Wyboczenie – w wytrzymałości materiałów odkształcenie (wygięcie) osiowo ściskanego pręta.

Teoretycznie, gdy pręt jest idealnie symetryczny, a siła ściskająca idealnie osiowa i centryczna, wyboczenie nie ma prawa wystąpić. W rzeczywistych układach taki warunek jest jednak bardzo rzadko spełniony. Pręty zawsze mają pewne niedokładności wykonania, siły mogą być przykoszone lub obciążać pręty ekscentrycznie. W takiej sytuacji przy odpowiednio dużym obciążeniu, większym niż obciążenie dopuszczalne P_dop, istnieje niebezpieczeństwo wyboczenia. Wyboczenie może być sprężyste, to znaczy takie, gdy po odciążeniu pręta wraca on do pierwotnego, wyprostowanego kształtu, lub niesprężyste, gdy pręt utrzymuje swój wyboczony kształt także po odciążeniu.

Obciążenie dopuszczalne oblicza się ze wzoru:

gdzie:

P_kr – obciążenie krytyczne

x_w – współczynnik bezpieczeństwa

Innym ważnym parametrem ściskanego pręta, ze względu na wyboczenie jest jego długość wyboczeniowa

gdzie:

μ – współczynnik zależny od sposobu podparcia (mocowania pręta) na obu końcach.

l – długość pręta

oraz smukłość pręta

gdzie:

i_min – najmniejszy promień bezwładności przekroju wyznaczany ze wzoru:

gdzie:

I_min – najmniejszy główny centralny moment bezwładności przekroju

A – pole powierzchni przekroju.

Dla większości materiałów, smukłością graniczna dla wyboczenia niesprężystego jest

gdzie:

E – współczynnik sprężystości wzdłużnej

R_n – maksymalne naprężenie, dla którego można przyjąć ważność prawa Hooke’a.

Dla wyboczenia sprężystego można wyznaczyć siłę krytyczną z zależności:

Współczynniki μ oraz sposoby wyboczenia pręta przy różnych rodzajach podparcia pokazane są na poniższym rysunku: