Jest wirusową chorobą bydła - zakaźną i zaraźliwą o przebiegu przewlekłym. Istotą tej choroby jest nowotworowy rozplem komórek układu limfatyczno – retikularnego w miejscu ich powstania i w innych narządach. Rozplemowi takiemu bardzo często towarzyszy najpierw białaczkowy obraz krwi, a następnie guzy lub rozlane nacieki białaczkowe w różnych narządach.
PODZIAŁY BIAŁACZEK
Zależnie od wieku i głównego umiejscowienia się ognisk rozplemu wyróżniana jest:
Białaczka limfatyczna enzootyczna bydła dorosłego (EBB)
a) Białaczka limfatyczna sporadyczna cieląt i bydła młodego (SBB) zwana także sporadyczną białaczką cieląt – postać młodociana)
b) Postać skórna białaczki limfatycznej sporadycznej – zwana też sporadyczną białaczką skóry lub postacią skórną.
II. Zależnie od tego jakie elementy układu krwiotwórczego są zajęte:
Białaczka limfatyczna
Białaczka erytroblastyczna
Białaczka szpikowa – u bydła jej nie stwierdzono.
Do grupy białaczek należą też schorzenia białaczkopodobne. Brak w nich zmian w obrazie białokrwinkowym przy obecności rozrostu nowotworowego w poszczególnych tkankach.
Etiologia : EBB wywołana jest wirusem białaczki bydła (bovine leukemia virus - BLV), zwanym też leukowirusem. Oncornawirus typ C, RNA-wirus
rodzina: Retroviridae
Grupa gammaretrowirusów
Jest mało oporny na działanie czynników fizycznych. W temp 600C ginie po 1 min, a w 740C już po 17 sek.
wrażliwy na formalinę, eter, sodę żrącą
atakuje głównie limfocyty typu B
Choroba szerzy się przez kontakt zwierząt chorych ze zdrowymi,
śródmaciczne
droga jatrogenna (Również w trakcie tuberkulinizacji !!!)
za pośrednictwem wektorów (owady kłująco ssące, głównie bąki, kleszcze)
Do organizmu drobnoustrój dostaje się przez:
przewód pokarmowy,
uszkodzoną skórę,
błony śluzowe i drogi rodne.
Zwierzę raz zakażone wirusem jest jego nosicielem do końca życia.
Objawy
Okres wylęgania choroby wynosi od kilku miesięcy do kilku lat.
W przebiegu EBB wyróżnia się 3 fazy:
Faza całkowicie bezobjawowa.
Faza bezobjawowa klinicznie, ale ze zmianami białaczkowymi we krwi.
preleukotyczna – przy normalnej lub subnormalnej bezwzględnej liczbie limfocytów, jednak z występowaniem nadmiernej liczby młodocianych lub atypowych postaci
forma leukotyczna – gdy stwierdzna jest nadmierna liczba limfocytów + młodociane (limfoblasty) oraz atypowe.
Faza klinicznie jawna, przy której powstają guzy lub rozlane nacieki upośledzające funkcjonowanie wielu narządów i powodujące w końcu śmierć.
Kliniczne objawy choroby pojawiają się po osiągnięciu przez guzy znacznych rozmiarów. Ponieważ guzy te mogą umiejscowić się w różnych miejscach, obraz kliniczny białaczki jest też bardzo zróżnicowany. Najczęściej guzy lokalizują się w węzłach chłonnych. Charakterystyczne guzy lub płaskie nacieki w węzłach chłonnych można stwierdzić w dostępnych do badania klinicznego narządach wewnętrznych (per rectum).
Badanie hematologiczne przeprowadzane jest ilościowo i jakościowo. Ważne znaczenie diagnostyczne ma jakościowa ocena krwi, w której należy uwzględnić liczbę limfocytów małych i dużych, liczbę limfoblastów oraz występowanie komórek patologicznych, wśród których można wyróżnić komórki o kształcie 1) wrzecionowatym 2) komórki z silnie przewężonym jądrem (postacie Riedera) 3) kom. dwu- lub wielojądrzaste 4) kom. w stadium podziału jądra, oraz 5)parablasty (t.j. kom. o ciemnej zarodzi z jąderkami.
