艂usznej inei, b臋dzie bardziej otwarta na wp艂yw innych, Im mniej ma pewno艣ci, tym bardzije ufa innym.
b)kiedy inni ludzie s膮 ekspertami.
Zwykle jest tak, 偶 im wi臋kszym ekspertem jest dana osoba i im wi臋ksz膮 ma wiedz臋, tym jej zachowanie jest bardziej warto艣ciowe jako wskaz贸wka dla niejasnej sytuacji. Eksperci nie zawsze jednak s膮 rzetelnym 藕r贸d艂em informacji. Mog膮 mie膰 np. tylko takie same informacje, odno艣nie danego zdarzenia, jak osoba polegaj膮ca na ich zdaniu.
c) kiedy sytuacja jest kryzysowa.
Dramatyczna forma informacyjnego wp艂ywu spo艂ecznego mo偶e pojawi si臋 w czasie kryzys贸w. Cz艂owiek staje w贸wczas w obliczu niepokoj膮cej, potencjalnie niebezpiecznej sytuacji i nie ma wystarczaj膮cej wiedzy, by na ni膮 zareagowa膰. Mo偶e nie wiedzie膰 co si臋 w艂a艣ciwie wok贸艂 dzieje albo jak powinien post膮pi膰. Kiedy zagro偶one jest bezpiecze艅stwo jednostki, uzyskanie informacji staje si臋 konieczne. Wtedy w艂a艣nie zachowanie innych bywa jej bogatym 藕r贸d艂em.
IV. Normy spo艂eczne. Potrzeba bycia zaakceptowanym.
1. Normy spo艂eczne.
Podporz膮dkowujemy si臋 normo spo艂ecznym tj. ukrytym albo jasno sprecyzowanym regu艂om grupy, dotycz膮cym akceptowanych zachowa艅, warto艣ci i przekona艅 jej cz艂onk贸w. Grupa ma pewne oczekiwania co do zachowania si臋 jej cz艂onk贸w, a cz艂onkowie o ustalonej pozycji w grupie dostosowuj膮 si臋 do tych regu艂. Osoby, kt贸re tego nie robi膮 s膮 odbierane jako inne, trudne.
2. Normatywny wp艂yw spo艂eczny (NWS).
Wp艂yw innych ludzi, kt贸ry prowadzi nas do konformizmu, poniewa偶 chcemy by膰 przez innych lubiani i akceptowani. Zachowujemy si臋 konformistycznie po to aby by膰 akceptowanym przez innych ludzi i by膰 do nich podobnym, podporz膮dkowujemy si臋, bo chcemy nadal by膰 cz艂onkami grupy i zbiera膰 korzy艣ci, jakie wynikaj膮 z przynale偶no艣ci do nich.
3. Cechy NWS.
- presja normatywna zwykle prowadzi do publicznego konformizmu bez udzia艂y prywatnej akceptacji, czyli ludzie na艣laduj膮 grup臋 nawet wtedy gdy nie wierz膮 w to, co robi膮 albo wiedz膮, 偶e post臋puj膮 niew艂a艣ciwie
- NWS mo偶e si臋 pojawia膰 gdy nie chcemy nara偶a膰 na dezaprobat臋 spo艂eczn膮 nwet ze strony obcych ludzi, kt贸rych nigdy nie zobaczymy.
4. Formy dzia艂ania NWS:
- ujawnia si臋 zawsze wtedy, gdy zauwa偶amy, 偶e wygl膮damy podobnie do ludzi z pewnej grupy
- "dziwactwo" tzn. pewne rodzaje aktywno艣ci albo pewne obiekty mog膮 nagle sta膰 si臋 popularne (obecnie tzw.emo)
- podporz膮dkowanie si臋 kulturowej definicji atrakcyjno艣ci cia艂a
- zmiany spo艂eczne, kt贸re tworz膮 regu艂y (nowe) dla akceptowanych spo艂ecznie zachowa艅
5. Norma wzajemno艣ci:
Za艂o偶enie, 偶e inni b臋d膮 nas traktowa膰 w ten sam spos贸b w jaki my ich traktujemy. np. Je偶eli pomo偶emy jakiej艣 osobie to w przysz艂o艣ci ona pomo偶e nam.