Diagnostyka
Od 1989 r. za podstawę rozpoznania białaczki uważa się dodatni wynik badania serologicznego u żywych, lub histopatologicznego u padłych lub zabitych zwierząt.
Standardowe metody serologiczne
odczyn immunodyfuzji w żelu agarowym (AGID),
metodę ELISA,
badanie histopatologiczne
PCR – metoda uzupełniająca, alternatywna, wykonywana tylko w PIW w Puławach
1 węzeł chłonny, prawe uszko serca, wycinek wątroby, kawałek jelita – w 10% formalinie (5 cz. : 1 cz. wycinka) i do ZHW
Zapobieganie i zwalczanie:
Dotychczas nie opracowano skutecznych metod profilaktyki swoistej i leczenia enzootycznej białaczki bydła.
Zwalczanie choroby opiera się na całkowitej izolacji i eliminacji zakażonych zwierząt ze stad.
Bruceloza
Jest przewlekłą, zakaźną chorobą bakteryjną wielu gatunków zwierząt i ludzi przebiegająca z zaburzeniami , rozrodu i płodności u samic i samców oraz zapaleniem stawów
Etiologia - Brucella abortus , B. melitensis, B. ovis – wysoce patogenne
Źródła
Krowy -wydalają bakterie z płodem, wodami płodowymi, w czasie poronienia, z mlekiem
Buhaje – wydalają je z nasieniem.
w kale, moczu, ściółce przeżywa ok. 3 m-cy
Drogi zakażenia - kropelkowa, pokarmowa – szerzy się drogą łańcuchowo-kontaktową
Patogeneza
Brucele osiedlają się w węzłach chłonnych, Przenikają limfy i krwi (do 21 dni). Wnikają do narządów- stany zapalne gruczołu mlekowego, macicy, płodu, łożyska, jąder. Obumieranie płodu i ronienie.
Objawy
Podejrzenie brucelozy
dodatni wynik badania serologicznego (kontakt z zakażonym zwierzęciem)
poronienie, częste zatrzymania łożysk, martwe płody jałowość w stadzie
obrzęki stawów, stany zapalne macicy, zmienione chorobowo łożysko
powiększenie jąder (jednostronne)
Najczęściej bruceloza bydła przebiega bezobjawowo.
Klinicznie objawy: poronienie w zaawansowanej ciąży, zatrzymanie łożyska, zapalenie gruczołu mlekowego, niepłodność, zapalenie stawów
Objawy brucelozy buhajów - zaczerwienienie i obrzęk prącia, zapalenia najądrzy i jąder
zapalenia stawów , zapalenie ścięgien i kaletek
Objawy brucelozy owiec i kóz poronienia w 3-4 miesiącu ciąży, rodzenie martwych lub słabych noworodków, zapalenie wymienia i sromu, jąder i najądrzy, stawów
Objawy kliniczne brucelozy świń. Lochy- poronienia lub rodzenie słabych prosiąt, zapalenia macicy, niepłodność macior. Knury -zapalenie jąder, stawów, zaburzenia nerwowe
Badania serologiczne - OKAP, ELISA (wg OIE) OWD -bydło owce, ELISA -świnie i mleko.
Identyfikacja patogenu (wg OIE)
Badanie mikroskopowe -2 preparaty odciskowe, poronione płody, 2-3 liścienie.
Badanie bakteriologiczne płodów, nasienie, mleka
Metody zwalczania. Szczepienia (Afryka) lub- okresowe badania serologiczne (UE)
Postępowanie po uzyskaniu wyniku (+) w OKAP lub ELISA w badaniu serologicznym
Należy obowiązkowo zbadać tę sama próbkę OA i OWD
jeżeli wynik (+) - to PLW zawiesza status stada urzędowo wolnego od brucelozy
zarządza likwidację danej sztuki bydła i nakazuje wykonać badanie bakteriologiczne
Jeżeli izolacja bakterii – PLW wydaje decyzję -stado nie posiada statusu urzędowo wolnego
Uzdrowienie stada - dwukrotne badanie serologiczne po usunięciu seroreagenta